¿Ti yˈandijpy ko Dios pyoˈkxy?
“Jeˈeyëm wyeˈemynyëm pëjkeˈeky tuˈugë poˈxtakn mä pyoˈxtët ja Diosë jyaˈayëty.” (EBRE. 4:9)
1, 2. ¿Ti nnijäˈäjëm ko ngäjpxëmë Génesis 2:3, ets tijaty yajtëˈëwën jaˈäjtp?
GÉNESIS kapitulo 1 tnimaytyaˈaky ko Jyobaa tëdujk “xëë” tyuun, parë dyaˈoˈoyëtyaayë Naxwinyëdë etsë jäˈäy ttuktsëënëdët. Kyaj yëˈë tˈandijˈyë xëë diˈib 24 oorë, tëdujk tiempën tmaytyaˈaky diˈib jekyaty. Ets ko tnimaytyaktäˈäy tuˈuk tuˈugë xëë, ta jyënaˈany: “Ta jyaˈäjtyë tsuu ets jyaˈäjtyë jopy” (Gén. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31). Per kyaj dyuˈunˈäjty mä ja myëjëxtujk xëëbë. Pes ko jyajtyë tyäˈädë xëë, ta “Dios ojts tkunuˈkxy ja myëjëxtujk xëëbë ets dyajnäjxy wäˈäts mët ko mä tyäˈädë xëë pyoˈkxˈadëˈëtsy mä tukëˈëyë diˈibë Dios të dyajkojy” (Gén. 2:3).
2 Tyäˈädë ayuk yëˈë kyujäˈäyë Moisés mä jëmëjt 1513 mä kyajnëmë Jesus myiny. Pääty ko jyënaˈany “pyoˈkxˈadëˈëtsy”, yëˈë xytyukjaygyujkëm ko axtë mä tadë tiempë kyajnëmë nety jyëjpkexy ja myëjëxtujk xëë mä Jyobaa pyoˈkxy. ¿Ets tyam? ¿Nanduˈunyëmë Jyobaa pyoˈkxy? ¿Mbäät nanduˈun ndëjkëm mä Jyobaa pyoˈkxën xëë? Jëjpˈam nnijäˈäjëm wiˈix yaˈˈatsoojëmbity.
¿Poˈkxˈadëtspë Jyobaa axtë tyambäät?
3. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Fwank 5:16, 17 parë njaygyujkëm ko mä primer siiglë poˈkxˈadëtspë netyë Jyobaa mä ja myëjëxtujk xëëbë?
3 Majtsk peky diˈib yajtëyˈäjtëndëjkëp ko mä primer siiglë poˈkxˈadëtspë netyë Jyobaa mä ja myëjëxtujk xëë. Myëduˈuk, yëˈë wiˈixë Jesus tˈatsoojëmbijty pënaty niwäämbajtëdë ko kyaj twintsëˈëgë sääbëdë xëë. Ko Jesus ttuunyë miläägrë, tyäˈädë jäˈäyëty duˈun dyajnäjxtë extëmxyëbë Jesus tyuny sääbëdë xëë, diˈib ja Ley yajkubojkypy. Yëˈë yˈatsooy: “NDeetyëts tuumpnëm tyambäät, es ëj nandëˈën tuumbëts” (Fwank 5:16, 17). Ko jyënany: “NDeetyëts tuumpnëm tyambäät”, duˈun nyaynyikäjpxtutë. Duˈunxyëp extëm jyënany: “Ëjts mëdë nDeetyëts tuˈugyë ja tuunk diˈibëts nduundëp. Yëˈë tuunˈadëtsp mä ja syääbëdë, diˈib të nyäjxnë kanäk mil jëmëjt, pääty kyaj yˈaxëëgëty kojëts nanduˈun nduny sääbëdë”. Yä Jesus dyajjaygyujkë ko nëjkxˈadëtspë nety mä Dios pyoˈkxy, parë ttuny diˈib të ttuknibëjtäägë mëdë tyäˈädë Naxwinyëdë. *
4. ¿Wiˈixë Pablo xytyukˈijxëm ko ja myëjëxtujk xëëbë kyajnëmë nety jyëjpkexy mä primer siiglë?
4 Myëmajtsk peky, yëˈë extëmë Pablo jyënany ko tmaytyaky ja Diosë pyoˈkxën xëë mä tkanigajpxynyëmë Génesis 2:2, yëˈë tkujäˈäyë: “Ëtsäjtëm, diˈibaty nmëbëjkëm, tëjkëm mä Diosë pyoˈxtakn” (Ebre. 4:3, 4, 6, 9). Tyäˈädë ää ayuk yëˈë xytyukˈijxëm ko mä tadë tiempë ja myëjëxtujk xëëbë kyajnëmë nety kyexy. Pääty, ¿näˈä jyëjpkëxäˈänyë tyäˈädë poˈkxën xëë?
5. ¿Tiko Dios dyajnaxkëdakyë myëjëxtujk xëëbë, ets näˈä dyaˈˈadëwäˈäny diˈib të ttuknibëjtäägë?
5 Parë njaygyujkëm näˈä jyëjpkexyë myëjëxtujk xëëbë, tsojkëp nnijäˈäjëm yajxon tiko Dios ojts dyajnaxkëdaˈaky. Génesis 2:3 jyënaˈany ko Jyobaa ojts “tkunuˈkxy ja myëjëxtujk xëëbë ets dyajnäjxy wäˈäts”. Jyobaa wäˈäts dyajnäjxyë tyäˈädë xëë mët ko yëˈë wyinˈijx parë yˈadëwët ti tyuknibëjtakë mëdë tyäˈädë Naxwinyëdë. ¿Ets ti tyuknibëjtakë? Yëˈë ets tyuktukët mëdë jäˈäy diˈib mëdoodëp ets tkuentˈattët duˈun ja Naxwinyëdë ets duˈun tukëˈëyë ja jëyujk (Gén. 1:28). Päätyë Jyobaa “tuumpnëm tyambäät” mëdë Jesukristë, diˈib nanduˈun myëdäjtypy “ja kutujkën mä yëˈë tadë poˈxën xëë” (Mat. 12:8). Duˈunë duˈun, tyäˈädë mëj poˈkxën xëë nëjkxˈadëˈëtsäämp axtë ko Dios dyaˈˈadëwët diˈib të ttuknibëjtäägë parë tyäˈädë Naxwinyëdë. Jaanëm jyëjpkëxäˈäny ko yˈabatët Mil Jëmëjt mä Kristë yˈAneˈemy.
Kyaj nbanëjkxëm pënaty kyaj ojts myëdowdë
6. ¿Pënatyë yˈijxpajtënë kyaj yˈoyëty nbanëjkxëm, ets ti yˈandijpy parë ëtsäjtëm?
6 Jyobaa yajxon ttukmëtmaytyakyë Adán mëdë Eva ti nety të ttuknibëjtäägë, per kyaj pyudëkëyanëdë. Ets nuˈun kujkë tiempë nyaxy miyonkˈamë jäˈäy pyanëjkxëdë. Duˈun yˈadëtstë ja israelitëty, diˈibë netyë Dios të wyinˈixëdë parë kyäjpnˈatäˈänëdë. Etsë apostëlë Pablo yˈanmääy ja Dios mëduumbëty ko nan mbäät duˈun tyëgoytyë. Duˈun tˈanmääytyë: “Nˈokjotëgoˈoyëm es ndëjkëm mä yëˈë tadë poˈxtakn, këdiibë nituˈuk tkapanëjxtët diˈibaty kyaj tmëbëjktë Dios [kyaj tmëmëdoodë, Traducción del Nuevo Mundo]” (Ebre. 4:11). Yä Pablo xytyukˈijxëm ko pënaty kyaj tmëmëdowdë Dios kyaj mbäät tyëkëdë mä pyoˈkxtakn. ¿Ti tyäˈädë yˈandijpy parë ëtsäjtëm? ¿Yëˈë yˈandijpy ko pën kyaj nbudëjkëmë Dios parë yˈadëwët ti të ttuknibëjtäägë kyaj mbäät ndëjkëm mä pyoˈkxtakn? Jëjpˈam ets nnijäˈäjëm wiˈix yaˈˈatsoojëmbity, ets yëˈë diˈib nˈaknijawëyäˈänëm. Per min jawyiin nˈokmaytyakëm ja axëëkpë ijxpajtën diˈib yäjktë ja israelitëty ets tiko kyaj ojts tyëkëdë mä Diosë pyoˈkxtakn.
Ninäˈä kyatëkëdët mätsë nboˈkxtakn
7. ¿Tiko Jyobaa dyaˈˈawäˈätspëtseemy ja israelitë, ets wiˈix tˈanmääytyë?
7 Mä jëmëjt 1513 mä kyajnëmë Jesus myiny, Jyobaa tˈanmääyë Moisés ti nety tyuknibëjtakëp ttunäˈäny mët ja israelitëty diˈib yajtuumbëˈäjttëp Egipto: “Päätyëts ëjts të njënaky, etsëts nyajtsoˈogäˈändë mä yëˈë Ejiptë jäˈäyëtyën. Nyajpëtsëmändëbëts yam mä taabë käjpnën, etsëts nyajnëjkxäˈändë mä ja oybyë ja it naxwinyëdë, mä myëjwiin yˈëwäätsëtyën, ets mä ja jëˈkxy pëky käˈäp ninuˈun yˈëmääytyaˈagyën” (Éxo. 3:8, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés, [MNM]). ¿Tiko nety dyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈäny? Parë tkäjpnˈatäˈäny extëm ttukwandakyë Abrahán (Gén. 22:17). Jyobaa nan myooyë Ley ja israelitëty parë oy mëët yˈittët (Isa. 48:17, 18). Ets yajxon tˈanmääy: “Pën miitsëty xymyëmëdoowdëbëts, ets mbaduundëp ja nˈääw nˈëyukëts, miits duˈun nëjkx ngäjpnˈattë, ets oy miits ntsoktëty njawëdëty mä tëgokyë yëˈë nax käjpnëtyën, jaˈa duˈun ko tëgokyë yëˈë naxwiinyëdë ëjts yëˈë xypyatääpy” (Éxo. 19:5, 6, MNM). Extëm nˈijxëm, ja israelitëty mbäädë nety ja Dios kyäjpnˈatëdët, per net pën myëmëdoodëp.
8. ¿Ti Dios tyukwandak ja israelitëty pën mëmëdoojëdëp?
8 ¡Jantsy oy jantsy tsuj diˈibë Jyobaa tyukwandak ja israelitëty! Ko myëmëdowëdët, kyunuˈkxaambyë nety ja nyax kyam, yˈuubës kam, tsyiip byorreegë etsë jyëyujk tsyäjkää. Jotkujkˈatandëbë nety ets nituˈugë myëtsip kyamëmadäˈägäˈänëdë (käjpxë 1 Reyes 10:23-27). Nituˈugë netyë anaˈamdakn diˈib wäˈkpëtsëëmp kyajaˈabëkäˈänëdë. Ets koxyëp jyaˈty ja Mesías, awäˈätstumxyëbë nety yajpäättë, ets kyajxyëp ja Romanë jäˈäy ojts yˈanaˈamëdë extëm tyuun jyäjtë. Jyobaa tsyojk ets ja israelitë dyaktët ja oybyë ijxpajtën mä wiink nax wiink käjpn ets niˈamukë jäˈäy tˈixtët ko Jyobaa kyunuˈkxypy pënaty mëmëdoojëp.
9, 10. 1) ¿Tiko tyëgooytyë mëjwiin kajaa ja israelitë ko jyëmbitandë Egipto? 2) ¿Ojtsxyëp tmëdundë Dios extëm ttseky koxyëp jyëmbijttë Egipto?
9 Ja israelitë ojtsxyëp tjapudëkëdë Jyobaa ets dyaˈˈadëwët ti tyuknibëjtakëp. Ets ojtsxyëp tˈaxäjëdë mëjwiin kajaa kunuˈkxën duˈun yëˈëjëty ets duˈun niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy (Gén. 22:18). Per jotmaymyëët njënäˈänëm ko ja israelitë kyaj tmëjjäˈäwëdë ko Dios aduˈuk jyakäjpnˈatanëdë ets nan kyaj dyakandë oybyë ijxpajtën parë wiink nax wiink käjpn. ¡Axtë jajëmbitandë jatëgok Egipto! (Käjpxë Números 14:2-4.) Per koxyëp jyëmbijttë, kyajxyëp pyudëjkëdë parë ttundët ets yˈadëwët ti Jyobaa tyuknibëjtakëp. Ojtsxyëp jatëgok myosëˈatëdë jäˈäy diˈib kyaj tmëdundë Jyobaa ets ninäˈäxyëp ojts tkamëmëdowdë ja Ley diˈibë Moisés yajmooy ets nan kyajxyëp ojts yajpokymyaˈkxtë. Ok, ta Jyobaa jyënany: “Päätyëts nˈajkë mët yëˈëjëty, es njënanyëts: Dëˈënyëmë tadë jäˈäyëty wiink tuˈujëm yoˈoytyëp mä jyot wyinmäˈäny, es kyaj të tpadunäˈändë ja nnëˈë nduˈujëts. Päätyëts oj nwandaˈaky mëdëtsë nˈakë, esëts njënany: Ninäˈä taadëty kyatëkëdët mätsë nboˈxtakn” (Ebre. 3:10, 11; Sal. 95:10, 11).
10 Ko jyëmbitandë Egipto, ta dyaˈijxëdë ko kyaj nety tmëjˈijxtë wiˈix kyunuˈkxëdë Jyobaa. Yëˈë tsyojktë ja oybyë käˈäy ukën diˈib nyikaktë Egipto (Núm. 11:5). Duˈun ja jot winmäˈäny tmëdäjttë extëmë Esaú diˈib kyaj tmëjjäˈäwë ko nety kyaˈaxkopkëty ets twingubejky mët tuk texyë lentejë tojkx (Gén. 25:30-32; Ebre. 12:16).
11. Ko ja israelitë tkamëdäjttë mëbëjkën diˈib pëtsëëmdë Egipto, ¿ojtsë Dios dyajtëgatsy diˈibë nety të ttuknibëjtäägë?
11 Oy ja israelitë diˈib pëtsëëmdë Egipto tkamëdäjttë mëbëjkën, kyaj yëˈë Jyobaa yajtuˈudujkë parë kyaj tnekytyunët diˈib tyuknibëjtakë. Ja yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib ok maxuˈunkˈäjttë niˈigyë myëdoodë, yëˈëjëty myëmëdoodë Jyobaa yˈanaˈamën parë tyëjkëdë mä Naxwinyëdë diˈib Yajtukwinwäˈänëdë ets tjaˈabëjktë. Josué 24:31 jyënaˈany: “Ja israelitë myëduunˈadëtstë Jyobaa nuˈun jyukyˈajtyë Josué ets nuˈun yˈakjukyˈäjttë ja mëjjäˈäytyëjk ko ja Josué yˈoˈky, pënaty yˈijx nyijäˈäjëdë tijatyë Jyobaa tyukmëduun ja israelitëty”.
12. ¿Wiˈix nnijäˈäjëm ko tyam mbäät ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn?
12 Ko yˈoˈktääytyë ja israelitë diˈib mëdoodë, ta myiiny ja “tuk tëëm tukˈääts diˈib kyaj tˈixyˈäjttë Jyobaa ets tijatyë nety të ttukmëduny ja israelitëty”. Pääty ttuntsondaktë “diˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy” ets tmëduundë ja dios diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty (Jue. 2:10, 11.) Ets mët ko kyamëdoodë, kyaj yˈijttë jotkujk mëdë Dios ets ja Naxwinyëdë diˈib Yajtukwinwäˈänëdë kyaj dyaˈijttë “poˈkxtakn”. Pablo duˈun nyimaytyakëdë: “Kooxyëp ja Joswee oj dyajnëjxtë ja israelitëty es dyajtëkëxyëp mä yëˈë Diosë pyoˈxtakn, kyajxyëp ja Dios oj tnigajxy ja wiinkpë tiempë. Pääty njaygyujkëm ko jeˈeyëm wyeˈemynyëm pëjkeˈeky tuˈugë poˈxtakn mä pyoˈxtët ja Diosë jyaˈayëty” (Ebre. 4:8, 9). ¿Pënatyë Pablo tyij “ja Diosë jyaˈayëty”? Niˈamukë ja Dios mëduumbëty, duˈun diˈib judiyë ets duˈun diˈib kyaj. Pablo nan yëˈë myaytyäˈägan ko Dios mëduumbë diˈib tyam mbäät tyëkëdë mä Diosë pyoˈkxtakn.
Primer siiglë tam diˈib kyaj tyëjkëdë mä Diosë pyoˈkxtakn
13, 14. 1) Mä Moisés jyukyˈajty, ¿ti nety tsojkëp ttundët parë tyëkëdët mä Diosë pyoˈkxtakn? 2) ¿Ets ko Pablo jyukyˈajty nan ti nety tsojkëp ttundët?
13 Ko Pablo tjääyë Ebreeʉsʉty, jap ojts tnigajpxy ko tamë nety näägë Dios mëduumbë diˈib kyaj ttuny ti nety ja Dios tyuknibëjtakëp (käjpxë Ebreeʉsʉty 4:1). ¿Ti nety tyuundëp? Yëˈë nety pyanëjkxˈadëtstëp ja Ley diˈibë Moisés yajmooy. Jantsy tëyˈäjtën ko nuˈun nyajxy 1,500 jëmëjt, niˈamukë kuanë ko nety tmëmëdowdët ja Ley parë Dios kyupëkëdët. Per ko Jesus yˈoˈky, ta kyaj nyekytyuuny ja Ley ets pënaty kyaj tjaygyujkëdë, mëktaˈaky tpadunandë tuˈuk majtskë tyäˈädë Ley. *
14 Pablo tyukmëtmaytyak ja Dios mëduumbëty ko myëdäjttëbë nety tuˈugë templë diˈib kyaj jäˈäy të tkojy, tuˈugë saserdotë wintsën diˈib mas këjxm yajpatp ets kyaj dyuˈunëty pënaty tuundëp mä ja templë, ets ko ja jembyë kajpxyˈatypyë mas oy ets kyaj dyuˈunëty diˈib yajkajpxyˈäjt mët ja israelitëty (Ebre. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12). Pablo pyëjtak extëmë ijxpajtën ja sääbëdë xëë parë tnimaytyaky ko mbäädë Dios mëduumbë tyëkëdë mä Jyobaa pyoˈkxtakn. Yëˈë jyënany: “Jeˈeyëm wyeˈemynyëm pëjkeˈeky tuˈugë poˈxtakn mä pyoˈxtët ja Diosë jyaˈayëty; es diˈibë të tyëjkënë mä tyäˈädë poˈxtakn es tam pyoˈxnë, të ja tyuunk ttuundäˈäy, dëˈën extëm ja Dios pyeˈxy ko tyuunk ttuundääy” (Ebre. 4:8-10). Desde mä ja Pentekostes xëë, mä jëmëjt 33, ja Dios mëduumbëty tsojkëbë nety tjaygyukëdët ko Dios kyaj kyupëkäˈänëdë mët ko tpadundët ja Ley diˈibë Moisés yajmooy. Jaˈa duˈun ko tmëbëktët ja Jesukristë.
15. ¿Wiˈix nnijäˈäjëm ko tsojkëp nmëmëdoˈojëmë Dios parë ndëjkëm mä pyoˈkxtakn?
15 ¿Tiko kyaj tyëjkëdë ja israelitë diˈib pëtsëëmdë Egipto mä ja Naxwinyëdë diˈib Yajtukwinwäˈänëdë? Mët ko kyaj myëdoodë. ¿Ets tiko kyaj tyëjkëdë mä Diosë pyoˈkxtakn näägë Dios mëduumbë ko Pablo jyukyˈajty? Nan yëˈko kyaj myëdoodë. Kyaj tkupëjktë ko Jyobaa wiink tuˈu nety të ttukpeky ja kyäjpn ets ko ja Ley kyaj nety nyekytyuny.
¿Wiˈix tyam mbäät ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn?
16, 17. 1) ¿Wiˈix tyam mbäät ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn? 2) ¿Tijaty nnijawëyäˈänëm mä ja tuˈukpë artikulo?
16 Tyam nituˈugë Dios mëduumbë kyajënäˈänët ko ja nitsokën nbäädäˈänëm ko nmëmëdoˈojëm ja Ley diˈibë Moisés yajmooy. Pes mä Éfesʉ yajxon yajnigajpxy: “Jaˈa ko Dios mayˈäjtën mduˈunxëdë, pääty mnitsoˈoktë mëbëjkëngyëjxm, kyaj jaˈagyëjxm diˈibë mduundë o mwinmääytyë, Dios namayˈäjtëngyëjxmë dëˈën. Pääty kyaj niwiˈixtsoo mbäät ngamëj ngapatëm” (Éfe. 2:8, 9). ¿Ti tsojkëp nduˈunëm pën tëkëyäˈänëm mä Diosë pyoˈkxtakn? Extëm të nˈijxëm mä parrafo 5, Jyobaa ojts twinˈixy ja myëjëxtujk xëëbë, ja pyoˈkxën xëë, parë ttunäˈäny diˈib tyuknibëjtakë parë tyäˈädë Naxwinyëdë. Pääty parë ndëjkëm mä Jyobaa pyoˈkxtakn, tsojkëp nmëmëdoˈojëm ets nduˈunëm mëdë kyäjpn.
17 Xëmë mbäät nmëjpëjtakëmë käjpxwijënë diˈib xymyoˈoyëmë tuumbë diˈib kuwijy ets kyaj tijaty nduˈunëm këˈëm winmäˈäny. Pën kyaj duˈun nduˈunëm, kyaj nety nbudëjkëmë Jyobaa mä ti tyuknibëjtakëp ets mbäät axtë nyajtëgoˈoyëmë nyaymyayë. Mä ja tuˈukpë artikulo, nˈixäˈänëm kanäk pekyë jotmay mä mbäät nyaˈijxëm ko nmëmëdoˈojëmë Dios. Ets tijaty nduˈunëm ko nbatëmë tyäˈädë jotmay, yëˈë yajnigëxëˈëgaampy pën të ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn.
[Notë diˈib noky ëxˈääy]
^ parr. 3 Jesus jyënany ko kyaj nety yˈaxëëgëty ko ja saserdotëty ets ja lebitëty tyundë sääbëdë sääbëdë mä ja templë. Ets komë Jesus yëˈë Dios winˈijxë parë tyunët extëmë Saserdotë Wintsën, pääty kyaj nety tkutëjy ja Ley ko ttuny sääbëdë xëë diˈibë Tyeety tuknipëjkë (Mat. 12:5, 6).
^ parr. 13 Kyaj yajnijawë pën ojts näägë Dios mëduumbë yˈakˈyox yˈaknoˈoktë ja Xëë mä Yajpokymyaˈkxtë ko nyajxy ja Pentekostes xëë mä jëmëjt 33. Pën tyuundë duˈun, kyaj tmëjˈijxtë ko Jesus nyayäjkë extëmë wintsëˈkën. Per diˈib yajnijäˈäp, yëˈë ko tamë nety nääk diˈib mëktaˈaky tyunandëp extëm ja Ley dyajnigutukë (Gal. 4:9-11).
Parë nbawinmäˈäyëm
• ¿Tiko Jyobaa ojts twinˈixy ja myëjëxtujk xëëbë parë pyoˈkxäˈäny?
• ¿Wiˈix nnijäˈäjëm ko kyajnëm jyëjpkexy ja myëjëxtujk xëëbë?
• ¿Tiko kyaj tyëjkëdë mä Diosë pyoˈkxtakn ja israelitë diˈib pëtsëëmdë Egipto ets nääk ja Dios mëduumbë ko Pablo jyukyˈajty?
• ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn?
[Yajtëˈëwën]
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 27]
Parë ndëjkëm mä Jyobaa pyoˈkxtakn, tsojkëp nmëmëdoˈojëm ets nduˈunëm mëdë kyäjpn
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 26]
¿Ti tsojkëp parë ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn?
