“Nˈokpëyëˈkëm mëk mä tadë pëyëˈkijxyëk”
“Nˈokpëyëˈkëm mëk mä tadë pëyëˈkijxyëk diˈibë nmëdäjtëm winduuy.” (EBRE. 12:1)
1, 2. ¿Ti ijxpajtënë Pablo yajtuun parë ojts tˈijxkijpxyë mëdë Dios mëduumbë jyukyˈäjtën?
MÄ KANÄÄGË paˈis jëmëjt jëmëjtë jäˈäy pyëyëˈkijpxtë. Niwaanë diˈib pëyëˈktëp parë myadäˈägäˈändë, etsë nimaybyë jeˈeyë nyëjkxtë parë mbäät ok jyënäˈändë ko të pyëyëˈëktë oy jawyiin të kyajäˈttë.
2 Mä Biiblyë kanäkˈok tˈijxkijpxyë Dios mëduumbë jyukyˈäjtën extëm ko jäˈäy pyëyëˈkijpxtë. Päätyë Pablo tˈanmääy ja Corinto ko tnijäˈäyë jäˈäyëty mä myëduˈukpë nyeky: “Të xynyijawëdë miitsëty ko mä tuˈugë pëyëˈkijxyëk, nidëgekyë ja pëyëˈkpë pyëyëˈëktë, per jeˈeyë tiˈigyë diˈibë yˈaxäjëp ja mayˈaty. Pes [...] nandëˈën miits xyˈixtët wiˈixë Dios ttseky es mjikyˈattët, es dëˈën mmayˈatëdët” (1 Kor. 9:24).
3. ¿Ti Pablo myaytyäˈägan ko jyënany ko jeˈeyë tuˈuk diˈib madakp?
3 Pablo kyaj nety yëˈë tˈandijy ko jeˈeyë tuˈugë Dios mëduumbë diˈib pyäädaampy ja mayˈaty o ja jukyˈäjtënë winë xëëbë. Pes kyajxyëp tsyobaty tijaty tyuundë niˈamukë. ¿Ti myaytyäˈägan? Yëˈë ets tniˈˈijxtuˈuttët ja diˈib pëyëˈktëp. Yëˈëjëty kontiempë ijty pyëyëˈktäˈäktë ets nyayjëjpˈixëdë parë myadäˈäktët. Päätyë Pablo yëˈë nety tsyejpy ets ja myëguˈuktëjk tpëjtäˈäktëdë myëjää ets tnibëyëˈëktët ja jukyˈäjtën. Jeˈeyë ko mä tyäˈädë pëyëˈkijpxyëk niˈamukë tˈaxäjëdë ja kumäˈäyën ko myadäˈäktë.
4. ¿Ti tsojkëp nnijäˈäjëm mä nibëyëˈkëm ja jukyˈäjtën?
4 Mëjwiin kajaa xymyëjämoˈoyëmë Pablo yˈayuk ninuˈun tyam nibëyëˈkëm ja jukyˈäjtën, per xyajwinmäˈäyëm nanduˈun. ¿Tiko? Yëˈko ja kumäˈäyën diˈib nˈaxäjëyäˈänëm, oy jyamëty tsäjpotm o yä Naxwiiny, mëjwiin kajaa tsyobääty ets kyaj nyajtëgoyäˈänëm. Nnijäˈäjëm ko tyäˈädë nëˈë tuˈu kajaa ets tsip, jaˈäjtp diˈib xyajtuˈudukäˈänëm ets diˈib xyajtëgoyäˈänëm (Mat. 7:13, 14). Jotmaymyëët njënäˈänëm ko ta nmëguˈukˈäjtëm diˈib të wyäˈkxëptë, diˈib jeˈeyë yˈakˈyoˈoytyë o diˈib të tjëjpëyëˈktuˈuttë. ¿Tijaty xyajtuˈudukäˈänëm ets tijaty jotmay nbäädäˈänëm? ¿Wiˈix mbäät njëjpkudijëm? ¿Ti mbäät nduˈunëm parë njäjtëm mä të nitsoˈonëm ets nˈaxäjëm ja kumäˈäyën?
Parë nganaräjtëm tsojkëp nmëdäjtëmë nmadakëm
5. ¿Ti ijxpajtën jatëgokë Pablo yajtuun mä Ebreeʉsʉty 12:1?
5 Ok, ko Pablo tnijäˈäyë Dios mëduumbë diˈib Jerusalén ets tukëˈëyë Judea, ta jatëgok dyajtuunyë ijxpajtën mä jäˈäy pyëyëˈkijpxtë ets mä yˈëyëˈëk kyuyattë (käjpxë Ebreeʉsʉty 12:1). Ojts tˈanëëmë ja Dios mëduumbëty tiko mbäät tnibëyëˈëktë ja jukyˈäjtën ets wiˈix mbäät gyanarattë. Per min jawyiin nˈokˈijxëm tiko tnijäˈäyëdë ets wiˈix ojts tˈanëëmëdë jyaˈayˈattët, taanëmë net nˈijxëm ja käjpxwijën diˈib yäjk ets wiˈix mbäät nbaduˈunëm.
6. ¿Wiˈix ja wintsëndëjk ttuundë ja Dios mëduumbë?
6 Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä primer siiglë, pyattëbë nety mëjwiin kajaa jotmay. Extëm Jerusalén ets Judea mëkë nety yˈanaˈamdë ja wintsëndëjk diˈib judiyëty. Naa 30 jëmëjtëp, të nety ttukmëbëktë ja käjpn ko Jesus yëˈë nyibëdëˈk ja gobiernë ets ko nitëjkëp yˈoogët extëmë maˈtspë yajjäˈäyˈoˈkpë. Ets nanduˈunë nety tˈaxëktundë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty. Mä Apostʉlʉty jap ngäjpxëm wiˈix jyäjt kyëbajttë ko nyajxy ja Pentekostes xëë mä jëmëjt 33. Tyäˈädë wintsëndëjk janääm jatsojk tˈaxëktuundë ja Dios mëduumbë parë kyaj nyekyˈëwäˈkx nyekykyäjpxwäˈkxtët. Pääty ¡tsipë nety jyukyˈattët ja Dios mëduumbety! (Apos. 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3.)
7. ¿Ti tiempë nety ja Dios mëduumbë jyukyˈattë ko Pablo nyijäˈäyëdë?
7 Ja Dios mëduumbëty ja jyukyˈäjttë mä nety wyingoonë ja kutëgoˈoyën. Jesus të nety tnigajpxy ko kyutëgoyaˈanyë Jerusalén, tijaty tunan jatanëp mä kyakutëgoynyëm ets tijaty mbäät ttundë parë tsyoˈoktët (käjpxë Lukʉs 21:20-22). Pääty tsojkëbë nety tmëjpëjtäˈäktët extëmë Jesus yˈanmääyëdë: “Mnaygyuentˈatëdëp miitsëty. Katë mnaymastuˈudëdë es nëgoo mgay mmëˈuuktët es xymyëmay xymyëdäjtët diˈibë yä naxwiiny, esë tadë xëë ajotkumiigyë tiˈin myajtukjäˈttët extëm ko ja jëyujkëty yajnaky” (Luk. 21:34).
8. ¿Tidaa nääk ja Dios mëduumbë ojts yajwäˈkˈawëdë o yˈanuˈkxëdë mä nety pyëyëˈëktë?
8 Ko Pablo tjääyë Ebreeʉsʉty, të nety nyäjxnë naa 30 jëmëjt mä Jesus duˈun jyënany. ¿Wiˈixë nety të jyattë tyäˈädë Dios mëduumbëty nuˈun ja tiempë nyajxy? Nääk yëˈëyë nety myëmääy myëdäjtëp tijaty yajtëgoyˈäjttëp tuˈuk tuˈugë xëë, kyaj nety tnekyjotmoˈoytyë Diosë jyaˈa parë oy mëët yˈittët (Ebre. 5:11-14). Nan tamë nety nääk diˈib winmääytyëp ko mas oy jyukyˈattët extëm ja wiinkpë judiyë. Waˈan wyinmääytyë ko tyäˈädë myëguˈuktëjk kyaj ttimmastuˈuttë Dios ets ko kyuytyuundëp wanaty ja Ley. Nan tamë nety nääk diˈib të myëmadäˈägëdë ja myëguˈuktëjk ets tpanëjkxtët ja Ley diˈibë Moisés yajmooy ets ja kostumbrë diˈib tyuundëp. ¿Wiˈixë nety mbäädë Pablo tpudëkë ja myëguˈuktëjk ets nyayaˈitëdë jot jiiky ets xëmë tnibëyëˈëktë ja jukyˈäjtën?
9, 10. 1) Mä kyëjxnë Ebreeʉsʉty kapitulo 10, ¿wiˈixë Pablo tmëjämooy ja Dios mëduumbëty? 2) ¿Tiko Pablo tnimaytyaky tijaty tyuundë ja Dios mëduumbë mët ko tmëdäjttë mëbëjkën?
9 Jyobaa yëˈë wyinmäˈänymyooyë Pablo parë tnijäˈäyët ja Dios mëduumbëty ets tjotmëkmoˈoyët. Mä Ebreeʉsʉty kapitulo 10 japë Pablo jyënany ko ja Ley “dëˈën jaˈa extëmë awax diˈibë yajnigëxeˈkypy wiˈix yˈity ja oyˈäjtën diˈibë miimpnëm” ets ojts tnigajpxy nuˈunën tsyobääty ko Kristë ojts xykyuˈoˈkëm. Ets mä jyëjpkëjxnë tyäˈädë kapitulo, ta tˈanmääytyë: “Miitsëty [mëdattëp] ja maˈxtujkën [o madakën] es xytyundët diˈibë Dios tsyejpy, es dëˈën xyˈaxäjëdët diˈibë yëˈë të twandaˈaky. Pes [...] wingoomp ja tiempë, tim tsojk myinäˈäny jatëgok. Kyaj jyakäˈäny” (Ebre. 10:1, 36, 37).
10 Mä Ebreeʉsʉty kapitulo 11 japë Pablo tnimaytyaky ti duˈun yˈandijpy njantsy myëbëjkëmë Dios. Ets ojts tnimaytyaˈaky mëdë yˈijxpajtënë yetyëjk etsë toxytyëjk diˈib myëdäjttë mëbëjkën. Per ¿yëˈë yˈandijan ko kyaj nyekyjëjpˈamëty nmëdäjtëm ja madakën? Kyaj. Yëˈë nety tyukjamyatsaampy ja myëguˈuktëjk ko mëbëjkën ja nyigëxeˈeky ko nduˈunëm tijaty mëdë jotmëkˈäjtën ets ko kyaj nˈanuˈkxëm. Pablo nyijäˈäbë nety ko ja yˈijxpajtënë Dios mëduumbëty mëjämoˈoyanëdëp parë tmëmadäˈäktët ja amay jotmay. Pääty ko tnimaytyaktääy wiˈix dyajnigëxëˈktë myëbëjkën, ta tˈanmääytyë jatëgok ets kyaj yˈanuˈkxëdët: “May ja jäˈäy nmëdäjtëm nbëˈääyˈäjtëm diˈibë yajnigëxëˈk ja myëbëjkën, nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm, es nmastutëm ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm, es kyaj nˈanuˈxëm nduˈunëm diˈibë Dios tsyejpy, es nˈokpëyëˈkëm mëk mä tadë pëyëˈkijxyëk diˈibë nmëdäjtëm winduuy” (Ebre. 12:1).
Mayjyaˈay diˈib yajnigëxëˈktë myëbëjkën
11. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nbawinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë ja mayjyaˈay diˈib yajnigëxëˈktë myëbëjkën?
11 “May ja jäˈäy [...] diˈibë yajnigëxëˈk ja myëbëjkën”, kyaj nety jeˈeyë yˈix jyawëdë ets kyaj ti ttundë. Kyaj nety yajpäättë mä estadio parë tˈixäˈändë pën diˈib ganaräjtp, yëˈë duˈun parë tmëjämoˈoyäˈändë pënaty pëyëˈktëp. Ets mbäät tmëjämoˈoytyë mët ko yëˈëjëty nan ojts pyëyëˈëktë ets ganaräjttë. Oyë nety të yˈoˈktääynyëdë duˈun yajnimaytyäˈäktë extëm jyukyˈattë ets ko mëjämooytyëp. ¿Wiˈix pyujdëkëdë pënaty näämnëmë nety pëyëˈktëjkëdëp ko yˈixëdë diˈib jeky kujk pëyëˈknëdëp? Mëjämooyëdë parë yajxon pyëyëˈëktët ets myadäˈäktët. Myëdäjttë pyëˈääyë mayjyaˈay diˈib yanigëxëˈktë myëbëjkën, ets dyaˈijxëdë ko mbäät myadäˈäktë mä pyëyëˈëktë oy nuˈun tsyiptaˈaky. Pën pyawinmääytyëbë nety ja yˈijxpajtën, yëˈë nety mëjämoˈoyanëdëp parë myadäˈäktët mä pyëyëˈëktë “mëk”. Tyäˈädë ijxpajtën mëjwiin kajaa pyudëjkëdë ja Dios mëduumbë mä primer siiglë ets ëtsäjtëm nanduˈun xypyudëkëyäˈänëm.
12. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ja ijxpajtën diˈibë Pablo myaytyak?
12 Tyam nanduˈunë amay jotmay nwinguwäˈkëm extëm ja Dios mëduumbëty diˈibë Pablo myaytyak. Min nˈokˈijxëm kanäk pekyë ijxpajtën. Noé ja jyukyˈajty mä nety tyimminanë ja Ayoˈonduu. Ëtsäjtëm nan yëˈë ndukjukyˈäjtëmë tiempë diˈib tim jëjpkëxanëp. Abrahán mëdë Sara yaˈˈanmääytyë ets tnikaˈaktëdë pyaˈis ets nyëjkxtët wiinktsoo, jam mä tˈawdäjttë Diosë tëyˈäjtënbë myentrës tˈawijxtë yˈadëwët tijatyë Jyobaa tukwinwäˈänëdë. Ëtsäjtëm nan yaˈˈanmäˈäyëm ets nmastutëm tijaty njatsojkëm ets nduˈunëmë Diosë tyuunk myentrës nˈawijxëm ja kunuˈkxën diˈib miimp. Moisés kanäk jëmëjt dyajnäjxyë jotmay mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë parë jyäˈtany mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë. Ëtsäjtëm nanduˈun tyam nyajnäjxëmë jotmay mä nduˈuyoˈoyëm parë njäˈtäˈänëm mä jembyë jukyˈäjtën. Jëjpˈam ets nbawinmäˈäyëm ja ijxpajtën diˈib pyëjtaktë tyäˈädë Dios mëduumbëty, duˈun mä tijaty oy ttuundë ets mä tyëgooytyë (Rom. 15:4; 1 Kor. 10:11).
¿Ti pudëjkëdë parë gyanaräjttë?
13. ¿Tijaty jotmayë Noé wyinguwäˈkë, ets ti pudëjkë parë ttuuny ti Jyobaa ojts tyukˈaneˈemyëty?
13 ¿Ti pudëjkëdë tyäˈädë Dios mëduumbëty parë gyanaräjttë mä pyëyëˈktë? Okˈix wiˈixë Pablo tmaytyakyë Noé (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:7). Noé ninäˈänëmë nety tkaˈixyë Ayoˈonduu diˈib yajkutëgoyëbë jäˈäy etsë jëyujk animal (Gén. 6:17). Ninäˈänëmë nety kyaˈˈayoˈonduˈuy. Perë Noé kyaj wyinmääy ko kyaj myinäˈäny ja Ayoˈonduu. ¿Tiko? Yëˈko myëbëjk ko Jyobaa xëmë ttuny diˈib nyigajpxypy. Päätyë Noé kyaj ojts tsyiptakxëty tmëmëdowëdë Jyobaa, Biiblyë jyënaˈany: “Duˈun tkuuytyuundäˈäy extëm ënety yëˈë Dios të yˈënëˈëmxëtyën” (Gén. 6:22, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). Kajaa diˈibë netyë Noé tyuunaampy, tkojëdë arkë, dyajtuˈukmukëdë jëyujk animal, jeˈxy peky duˈun parë yëˈëjëty ets nanduˈun parë ja jëyujk animal, yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxët ets tpudëkët ja fyamilyë parë tmëdattët mëk ja myëbëjkën. Per mëjwiin kajaa ojts yajkunuˈkxy ko tmëdäjtyë madakën etsë mëbëjkën, pes yëˈë mëdë fyamilyë ojts tsyokwëˈëmdë.
14. ¿Tijaty jotmay wyinguwäˈkëdë Abrahán mëdë Sara, ets ti xytyukniˈˈijxëm?
14 Mä tyäˈädë mayjyaˈay diˈib yajnigëxëˈktë myëbëjkën, yajnigäjpxp nanduˈunë Abrahán mëdë Sara. Yëˈëjëty jantsy oyë nety jyukyˈattë mä jyëën tyëjk jam Ur ko yaˈˈanmääytyë ets nyëjkxtët mä kyaj tnijawëdë wiˈix jyukyˈatäˈändë. Per ojts xymyoˈoyëmë ijxpajtën ko tmëdäjttë mëbëjkën ets myëdoodë oy twinguwäˈkëdë amay jotmay. Biiblyë jyënaˈany ko Abrahán “yëˈë dëˈënë yˈaptëjkëty nidëgekyë diˈibaty myëbëjktëp ja Dios” mët ko ttuuny tukëˈëyë tijatyë Dios tsyejpy (Rom. 4:11). Pablo jeˈeyë waanë tnimaytyaky mët ko ja Dios mëduumbëty nyijäˈädëbë nety yajxon. Per mëjwiin kajaa pyudëjkëdë ko jyënany: “Nidëgekyëtyë tyäˈädë jäˈäyëty [extëmë Abrahán mëdë fyamilyë] yˈoˈktë es kyajˈyëm oj tˈaxäjëdë diˈibë Dios oj tyukmëwandäägëdë; per mëbëjkëngyëjxm oj jagam tmëjˈijxpejty xondakën mëët, es tjaygyujkëdë ko jyabyeˈxyˈattë yä naxwiiny” (Ebre. 11:13). Diˈib pudëjkëdë parë xëmë ojts pyëyëˈëktë, yëˈë ja mëbëjkën ets ko yˈijttë oy mëdë Jyobaa.
15. ¿Tiko Moisés ojts twinˈixy ja jukyˈäjtën diˈib myënëjkx?
15 Moisés yëˈë jatuˈugë oybyë ijxpajtën. Kyaj ojts ttukxondaˈaky ja mëkjäˈäyˈäjtën ets nan kyaj yˈitany mëj, “niˈigyë ttsejky es axëëk yajtunët mët ja Diosë jyaˈayëty”. ¿Tiko? Pablo jyënaˈany: “Mët ko yˈawijxypyë naty ko ja Dios myoˈoyaˈanyëtyë [...] mayˈäjtën” ets nanduˈun mët ko “dyajˈyoˈoy ja tyuˈu extëm jyawë tˈixy ja Dios këˈëm” (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:24-27). Kyaj ojts dyajmajtskjaty ja wyinmäˈäny parë “tuk tsojk pekyoty xyondäˈägët”. Moisés myëbëjk ko jantsy tamë Dios ets ko tëyˈäjtën tijaty wyandakypy. Pääty dyaˈijxë jotmëkˈäjtën ets kyaj ojts yˈanuˈkxë. Mëk tjantsy tyuuny ja mëjää parë dyajpëtseemy ja israelitëty Egipto ets ojts dyajnëjkxy mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë.
16. ¿Tiko Moisés kyaj tyuktëjkë jotmay ko yaˈˈanmääy ets kyaj tyëkët mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë?
16 Duˈun extëm ja Abrahán kyaj tnekyˈijxy wiˈixë Dios dyaˈˈadëyë wyandakën, nanduˈunë Moisés. Ko nety ja israelitë tyëkëyanëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë, ta Jyobaa yˈanmääyë: “Jeˈeyë duˈun ënet jëgam xyjaknasˈixëty ja it naxwinyëdë, mëdiˈibë yëˈë Israel jäˈäyëty nmoˈojandëbëtsën, e mijts käˈäp nëjkx jam mˈëkjäjnë” (Deu. 32:51, 52, MNM). ¿Tiko nety duˈun yajtukumëdowäˈäny mëdë Aarón? Yëˈko kyaj Jyobaa ojts twintsëˈëgëdë ko ja israelitëty yajjotˈambëjkëdë. Päätyë Jyobaa yˈanmääyëdë: “Miitsëty nimajtsk mëët yëˈë mˈäjty Aarón, käˈäbëts ojts xywyingutsëˈëgëdë jam Meriba-Cades” (Deu. 32:51, 52, MNM). ¿Ojtsë Moisés tyuktëkëtyë jotmay o nyayjäˈäwë axëëk? Kyaj. Pes ko ojts tkunuˈkxy ja käjpn, ta tˈanmääy: “Jantsy jotkujk ets xoondaˈaky myäjpäädëty mijts Israel jäˈäy, ¿pën nëjkx mˈëkmëbäätyë, ta ënety myäjpäätyën? Yëˈë Wintsën yëˈë këˈëm të myajtsoˈogyë, ets yëˈë të mbëjkˈity të mäjtsˈityë, yëˈë xëmë të mbudëkëty” (Deu. 33:29, MNM).
¿Tijaty xytyukniˈˈijxëm?
17, 18. 1) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm ja mayjyaˈay dyajnigëxëˈktë myëbëjkën? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä ja tuˈukpë artikulo?
17 Ko nnijäˈäjëm wiˈix ja mayjyaˈay dyajnigëxëˈktë myëbëjkën, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko parë njäjtëm mä të nitsoˈonëm jëjpˈam nmëbëjkëmë Dios ets tijaty të twandaˈaky (Ebre. 11:6). Yëˈë mëbëjkën yëˈë diˈib mbäät nbëjtakëm mas jëjpˈam mä jukyˈäjtën. Ëtsäjtëm kyaj nduˈunˈäjtëm extëm pënaty kyaj tmëdattë mëbëjkën, pesë ijxën jäjtp mas jamtsoo “extëm jyawë [nˈijxëm] ja Dios këˈëm”, ets yëˈë diˈib xymyëjämoˈoyëm parë kyaj nˈanuˈkxëm mä nbëyëˈkëm (2 Kor. 5:7).
18 Tsip nimëjää njukyˈäjtëm extëmë Dios mëduumbë. Per mbäät niˈamukë nganaräjtëm. Mä ja tuˈukpë artikulo nnijawëyäˈänëm tijaty mbäät xyˈakpudëjkëm.
¿Mbäät nimaytyakëm?
• ¿Tiko Pablo tnimaytyaky ja mayjyaˈay diˈib yajnigëxëˈktë myëbëjkën?
• Ko nnijäˈäjëm wiˈix ja mayjyaˈay dyajnigëxëˈktë myëbëjkën, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë kyaj nˈanuˈkxëm mä nbëyëˈkëm?
• ¿Ti xytyukniˈˈijxëm pënaty tëëyëp Dios mëduundë extëmë Noé, Abrahán, Sara etsë Moisés?
[Yajtëˈëwën]
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 22]
Abrahán mëdë Sara nyikaktääy ja mëkjäˈäyˈäjtën diˈibë nety myëdäjttëp Ur
