Nˈoktukˈijxpajtëmë Jyobaa diˈib Nyiwintsënˈäjtypyë Tiempë
“Yëˈë yajtëgäjtsypyë tiempë ets mä tijaty tnidiempëty, yajjëgekypyë rey ets pyëjtakypyë rey.” (DAN. 2:21)
¿WIˈIX NˈATSOˈOJËMBIJTËM?
¿Wiˈix xytyukˈijxëmë Jyobaa kyojy pyëjtaˈaky ets ko yˈadëy tijaty ojts yajnaskäjpxë ko yëˈë Nyiwintsënˈäjtypyë Tiempë?
Ko nnijäˈäjëm ko Jyobaa yëˈë Diosˈäjtp mä “tiempë ets mä tijaty tnidiempëty”, ¿ti net mbäät nduˈunëm?
Oyë naxwinyëdë jäˈäy ti ttuknibëjtäägëdët, ¿tiko Jyobaa kyaj dyajtëgatsäˈänyë tiempë diˈib të tpëjtaˈaky parë ttunäˈäny diˈib të ttuknibëjtäägë?
1, 2. ¿Wiˈix nnijäˈäjëm ko Jyobaa jyaygyujkëp yajxonë tiempë?
MÄ JYOBAA tkayajkojynyëmë naxwinyëdë jäˈäy, ta ojts dyajkojy tijaty kudëˈkx kujäjp diˈib xytyuknijäˈäjëmë tiempë. Mä ja myëmäjtaxk xëëbë, Dios jyënany: “Waˈan tjaˈˈaty ja tëˈkxën jäjën jam tsäjpwinm, mëdiˈibë kyudëˈkx kyujäjëbën ja naxwinyëdë. Ets dyajneywyaˈkxëdëty ja xëënyˈäjtën ets ja kootsˈäjtën, ets yëˈë yajtukˈixëty ja xëëw jëmëjt, xëëw poˈo, ets ko jyaˈˈatëty ja nyiboˈo nyijëmëjt” (Gén. 1:14, 19, 26, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés). Duˈun tyuun jyäjtë extëmë netyë Dios ttseky.
2 Axtë tyambäädë ëxpekyjyaˈay kyaj tnijawëdë wiˈix tnimaytyäˈäktët ti duˈun tiempëˈäjtp. Tuˈugë enciclopedia jyënaˈany: “Kyaj mbäät pën tnimaytyaˈaky yajxon ti duˈun tiempëˈäjtp”. Perë Jyobaa, “diˈib të dyajkojˈyë tsäjp [...] diˈib yajkojë naxwinyëdë”, yajxon tnijawë ti duˈun tiempëˈäjtp. Yëˈë duˈun “Diˈib nyigajpxypy desde mä tsyondaˈaky ets mä kyexy, ets tijaty kyajnëm yajtuny desde tëëyëp” (Isa. 45:18; 46:10). Min nˈokˈijxëm majtsk peky diˈib yajkëktëkëyaambyë mëbëjkënë mä Biiblyë ets mä Jyobaa diˈib Nyiwintsënˈäjtypyë Tiempë. Tuk peky, yëˈë kyojy pyëjtaˈaky, ets ja tuˈuk, yëˈë ko të yˈadëy tijaty ojts yajnaskäjpxë.
TIJATYË JYOBAA TË DYAJKOJY YAJKËKTËJKËBË MËBËJKËN
3. ¿Ti xytyukˈijxëm ko ak tiempë mëët yˈity tijatyë Jyobaa të dyajkojy?
3 Extëm nˈokpëjtakëmë Xëë, poˈo, mëtsäˈä etsë planetë ak tiempë mëët yuˈkxtë ets mbäät yajnijawë kontiempë mäjaty yajpäädäˈäny. Duˈuntsoo jäˈäy tnijawë näˈä tyëgatsäˈänyë tiempë ets nan pyudëjkëp parë tyuˈubäädët ko muum nyëjkxtë. Jyobaa, diˈib tijaty yajkojtääy, “myëdäjtypy tukëˈëyë mëjää” ets nitëjkëp nmëjkumäˈäyëm (käjpxë Isaías 40:26). *
4. Ko tpanëjkxtë yajxonë tiempë tijaty jukyˈäjtp yä Naxwiiny, ¿wiˈix dyajnigëxeˈegyë Jyobaa wyijyˈäjtën?
4 Tijaty yä Naxwiiny jukyˈäjtp nan pyanëjkxtëbë tiempë. Mayë jëyujk animal etsë ääy ujts duˈunxyëp extëm tmëdattë tuˈugë relooj. Extëmë joon jëyujk nyijäˈädëp ti tiempë wiink lugäär nyëjkxtët (Jer. 8:7). Axtë naxwinyëdë jäˈäy nan pyanëjkxtëbë tiempë. Extëm nˈokpëjtakëm, niniˈkx këbäjk xyˈanmäˈäyëm näˈä xyëënyë ets näˈä kyootsë. Extëm ko nëjkxëm abiongoty wiink lugäär, mbäädë wiink oorë jap tyuny ets parë niniˈkx tˈijxwëˈëmët tsojkëp nyaxët kanäk xëë. Diosë kyojy pyëjtaˈaky yëˈë yajnigëxeˈkypy ko yëˈë Diosˈäjtp mä “tiempë ets mä tijaty tnidiempëty” ets ko myëdäjtypyë wijyˈäjtën etsë myëkˈäjtën ninäˈä kyakugëxë (käjpxë Salmo 104:24). * Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko adëwäämp tijatyë Jyobaa të ttuknibëjtäägë mët ko yëˈë Nyiwintsënˈäjtypyë tiempë.
YAJKËKTËJKËBË MËBËJKËN KO MEERË YˈADËY NÄˈÄ TIJATY OJTS YAJNASKÄJPXË
5. 1) ¿Wiˈix mbäät nnijäˈäjëm ti tukmiin tukëdakëbë naxwinyëdë jäˈäy? 2) ¿Tiko mbäädë Jyobaa tnigajpxy ti tunan jatanëp ets näˈä?
5 Tijatyë Jyobaa të dyajkojy “mbäät xytyukjaygyujkëm wiˈix yëˈë [jyaˈayˈaty]”, per kyaj mbäät xytyuknijäˈäjëm ti tukmiin tukëdakëbë naxwinyëdë jäˈäy (Rom. 1:20). Pääty tsojkëp ngäjpxëmë Biiblyë parë nnijäˈäjëm wiˈixë Dios jyënaˈany. Jap nbatëm kanäk peky tijaty ojts yajnaskäjpxë ets yˈadëëy meerë mä ja tiempë diˈib ojts yajnigajpxy. ¿Tiko mbäädë Jyobaa tnigajpxy ti tunan jatanëp? Yëˈko myëdäjtypyë madakën parë tˈixët yajxon ti miin këdakp. Ets nan mbäät dyajtuny dyajjatyëty diˈibë të ttuknibëjtäägë ets ti oorë të ttukniwitsë.
6. ¿Wiˈix nnijäˈäjëm ko Jyobaa tsyejpy ets njaygyujkëm wiˈix yˈadëy tijaty yajnaskäjpxëp mä Biiblyë?
6 Jyobaa tsyejpy ets pënaty mëduunëp tjaygyukëdët ets nyaytyukpudëkëdët tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë. Yëˈë nyijäˈäjëtyaabyë tiempë, kyaj dyuˈunëty extëm ëtsäjtëm, pääty ko tnigajpxy ko ti tyunäˈäny jyatäˈänyëty duˈun tnigajpxy extëm mbäät njaygyujkëm (käjpxë Salmo 90:4). * Extëm nˈokpëjtakëm, yajxon njaygyujkëmë tyäˈädë tiempë diˈib yajmaytyakp mä Diˈibʉ Jatanʉp, ko jyënaˈany nimäjtaxkë anklës yˈittë listë “mä tadë oorë, xëë, poˈo esë jëmëjt” (Diˈibʉ Jat. 9:14, 15). Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtsk diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë ets yˈadëëy näˈä meerë Jyobaa ttukniwijtsë. Ko duˈun nnijäˈäjëm, yëˈë yajkëktëkëyaambyë mëbëjkën mä Biiblyë ets mä Jyobaa diˈib Diosˈäjtp mä “tiempë ets mä tijaty tnidiempëty”.
7. Ko yˈadëëy diˈibë Jeremías ojts tnaskäjpxë mä Jerusalén etsë Judá, ¿wiˈix dyajnigëxeˈky ko Jyobaa yëˈë Nyiwintsënˈäjtypyë Tiempë?
7 Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjtë mä nety tyëgoyˈaty naa 700 jëmëjt mä kyajnëm myinyë Jesus. “Mä ja myëmäjtaxk jëmëjtpë Jehoiaquim, yˈuˈungë Josías, rey diˈib Judá”, ja mä Jyobaa tˈanmääyë Jeremías ti tunan jatanëp mä tukëˈëyë ja Judá gäjpn (Jer. 25:1). Jyobaa, diˈib Nyiwintsënˈäjtypyë Tiempë, ojts tnaskäjpxë ko Jerusalén kyutëgoyaˈany ets ko ja judiyëty diˈib Judá yajmënëjkxäˈändë Babilonia ets jam “tmëdundët ja rey diˈib Babilonia tëgëˈpx mäjk jëmëjt”. Mä jëmëjt 607 mä kyajnëm myinyë Jesus, ja soldäädëtëjk diˈib Babilonia dyajkutëgooytyë Jerusalén ets ojts tmënëjkxtë ja judiyëty jam Babilonia. ¿Ti nety tunan jatanëp ko yˈabatët 70 jëmëjt? Jeremías të nety tnaskäjpxë: “Duˈunë Jyobaa të jyënaˈany: Ko kyäˈpxët tëgëˈpx mäjk jëmëjt jam Babilonia, tajëts miitsëty niˈˈijxëˈëgäˈändë, tajëts nyajnaxkëdäˈägäˈänyë oybyë nˈää nˈayuk parë mët miitsëty ko nyajjëmbittët jatëgok mä tyäˈädë lugäär” (Jer. 25:11, 12; 29:10). Tyäˈädë ja meerë yˈadëëy ko yˈabejty 70 jëmëjt, mä 537 mä kyajnëm myinyë Jesus, ko ja medos etsë persas dyaˈˈawäˈätspëtsëëmdë ja judiyëty jam Babilonia.
8, 9. Ko yˈadëëy diˈibë Daniel ojts tnaskäjpxë mä myinäˈäny ja Mesías ets mä nyaxkëdäˈägäˈänyë Diosë yˈAnaˈamën, ¿wiˈix dyajnigëxeˈky ko Jyobaa yëˈë Diosˈäjtp mä “tiempë ets mä tijaty tnidiempëty”?
8 Min nˈokˈijxëm ja tuk peky diˈib ojts yajnaskäjpxë. Naa majtsk jëmëjtë nety tyëgoyˈaty parë ja judiyëty pyëtsëmdët Babilonia, ko Dios ojts tnigajpxy mët yëˈëgyëjxmë Daniel, ko ja Mesías jyäˈtäˈäny ko nety të nyaxy 483 jëmëjt mä të yajniˈanaˈamë yaˈˈagojëdë Jerusalén. Ja rey medopersa jaa ojts tniˈanaˈamë mä jëmëjt 455 mä kyajnëm myinyë Jesus. Ets ko nyajxy 483 jëmëjt, ta Jesus jyajty Mesías mä jëmëjt 29 ko yajwinˈijxy mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë (Neh. 2:1, 5-8; Dan. 9:24, 25; Luk. 3:1, 2, 21, 22). *
9 Minë net nˈokˈijxëm tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Mä Biiblyë ojts yajnaskäjpxë ko ja Mesías diˈib Rey tyuundëkëyaˈany tsäjpotm mä jëmëjt 1914. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts yajnaskäjpxë ko Naxwiiny jyaˈˈatäˈänyë ayoˈon mëjwiin kajaa ko Satanás yaˈëxkaxët tsäjpotm, diˈib yajtukˈijxwëˈëmäämp ko tamë Jesus yˈaneˈemy (Mat. 24:3-14; Diˈibʉ Jat. 12:9, 12). Ets nan ojts yajnaskäjpxë ko mä jëmëjt 1914, ja meerë kyäˈpxäˈäny ja tiempë mä “diˈibë kyaj yˈisraelitëty [të] yˈanaˈamdë” ets nyaxkëdäˈägäˈäny ja Anaˈamën jam tsäjpotm (Luk. 21:24; Dan. 4:10-17). *
10. ¿Tijaty tunan jatanëp näˈä meerë të yajtukniwitsë?
10 ¿Tijaty tunan jatanëp mä tiempë myiny kyëdaˈaky? Jesus jyënany ko myinäˈäny “ja mëk ayoˈon”. Ok, ta dyajtsondäˈägäˈäny ja yˈAnaˈamën diˈib jakäämp Mil Jëmëjt. Ijtëm seguurë ko tyunäˈäny jyatäˈänyëty näˈä meerë të yajtukniwitsë. Pes ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny të netyë Jyobaa ttukniwijtsënë “ja xëë es ja oorë” näˈä meerë tyunäˈäny jyatäˈänyëty (Mat. 24:21, 36; Diˈibʉ Jat. 20:6).
NˈOKˈYAJTUˈUNËM YAJXONË TIEMPË
11. Pën nmëbëjkëm ko tyäˈädë tiempë jëjpkëxanëp, ¿tixyëbë net mbäät nduˈunëm?
11 ¿Ti net mbäät nduˈunëm ko nnijäˈäjëm të tyëkë tuumbë Diosë yˈAnaˈamën ets ko yëˈë ndukjukyˈäjtëmë “tiempë diˈib jëjpkëxanëp”? (Dan. 12:4.) Mayë jäˈäy yˈijxtëp ko niˈigyë myëjwindëjkënë amay jotmay yä Naxwiiny, per kyaj tpëktë kuentë ko duˈun ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë. Ets nääk jyënäˈändë ko tëdën tpääty ja tiempë mä jyëjpkëxäˈänyë tyäˈädë jyukyˈäjtën etsë wiinkpë wyinmaytyë ko naxwinyëdë jäˈäy yëˈë yajminaambyë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën (1 Tes. 5:3). Per ëtsäjtëm, ¿ti net ndunäˈänëm? Pën njantsy myëbëjkëm ko jëjpkëxanëbë tyäˈädë tiempë mä Satanás yˈaneˈemy, ¿këdii oyxyëp ko yajxon nyajtuˈunëmë tiempë parë nmëduˈunëm diˈib Diosˈäjtp mä “tiempë ets mä tijaty tnidiempëty” ets nbudëjkëmë jäˈäy parë yˈixyˈatëdët? (2 Tim. 3:1.) Tsojkëp niduˈuk niduˈuk nˈijxëm pën yajxon nyajtuˈunëmë tiempë (käjpxë Éfesʉ 5:15-17).
12. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus ojts tnigajpxy mä Noé jyukyˈajty?
12 Taaˈäjtp kanäk peky tijaty mbäädë tiempë xypyëjkëm. Jesus jyënany: “Dëˈën jyatäˈäny extëm mä ja Noˈee jyikyˈaty”. ¿Ets wiˈix ja tiempë mä Noé jyukyˈaty? Të nety yajnaskäjpxë ko ja axëkjäˈäy jyiˈkxäˈändë ko myinëdë komduu. Noé “kyäjxwäˈx esë jäˈäy wäˈäts jyikyˈattët” (Mat. 24:37; 2 Peed. 2:5). Per ja jäˈäyëty jeˈeyë nety “kyay yˈuuktë es nyayyajpëkëdë axtë ja xëë mä ja Noˈee tyëjkë mä ja yˈarkë”. Ja jäˈäyëty kyaj myëdoodë axtë “ko myiiny ja ayoˈonduu” diˈib yajjiˈkxtääyëdë niˈamukë. Päätyë Jesus jyënany: “Ittë wijy es nayˈëxkukëdë, mët ko mä naty xykyaˈˈawix xykyajëjpˈixtë, jaats nminäˈäny ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë” (Mat. 24:38, 39, 44). Ëtsäjtëm, yëˈë mbäät nbanëjkxëmë Noé yˈijxpajtën, kyaj yëˈëjëty ja jäˈäy diˈib mä tadë tiempë. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nˈijtëm wijy?
13, 14. Mientrës nˈawijxëm ets myinëdë Jesus, ¿ti mbäät njamyajtsëm mä Jyobaa parë xëmë nmëduˈunëm?
13 Oy nganijäˈäjëm näˈä Jesus jyäˈtäˈäny, tsojkëp njamyajtsëm ko Jyobaa yëˈë Nyiwintsënˈäjtypyë Tiempë. Oyë naxwinyëdë jäˈäy ti ttuknibëjtäägët, Jyobaa kyaj dyajtëgatsäˈänyë tiempë parë ttunäˈäny diˈib të ttuknibëjtäägë. Yëˈë mbäät dyajtuny dyajjatyëty ti yëˈë tsyejpy ets näˈä yëˈë ttseky (käjpxë Daniel 2:21). * Proverbios 21:1 jyënaˈany: “Tuˈugë reyë kyorasoon duˈunë Jyobaa tmëdaty kyëˈëjoty extëmë mëj nëë pyëyeˈeky. Ets mä dyajnëjkxäˈäny jam dyajnëjkxy”.
14 Jyobaa mbäät tijaty dyajtuny dyajjatyëty parë yˈadëwët näˈä meerë tijaty të ttuknibëjtäägë. Ko anaˈambëtëjk tijaty dyajtëgatstë mëjwiin kajaa, nan tuump parë yˈadëy tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, extëm yajkäjpxwäˈkxët ja oybyë ayuk abëtsemy nyaxwinyëdë. Nˈokwinmäˈäyëm wiˈix wyimbëtseemy ko Unión Soviética ojts nyaywyaˈkxyëty. Kyaj mayë jäˈäy tyim winmääytyë pënë gobiernëtëjk tuk tsojk tijaty dyajtëgatsët. Ko duˈun tyuun jyäjtë, ta yajkäjpxwaˈkxyë oybyë ayuk mä ijty kyuboky. Pääty, nˈokˈyajtuˈunëm yajxonë tiempë parë nmëduˈunëm diˈib Diosˈäjtp mä “tiempë ets mä tijaty tnidiempëty”.
NˈOKMËBËJKËM KO JYOBAA JA MEERË TTUNÄˈÄNY NÄˈÄ TË TTUKNIWITSË
15. ¿Wiˈix nyaˈijxëm ko nmëbëjkëmë Jyobaa ko kyäjpn tijaty dyajtëgatsy?
15 Parë duˈunyëm ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë, tsojkëp nˈijtëm seguurë ko Jyobaa ja meerë dyaˈˈadëwäˈäny diˈib të ttuknibëjtäägë näˈä të ttukniwitsë. Kom tëgäjtsˈadëtspë tyäˈädë jukyˈäjtën, ta näˈätyë Diosë kyäjpn dyajtëgatsy mä wiˈix mbäät mas oy ngäjpxwäˈkxëm ets nyaˈëxpëjkëm. ¿Wiˈix nyaˈijxëm ko nmëbëjkëm diˈib Diosˈäjtp mä “tiempë ets mä tijaty tnidiempëty”? Ko ngupëjkëm tijatyë Diosë kyäjpn yajtëgäjtsypy ets ko nmëmëdoˈojëmë “Kristë [diˈib] myëdäjtypy ja kutujkën mä yëˈë mëbëjkpëtëjk” (Éfe. 5:23).
16. ¿Tiko nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm “mä ëtsäjtëm xytyëgoyˈäjtxëm”?
16 Jyobaa nyijäˈäp ko “xypyudëkëyäˈänëm mä ëtsäjtëm xytyëgoyˈäjtxëm”, pääty ttseky ets nmënuˈkxtakëm amumduˈukjot mët ko tyunaampy duˈun (Ebre. 4:16). ¿Këdii yëˈë xytyukˈijxëm ko mëk xytsyojkëm ets ko xymyëmäˈäy xymyëdäjëm niduˈuk niduˈuk? (Mat. 6:8; 10:29-31.) Nˈokˈyaˈijxëmë mëbëjkën ko xëmë nˈamdoˈojëmë naybyudëkë ets nduˈunëm extëm nuˈkxtakëm ets extëm xytyuˈumoˈoyëm. Nan ninäˈä ngajäˈäytyëgoˈoyëm parë ninuˈkxtakëmë nmëguˈukˈäjtëm.
17, 18. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa tim tsojk ttunäˈänyë myëtsip? 2) ¿Ets ti tyam mbäät nduˈunëm?
17 Kyaj tyam ttiempëty parë pën yˈamajtsk jyotmajtskët, tsojkëp ets täˈtspeky nyaˈijtëm ja myëbëjkën (Rom. 4:20). Satanás mëdë jyaˈay diˈib myëtsipˈäjttëbë Dios, jyayajtuˈudukandëbë tyäˈädë tuunk diˈibë Jesus ojts xytyuknipëjkëm (Mat. 28:19, 20). Mëjkuˈu xynyibëdëˈkëm, per nnijäˈäjëm ko Jyobaa yëˈë tuˈugë “Diosë jiikypyë, diˈibë të ttuknibëjtäägë ja nitsokën [parë] nidëgekyë jäˈäyëty, es waanë niˈigyë diˈibë myëbëjktëp”. Nan “nyijäˈäp wiˈix dyajnitsoˈogët [o dyaˈˈawäˈätspëtsëmët] diˈibë mëduunëp” (1 Tim. 4:10; 2 Peed. 2:9).
18 ¡Tim tsojkë Jyobaa dyajjëjpkëxäˈänyë tyäˈädë jukyˈäjtënë axëëkpë! Jesus yëˈë yajkutëgoyaambyë Diosë myëtsip, ets dyajmëjpëtsëmäˈäny ja kutujkën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët. Kyaj nnijäˈäjëm näˈä ets wiˈix meerë tyunäˈäny jyatäˈänyëty, per nnijäˈäjëm ko Jyobaa ja meerë ttunäˈäny näˈä yëˈë të ttukniwitsë. Pääty, nˈokˈijxëm yajxon ja “tiempë” diˈib tyam ndukjukyˈäjtëm. Ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ko duˈunyëm yˈity “tëgekyë [...] extëmë naty ko yëˈë naxwinyëdë tsyondaky” (1 Tes. 5:1; 2 Peed. 3:3, 4).
NˈOKMËDÄJTËMË “JÄˈÄYˈÄJTËNË DIˈIB AWIJXP”
19, 20. ¿Tiko mbäät nmëdäjtëm “tuˈugë jäˈäyˈäjtënë diˈib awijxp”?
19 Ko Dios ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy, ojts ttuknibëjtäägë parë xëmëkyëjxm jyukyˈattët ets tnijawët pën yëˈë ets wiˈix yˈixëty ja kyojy pyëjtaˈaky. Mä Eclesiastés 3:11 duˈun tmaytyaˈagyë Jyobaa: “Tukëˈëyë ak tiempë mëët të tpëjtaktäˈäy jantsy tsuj. Axtë tiempë diˈib kyaj jyëjpkexy të tpëjtaˈaky mä jäˈäyë kyorasoon, parë naxwinyëdë jäˈäy ninäˈä tkanijawët tijatyë Dios të ttuny mä tsyoneˈky tsyondaky axtë mä jyëjpkexy”.
20 ¡Jantsy jotkujk nayjäˈäwëm ko Jyobaa ninäˈä tkayajtëgatsy tijaty të ttuknibëjtäägë parë naxwinyëdë jäˈäy! (Mal. 3:6.) Mëdë Dios nitii kyatëgatsy “ijtpëmëˈë extëm yˈity, kyaj tyëgatsy” (Sant. 1:17). Jyobaa yëˈë ijtp “rey winë xëë winë tiempë” ets yëˈë kyaj tmaytsyoyë tiempë extëmë naxwinyëdë jäˈäy tmaytsyowdë tiempë ko Naxwinyëdë yˈawdity (1 Tim. 1:17). Pääty, nˈokmëdäjtëmë “jäˈäyˈäjtënë diˈib awijxp mä Dios diˈib [xyajtsoˈogäˈänëm]” (Miq. 7:7). Nˈokpanëjkxëmë käjpxwijën diˈib yajpatp mä Salmo 31:24: “Ittë amëk jotmëk, ets yaˈittë mëk ja mgorasoon, niˈamukë miitsëty diˈib mˈawijxtëbë Jyobaa”.
[Notë diˈib noky ëxˈääy]
^ parr. 3 Isaías 40:26: “Ijxëˈëk koojëˈëktë këjxm ets ixtë. ¿Pën të dyajkojtäˈäyë tyäˈädë? Yëˈë diˈib yajpëtseempy jantsy mayë mëtsäˈä ets maytsyoy, ets ak xëë mëët tmëgajpxy. Mët ko tjantsy myëdatyë mëkˈäjtën, ets nan myëdäjtypy tukëˈëyë mëjää, nituˈuk [yëˈë mëtsäˈä] kyatëgoyˈaty”.
^ parr. 4 Salmo 104:24: “¡Mëjwiin kajaa tijaty të xytyuny, Jyobaa! Mëdë wijyˈäjtën të xytyuundäˈäy tukëˈëyë. Yëˈë nax tuktuky yˈity mët tukëˈëyë diˈib mijts të xyajkojy”.
^ parr. 6 Salmo 90:4: “Yëˈko tuk mil jëmëjt duˈun xyˈixy extëm diˈib näjx ëxëëy, ets extëm waanë tiempë diˈib näjxp koots”.
^ parr. 13 Daniel 2:21: “Yëˈë yajtëgäjtsypyë tiempë ets mä tijaty tnidiempëty, yajjëgekypyë rey ets pyëjtakypyë rey, myoobyë wijyˈäjtënë pënaty wijy etsë nijäˈäjën pënaty myëwinmäˈänybyattëp tijaty”.
[Yajtëˈëwën]
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 25]
Daniel myëbëjk ko adëwäämp tijatyë Dios nyaskäjpxë
[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 27]
¿Myajtuumpy yajxonë mdiempë parë xytyuunë Jyobaa tyuunk?
