Pëyëˈëktë extëm mbäät xypyäättë ja kumäˈäyën
“Pëyëˈëktë extëm mbäät xypyäättë.” (1 COR. 9:24, Traducción del Nuevo Mundo [NM])
1, 2. 1) ¿Wiˈixë Pablo tmëjämooy ja Dios mëduumbëty? 2) ¿Ti käjpxwijën të nˈaxäjëm?
KO Pablo tjääyë Ebreeʉsʉty yëˈë parë tmëjämoˈoyany ja Dios mëduumbëty ets ttuunˈadëˈëtstëdë mëjää parë tpäättëdë jukyˈäjtënë winë xëëbë. Ets ja mä tpëjtakyë ijxpajtën mä jäˈäy pyëyëˈkijpxtë. Ets tˈanmääytyë ko kyaj nety ak yëˈë yajpäättë. Myëdäjttëbë nety pyëˈääy ja mayjyaˈay diˈib yajnigëxëˈktë myëbëjkën ets të nety myadäˈäktë. Ko tjamyatstët wiˈixë tyäˈädë Dios mëduumbëty dyaˈijxëdë myëbëjkën ets ttuundë mëjää, mbäädë nety pyudëkëdë parë pyëyëˈkˈadëˈëtstët ets kyaj yˈanuˈkxëdët.
2 Mä ja tuˈukpë artikulo të yajnimaytyaˈaky kanäägë Dios mëduumbë diˈib yajnigëxëˈktë myëbëjkën. Ko mëkë mëbëjkën tmëdäjttë mä Dios, yëˈë pudëjkëdë parë kyaj tmastuttë axtë yˈoˈktë. Yëˈëjëty xëmë pyëyëˈktë axtë ko myadaktë. ¿Wiˈix mbäät nanduˈun nmadakëm? Ko nduˈunëm extëmë Pablo jyënany: “Nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm, es nmastutëm ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm, es kyaj nˈanuˈxëm nduˈunëm diˈibë Dios tsyejpy, es nˈokpëyëˈkëm mëk mä tadë pëyëˈkijxyëk diˈibë nmëdäjtëm winduuy” (Ebre. 12:1).
3. ¿Ti netyë Pablo tukniˈˈixëyäämp ko tpëjtakyë ijxpajtën mä grieegë jäˈäy ttundë kompetensyë?
3 Diˈib mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ko jyënaˈany: “Nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm”, yëˈë extëm jyënaˈany tuˈugë liibrë: “Ja grieegë jäˈäyëty tyuundëp ijtyë ejersisyë ets ttundë kompetensyë niwäˈäts ëxwäˈäts, tuk peky yëˈë mä kajaa pyëyëˈkijpxtë” (El mundo clásico: la epopeya de Grecia y Roma). * Pënaty ijty pëyëˈktëp naynyijaandääyëp parë kyaj ti yˈatsipëdët. Tyam ayoˈon tsoytyuˈun ko pën duˈun pyëyëˈëgët, per duˈun ijty ttundë parë gyanarattët. Pääty, ¿ti Pablo xytyukjaygyukëyäˈänëm? Ko parë nbatëm ja kumäˈäyën, jëjpˈam nyajjëgaktäˈäyëm tijaty xyˈatsijpëm. Tyäˈädë Pablo kyäjpxwijën tuump axtë tyambäät. Per ¿tijaty mbäät xyˈatsijpëm parë kyaj nmadakëm?
“Nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm”
4. ¿Ti mas jëjpˈam pyëjtaktë ja jäˈäy mä Noé jyukyˈajty?
4 ¿Tijatyën “xyˈatsijpëm” diˈibë Pablo xyˈanmäˈäyëm ets nyajjëgakëm? Tukëˈëyë diˈib mbäät xyajtuˈudujkëm parë kyaj nbëjtakëm ja jot winmäˈäny etsë jot mëjää mä nbëyëˈkëm. Nˈokˈijxëm wiˈixë Jesus ojts tnigajpxy ja tiempë mä jyukyˈajtyë Noé, tuˈugë Dios mëduumbë diˈibë Pablo nanduˈun myaytyak. Jesus jyënany: “Extëm jyäjtë jekyëp ko ja Noˈee jyikyˈajty, nandëˈën jyatäˈäny kots ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, nminët jatëgok” (Luk. 17:26). Jesus kyaj yëˈë tmaytyäˈägany ja ayoˈon diˈib miimp, yëˈë duˈun myaytyäˈägan ko ja jäˈäy duˈun jyukyˈatäˈändë extëm mä Noé jyukyˈajty (käjpxë Matewʉ 24:37-39). Mä tadë tiempë ja jäˈäy kyaj tnijawëyandë pënën Dios ets nan kyaj tmëmëdowandë yˈanaˈamën. ¿Ti nety wyinmäˈänyˈäjttëp? Ja käˈäy ukën etsë pëjk ukën. Tyäˈädë kyaj nety yˈaxëëgëty, per extëmë Jesus jyënany, yëˈë nety mas jëjpˈam pyëjtaktëp ets pääty kyaj myëdoodë.
5. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nganaräjtëm mä nbëyëˈkëm?
5 Duˈun extëm ja Noé mëdë fyamilyë, ëtsäjtëm nan nmëdäjtëm mayë tuunk ayoˈon. Tsojkëp nduˈunëm parë nbatëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm mëdë familyë ets jamë net nyajtuˈunëm kajaa xëë tiempë, jot mëjää etsë meeny sentääbë. Ets pën amääytyakp ja meeny sentääbë, mbäädë net yëˈë nmëmäˈäy nmëdäjëm. Nan nikëjxmˈäjtëmë netë tuunk extëmë Dios mëduumbë, nëjkxëm käjpxwäˈkxpë, mä naymyujkën, nˈëxpëjkëm tijaty jap naxäämp, nˈëxpëjkëm naytyuˈuk ets mëdë familyë parë oy nˈijtëm mëdë Dios. Noé nan nyikëjxmˈäjt kajaa tuunk ets “duˈun tkuuytyuun[dääy]” extëmë nety të yajtukˈaneˈemy (Gén. 6:22, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés). Pääty pën kanaratäˈänëm mä nbëyëˈkëm, tsojkëp nyajjëgakëm tijaty xyˈatsijpëm ets kyaj nekynyaytyuknikëˈëyëm diˈib kyaj tyimjëjpˈamëty.
6, 7. ¿Ti käjpxwijënë Jesus yäjk diˈib mbäät nmëdäjtëm winmäˈänyoty?
6 ¿Ti Pablo myaytyäˈägan ko jyënany: “Nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm”? Kyaj yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ets nmastutäˈäyëm tukëˈëyë tijaty nikëjxmˈäjtëm. Jesus xyˈanmäˈäyëm: “[Këdii] mmay mdäjtë: ¿Ti net nˈokkäˈäy nˈokˈukëm?, es ¿tii net nwitˈäjt nnijamˈäjtëm? Mët ko ja jäˈäyëty diˈibë kyaj tmëdundë Dios määy täjtëp mët tëgekyë tyäˈädë. Pes ja mDeetyë tsäjpotmëdë nyijäˈäp ko mdëgoyˈäjtxëdëp tëgekyë tyäˈädë” (Mat. 6:31, 32). ¿Ti myaytyakypyë tyäˈädë majtskpë bersikulo? Ko axtë diˈib nyajtuˈunëm mä jukyˈäjtën, extëmë wit etsë käˈäy ukën, mbäät xyˈatsijpëm mä nbëyëˈkëm.
7 Nˈokˈijxëm wiˈixë Jesus jyënany: “MDeetyë tsäjpotmëdë nyijäˈäp ko mdëgoyˈäjtxëdëp tëgekyë tyäˈädë”. Tyäˈädë ää ayuk yëˈë maytyäˈägaampy ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm. Ko jyënaˈany: “Tëgekyë tyäˈädë”, kyaj yëˈë tˈandijy ko xymyoˈoyandäˈäyëm tijaty ndimtsojkëm. Perë Jesus xyˈanmäˈäyëm ets kyaj nmëmäˈäy nmëdäjëm “mët ko ja jäˈäyëty diˈibë kyaj tmëdundë Dios määy täjtëp mët tëgekyë tyäˈädë”. ¿Tiko? Yëˈë jyënany: “Mnaygyuentˈatëdëp miitsëty. Katë mnaymastuˈudëdë es nëgoo mgay [mˈuuktët] es xymyëmay xymyëdäjtët diˈibë yä naxwiiny, esë tadë xëë ajotkumiigyë tiˈin myajtukjäˈttët extëm ko ja jëyujkëty yajnaky” (Luk. 21:34, 35).
8. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets tyam nyajjëgaktäˈäyëm tijaty “xyˈatsijpëm”?
8 Kom tam ndimpëyëˈkjäˈtäˈänënë, ¡mëj ayoˈon nëjkx nbatëm ko ngajäjtëm mët ko xyˈatsijpëm tijaty kyaj tyimjëjpˈamëty! Pën japë jot winmäˈäny, ta njukyˈäjtëm extëmë Pablo jyënany: “Yëˈë dëˈën yajkypy ja oyˈäjtën ko jäˈäy ttukjotkëdaˈaky diˈibë myëdäjtypy” (1 Tim. 6:6). Pën jotkujk nayjäˈäwëm mët tijaty nmëdäjtëm, ta kyaj ti xyˈatsijpëm axtë ko nmadakëm.
“Nmastutëm ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”
9, 10. 1) ¿Ti yˈandijpy ja poky diˈib “xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”? 2) ¿Wiˈix mbäät jyaty ja nmëbëjkënyëˈäjtëm?
9 Perë Pablo kyaj jeˈeyë jyënaˈany ets nyajjëgaktäˈäyëm “tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm”. Nanduˈun xyˈanmäˈäyëm ets nmastutëm ja poky diˈib “xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”. Tyäˈädë ayuk jeˈeyë tëgok yajpääty mä Biiblyë mä ayuk grieegë. Tuˈugë ëxpekyjyaˈay diˈib xyëˈäjtypy Albert Barnes jyënany: “Ko tuˈugë jäˈäy pyëyeˈeky kyaj ttuktëkëdë wyit diˈib mbäät tyekypyityëty ets kyaj oy yajpëyëˈëgëdët. Nan tim duˈunë Dios mëduumbë, tsojkëp dyajjëgaˈagët tijaty atsijpëp”. ¿Ti mbäät yajtëgoˈoxyëtyë myëbëjkën tuˈugë Dios mëduumbë?
10 Tuˈugë Dios mëduumbë kyaj pojënë dyajtëgoyë myëbëjkën, wanaty wanaty dyajtëgoy ets kyaj tpekyë kuentë. Ko Pablo tjääytsyondakyë Ebreeʉsʉty, ojts tnigajpxy ko kujotmay ko tuˈugë jäˈäy tmëjagamgeˈegyë tëyˈäjtën etsë net tmëdaty “ja jyot wyinmäˈäny axëëk es tˈëxtijëdë Nintsënˈäjtëm Dios” (Ebre. 2:1; 3:12). Ko tuˈugë jäˈäy diˈib pëyëˈkp tyekypyityëtyë wyit, seguurë ko kyëday. Ets mbäät mas pojënë yˈayoˈonbääty pën kyaj myëdoy ko jyayaˈˈanëëmë diˈibë wit myëbëyëˈëgëp. ¿Tiko mbäät duˈun jyaty? Mët ko kyaj nyaygyuentˈatëdët, ko wyinmayët ko kyaj wiˈix jyatët o ko nyayjyaˈaytyëgoyëdët. Min nˈokˈijxëm ti xytyukniˈˈijxëmë Pablo kyäjpxwijën.
11. ¿Wiˈix tuˈugë jäˈäy dyajtëgoyë myëbëjkën?
11 ¿Tiko tuˈugë jäˈäy dyajtëgoyë myëbëjkën? Yëˈko tuk tiempë tijaty të ttuny diˈib kyaj yˈoyëty. Tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtseembyë Biiblyë tnimaytyaˈaky ko “ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”, yëˈë diˈib xymyëmadäˈägäˈänëm, extëmë axëëkpë tsojkën, pënaty mëët nnaymyaˈayëm o wiˈix nyaˈijx nyajpatëm. Mëjwiinë tyäˈädë jotmay, pes mbäät dyajˈyungë ja mëbëjkën o axtë dyajtëgoy (Mat. 13:3-9).
12. ¿Tijaty käjpxwijën mbäät nbanëjkxëm parë kyaj nyajtëgoˈoyëmë mëbëjkën?
12 Nuˈun kujkë xëë jëmëjt nyaxy, tuumbë diˈib kuwijy të xyˈanmäˈäyëm ets mëk nnaygyuentˈäjtëm mä tijaty nˈijxëm ets nmëdoˈojëm, yëˈko tijaty nwinmäˈäyëm ets tijaty ntsojkëm, mbäät tijaty xytyuktuˈunëm. Ets nan të xyˈanmäˈäyëm ko tsojk xytyukjëjpˈyoˈoytyutëm ja tuˈu, pën nnaytyukwinˈëˈënëmë meeny sentääbë, tijaty jemybyëtsëëmp ets tijatyë jäˈäy tyukˈijt tyukxoondëp. ¿Wiˈix nˈaxäjëmë tyäˈädë käjpxwijën? ¿Winmäˈäyëm ko tyimˈyajniˈigyëdëp? ¿Jënäˈänëm ko kyaj xyˈaxëktuˈunëm ets ko tadë käjpxwijënë yëˈë parë wiink jäˈäy? Mëjwiin kajaa nety ndëgoˈoyëm ko duˈun nwinmäˈäyëm. Tijatyë Satanásë jyaˈay yajtuumpy parë xyajtëgoyäˈänëm jantsy tsip nˈijxpatëm ets yëˈë may të yajtëgoyëdë. Pääty ninäˈä nganayjyaˈaytyëgoˈoyëm o ngawinmäˈäyëm ko kyaj ti xyˈaxëktunäˈänëm. Pes ¡mbäät nëjkx ngaˈˈaxäjëm ja jukyˈäjtënë winë xëëbë! (1 Fwank 2:15-17.)
13. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nbëyëˈkëm ets kyaj nwinmäˈäyëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy?
13 Tuˈuk tuˈugë xëë nyaxy, Satanásë jyaˈay tsyojktëp ets nwinmäˈäyëm extëm yëˈëjëty, nˈijxëm mëj diˈib mëj yajnäjxtëp ets nduˈunëm tijaty yëˈë tyuundëp (käjpxë 1 Korintʉ 2:12). Per ëtsäjtëm xypyatëm pën nasˈixëyäˈänëm ets xynyinäjxëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë. Extëm wyinmaytyë, mbäät nˈijxkijpxyëm mëdë poj diˈib benenë mëët. Ets duˈun extëm kyaj nxajäˈänëmë tyäˈädë poj, nan kyaj nwinmayäˈänëm extëm yëˈëjëty. Per ¿ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nˈanuˈkxëm mä nbëyëˈkëm? Ko kyaj nˈijxtëgoˈoyëmë Jesus, diˈib nyiwintsënˈäjtypyë tyäˈädë pëyëˈk (Ebre. 12:2). Ja tuˈugë oybyë ijxpajtën, yëˈë Pablo diˈib nanduˈun pëyëˈk ets tmëjämooy ja myëguˈuktëjk parë nyiˈˈijxtuˈudëdët (1 Kor. 11:1; Fili. 3:14).
¿Wiˈix nganaräjtëm ja premië?
14. ¿Nuˈunë Pablo tmëjpëjtaky mä pyëyeˈeky?
14 ¿Nuˈunë Pablo tmëjpëjtaky mä tnibëyeˈeky ja jukyˈäjtën? Ko ojts nyayjëgäjpxënë mët ja mëjjäˈäytyëjk diˈib Éfeso, ta tˈanmääy: “Njikyˈäjtënëts kyaj ti ttsooty mët ëj, ko[jëts] jeˈeyë nyajkëxët yëˈë nduungëts diˈibëts të xymyoˈoy yëˈë Nintsënˈäjtëm Jesus” (Apos. 20:24). Extëm nˈijxëm, Pablo jëjpˈam tpëjtaky parë myadäˈägany, axtë kyëyakanë jyukyˈäjtën. Mëk tyuuny mä ojts tkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk, per ojts jyënaˈany ko kyaj tsyobäädäˈäny pën kyaj pyëyëˈkjäˈty mä nety të tnitsoonë. Ets nan kyaj wyinmääy o jyënany ko të nety tganaraty ja mayˈaty (käjpxë Filipʉs 3:12, 13). Jaanëm duˈun jyënany ko nety yˈooganë: “Tëts nmëmadaˈaky ja tsip. Dëˈënëts ëj extëmë jäˈäy diˈibë të pyëyëˈkjäˈty ko pyëyëˈkkijxyëdë. Kyajts ëj nmastuˈuty ja mëbëjkën” (2 Tim. 4:7).
15. ¿Wiˈixë Pablo tmëjämooy ja myëguˈuktëjk diˈib pëyëˈktëp?
15 Apostëlë Pablo tsyojk ets ja myëguˈuktëjk pyëyëˈkjäˈttët. Pääty tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos ets tjotmoˈoytyët ja tuunk parë tpäättët ja nitsokën: “Pën mduundëbë dëˈën miitsëty, nmëdäjtypyëts wiˈixtsoots nˈit nxonët ko myinët ja Kristë, mët ko yaˈixët ja nduungëts ko kyaj të nyapaˈˈaty” o të nyatëgoy (Fili. 2:16). Ets ja myëguˈuktëjk diˈib Corinto nanduˈun tmëjämooy parë pyëyëˈëktët ets tganarattët ja premië. Tˈanmääy: “Pëyëˈëktë extëm mbäät xypyäättë” (1 Cor. 9:24, NM).
16. ¿Tiko mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty ja premië?
16 Ko jäˈäy pyëyëˈkijpxtë kyaj twinmaytyë mä jyäˈtäˈändë ko pyëyëˈktsoondë, ets mä jam pyëyëˈëktë nan kyaj ti twinmaytyë, ets mas pën jam tyimjäˈtanëdë. Nan tim duˈun ëtsäjtëm, tsojkëp nbëjtakëm ja ijxënë mä ja premië ets yëˈë xypyudëjkëm parë njäjtëm mä të nitsoˈonëm.
17. ¿Wiˈixë Dios mëduumbë të pyudëkëdë mëbëjkën parë yˈijxënë tpëjtäˈäktët mä ja premië?
17 Pablo jyënany: “Ko nmëbëjkëm ja Dios, nmëdäjtëm ja tëyˈäjtën ko yëˈë xymyoˈoyäˈänëm diˈibë të xywyandakëm, es nnijäˈäjëm ko Dios tyiimpy diˈibë kyäjx oy ngaˈijxëm” (Ebre. 11:1). Nˈokwinmäˈäyëmë Abrahán mëdë Sara. ¿Tiko tnikaktë jyëën tyëjk ets ojts nyëjkxtë tsënaabyë extëmë jabyoˈkxy jyaˈay mä ja nyaxwinyëdë Canaán? Yëˈko “jagam tmëjˈijx[pajttë]” wiˈix yˈadëwäˈänyë Jyobaa wyandakën. Nˈokjamyajtsëmë netë Moisés. ¿Tiko kyaj ttukxondäˈägany tuk tsojk ja poky kaytyey ets “tmëdatët tëgekyë ja myëkjäˈäyˈäjtënëty ja Ejiptë jäˈäyëty”? Mët ko nanduˈun tmëdäjtyë mëbëjkën. Yëˈë “yˈawijxypyë naty ko ja Dios myoˈoyaˈanyëtyë [...] mayˈäjtën” (Ebre. 11:8-13, 24-26). Pablo jyënany ko niˈamukë tyäˈädë jäˈäy ttuundë duˈun “mëbëjkëngyëjxm”. Yëˈë pudëjkëdë ja mëbëjkën parë yˈijxënë tpëjtaktë mä ja premië ets kyaj mä ja yˈamay jyotmay, nan yëˈë pudëjkëdë parë tˈixtët ti netyë Jyobaa jam tukmëduunëdëp ets tijatyë nety yˈaktunaampy.
18. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë njëjpkudijëm “ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”?
18 Pën nyajkëktëkëyäˈänëmë mëbëjkën ets njëjpkudijëyäˈänëm “ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”, tsojkëp nˈëxpëjkëm ja yˈijxpajtënë yetyëjk etsë toxytyëjk diˈib yajmaytyakp mä Ebreeʉsʉty kapitulo 11 ets nduˈunëmë mëjää parë niˈˈijxtutëm (Ebre. 12:1). Tsojkëp nanduˈun nduˈukmujkëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm parë “nmëdäjtëm waanë niˈigyë tsojkën es nduˈunëm diˈibë oy” (Ebre. 10:24).
19. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets tyam nbëyëˈkˈadëtsëm?
19 Timjäˈtäˈänënë mä të nitsoˈonëm. ¡Winduuy nmëdäjtënë! Mët yëˈëgyëjxmë mëbëjkën etsë Jyobaa nyaybyudëkë, mbäät nbaduˈunëm extëmë Pablo jyënany: “Nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm, es nmastutëm ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”. Duˈuntsoo nbëyëˈkëm ets nbatëm ja kumäˈäyën diˈibë Jyobaa të xytyukwandakëm.
[Notë diˈib noky ëxˈääy]
^ parr. 3 Ja judiyëty ninuˈun ijty tkaˈoyˈixtë ko duˈunë jäˈäy pyëyëˈëktë. Pääty mä 2 Macabeos jyënaˈany ko mayë judiyë jyotˈambëjktë, ko Jasón ja diˈib nayajnäjxë saserdotë wintsën ojts tjakojäˈäny mä jäˈäy yˈejersisyë tundët duˈun extëm ja grieegë jäˈäy (2 Macabeos 4:7-17).
¿Ti të njäjtëm?
• ¿Ti yˈandijpy ko jyënaˈany: “Nˈokˈyajjëgakëm tëgekyë diˈibë xyˈatsijpëm”?
• ¿Ti mbäät yajtëgoˈoxyëtyë myëbëjkën tuˈugë Dios mëduumbë?
• ¿Tiko mbäädë winmäˈäny nbëjtakëm mä ja premië?
[Yajtëˈëwën]
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 26]
¿Ti yˈandijpy “ja peky diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm” ets wiˈix xyajkäˈäjëm?
