JUDIYËTY, musulmangëty etsë kristianëty, tuˈuk majtskë jeˈeyë yetyëjk diˈib yajnäjxtëp mëj, extëmë Abrahán. * Nääk dyajnaxtë Abrahán extëm “diˈib wäˈkpëtsëëmp mä Diosë jyaaybyajtën”, o extëm “tuˈugë mëj ijxpajtën diˈib myëdäjtë mëbëjkën”. Etsë Biiblyë tmaytyaˈaky ko Abrahán yëˈë “yˈaptëjkëty nidëgekyë diˈibaty myëbëjktëp ja Dios” (Romanʉs 4:11).

Per ¿tiko jäˈäy mëj dyajnaxyë Abrahán? Yëˈko yëˈë naytyuˈuk diˈib yajtijp Diosë myëtnaymyaayëbë, ets tëgëkˈok duˈun yajtijy (2 Crónicas 20:7, nota; Isaías 41:8; Santya̱ˈa̱gʉ 2:23).

Perë Abrahán nanduˈun ijty extëm ëtsäjtëm. Yëˈë nan ojts tpäätyë amay jotmay. Per ojts tnijawë wiˈix twinguwäˈägët. ¿Mnijawëyaampy wiˈix ttuuny? Min jawyiin nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë tyäˈädë Dios mëduumbë.

Abrahán ja myaxuˈunkˈäjty mä jëmëjt 2018 mä kyajnëm myinyë Jesus, ets jam yeˈky pyejty mä ja mëj siudad diˈib xyëˈäjt Ur (Génesis 11:27-31). Jam yëˈë netyë jäˈäy yˈawdäjttëbë awinax. Ets waˈan ja tyeety, Taré, nanduˈun tˈawdäjty (Josué 24:2). Perë Abrahán kyaj tˈawdäjty ja awinax diˈib kyaj jyuugyëty, yëˈë naytyuˈuk yˈawdäjtë Jyobaa. *

¿Tiko Abrahán yëˈë tmëdunanyë Jyobaa? Waˈan tˈixyˈajtyë Sem, ja Noé yˈuˈunk, ets ojts mëët kyajpxy myaytyaˈaky, pes ko Abrahán myaxuˈunkˈäjty, Sem ja yˈakjukyˈajty 150 jëmëjt. Pën duˈun tyuun jyäjtë, waˈan ja Sem tyukmëtmaytyakë wiˈix tsyoktë ko ja Ayoˈonduu myiiny abëtsemy nyaxwinyëdë ets tyukjaygyujkë ko jëjpˈam yaˈˈawdatëdë Jyobaa, ja Dios diˈibë nety të yajtsoˈogëdë mëdë fyamilyë.

Per oy pën tyukˈixyˈäjtë ja Dios tëyˈäjtënbë, Abrahán tyim yajwëˈëm mä jyot kyorasoon tijaty yajtukniˈˈijxë. Ets ko Jyobaa “diˈib tyukˈijxnäjxypyë korasoon” tˈijxy ja oybyë jyaˈayˈäjtën, ta tpudëjkë parë niˈigyë dyajmëjwiinët (Proverbios 17:3; 2 Crónicas 16:9).

Abrahán agujk jotkujk jyukyˈajty oy näˈäty tpatyë amay jotmay, per kyaj nanëgoobë jyukyˈajty. Min nˈokˈijxëm tuk peky majtsk peky wiˈix jyukyˈajty.

▪ Jamë nety tsyëënë Ur ko Dios ojts yˈanëˈëmxëty ets nyëjkxët tsënaabyë mä nety tyukˈixäˈänyëty. Abrahán mëdë nyëdoˈoxy kyaj nety tnijawëdë mä nyëjkxäˈändë ets tiko Dios të yˈanëˈëmxëty tmastuˈudët ja yˈit lyugäär. Per oy tkanijäˈäjëdë, mëdoodë ets dyajnäjxtë ja xyëë jyukyˈäjtënë witëjk patkëˈëy ets tsyënääyëdijttë mä ja naxwinyëdë diˈib Canaán (Apostʉlʉty 7:2, 3; Ebreeʉsʉty 11:8, 9, 13).

▪ Abrahán mëdë Sara kyaj nety tmëdattë yˈuˈunk, per ta Jyobaa tyukwandakëdë ko ja tyëëm yˈääts jyäˈtäˈäny mëj nasionk ets ko niˈamukë ja familyë yajkunuˈkxäˈäny yä Naxwiiny mët yëˈëgyëjxmë Abrahán (Génesis 11:30; 12:1-3). Ok, ta  jatëgok yaˈˈanmääy ko ja tyëëm yˈääts myayëyaˈany extëmë mëtsäˈä (Génesis 15:5, 6).

▪ Abrahán ja netyë jyëmëjt 99 ets Sara 90 ko Jyobaa tyukwandakëdë tuˈugë yˈuˈunk. Tyäˈädë tsipë nety tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy tmëbëkët. Perë Abrahán mëdë Sara ojts tjaygyukëdë ko nitii kyajaajëty “mëdiˈibë Dios tsip yˈëkjäˈäwëbën” (Génesis 18:14, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés). Ko yˈabejty tuk jëmëjt, ta myaxuˈunkˈäjtyë Isaac, ko netyë Abrahán 100 jyëmëjt (Génesis 17:21; 21:1-5). Dios twandaky ko mët yëˈëgyëjxmë Isaac, niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy tˈaxäjëyäˈändë mëjwiin kajaa kunuˈkxën.

▪ Ko ja tiempë nyajxy, ta Jyobaa ojts ttukˈaneˈemyë Abrahán diˈibë nety kyaj ttimˈawixy: tyukwintsëˈëgëdët ja yˈuˈunk diˈib mëk jyantsy tsyejpy, Isaac naytyuˈukˈënäˈkë nety ets kyaj pënë tyëëm yˈääts. Oyë Abrahán mëk tjäˈäwë dyaˈoogët ja yˈuˈunk, yëˈë mëdoo ets yakan ja yˈuˈunk extëmë wintsëˈkën. Seguurë nety yˈity ko Dios mbäät dyajjukypyeky ja Isaac parë dyaˈˈadëwët ja wyandakën (Ebreeʉsʉty 11:19). Per mä nety meerë dyaˈoogäˈäny ja yˈuˈunk, ta yaˈˈanmääy ets kyaj dyaˈoogët. Ta netë Jyobaa tˈanmääyë Abrahán ko jantsy oy ko të myëdoy ets tnikäjpxëmbijty tijatyë nety të ttukwandaˈaky (Génesis 22:1-18).

▪ Abrahán ja netyë jyëmëjt 175 ko ojts yˈoˈknë etsë Biiblyë jyënaˈany ko “të nety jyantsy myëjjäˈäyë, yˈamëjë ets yajxon të jyukyˈaty” (Génesis 25:7, 8). Duˈun yˈadëëy extëmë netyë Dios të tyukwandaˈagyëty ko jyukyˈatäˈäny jantsy jeky ets yˈooganë agujk jotkujk (Génesis 15:15).

Abrahán kyaj dyuˈunëty extëm oynyapëty diˈib tëëyëp jukyˈäjt. Pes axtë tyambäät yajjamyetsy ets yëˈë tuˈugë oybyë ijxpajtën diˈib mbäät nbanëjkxëm (Ebreeʉsʉty 11:8-10, 17-19). Min nˈokˈijxëm taxk peky ja oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib myëdäjt. Tim jawyiin, yëˈë diˈib may nnijäˈäjëm: ja myëbëjkën.