“Es tsyoˈogët [...] mä ja kaˈoybyë myëdatyëty tsimy.” (2 TIM. 2:26, Ja Oibyʉ Tʉiˈya̱jtʉn)

¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?

¿Ti mbäät nduˈunëm pën nˈëbat ngäjpxpatëmë nmëguˈukˈäjtëm?

¿Wiˈix xypyudëjkëmë yˈijxpajtënë Pilato mëdë Pedro parë kyaj xymyëmadakëmë tsëˈëgë ets ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm?

¿Ti mbäät nduˈunëm ko ti mëk nbokyjäˈäwëm?

1, 2. ¿Tijaty trampë Satanás yajtuumpy diˈib nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

MËJKUˈU myatsaambyë Dios mëduumbë, per kyaj dyaˈoogäˈäny extëmë jäˈäy diˈib myajtsypyë jëyujk. Xymyatsäˈänëm juuky parë xytyuktunäˈänëm ti yëˈë tyim tsyejpy (käjpxë 2 Timotee 2:24-26).

² Tuˈugë jäˈäy diˈibë jëyujk myajtsypy juuky, mbäät dyajtuny kanäägë trampë. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät dyajpëtsëmy awäˈätstuuy ja jëyujk etsë net txuutsët o mbäät tpëjtaˈaky muumë trampë ayuˈutsyë ets ko ja jëyujk tˈanaxët, ta myatsëdët. Mëjkuˈu nan kanäägë trampë dyajtuny parë juuky xymyatsäˈänëm. Parë kyaj xymyäjtsëm, tsojkëp nˈijxëm ets nnaygyuentˈäjtëm tijaty mbäät xyajkäˈäjëm mä trampë. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm wiˈix mbäät njëjpkudijëm tëgëëgë trampë diˈibë Satanás oy wimbëtsëˈëmxëp: 1) ää ayuk diˈib yajtsayujtp, 2) ko ntsëˈkëm ets ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm ets 3) ko ti nbokyjäˈäwëm. Mä ja tuˈukpë artikulo nˈakˈixäˈänëm ja majtsk.

YAˈAN DUˈUN EXTËMË JËËN DIˈIB TSOJKËP NJËJPKUWIJTSËM

3, 4. ¿Ti mbäät tyun jyatyëty pën kyaj nguentˈäjtëmë wiin ää? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

³ Näägë jäˈäy diˈib myajtsypyë jëyujk yajmëjëbë jëën naa wingujk parë pyëtsëmët ja jëyujk mä të nyayuˈutsyëty, ets ta net tmatsy. Nanduˈunë Satanás, yajmëjëbë jëën mä naymyujkën parë nbëtsëˈëmëm ets ngäˈäjëm kyëˈëjoty. Mbäät nduˈunëm ti yëˈë tsyejpy ets kyaj nbëjkëmë kuentë, ets ko duˈun nduˈunëm të nety ngäˈäjëm kyëˈëjoty. ¿Wiˈixtsoo?

⁴ Santiago jyënany ko “yaˈan yëˈë dëˈën extëmë tadë jënˈyaˈanguˈunk” (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 3:6-8). Pën kyaj nguentˈäjtëmë wiin ää, mbäät “nyajmëjëmë” jëën  mä naymyujkën. ¿Wiˈixtsoo? Nˈokpëjtakëm ko mä tuˈugë naymyujkën yajnigajpxy ko të tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tyuundëkë prekursoora regulaar. Ko jyëjpkëxy ja naymyujkën, ta nimajtskë nmëguˈukˈäjtëm tnimaytyäˈäktë. Tuˈuk, jyantsy tyukxondakypy ko ja myëguˈuk duˈun të tyuundëkë, ets jatuˈuk, ta jyënaˈany ko tam tiko duˈun të tyuundëkë axtë jyënaˈany ko yëˈë parë nyayajmëjpëtsëmäˈänyëty. ¿Pën diˈib mëët mnaymyayäˈänëdët? ¿Pën diˈib mbäät pojënë dyajmëjë jëën mä naymyujkën? Mbäät nbëjkëmë kuentë pën.

5. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nyajmëjëmë jëën mëdë ää ayuk?

⁵ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nyajmëjëmë jëën mëdë ää ayuk? Jesus jyënany: “Ja ää kyajxypy ja diˈibë yajpiˈipy yajkejpy jodoty” (Mat. 12:34). Pääty, oy ko jawyiin nˈijxëm ti nmëdäjtëm mä jot korasoon. ¿Të nyajjëgakëm tukëˈëyë tsip akë parë kyaj axëëk nimaytyakëmë nmëguˈukˈäjtëm? Extëm nˈokpëjtakëm, ko nnijäˈäwëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ttunyë mëjää parë tnikëjxmˈatäˈänyë tuunk, ¿jënäˈänëm ko oy ko duˈun tyuny o winmäˈäyëm ko pääty duˈun tyunäˈäny parë këˈëm ttukˈoyˈatäˈäny? Pën winmäˈäyëm ko ttuny tijaty parë këˈëm ttukˈoyˈatäˈäny, oy ko nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko nanduˈunë Satanás wyinmääy mä Job (Job 1:9-11). Pääty, en lugäär axëëk nwinmäˈäyëm mä ja nmëguˈukˈäjtëm, oy ko nˈijxëm tiko nˈëbat ngäjpxpatëm. ¿Jam tiko duˈun nwinmäˈäyëm? ¿O waˈan të xynyinäjxëm extëmë naxwinyëdë jyaˈayˈattë mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë? (2 Tim. 3:1-4.)

6, 7. 1) ¿Tiko mbäät näˈäty nwinmäˈäyëm ko tam tiko axëëk nimaytyakëmë nmëguˈukˈäjtëm? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm ko pën axëëk xynyimaytyakëm?

⁶ Taaˈäjtp kanäk pëky tiko tuˈugë jäˈäy yˈëbääty kyäjpxpääty, mbäät mët ko yamëjkugäjpxëyaˈany o myëjpëtsëmäˈäny oyë myëguˈuk ttimˈyajnaxypyët. Nan mbäät yˈëbääty kyäjpxpääty mët ko kyaj ttuny ti japatëp ttunët. Pën nˈadëtsëm duˈun mët ko mëj këjxm nnayajnäjxëm, o ko ti nnaywyinaxëjäˈäwëm, mbäät mëjwiin kajaa xyˈaxëktuˈunëm.

⁷ Mbäät näˈäty nwinmäˈäyëm ko tam tiko axëëk nimaytyakëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, extëm ko axëëk xyajnayjäˈäwëm mëdë yˈää yˈayuk diˈib yajtsayujtp. Per nˈokwinmäˈäyëm ko niwiˈixtsoo ngatukˈoyˈäjtëm ko nyajjëmbijtëm axëëk, niˈigyë nety nyajmëjëmë jëën. Ets nan yëˈë nety nduˈunëmë Satanásë tsyojkën, kyaj yëˈëjëtyë Diosë tsyojkën (2 Tim. 2:26). Oy ko yëˈë nbanëjkxëmë Jesusë jyaˈayˈäjtën: “Ko pën wiˈixaty yˈanmääyë, kyaj wiˈixaty yˈatsoojëmbijty [...], jeˈeyë ttukkëdëjkë ja Dios, diˈibë pyayeˈepy mët ja tëyˈäjtën” (1 Peed. 2:21-23). Jesus ijt seguurë ko Jyobaa mbäät tpayoˈoy wiˈix yëˈë ttseky ets näˈä ttunäˈäny. Ëtsäjtëm, nanduˈunxyëp  mbäät nˈijtëm seguurë. Ko nyajtuˈunëmë ää ayuk diˈib pudëjkëp, ta nmëdäjtëm “ja tiˈigyëˈäjtën” mä naymyujkën (käjpxë Éfesʉ 4:1-3).

NˈOKˈAWÄˈÄTSPËTSËˈËMËM MÄ TSËˈËGË ETS KO TI JÄˈÄY XYTYUKTUNÄˈÄNËM

8, 9. ¿Tiko Pilato dyajnigutujkë etsë Jesus yˈoogët?

⁸ Ko tuˈugë jëyujk yajxuutsy, kyaj mbäät mä nyekynyëjkxy. Nanduˈun jyaty ko tuˈugë jäˈäy myëmadaˈagyëty tsëˈëgë ets ko ti pën tyuktunäˈänyëty, yëˈë ja tsëˈëgë diˈib anaˈamëp (käjpxë Proverbios 29:25). * Min nˈokˈijxëm nimajtskë yetyëjk diˈibë tsëˈëgë ojts myëmadäˈägëdë ko ja jäˈäy tijaty tyuktunanëdë, ets ti diˈib xytyukniˈˈijxëm.

⁹ Ja gobernadoor Poncio Pilato diˈib Roma nyijäˈäwëbë nety ko Jesus kyaj të tyuundëgoy ets kyaj wiˈix tjatunany. Axtë jënan: “Mët yëˈë, ni ti tkatuny diˈibë tukpäädëdëp ja oˈkën”. Per yajnigutujkë etsë Jesus yˈoogët. ¿Tiko? Yëˈko ojts ttsëˈëgë mayjyaˈay (Luk. 23:15, 21-25). Ja mayjyaˈay yaxkaktë: “¡Pën mnasmäjtsëp, kyaj mëët mnaymyayëty yëˈë yajkutujkpë kopk!” (Fwank 19:12). Pilato, waˈan yëˈë ttsëˈkë ko yajpëjkëdë kyutujkën o ko jäˈäy yaˈoogëdët pën pyuwäˈkëbë Kristë. Ta ttuuny extëm ja mayjyaˈay yˈamdoojë ets ti ja Mëjkuˈu tsyejpy.

10. ¿Tiko Pedro jyënany ko kyaj tˈixyˈatyë Jesus?

¹⁰ Apostëlë Pedro yëˈë mëët niˈigyë nyaymyaayë Jesus. Yëˈë jënan mayjyaˈay winduuy ko Jesus yëˈë duˈun ja Mesías (Mat. 16:16). Kyaj ojts tmastuˈutyë Jesus ko ja wiinkpë yˈëxpëjkpëty nyikakëdë ko tëgatsy tjaygyukëdë extëmë netyë Jesus të jyënaˈany (Fwank 6:66-69). Ets ko ja Myaˈestrë yajmäjtsy, ta pojënë tjuˈty ja yˈespäädë parë tnitsiptuuny (Fwank 18:10, 11). Per ko waanë yˈijty, ta ja tsëˈëgë myëmadakë ets jyënany ko kyaj tˈixyˈatyë Jesus. Yëˈë yajxujxë ko ttsëˈkë ja mayjyaˈay, ta kyaj dyaˈijxë ja jotmëkˈäjtën (Mat. 26:74, 75).

11. ¿Tijaty mbäädë jäˈäy xytyuktunäˈänëm?

¹¹ Dios mëduumbë nan tuktunanëbë jäˈäy tijatyë Dios kyaj ttukjotkëdaˈaky. Mä nduˈunëm mbäädë nwintsënˈäjtëm o nmëguˈukˈäjtëm xytyuktunäˈänëm tijaty kyaj yˈoyëty. Extëm diˈib mëët nˈeskuelëˈäjtëm mbäät xyˈanmäˈäyëm ets niˈˈijxtutëmë eksamen, nˈijxëmë pornografía, njuˈkëm, nyajtuˈunëmë droogë, nˈukëm o nˈijt ntsënäˈäyëm oypyënëty mëët. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj xymyëmadakëmë tsëˈëgë ets ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm extëm diˈib yä të yajnigajpxy?

12. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjttë Pilato etsë Pedro?

¹² ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjttë Pilato etsë Pedro? Pilato kyaj nety nëgoo tijaty tnijawë mä Jesus, per nyijäˈäwëbë nety ko kyaj dyuˈunëty extëm oypyënëty ets ko kyaj ti poky tmëdaty. Perë tyäˈädë gobernadoor, kyaj yˈijty yujy tudaˈaky ets ni tkatsejkyë Dios, pääty pojënë Mëjkuˈu myëmadakë. Perë Pedro nyijäˈäwëbë nety yajxonë tëyˈäjtën ets tsyejpyë netyë Dios. Per näˈäty, kyaj dyaˈijxë yujyˈat tudaˈakyˈat etsë jotmëkˈäjtën, päätyë tsëˈëgë myëmadakë. Extëm nˈokpëjtakëm, mä netyë Jesus kyayajmatsynyëm ojts jyënaˈany: “Oy nidëgekyë mjamastutëbë, ëj kyajts mij nmastuˈudët” (Mar. 14:29). Pedro ojtsxyëp tmëmadaˈagyë tyäˈädë jotmay, koxyëbë Jyobaa ttukˈijxpejty extëm diˈib jyaayë Salmo, diˈib jënan: “Yëˈëjëts mëdë Jyobaa nyajpääty; kyajëts ntsëˈëgëyaˈany. ¿Wiˈixëts mbäädë naxwinyëdë jäˈäy xyˈoktuny?” (Sal. 118:6). Ja koots mä nety yajmatsanë, ta Jesus ojts nyijkxy mëdë Pedro ets ja nimajtskë apostëlë jam Getsemaní. Jesus yˈanmääyëdë ets nyayaˈitëdët wijy, perë Pedro mët ja nimajtskpë apostëlë, ta myanäjxtë. Jesus ta yujxëdë ets yˈanmääyëdë: “Wijtë es käjxtäˈäktë [o nuˈkxtäˈäktë] këdiibë ja kaˈoybyë  mmëmadäˈägëdët” (Mar. 14:38). Per ta jatëgokë Pedro myanäjxy ets ok, ta ja tsëˈëgë myëmadakë ets ja mayjyaˈay.

13. ¿Tijaty tsojkëp parë njëjpkuwäˈkëm ko ti jäˈäy xytyuktunäˈänëm?

¹³ Extëm yajnimaytyaˈagyë Pilato etsë Pedro nan yëˈë xytyukˈijxëm ko parë kyaj xymyëmadakëmë mayjyaˈay, tsojkëp nnijäˈäwëm yajxonë tëyˈäjtën, nˈijtëm yujy tudaˈaky, kyaj nwinmäˈäyëm ko nmëmadaktäˈäyëm tijaty, ntsojkëm ets ntsëˈkëmë Jyobaa ets kyaj ntsëˈkëmë naxwinyëdë jäˈäy. Pën tijaty nmëbëjkëm jap nyajpëtsëˈëmëm mä ëxpëjkënë diˈib tëyˈäjtën, ta nëjkx nimaytyakëm amëk jotmëkë nmëbëjkënyëˈäjtëm. Duˈuntsoo, kyaj nëjkx xymyëmadakëmë mayjyaˈay etsë tsëˈëgë. Ninäˈä ngawinmäˈäyëm ko mbäät këˈëm nmëmadakëm, niˈigyë nyaˈijxëmë yujyˈat tudaˈakyˈat ets nˈëxkäjpëm ko ntsojkëm etsë Diosë myëjää xypyudëjkëm. Tsojkëp nˈamdoˈojëmë Diosë myëjää parë ntsojkëm mëk, ets yëˈë nëjkx xypyudëjkëm parë nmëmëdoˈojëmë yˈanaˈamën ets nitsiptuˈunëmë xyëë. Nan tsojkëp nnayjëjpˈijxëm parë nmëmadakëm ko tijatyë jäˈäy xytyuktunäˈänëm. Oy ko nanduˈunë tääk teety nyuˈkxtäˈäktët mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ets ttuundäˈäktët ti mbäät ttundë ko ja myëguˈuktëjk tyuktunäˈänëdët diˈib axëëk (2 Kor. 13:7). *

KYAJ NASˈIJXËM PARË XYˈAXËKTUˈUNËM KO TI NBOKYJÄˈÄWËM

14. ¿Wiˈixë Satanás tjatseky ets nwinmäˈäyëm mä poky kaytyey diˈib ojts nduˈunëm?

¹⁴ Tuˈugë jäˈäy diˈib myajtsypyë jëyujk, kyudëëpy näˈäty tuˈugë mëj tsää o tuˈugë kepypyooty mä tnijawë ja jëyujk nyaxy diˈibë myatsaampy. Ets ko ja jëyujk tˈanaxë ja tejpxyny, ta ja tsää o ja kepypyooty tyukäˈäbetyëty. Nanduˈun jyaty ko tuˈugë Dios mëduumbë tjamyetsy ja poky kaytyey diˈib tyuun, mbäät nyayjawëty extëmxyëp ti mëjwiin kajaa të tyukäˈäbetyëty (käjpxë Salmo 38:4, 8). * Satanás yëˈë jyatsejpy ets nwinmäˈäyëm ko Jyobaa ninäˈä xykyapokymyaˈkxäˈänëm ets ko ninäˈä mbäät ngamëmadakëmë yˈanaˈamën.

15, 16. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj ngäˈäjëm mä ja trampë ko ti mëk nbokyjäˈäwëm?

¹⁵ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xyajkäˈäjëmë tyäˈädë trampë? Pën mijts të mbokytyuny mëjwiin kajaa, yaˈoyë tsojkˈamë mjotmay parë jatëgok oy mˈitët mëdë Jyobaa. Amdowë naybyudëkë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën (Sant. 5:14-16). Tun axtë nuˈun mmadaˈaky parë yˈoyët ja mjotmay (2 Kor. 7:11). Ets pën myajëjwijtsëmbijtp, këdii mˈëxtëkëwaˈaky, pes yëˈë Jyobaa mdukˈijxëp ko mtsojkëp (Eb. 12:6). Naygyuentˈatëdë mëk parë kyaj mbokytyunët jatëgok ets këdii xynyekytyuny tijaty ojts myajpokykyaˈayëty. Ko nety të mjodëmbity ets të xynyijëmbity ja oybyë nëˈë tuˈu, mmëbëk ko ja wintsëˈkën diˈibë Jesukristë yäjk, yëˈë myeˈkxypyë poky kaytyey (1 Fwank 4:9, 14).

¹⁶ Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib duˈunyëm poky myëët nyayjawëdë oy të jyayajmeˈkxyë pyoky kyaytyey. Pën duˈun mijts mnayjawëty, jamyats ko Jyobaa ojts tpokymyeˈkxyë Pedro etsë wiinkpë apostëlëty oyë Jesus tnikaktë mä nety meerë yajpudëkëyaˈany. Mä ja naymyujkën diˈib Corinto nan ojts tpokymyeˈkxy tuˈugë yetyëjk ko jyodëmbijty, diˈib yaˈëxkajx ko axëëk yˈijty tsyënääy (1 Kor. 5:1-5; 2 Kor. 2:6-8). Mä Biiblyë kanäägë jäˈäy yajnimaytyaˈaky diˈib pokytyuundë mëjwiin kajaa, per ko jyodëmbijttë, ta ojts yajpokymyaˈkxtë (2 Crón. 33:2, 10-13; 1 Kor. 6:9-11).

17. ¿Wiˈix mbäät xypyudëjkëm ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk?

 ¹⁷ Jyobaa mbokymyaˈkxanëp ets jyaˈaytyëgoyaambyë mboky mgaytyey pën të mjantsy jyodëmbity amumduˈukjot ets pën mmëbëjkypy ko të mbaˈˈayoyëty. Ninäˈä mgawinmayët ko ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk kyaj mbäät dyajwäˈätsy ja mboky mgaytyey. Ko duˈun mwinmayët, të nety mgäˈäy mä ja trampë diˈibë Satanás të tpëjtaˈaky. Satanás yëˈë tsyejpy ets mwinmayët ko ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk kyaj mbäädë Jyobaa dyajtuny parë tmaˈkxëdë mboky mgaytyey. Per pënaty të pyokytyundë, mbäät yajpokymyaˈkxtë pën jantsy jodëmbijttëp (Prov. 24:16). Ko nmëdäjtëmë mëbëjkën mä ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj nëgoo nnaybyokyˈijxëm ets xymyëjämoˈoyëm parë nmëduˈunëmë Jyobaa mët tukëˈëyë jot korasoon, tukëˈëyë jot winmäˈäny ets tukëˈëyë niniˈkx këbäjk (Mat. 22:37).

NNIJÄˈÄWËM “JA YˈAXËKWINMÄˈÄNY”

18. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj ngäˈäjëm mä trampë diˈibë Satanás pyëjtakypy?

¹⁸ Satanás yajtuumpy oytyim diˈibëtyë trampë, pes diˈib yëˈë tsyejpy, yëˈë ets ngäˈäjëm. Mët ko nnijäˈäwëm tijaty trampë yajtuumbyë Satanás, mbäät nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj xyajkäˈäjëm (2 Kor. 2:10, 11). Pën nˈamdoˈojëmë Jyobaa wijyˈäjtën parë nwinguwäˈkëmë jotmay, ta kyaj xyajkäˈäjëmë Mëjkuˈu mä trampë. Santiago dyajkyë käjpxwijën: “Pën miitsëty niduˈugëty mdëgoyˈäjtxëp ja wijyˈäjtën, amdowdë Dios, es ja Dios mmoˈoyëdëp; jaˈa ko yëˈë nyayajkypy yajxon, ni jeˈeyë xykyaˈoˈom” (Sant. 1:5). Parë Jyobaa tˈatsoojëmbitëdë nuˈkxtakën, tsojkëp nduˈunëm extëm të nˈanmäˈäyëm, nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets nbaduˈunëm diˈib njäjtëm. Ëxpëjkpajn diˈibë yajpëtsëëmbyë tuumbë diˈib kuwijy, xytyuknijäˈäwëm yajxon tijatyë Satanás yajtuumpy ets wiˈix mbäät njëjpkuwäˈkëm.

19, 20. ¿Tiko mbäät nˈaxëkˈijxëm diˈib axëëk?

¹⁹ Ko nuˈkxtakëm ets nˈëxpëjkëmë Biiblyë, ta niˈigyë ntsojkëm diˈib oy ets nˈaxëkˈijxëm diˈib axëëk (Sal. 97:10). Ko nbawinmäˈäyëm wiˈix wyimbëtsëmäˈäny ko xymyëmadakëmë axëëkpë tsojkën, mbäät xypyudëjkëm parë kyaj xyajkäˈäjëm (Sant. 1:14, 15). Ko nˈaxëkˈijxëmë axëëkpë ets ntsojkëmë oybyë, yëˈë nëjkx xypyudëjkëm parë kyaj nˈoyˈijxëm tijatyë Satanás yajtuumpy parë xyajkäˈäjäˈänëm, niˈigyë nëjkx nˈaxëkˈijxëm.

²⁰ ¡Nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xypyudëjkëm parë njëjpkudijëmë trampë diˈibë Satanás yajtuumpy! Mët yëˈëgyëjxmë myëjää, Biiblyë, etsë kyäjpn xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä “kaˈoybyë” (Mat. 6:13). Mä ja tuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm ja majtskë trampë diˈibë Mëjkuˈu yajtuumpy parë juuky tmatsy pënaty myëduumbyë Jyobaa.

[Notë]

[Yajtëˈëwën]

[Dibujë mä pajina 24]

Pën kyaj nguentˈäjtëmë wiin ää, mbäät nyajmëjëmë jëën mä naymyujkën

[Dibujë mä pajina 27]

Mbäät mˈawäˈätspëtsëmy ko ti mëk xyjantsy pyokyjawët