1 ¿Yëˈë pyokyˈäjttë Adán mëdë Eva ko yˈijt tsyënääytyë?

▪ Yaˈˈatsoy: Mayë jäˈäy tmëbëktë ko ja ujts tëëm diˈib kubojk, yëˈë yˈandijpy ko Adán mëdë Eva yˈijt tsyënääytyë. Perë Biiblyë kyaj duˈun jyënaˈany.

Mä Dios tkayajkojynyëmë Eva, jaa mä tˈanmääyë Adán: “Käˈäp xyjyëˈkxëty yëˈë mëdiˈibë myëëtˈäjtypyën ja jot winmäˈäny oybyë ets axëëkpë” (Génesis 2:15-18, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). Yä nˈijxëm ko kyaj yëˈë ojts tmaytyaˈagyë ijt tsënaaky, pes naytyuˈugë nety ja Adán. Ok, ta nimajtsk yajmooytyë tyäˈädë anaˈamën: “Mëëtˈattë ënet mˈuˈunk mˈënäˈkëty, yajwinduktë yëˈë naxwinyëdë” (Génesis 1:28, MNM). ¿Mbäädë nety dyajwinduktë pën kyaj yˈit tsyëënëdë? ¿Wiˈixë Dios tyukumëdowëdët ets pën yëˈë nety myëmëdoodëp? (1 Fwank 4:8.)

Ja tuk peky, Eva naytyuˈugë nety yajpääty ko “ojts ttuky ja ujts tëëm ets ojts tjeˈxy. Ok, ta nanduˈun tmooy ja nyaˈay ko mëët yajpaty, ets ta ojts tjeˈxy” (Génesis 3:6).

Ets ja tuk peky, Dios kyaj wiˈix tˈanmääyë Adán mëdë Eva ko yˈijt tsyënääytyë ets tpattë ja yˈuˈunk yˈënäˈk (Génesis 4:1, 2). Tyäˈädë xytyukˈijxëm ko ja ujts tëëm diˈibë Dios yajkubojk, kyaj yëˈë tˈandijy ko yˈijt tsyënääytyë, yëˈë yˈandijpy ja ujts kepy ja tyëëm.

2 ¿Yajkubojkypyë Biiblyë ko jäˈäy yˈit tsyëënëdë?

▪ Yaˈˈatsoy: Mä Génesis tmaytyaˈaky ko Dios “yeˈeytyëjk ets toˈoxytyëjk ojts dyajkojy” ja naxwinyëdë jäˈäy. Etsë Dios nan jënan ko “jantsy oy tukëˈëyë mëdiˈibë ënety të dyajkojˈyën” (Génesis 1:27, 31, MNM). Ok, ta Dios twinmäˈänymyooy tuˈugë jäˈäy parë tkujayëdë käjpxwijën mä Biiblyë parë yetyëjk kasäädë: “Tukxoˈondäˈägë tadë toxytyëjk diˈib ojts xypyeky mä mˈënäˈkˈäjty [...]. Waˈanë tsyiˈtsk xëmë myajjotkujkˈatyëty” (Proverbios 5:18, 19). Extëm yä tnimaytyaˈaky, ¿mbäädë net njënäˈänëm ko Biiblyë yajkubojkypyë ijt tsënaaky?

 Tyäˈädë xytyukˈijxëm ko Dios kyaj jeˈeyë ojts dyajkojy ja jäˈäyë nyax nyiˈkx parë nyayajnimayëdët, nanduˈunën parë kasäädë jäˈäy nyaytyukˈixëdët ja tsyojkën extëm mbäät nimajtsk ttukxondäˈäktë. Ko yˈit tsyëënëdë, ta mbäät ja yetyëjk ets ja toxytyëjk nyayajjotkujkˈatëdë, pes tuˈugyë jyukyˈäjtënë dyajnaxtë.

3 ¿Kyupejkypyë Biiblyë etsë yetyëjk mëdë toxytyëjk duˈunyë tsyëënëdët pën kyaj syëbilpekyˈattë?

▪ Yaˈˈatsoy: Biiblyë jyënaˈany ko “Dios tyëytyu[naampy] pënëty mëˈinduundëp” (Ebreeʉsʉty 13:4). Diˈib të yajkäjpxnaxy “mëˈinduundëp”, mä ayuk grieegë (pornéia), yëˈë yˈandijpy ko wiˈixëmë jäˈäy yˈit tsyëënëdë ets ko dyajtundë nyax nyiˈkx extëm kyaj pyaatyëty pënaty kyaj kyasäädëˈattë. * Päätyë Dios kyaj tˈoyˈixy ko yetyëjk mëdë toxytyëjk duˈunyë tsyëënëdë, oy jyajënäˈändë ko pëkandëp ok.

Oyë jäˈäy mëk jyanaytsyokëdë, Dios nyiˈanaˈamëp ets jawyiin syëbilpëktët mä kyajnëm yˈit tsyëënëdë. Tsojkën, yëˈë diˈibë Dios mas yajnigëxeˈkypy ets ojts xyajkojëm parë nanduˈun nmëdäjtëmë tsojkën, pääty tam tiko tniˈanaˈamë ets yëˈëyë mbäät yˈit tsyëënëdë pënaty të pyëktë. Mä ja tuˈukpë artikulo yajnimaytyäˈägäˈäny tiko.

4 ¿Kyupejkypyë Dios etsë jäˈäy tmëdatët kanäägë nyëdoˈoxy?

▪ Yaˈˈatsoy: Dios ojts tuk tiempë tnasˈixë etsë yetyëjk tmëdatët kanäägë nyëdoˈoxy (Génesis 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24). Per kyaj duˈun ojts ttuknibëjtäägë, pes jeˈeyë tmooy ja Adán tuˈugë nyëdoˈoxy.

Dios ojts ttuknibëjtäägë parë yetyëjk jeˈeyë tmëdatët tuˈugë nyëdoˈoxy, ets ok, ta Jesukristë jatëgok dyajnaxkëdakyë tyäˈädë anaˈamën (Fwank 8:28). Ko tëgokë jäˈäy dyajtëëwdë Jesus mä ja pëjk ukën, ta tˈatsooy: “Jawyinyëp ja Dios [dyajkojy] ja jäˈäyëty, ja yetyëjk esë toxytyëjk [...] esë Dios jyënany: Pääty ja yetyëjk myastuˈudëp ja tyääk tyeety es nyaybyuwäˈägëdët mëdë nyëdoˈoxy, es dëˈën nimajtsk yˈittët tiˈigyë” (Matewʉ 19:4, 5).

Ok, ta Dios twinmäˈänymyooy niduˈuk ja Jesusë yˈëxpëjkpë parë tkujayët: “Niduˈuk niduˈugë yetyëjkëty myëdatëp ja kyëˈëm  nëdoˈoxy, es nandëˈën niduˈuk niduˈugë toxytyëjkëty myëdatëp ja kyëˈëm nyaˈay” (1 Korintʉ 7:2). Biiblyë jyënaˈany ko parë yetyëjk kasäädë tyunët mä mëbëjkpëtëjk nyaymyukëdë, jeˈeyë mbäät tmëdaty “[tuˈugë] nyëdoˈoxy” (1 Timotee 3:2, 12).

5 ¿Axëëk ko kasäädë jäˈäy dyajtunyë tsooy parë kyaj yˈuˈunk tmëdattët?

▪ Yaˈˈatsoy: Ni Jesus ets ni ja yˈëxpëjkpëty ojts tkatukˈanaˈamdë ja Dios mëduumbëty parë yˈuˈunk yˈënäˈk tpäättët. Mä Biiblyë kyaj mä dyajkuboky ko kasäädë jäˈäy dyajtundë tsooy parë kyaj yˈuˈunkpäädët.

Yëˈë patëbë kasäädë jäˈäy twinmaytyët pën pyäädandëbë yˈuˈunk, nääk ets näˈä. Nan yëˈë mbäät twinmaytyë ets yëˈë nyikëjxmˈäjttëp pën yajtunandëbë tsooy o kyaj, per yëˈë tsooy diˈib kyaj ttimˈyajnaxkëdaˈaky ja uˈunk. * Kyaj mbäät pën wiˈix jyënaˈany (Romanʉs 14:4, 10-13).

6 ¿Yajkubojkypyë Biiblyë ko jäˈäyë uˈunk dyaˈooky mä kyajnëm myaxuˈunkˈaty?

▪ Yaˈˈatsoy: Dios mëj tˈixyë jukyˈäjtën. Ets axtë uˈunk diˈib apenë kojpnëm tyääk jodoty, juuky tˈixy ets yëˈë jatuˈugë jäˈäy (Salmo 139:16). Pääty ojts tniˈanaˈamë ets yajtukumëdowët ja jäˈäy diˈib yajtsayujtypy ja uˈunktääk ets yˈooky ja uˈunk diˈib nyikëjxmˈäjtypy. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko parë Jyobaa, yajjäˈäyˈoˈkëmë nety ko nyaˈoˈkëm tuˈugë uˈunk diˈib kyajnëm myaxuˈunkˈaty (Éxodo 20:13; 21:22, 23).

¿Ets ti yajtunëp pën mä ja uˈunk myaxuˈunkˈaty kuanë ko niduˈuk yˈoogët? Mä tyäˈädë jotmay, yëˈë mbäät ja kasäädë jäˈäy twinˈixtë pën wëˈëmp ja uˈunk o ja tääk. *

7 ¿Kyupejkypyë Biiblyë parë kasäädë jäˈäy yaˈˈajääywyäˈkxët?

▪ Yaˈˈatsoy: Kyupejkypy. Perë Jesus jeˈeyë tuk peky tmaytyaky tiko mbäädë jäˈäy yaˈˈajääywyaˈkxy “ko diˈibë myastutypy ja nyëdoˈoxy, es kyaj mët ko dyajtëgooy ja pëjk ukënë wyintsëˈkën, es pyëkët mët ja wiinkpë toxytyëjk, yajtëgeebyë dëˈën ja pëjk ukënë wyintsëˈkën” (Matewʉ 19:9).

Dios yˈaxëkˈijxypy ko jäˈäy ttuknibëjtäägë tsyëënëyaˈany mëdë wiinkpë parë yaˈˈajääywyäˈkxët mët ja jyamyëët. Jyobaa kyuentëwitsaampy pënaty myastutypyë jyamyëët mët waanë tii, ets mas pën myastutypy mët ko pyëkäˈäny mëdë wiinkpë (Malaquías 2:13-16; Markʉs 10:9).

  8 ¿Kyupejkypyë Dios ko jäˈäy tsyëënëdë ak yetyëjk?

▪ Yaˈˈatsoy: Biiblyë mëjwiin kajaa dyajkuboky ko jäˈäy tsyëënë extëmë Dios kyaj të ttuknibëjtäägë, extëm ko tsyëënëdë ak yetyëjk (Romanʉs 1:26, 27; Galasyʉ 5:19-21). Dios kyaj tkupeky ko jäˈäy tsyëënëdë ak yetyëjk, per nan nnijäˈäjëm ko “nëgoo oj tˈoktsojknë ja naxwinyëdë jäˈäyëty, pääty ttuknigejxy ja tyuˈukˈUˈunk, es pënaty myëbëjktëp jikyˈattëp winë xëë winë tiempë es kyaj kyutëgoytyët” (Fwank 3:16).

Pääty, pënaty jantsy Dios mëduundëp kyaj tkupëktë duˈumbë tuˈunën, per oy jyaˈayˈattë mët oytyimpënëty (Matewʉ 7:12). Dios tsyejpy ets pënaty mëduunëp “[twintsëˈëgëdët ja] mëjpë [ets ja] mutskpë”, pääty kyaj nˈaxëkˈijxëmë jäˈäy diˈib tsënääytyëp ak yetyëjk (1 Peedrʉ 2:17).

9 ¿Tiko kyaj yˈoyëtyë sexo telefónico, sexting etsë cibersexo?

▪ Yaˈˈatsoy: Sexo telefónico, yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy tmaytyäˈäktë mä telefënë axëkˈäjtënë mä ijt tsënaaky o tmëdooˈittë. Sexting, yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy nyaytyuknigaxëdë mensaje o retratë mä selulaar mä jäˈäy axëëgë nyiniˈkx kyëbäjk dyaˈixëdë. Etsë cibersexo, yëˈë yˈandijpy ko wiˈixëm dyajtundë Internet parë tmaytyäˈäktë axëkˈäjtën diˈib mä ijt tsënaaky.

Mä Biiblyë kyaj myinyë tyäˈädë tuˈunën diˈib tyam jaˈäjtp. Per duˈun jyënaˈany: “Kaˈp mëbaat mˈoknigajpx mˈoknimëtyaakxnë jaˈa toˈoxyëjk mëttuundëgoyëë, y ni mëtyiibë jëbëkpë o jaˈa meeny atsojknajxëny. Kaˈap ja ayuuk mgajpxkëxy mmëtyaakkëxy jaˈa mëtyiibë yajtsoˈoytyuumbëny, ni jaˈa nigoobë kyapxyˈaty myëtyaˈakyˈaty ni ja mëtyiibë nigoo oynejpy [o oywiˈix] yajxiikp yajˈyaaxpëny. Jaˈko kaˈp ja duˈumbë ayuuk mëbäät ngapxkëx nmëtyakkëxnë” (Efesios 5:3, 4, Nuevo Testamento de Mazatlán [NTM]). Sexo telefónico, sexting etsë cibersexo, yajmäˈtypyë jäˈäyë wyinmäˈäny mä wiˈix tˈixyë ijt tsënaaky ets tyukˈatsejpy parë tsyëënët mëdë wiinkpë. Nan kyaj pyudëkëty parë tjëjpkudijët ja tsojkënë mä ijt tsënaaky, niˈigyë dyajwinmay ko diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ets këˈëm nyayajjotkujkˈatëdët.

10 ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany ko jäˈäy këˈëmë nyax nyiˈkx ttony tmatsy?

▪ Yaˈˈatsoy: Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy ttony tmatsyë nyax nyiˈkx axtë ko tjawë extëmxyëp ko pën mëët yˈity tsyëënë. Mä Biiblyë kyaj myinyë tyäˈädë tuˈunën. Per duˈun tniˈanaˈamë: “Ëxmäjtskëxnë jaˈa jëbëkpë, [...] kaˈp jaˈa wiinkpë toˈoxyëjk mëdtuundëgooygyëxëty, kaˈp jaˈa jëbëkpë axëëkpë mduungëxëty, kaˈp jaˈa mniˈkx mgopt tsyojkëny mnimëdoowëty” (Colosenses 3:5, NTM).

Pënaty tyoon myäjtstëbë nyax nyikx jeˈeyë këˈëm nyayajjotkujkˈatäˈänyëty ets kyaj tnekyˈixtë tsënäˈäy jukyˈäjtënë extëm pyaatyëty. Biiblyë jënäämp ko pënaty jyantsy myastuˈudandëbë tyäˈädë tuˈunën mbäädë Dios myoˈoyëtyë ja “mëkˈäjtën” diˈib mëjwiin kajaa parë tmastuˈudët (2 Korintʉ 4:7; Filipʉs 4:13).

[Notë diˈib noky ëxˈääy]