Pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë myëjˈijxtëbë Diosë yˈAyuk
“Ja mˈayuk yëˈë duˈun ja tëyˈäjtën.” (JUAN 17:17, Traducción del Nuevo Mundo [NM])
1. Ko tim jawyiin mmëtmaytyakë tuˈugë Testiigë, ¿wiˈix xyˈijxy ko tëgatsy mëdë wiinkpë relijyonk?
¿TI MJAMYEJTSYPY ko tim jawyiin ojts mmaytyaˈaky mët tuˈugë Testiigë? Mayë Dios mëduumbë yëˈë jyamyajtstëp wiˈix ja Testiigë dyajtuunyë Biiblyë parë tˈatsoojëmbijty tijaty yajtëëwdë. Ets jantsy jotkujk nyayjäˈäwëdë ko yajtukniˈˈijxëdë ti Dios tyuknibëjtakëp parë tyäˈädë Naxwinyëdë, wiˈix yajpäättë oˈkpë ets ko yˈixandëp jatëgok.
2. ¿Tiko mijts tyam xymyëjˈixyë Biiblyë? Oknigäjpx.
2 Ko ojts mˈaktimˈëxpeky, ta xypyejkyë kuentë ko Biiblyë mbäät mas niˈigyë xytyuknijäˈäjëm ets ko kyaj jeˈeyë tˈatsoojëmbity tijaty ˈëwëm mä jukyˈäjtën, mä oˈkën ets tijaty miimp këdakp. Kyaj jyaˈˈaty nituˈugë liibrë diˈib mbäät xypyudëjkëm, pesë Biiblyë kyäjpxwijën xëmë tyuny ets pënaty myëmëdoodëp jukyˈäjttëp oy ets agujk jotkujk (käjpxë Salmo 1:1-3). Pääty, pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë duˈun tˈixtë Biiblyë “extëm ja Diosë yˈayuk, es kyaj [...] extëmë jäˈäyë yˈayuk” (1 Tes. 2:13). Mä tyäˈädë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm wiˈix të nyigëxeˈeky pënaty jyantsy tsyojktëbë Biiblyë ets pënaty kyaj tmëjˈixtë.
DYAˈOYËDË TUˈUGË JOTMAY DIˈIB TSIP
3. ¿Ti jotmay pëdëˈk mä primer siiglë diˈib mbäät dyajnaywyaˈkxyëty ja Dios mëduumbë, ets tiko nety tsip yˈoyët?
3 Cornelio diˈibë nety kyaj jyudiyëty ets kyaj të yajtsuky mä yetyëjkˈäjtën, yëˈë tim jawyiin yajwinˈijx mëdë Diosë myëjää. Ok, ta mas nimayë jäˈäy tmëbëjktë Kristë diˈib kyaj jyudiyëty, ta pyëdeˈky ja jotmay diˈib mbäät dyajnaywyaˈkxyëty ja Dios mëduumbë: ¿jëjpˈamë nety yajtsuktët extëm ja judiyë kyostumbrë mä kyajnëm nyëbattë? Tyäˈädë tsipë nety tˈatsoojëmbitët ja diˈib të myaxuˈunkˈaty judiyë. Nˈokjamyajtsëm ko ja judiyëty kyaj nety tyëkëdë mä jyëën tyëjk diˈib kyaj judiyëty. Pääty, ¿wiˈixë nety tmëguˈukˈattët? Ja tuk peky, ja judiyëtëjk diˈibë nety pyanëjkxtëbë Kristë mëkë nety yaˈˈaxëkˈixtë mët ko të tmastuttë ja ryelijyonk. Ets myëdatandëbë nety mas niˈigyë jotmay ko tkupëktët ja jäˈäyëty diˈib kyaj të yajtsuktë, mas niˈigyë nety yaˈˈaxëkˈixäˈändë (Gal. 2:11-14).
4. ¿Pënaty tuˈukmujktë parë dyaˈoˈoyëdë ja jotmay, ets naa tijaty yajtëˈëwën jamˈäjt?
4 Mä ja jëmëjt 49, ja “nyaymyujkëdë ja apostëlëty mët ja mëjjäˈäytyëjkëty es tˈëxpëkäˈändë yëˈë tyäˈädë winmäˈäny” (Apos. 15:6). Ko tyuˈukmujktë kyaj ojts dyajtsiptäˈäktë diˈib kyaj tyimjëjpˈamëty, ojts tpayoˈoytyë wiˈix jyënaˈany ja Diosë jyaaybyajtën. Niduˈuk niduˈuk ojts tnigäjpxtë wiˈix wyinmaytyë. ¿Wiˈixë nety dyaˈoyëyäˈändë ja jotmay? ¿Yëˈë nety tyunandëp extëm niduˈuk nimajtsk wyinmaytyë? ¿Awixandëbë nety ja mëjjäˈäytyëjk axtë koonëm jyotxaamdët ja jäˈäy diˈib nyibëdëˈktëp ja Jesusë yˈëxpëjkpëty ets taanëm dyaˈoyëdët ja jotmay? Tamë nety diˈib yajxon jyaygyujkëp ko kyaj nyekyjëjpˈamëty ets ja jäˈäy yajtsuktët, per ¿kyupëkandëbë nety extëm ja myëguˈuktëjk jyënäˈändë mët ko oy wyëˈëmäˈändë?
5. Ko tyuˈukmuktë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, ¿wiˈix tyëgatsyëty extëm tyuˈukmujktë ja apostëlëtëjk ets ja mëjjäˈäytyëjk jam Jerusalén?
5 Ko tyuˈukmuktë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, tyukupëjktëbë myëguˈuktëjk extëm wyinmaytyë, ets nan yˈëxtääytyëp pën puwäˈägëdëp. Per kyaj duˈun yˈadëtstë ja apostëlëtëjk ets ja mëjjäˈäytyëjk diˈib tuˈukmujktë Jerusalén, yëˈëjëty ojts dyajtuˈugyëdë ja wyinmäˈäny. ¿Tiko? Yëˈko niˈamukë tmëjˈijxtë Diosë yˈAyuk oyë nety wiˈixëm wyinmaytyë, ets yëˈë tyukwäˈkpajttë ja Diosë jyaaybyajtën parë ojts dyaˈoyëdë ja jotmay (käjpxë Salmo 119:97-101).
6, 7. ¿Wiˈix dyajtuundë Diosë jyaaybyajtën parë ojts dyaˈoyëdë ja jotmay pën yajtsukëp ja diˈib kyaj jyudiyëty o pën kyaj?
6 Diˈib ojts pyudëkëdë parë dyaˈoˈoyëdë ja jotmay yëˈë Amós 9:11, 12 diˈib yajpatp mä Apostʉlʉty 15:16, 17, mä jyënaˈany: “Dëˈën ja Dabit tyëëmp yˈääts extëm tuˈugë tëjk diˈibë të jyity, per jëmbitëbëts es ngojëdëts jatëgok, es ja israelitë jäˈäy tˈëxtäˈäytyët ja Nintsënˈäjtëm, nandëˈën nidëgekyë ëjtsë njäˈäy diˈibë kyaj yˈisraelitëty”.
7 Tyäˈädë tekstë kyaj tyimjënäˈäny ets kyaj nyekyˈyajtsukët ja diˈib kyaj yˈisraelitëty. Per tuˈugë judiyë mbäädë nety duˈun tjaygyukë. ¿Tiko? Yëˈko, ko ijty yajtsuktë mä yetyëjkˈäjtën diˈib kyaj yˈisraelitëty, ta yajkupëjknë extëm tuˈugë israelitë (Éxo. 12:48, 49). Tyäˈädë jap duˈun tnigajpxy mä Septuaginta Ester 8:17, jyënaˈany: “May ja diˈib kyaj yˈisraelitëˈattë ojts yajtsuktë mä yetyëjkˈäjtën ets jyëmbijttë judiyë”. Per mä Amós ojts yajnaskäjpxë ko pyëtsëmäˈäny tuˈugë jembyë käjpn diˈibë Dios jyaˈayˈataampy. Mä yajpäädäˈändë duˈun ja judiyë ets diˈibë nety të yajtsuktë parë të jyëmbittë judiyë. Per tuˈukmukandëbë nety mët “nidëgekyë [...] diˈibë kyaj yˈisraelitëty” o diˈib kyaj të yajtsuktë. Yajxonë nety tnigajpxy ja Diosë jyaaybyajtën ko kyaj jyëjpˈamëty yajtsuktët parë tpanëjkxtëdë Kristë.
8. Extëm ja mëjjäˈäytyëjk dyaˈoˈoyëdë ja jotmay, ¿tiko njënäˈänëm ko yaˈijxëdë jotmëkˈäjtën?
8 Ja mëjjäˈäytyëjk yëˈë pudëjkëdë Diosë myëjää etsë yˈAyuk parë ojts “[nyayˈëw] nyaygyäjxëdë” ets ojts nyayajtuˈugyëdë (Apos. 15:25). Yëˈë tyukwäˈkpajttë ja Diosë jyaaybyajtën parë ojts dyaˈoyëdë ja jotmay, ets niˈamukë ja Dios mëduumbë tkupëjktë. Oyë nety tjanijawëdë ko mbäät niˈigyë yajnibëdëˈëktë (Apos. 16:4, 5).
TËGATSY TIJATY TTUNDË
9. ¿Tiko tyëjkë ja tukniˈˈijxënë diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, ets ti tukniˈˈijxënë wyijtsmäˈttë?
9 Pablo ojts tnaskäjpxë ko mä ja naymyujkën yajmëdëkëyaˈanyë tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ko ja apostëlëty yˈoˈktääynyëdët (käjpxë 2 Tesalónikʉ 2:3, 7). Tamˈatäämbë nety diˈib yajnëjkxtëp ja jëjpˈamˈäjtën diˈib kyaj “tnekymyëdanëyäˈändët ja ëxpëjkënë oybyë” (2 Tim. 4:3). Pablo nan ojts tˈanëëmë niganääk ja mëjjäˈäytyëjk: “Nijaˈajëty miitsëty këˈëm pyëdëˈëgäˈäny, es mmoˈoyäˈänëdë yëˈë wiinkpë ëxpëjkën diˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty, es ttukpanëjxäˈäny diˈibë tyam myëbejkypy ja Jesus” (Apos. 20:30). Tuˈugë Enciclopedia tmaytyaˈaky ko tuk peky tiko tyëjkë ja ëxpëjkën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, yëˈë ko tamë nety ja Dios mëduumbë diˈib të yˈeskuelëˈattë mä ja grieegë jäˈäy yaˈëxpëktë, diˈib nyimaytyaktëp ja myëbëjkën extëm të tniˈëxpëkëdë, mëj nyayjäˈäwëdë mët ja ëxpëjkën diˈibë nety myëdäjttëp ets wyinmääytyë ko mbäädë wiinkpë ëxpekyjyaˈay ttukpanëjkxtë Kristë (The New Encyclopædia Britannica). ¿Tijaty tukniˈˈijxën ojts twijtsmäˈättë? Tuk peky, yëˈë diˈib mä Jesukristë. Tyäˈädë ëxpekyjyaˈay jyënandë ko yëˈë Dios, perë Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë Diosë yˈUˈunk.
10. ¿Tixyëp tyuundë ja wintsëndëjk parëxyëp dyaˈoˈoyëdë ja jotmay mä pënën Jesus?
10 Tyäˈädë ojts dyajtsiptäˈäktë ko kanäkˈok tyuˈukmujktë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk. Ets ojtsxyëp dyaˈoyëdë tyäˈädë jotmay koxyëp tmëjpëjtaktë Diosë jyaaybyajtën, perë nimaybyë kyaj duˈun ttuundë. Nimay ijty jyäˈttë mä ja tuˈukmujkën mëdë wyinmäˈäny diˈib kyaj mbäät pën dyajtëgatsy, ets ko pyëtsëëmnëdë mas tsip dyajtëgatstët. Ets tim näˈäty ijty ttukwäˈkpattë Biiblyë extëm dyajnaxkëdäˈäktë ja yˈanaˈamënë diˈib yajwëˈëmdëp jääybyety.
11. ¿Nuˈunën mëj dyajnäjxtë pënaty tuundëp Teety wyintsën, ets tiko?
11 ¿Tiko kyaj dyajtuundë Biiblyë pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk? Charles Freeman tuˈugë ëxpekyjyaˈay ojts jyënaˈany ko pääty kyaj dyajtuundë Biiblyë yëˈko kyaj tnigajpxy ko Jesus yëˈë Diosëty. Jesus këˈëm jyënany ko Dios mas mëj ets kyaj dyuˈunëty yëˈë. Kom ja wintsëndëjk kyaj mbäät ojts jyënäˈändë ko kyaj tyëyˈäjtënëty extëmë Jesus jyënany, pääty niˈigyë tmëjpëjtaktë ja naxwinyëdë jäˈäyë wyinmäˈäny ets ja kyostumbrë ets kyaj dyuˈunëty wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Axtë tyambäät, pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk mas tmëjpëjtäˈäktë tijaty jääybyety të dyajwëˈëmdë Teety wyintsën ets kyaj dyuˈunëtyë Diosë yˈAyuk. Pënaty të tmaytyäˈäktë Trinidad mët diˈib nyiˈëxpëjkëbë teetyˈäjtk, mbäät tpëktë kuentë ko jantsy duˈun.
12. ¿Wiˈix ja anaˈambëtëjk diˈib Roma ttuktëjkë mä tyuˈukmujktë ja wintsëndëjk diˈib tsäjptëgoty?
12 Ja anaˈambëtëjk diˈib Roma tyuktëjkëdëp ijty ko tyuˈukmuktë ja wintsëndëjk diˈib tsäjptëgoty. Extëm nˈokpëjtakëm, yëˈë profesoor Richard E. Rubenstein ojts tkujayë ti tuun jäjtë ko tyuˈukmujktë jam Nicea. Jyënany ko Constantino, ja jembyë anaˈambë, yajmëkjjäˈäytyak ja obispëtëjk. Ets mä kyaˈˈabetynyëm tuk jëmëjt, myooytyaay jatëgok diˈibë nety të yajpëjkëdë, dyaˈoˈoyëtyaay ja tsyäjptëjk, tmooy ja tyuunk ets ja kutujkën diˈibë nety myëdäjttëp. Ets mas oy mëët yˈijttë ja obispëtëjk ets kyaj dyuˈunëty mët diˈibë nety të yˈoktuumbëdë teety. Päätyë Constantino myëdäjt mëk ja madakën parë ttuktëkët tijaty kyäjpxmujk myaytyakmujktë jam Nicea ets axtë parë dyajtëgatsët. Charles Freeman tkujäˈäyë ko desde mä tadë tiempë ja anaˈambëtëjk tmooyë kutujkën pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, ets nanduˈun dyajtëkëdë tyukniˈˈijxën (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 4:4).
13. Wiˈix mˈokwinmay, ¿tidaa ko ja wintsëndëjk kyaj tmëjpëjtaktë tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp?
13 May ja wintsëndëjk diˈib Tsäjptëgoty kyaj tkupëjktë Jesus extëmë Diosë yˈUˈunk, per may ja jäˈäy diˈib kyaj yˈëxpekyˈäjttë pojënë tjaygyujkëdë pënën Jesukristë. Tyäˈädë jäˈäyëty jyaygyujkëdë yajxon ets kyupëjktë wiˈixë Biiblyë jyënaˈany, per ja diˈib nyiwintsënˈäjttë Tsäjptëjk yëˈëyë tsyojktë ja meeny sentääbë ets ja kutujkën diˈib mbäät myoˈoyëdë ja anaˈambëtëjk, pääty kyaj tmëjpëjtaktë Biiblyë. Gregorio de Nisa, diˈib nanduˈun nyiwintsënˈäjtë relijyonk mä tadë tiempë, ojts tkäjpxpääty wiˈix tnimaytyäˈäktë ja myëbëjkën ja jäˈäy diˈib kyaj yˈëxpekyˈattë, extëm ja wit toˈkpë, meeny yajwäˈkxpë, ajuuy adoˈkpë etsë mëduumbëty. Gregorio kyaj tˈoymyëdooy ko tyäˈädë jäˈäyëty tnimaytyaktë ko Diosë yˈUˈunk tëgatsy mëdë Tyeety, ets ko Teety niˈigyë myëjëty ets kyaj dyuˈunëtyë Uˈunk ets ko ja Uˈunk tam pën ojts yajkojˈyëty. Ja jäˈäy diˈib kyaj yˈëxpekyˈattë ojts tnimaytyaktë tyäˈädë tëyˈäjtën mëdë Biiblyë, diˈibë Gregorio de Nisa mët ja wintsëndëjk diˈib mä relijyonk kyaj duˈun ttuundë. ¡Ojtsxyëp tmëdooˈittë wiˈix yajnimaytyaˈagyë Biiblyë!
“TRIIGË” YONY MËT “JA AXËËKPË UJTS”
14. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko desde mä primer siiglë të jyaˈˈatyë Dios mëduumbë diˈib nëjkxtëp tsäjpotm?
14 Mä tuˈugë ijxpajtën diˈibë Jesus pyëjtak dyajjaygyujkë ko desde mä primer siiglë kyaj jyëjptëgoyaˈanyë Dios mëduumbë diˈib nëjkxtëp tsäjpotm. Jesus ojts tˈijxkijpxyë mëdë “triigë” diˈib yoomp mët “ja axëëkpë ujts” (Mat. 13:30). ¿Pënaty tyäˈädë jäˈäy diˈib yaˈijxkijpxyëp mëdë triigë? Kyaj yajxon yajnijawë. Per diˈib yajnijäˈäp, yëˈë ko jukyˈäjttë jäˈäy diˈib amëk jotmëk nyitsiptuundë Diosë yˈAyuk, ets tnimaytyaktë ko kyaj tyëyˈäjtënëty ja tukniˈˈijxënë diˈib Tsäjptëgoty. Min nˈokˈijxëm pënaty.
15, 16. Nigäjpx pënaty ojts tnitsiptundë Diosë yˈAyuk.
15 Agobardo de Lyon, tuˈugë obispë wintsën diˈib Francia, ja jyukyˈajty mä jëmëjt 779-840, ojts tnimaytyaˈaky ko kyaj yˈoyëty yaˈˈawdatëdë santë, yajkojëdë tsyäjptëjk ets yajtunët tijaty tsäjptëgoty diˈib kyaj myiny mä Biiblyë. Jatuˈugë obispë diˈib xyëˈäjtypy Claudio de Turín, diˈib jukyˈäjt mä tadë tiempë, nan kyaj tkupejky ja kostumbrë diˈib tsäjptëgoty ets jyënany ko nan kyaj yˈoyëty yajmënuˈkxtäˈägëdë santë ets yaˈˈawdatët tijaty. Mä siiglë 11, jatuˈugë teety, Berengario de Tours, ojts yaˈëxkexy tsäjptëgoty mët ko kyaj tkupejky ja tukniˈˈijxënë ko tsäjpkaaky jyëmbity Jesusë nyiniˈkx etsë binë jyëmbity nyeˈpyny. Ets axtë nyitsiptuun ko Biiblyë niˈigyë kutujkënë tmëdaty ets kyaj dyuˈunëty ja kostumbrë diˈib yajtuump tsäjptëgoty.
16 Mä siiglë 12, majtskë yetyëjk ojts dyaˈixëdë ko jyantsy tsyojktëp ja tëyˈäjtënë diˈib mä Biiblyë, yëˈë ja teety Pedro de Bruys ets ja monje Enrique de Lausana. Pedro de Bruys ojts tmastuˈutyë teetyˈäjtk ko tpejkyë kuentë ko mä Biiblyë kyaj tyukniˈˈixë etsë maxuˈunk nyëbatët, yajmënuˈkxtäˈägëdë oˈkpë, yaˈˈawdatëdë kruus ets ko kyaj tyëyˈäjtënëty ko tsäjpkaaky jyëmbity Jesusë nyiniˈkx etsë binë jyëmbity nyeˈpyny. Ets yëˈë kyuˈoˈkë mä jëmëjt 1140. Etsë Enrique nan ojts tnimaytyaˈaky ko kyaj yˈoyëty tijaty yajtuump Tsäjptëgoty ets ko kyaj myiny mä Biiblyë extëm diosˈawdattë. Ta mä jëmëjt 1148 yajmäjtsy ets pujxndëgoty dyajnäjxy ja jyukyˈäjtën.
17. ¿Ti jëjpˈam tyuunë Valdo ets pënaty panëjkxë?
17 Ja tiempë mä Pedro de Bruys yajninoˈky juuky mët ko tkäjpxpaty ja Tsäjptëjk, ta myaxuˈunkˈäjty jatuˈugë yetyëjk diˈibë nety tunäämp mëjwiin kajaa parë wyäˈkxët tijaty tukniˈˈijxëbë Biiblyë. Ja yˈapeyiidë Valdès, o Valdo. Yëˈë kyaj nety tyuny tsäjptëgoty extëmë Pedro de Bruys etsë Enrique de Lausana, per nan mëj dyajnäjxyë Diosë yˈAyuk. Myastutääy ja jyukyˈäjt myadakën ets naytyuknipëjkë parë yajkäjpxnaxët kanäägë liibrë diˈib mä Biiblyë extëm kyäjpxtë jäˈäy mä tuk pekyë it lugäär diˈib Francia. Ets mayë jäˈäy jantsy jotkujk nyayjäˈäwëdë diˈib ojts tkäjpxtë ja Biiblyë mä yˈayuk, ta nanduˈun tmastutääytyë ja jyukyˈäjt myadakën parë aduˈuk tnimaytyaktë Biiblyë. Tyäˈädë jäˈäyëty ja ojts yaˈixyˈattë extëmë valdenses. Per ja wintsëndëjk diˈib tsäjptëgoty kyaj tˈoyˈijxtë ti tyuundë. Pääty mä jëmëjt 1184, ja ojts tniˈanaˈamë ja papa parë yaˈëxkajxtäˈäytyët tsäjptëgoty ets ja obispë yˈëxkajxëdë mä jyëën tyëjk. Per niˈigyë ojts dyajwäˈkxtë tijaty tukniˈˈijxë Valdo, Pedro de Bruys, Enrique de Lausana etsë wiinkpëty, mä kajaabë it lugäär diˈib Europa. Ok, nan jukyˈäjttë jäˈäy diˈib nyitsiptuundë Biiblyë, extëmë John Wyclef diˈib jyukyˈäjt (1330-1384), William Tyndale (1494-1536), Henry Grew (1781-1862) etsë George Storrs (1796-1879).
DIOSË YˈAYUK KYAJ YˈITY KADENË MËËT
18. Mä jëmëjt 1870, ¿wiˈix tuk grupë jäˈäy diˈibë nety yˈëxpëjktëbë Biiblyë tpayoˈoytsyondaktë tëyˈäjtën, ets tiko yˈoyëty extëm ojts tpayoˈoytyë?
18 Pënaty yˈaxëkˈijxtëbë Biiblyë ninäˈä tkajëjpkuwäˈägëdët parë kyaj nyekyyajkäjpxwäˈkxët. Pes mä 2 Timotee 2:9 jyënaˈany: “Diosë yˈayuk [...] kyaj yˈity këwëëny mët ja kadenë”. Mä 1870, ja tuk grupë jäˈäy diˈib yˈëxpëjktëbë Biiblyë tpayoˈoytsyondaktë ja tëyˈäjtën. ¿Wiˈix ttuundë? Niduˈuk ijty ti dyajtëy ets ta tnimaytyäˈäktë. Ta net tpayoˈoytyë diˈibatyë bersikulo duˈun nyimaytyakypy. Ets ko niˈamukë tjaygyukëdë wiˈix tuˈuk tuˈuk ja bersikulo nyaymyënejxyëty, ta net dyajwingëdäˈäktë ets tjääybyattë. Yä nˈijxëm ko duˈun ojts tpayoˈoytyë extëm ja apostëlëty ets ja mëjjäˈäytyëjk diˈib mä primer siiglë. Xymyëjämoˈoyëm ko tyäˈädë yetyëjkëty ttukwäˈkpajttë Diosë yˈAyuk, diˈib mä tadë tiempë yajtsondaktë ja yˈëxpëjkënë Jyobaa tyestiigëty.
19. ¿Diˈibë tekstë tuump mä jëmëjt 2012, ets tiko yëˈë të yajwinˈixy?
19 Axtë tyambäät, tukëˈëyë tijaty nmëbëjkëm jap tsyoˈony mä Biiblyë. Pääty, Diˈib wyooyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty të twinˈixtë tekstë diˈib tuump mä jëmëjt 2012, mä Jesus jyënany: “Ja mˈayuk yëˈë duˈun ja tëyˈäjtën” (Juan 17:17, NM). Pën ntsojkëm etsë Dios xykyupëjkëm, jëjpˈam ndukjukyˈäjtëm ja tëyˈäjtën. Pääty, xëmë mbäät nˈëxtäˈäyëmë naybyudëkë mä Diosë yˈAyuk.
[Yajtëˈëwën]
[Letrë diˈib miimp mä pajina 12]
Tekstë diˈib tuump 2012: “Ja mˈayuk yëˈë duˈun ja tëyˈäjtën” (Juan 17:17, NM)
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 11]
Valdo
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 11]
Wyclef
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 11]
Tyndale
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 11]
Grew
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 11]
Storrs
