1. ¿Ti yˈawijx jyëjpˈijxtëp ja “tëgoy [myayjyaˈay]”?

¿MBAWINMAAPY tijaty mbäät ttukmëdunyë jyaˈay tuk mil jëmëjt tuˈugë gobiernë diˈib myëdäjtypyë mëkˈäjtën, diˈib tyuumbyë tëyˈäjtën ets diˈib paˈˈayoop? Mëjwiin kajaa yˈoyëty diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp ja “tëgoy [myayjyaˈay]”, diˈib tsokwëˈëmandëp mä “ja mëk mäˈäy [mëk] täjën”, mä jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë axëëkpë jukyˈäjtën (Diˈibʉ Jat. 7:9, 14).

2. ¿Tijaty tuun jäjtëp nuˈun kujkë naxwinyëdë jäˈäy yˈanaˈamdë tëdujk mil jëmëjt?

² Nuˈun kujkë naxwinyëdë jäˈäy yˈanaˈamdë tëdujk mil jëmëjt, jaˈäjtpë jäj jëmuˈumën etsë ayoˈon tsätsyjäjtën. Mä Biiblyë yajkujäˈäyë: “Yëˈë jäˈäy tˈaneˈemyë jäˈäy parë axëëk ttuny” (Ecl. 8:9). ¿Ets ti tyam tuun jäjtëp? Jaˈäjtpë tsip, nyaynyibëdëˈëgëdë jäˈäy, dyajwindëgoytyë Naxwinyëdë, jyaˈˈatyë jäˈäy diˈib mëk ayoop, päˈäm diˈib ninäjxp ets myäˈtˈadëˈëtsyë tiempë, extëm ko jyantsy tyuˈuy o jyantsy yˈany. Mayë anaˈambëtëjk jyënäˈändë ko mbäät mëjwiin kajaa nguˈayoˈonbatëm pën kyaj nyajtëgäjtsëmë winmäˈäny ets pën duˈunyëm nyajwindëgoˈoyëmë Naxwinyëdë.

3. ¿Ti adëwäämp mä Kristë yˈAnaˈamäˈäny Tuk Mil Jëmëjt?

³ Ko Jesukristë tyëkët anaˈambë mëdë 144,000, ta Diosë yˈAnaˈam Kyutujkënë dyajjëjptëgoyaˈanyë ayoˈon ets dyaˈoyëyaˈanyë tyäˈädë Naxwinyëdë diˈib të wyindëgoy. Ja mä yˈadëwäˈänyë tyäˈädë Jyobaa wyandakën: “Yëˈëjëts nyajkojaambyë jembyë tsäjp etsë jembyë naxwinyëdë; ets tukëˈëyë diˈib të yˈity kyaj nyekyyajamyatsäˈäny, kyaj nyekymyinäˈäny mä jot korasoon” (Is. 65:17). ¿Tijaty kunuˈkxënë jamˈatäämp? Tyam kyaj mbäät nˈijxëm, per tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, mbäät xytyukjaygyujkëm “diˈibë kyaj yaˈixy” (2 Kor. 4:18).

4. ¿Ti jotmayë jäˈäy wyinguwäˈkëdëp ko kyaj tmëdattë jyëën tyëjk?

⁴ ¿Këdii niˈamukë nmëdatäˈänëmë këˈëmjëën këˈëmdëjk mä mbäädë familyë jyotkujkˈaty? Per mä tyäˈädë tiempë tsip nbatëm tuˈugë lugäär mä ntsënäˈäyëm. Mä mëjatypyë siudad, tsiitsyë jäˈäy tsyëënëdë, may tsyëënëdë mä jäˈäy jyantsy ayowdë ets mä oˈktëy yˈittë. Tyäˈädë jäˈäyëty jeˈeyë twingumäˈädë ko tmëdattë jyëën tyëjk.

5, 6. 1) ¿Wiˈix yˈadëwäˈänyë Isaías 65:21 etsë Miqueas 4:4? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nˈijxëm wiˈix yˈadëyë tyäˈädë wandakën?

⁵ Mä ja Diosë Kyutujkën, niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy tmëdatäˈändë jyëën tyëjk extëmë Isaías ojts tnaskäjpxë: “Tkojäˈändë jëën tëjk, ets ttuktsëënëyäˈändë; ets tniˈibäˈän tkojäˈändë uubës ets tjëˈxäˈändë tyëëm” (Is. 65:21). Ta mayë jäˈäy diˈib myëdäjttëbë tyëjk, ets nääk jantsy mëjjatyë jyëën tyëjk. Per tsëˈkëdëp dyajtëgoytyët ko ti ayoˈon tpäättët, ko maˈtspë nyijäˈtëdët o ko jam ti tyun jyatëdët. Diosë Kyutujkën yajjëgaˈagaambyë duˈumbë tsëˈk jäˈäwën, pes ja kugajpxy Miqueas tkujäˈäyë: “Yˈuˈunyëyäˈändë niduˈuk niduˈuk mä yˈuubës päˈtk ets mä yˈiigë päˈtk, ets kyaj nyeky jyamˈatäˈäny pën atsëˈëgëdëp” (Miq. 4:4).

⁶ ¿Ti mbäät nduˈunëm pën jukyˈatäˈänëm jam? Niˈamukë nyajtëgoyˈäjtëmë jëën tëjk mä ntsënäˈäyëm. Per en lugäär tyam nmëdatäˈänëm tuˈugë jëën tëjk ets axtë nnaynyinuˈkxëm mëjwiin kajaa, mas oy ko nbëjtakëmë winmäˈäny mä diˈibë Jyobaa wyandakypy. Jesus duˈun këˈëm nyaynyimaytyakë: “Yëˈë wax myëdäjtypy ja yˈäänk, es yëˈë jëyujk diˈibë kaagëdijtp myëdäjtypy ja pyaˈan, per ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, kyajts nmëdaty mäts jeˈeyë ngëbäjk nbëjtäˈägët” (Luk. 9:58). Jesus myëdäjtypyë netyë madakën etsë wijyˈäjtën parë jyëngoj tyëjkojët o parë tjuyëdë jëën tëjkë oyatypyë. ¿Per tiko kyaj duˈun ttuuny? Yëˈko pyëjtäˈägan jëjpˈamë Diosë tyuunk ets kyaj ttsejky ti yˈatsipëdët. ¿Mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë ko adëyë njukyˈäjtëm, ets kyaj nbëjtakëm jëjpˈam ja jukyˈäjt madakën diˈibë net xyajmäˈäy xyajtäjëm? (Mat. 6:33, 34.)

7. ¿Wiˈixë Jyobaa ttsejky ets yˈitëdë naxwinyëdë jäˈäy mëdë jëyujk animal?

⁷ Diˈibë Jyobaa tim ok ojts dyajkojy yä Naxwiiny, yëˈë jäˈäy. ¿Ti tyuknibëjtakë parë yëˈëjëty ttundët? Jyobaa ojts tnigajpxy ko tˈanmääy ja kyaˈaxkopkˈUˈunk, diˈibë nety mëët tyuny: “Tyam tsojk ënet nyajkojëm tuˈuk yëˈë yeˈeytyëjk. Duˈun yˈixëˈatëty ëëtsˈäjtëmën. Myëëtˈatëp yëˈë ënaˈamën kutujkën mä nëëjëyujkëtyën, mä joon jëyujkën, mä ja jëyujkëtyën mëdiˈibë tsënääytyëbën mä jëën tëjkën ets käˈäpë yˈëwäˈänëtyën. Nenduˈun myëëtˈatëp yëˈë ënaˈamëm kutujkën mä yëˈë jëyujkëtyën ëwäˈänëtyën ets yëˈë tsäˈäny jëyujk mëdiˈibë myox tyukˈyoˈoybyën” (Gén. 1:26, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). Jyobaa ojts ttuknibëjtäägë parë Adán mëdë Eva ets niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy tˈanaˈamëdë jëyujk animal.

8. ¿Tijaty yajnigëxëˈktëbë jëyujk animal?

⁸ ¿Mbäädë naxwinyëdë jäˈäy tˈaneˈemyë jëyujk animal ets yˈittët tuˈugyë? Mbäät, pes ta mayë jäˈäy diˈib jantsy oy ijttëp mëdë myistë, yˈuk etsë wiingatypyë jëyujk animal. ¿Etsë awäˈän jëyujk? Ëxpëkyjyaˈay diˈib myëwingoondëbë jëyujk animal ets tˈëxpëjkpëtsëmdë, të tˈixtë ko jyäˈäwëdëp tijaty. Ets ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko ta jëyujk animal diˈib awäˈändaktëp o tsëˈkëdëp ko wiˈix ndunäˈänëm. Per ¿mbäät dyajnigëxëˈëktë tsyojkën? Ëxpëkyjyaˈay jyënäˈändë  ko tyäˈädë jëyujk animal mëk tjantsy tsyoktë yˈuˈunk mä dyajˈyaaktë.

9. ¿Wiˈix tyëgatsäˈändë jëyujk animal?

⁹ Mbäät nmëbëjkëm ko Biiblyë twandaˈaky ko naxwinyëdë jäˈäy tuˈugyë yˈitäˈändë mëdë jëyujk animal (käjpxë Isaías 65:25). * ¿Tiko? Nˈokjamyajtsëm wiˈixë Jyobaa tˈanmääyë Noé ko pyëtsëëmy mä ja arkë: “Tukëˈëyë jëyujkëty naxwiinybyë jyuukyˈattën nëjkxëp mtsëˈëgëty”. Ko duˈun tsyëˈëgëdë, yëˈë diˈib kuwanëdëp (Gén. 9:2, 3, MNM). Jyobaa mbäät waanë dyajjëgeˈegyë tadë tsëˈëgë diˈib myëdäjttëbë jëyujk animal parë jyukyˈattët extëm ojts ttuknibëjtäägë (Os. 2:18). ¡Okwinmay wiˈix agujk jotkujk nyayjawëyäˈänëdë pënaty jukyˈäjttëp yä Naxwiiny!

10. ¿Ti niˈigyë naxwinyëdë jäˈäy myëjëëy myëyaxtëp?

¹⁰ Ko Salomón tˈijxy “tukëˈëyë naytyëytyunë diˈib yajtuump xëbatkëˈëy”, ta jyënany: “¡Okˈix!, ja wyinëë diˈibë nety yaˈˈaxëktuundëp, per kyaj pën diˈib jotkujkmoˈoyëdëp” (Ecl. 4:1). Tyam, nanduˈun jyaty kyëbety, o mas oˈktëy. ¿Këdii niˈamukë të njëˈëy të nˈyaxëm? Näˈäty mbäät njëˈëy nyaxëm ko nxondakëm, per xëmë njëˈëy nˈyaxëm mët ko njäˈäwëmë jäj jëmuˈumën.

11. ¿Pën diˈib mas mon tuk myajnayjäˈäwëp diˈibë Biiblyë myaytyakypy?

¹¹ Nˈokwinmäˈäyëm pënaty jëëy yaxtë diˈib yajmaytyakp mä Biiblyë. Extëm nˈokpëjtakëm, ko Sara yˈoˈky mä netyë jyëmëjt 127, “Abrahán, ta tnijëëy tniyaxy” (Gén. 23:1, 2). Ko Noemí ojts nyayjëgajpxyëty majtskˈok mët ja nimajtskpë xyakxy, “ta tyëjkëdë jëëy yaxpë” (Rut 1:9, 14). Ko ja rey Ezequías pyäˈämbejty ets tnijäˈäwë ko oogäämp, ta Dios tmënuˈkxtaky ets “jyantsy tyëjkë jëëy yaxpë” ets waˈan yëˈë Jyobaa tyukpaˈˈayoowë (2 Rey. 20:1-5). Ets mon tuk xyajnayjäˈäwëm extëmë Pedro jyajty ko jyënany ko kyaj tˈixyˈatyë Jesus. Ets ko tmëdooy ja tëgaak yääxëˈëky, ta jyantsy tyëjkë jëëy yaxpë (Mat. 26:75).

12. ¿Ti yajjëgaˈagaambyë Kristë mä yˈAnaˈamäˈäny Tuk Mil Jëmëjt?

¹² Niˈamukë wiˈixëm nguˈijx ngubatëmë ayoˈon, ets ntsojkëm parë pën xyjotkujkmoˈoyëm o xypyudëjkëm. Yëˈë duˈun diˈibë Kristë yajjëgaˈagaampy mä yˈAnaˈamäˈäny Tuk Mil Jëmëjt, Biiblyë twandaˈaky: “Dios yajtëtsxëdët tëgekyë ja wyinnëë. Kyaj yˈokˈijnët ja oˈkën, jëˈëy yaxën o ja pëjk adoˈonën” (Diˈibʉ Jat. 21:4). Jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ko jyëjptëgoyaˈanyë mäˈäy täjën, jëˈëy yaxën etsë pëjk adoˈonën. Perë Dios nan të twandaˈaky dyajjëjptëgoyaˈanyë oˈkën, diˈib mas axëëk xyajnayjäˈäwëm ets diˈib niˈamukë nmëtsipˈäjtëm. ¿Wiˈix ttunäˈäny?

13. ¿Wiˈix xyˈaxëktuˈunëmë oˈkën diˈib tëjkë ko Adán pyokytyuuny?

¹³ Ko Adán pyokytyuuny, ta tyëjkë oˈkën diˈib duˈun extëm mëtsip, diˈib nipën mbäät tkamëmadaˈaky ets tkakugeˈeky, mëjwiin kajaa dyajjaˈˈatyë moˈon tujkën etsë jäj jëmuˈumën (Rom. 5:12, 14). Mbäät njënäˈänëm ko miyonkˈamë jäˈäy “diˈibë tsyëˈkëdëp ja oˈkën” duˈun yajpäättë mäbäät jyukyˈattë “extëmë tuumbë juybyën” (Eb. 2:15).

14. ¿Ti tunan jatanëp ko nety ja oˈkën jyëjptëgoy?

¹⁴ Biiblyë wyandakypy ko ja tim okpë mëtsip diˈibë Dios yajkutëgoyaampy, yëˈë oˈkën (1 Kor. 15:26). Majtsk grupë jäˈäy diˈib tyukˈoyˈatandëp, tuk pëky, yëˈë ko tëgoy  myayjyaˈay diˈib tyam jukyˈäjttëp, mbäät nyaxtë juuky ets ninäˈä kyaˈooktët. Ets ja tuk pëky, yëˈë ko miyonkˈamë jäˈäy jyukypyëkäˈändë diˈibë të yˈooktë. ¿Mbawinmaapy wiˈix jyantsy xyondäˈägäˈändë ja mayjyaˈay ko nety tˈagëˈë tˈaxäjëdë pënaty jukypyëjktëp? Parë nbawinmäˈäyëm, min nˈokkäjpxëm mä Biiblyë wiˈix tyuun jyäjtë ko näägë oˈkpë jyukypyejky (käjpxë Markʉs 5:38-42 etsë Lukʉs 7:11-17).

15. ¿Wiˈix mnayjawëyaˈanyëty ko jyukypyëkët ja mjiiky mëguˈuk?

¹⁵ Extëmë tyäˈädë tekstë tmaytyaˈaky, nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix “ja jäˈäyëty dëˈënyë wyëˈëmëtyaaytyë” ets “tˈawdäjttë ja Dios”. Koxyëp jam ojts nyajpatëm, seguurë ko nan ojtsxyëp agujk jotkujk njantsy nyayjäˈäwëm. Pääty ko jyukypyëktët ja njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm, agujk jotkujk njantsy nyayjawëyäˈänëm. Jesus jyënany: “Jäˈtäämp ja tiempë mä ja oˈkpëty diˈibë të nyaxtëkëdë myëdowëp kots ëj ngäjxët es [...] jikypyëkëp” (Fwank 5:28, 29). Ko oˈkpë jyukypyëkäˈäny, yëˈë diˈib tyam “kyaj yaˈixy”, per ko nëjkx tyuny jyatyëty, yëˈë diˈib ninäˈä kyayajjäˈäytyëgoyaˈany.

16. 1) ¿Tiko mbäät ndukˈijt ndukxoˈonëm ko nimaytyakëm diˈib tyam “kyaj yaˈixy”? 2) ¿Wiˈixë Pablo tmëjämooy ja myëguˈuktëjk diˈib Corinto?

¹⁶ Pënaty xëmë myëmëdoodëbë Jyobaa mä tyäˈädë tiempë diˈib tsip nimëjää, yˈawijx jyëjpˈijxtëbë kunuˈkxën. Tyam kyajnëm nˈijxëm, per ko xëmë nmëdäjtëm winmäˈänyoty, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nyaˈijtëm ja winmäˈäny mä diˈib jantsy tsobäädäämp ets kyaj nasˈijxëm parë xyajtuˈudëgoˈoyëm tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny (Luk. 21:34; 1 Tim. 6:17-19). Nˈoktukˈijt nˈoktukxoˈonëm ko nimaytyakëm tijaty nˈawijx njëjpˈijxëm, ko nˈëxpëjkëm ets nˈawdäjtëmë  Jyobaa mëdë familyë, ko nmaytyakëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, ko nyaˈëxpëjkëmë jäˈäy ets ko ngäjpxwäˈkxëm. Duˈuntsoo xëmë yˈitët mä jot winmäˈäny ets mä jot korasoon tijaty nˈawijx njëjpˈijxëm. Duˈunë Pablo tmëjämooy ja myëguˈuktëjk ko dyajwinmääytyë axtë mä jyëjpkëxyë Kristë yˈAnaˈamënë Tuk Mil Jëmëjtpë. Pääty okpawinmay wiˈix nyikejy këkpäät diˈibë Pablo kyujäˈäyë mä 1 Korintʉ 15:24, 25, 28 (käjpx).

17, 18. 1) Ko Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy, ¿wiˈixë nety dyaˈity “tëgekyë yˈanaˈamën patkëˈëy oytyim diˈibëty”? 2) ¿Ti tyunaambyë Jesus parë jatëgok dyajtuˈugyëyaˈany tukëˈëyë?

¹⁷ Pablo ojts tnimaytyaˈaky wiˈixë tyäˈädë kyugëxëyaˈany ko jyënany: “Dios tmëdäjtäˈäyët tëgekyë yˈanaˈamën patkëˈëy oytyim diˈibëty”. ¿Wiˈixë tyäˈädë ää ayuk nyikejy? Wenë, mä netyë Adán mëdë Eva kyapokytyundënëm, tuˈugyë nety yajpäättë mëdë Diosë fyamilyë ets agujk jotkujk mëët yˈittë. Jyobaa diˈib Yajkutujkp abëtsemy nyaxwinyëdë, yëˈë nety yˈaneˈemy tukëˈëyë diˈib të dyajkojy, duˈunë anklës etsë naxwinyëdë jäˈäy. Yëˈëjëty mbäädë nety tˈawdattë Jyobaa ets mëët kyäjpx myaytyäˈäktë, ets kunuˈkxëdëbë netyë Jyobaa diˈib myëdäjtaapy “tëgekyë yˈanaˈamën patkëˈëy oytyim diˈibëty”.

¹⁸ Per mäˈtääy tukëˈëyë ko Adán mëdë Eva tmëmëdoodë Satanás ets ko tkamëjˈijxtë ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët. Per mä jëmëjt 1914 ja Jesus tyëjkë Rey parë jatëgok dyajtuˈugyëyaˈany (Éfes. 1:9, 10). Mä Kristë yˈAnaˈamäˈäny Tuk Mil Jëmëjt, ja ttunäˈäny tijaty tyam “kyaj yaˈixy”. Ta net “jyäˈtët ja tiempë” mä jyëjpkëxäˈäny ja yˈAnaˈamën. ¿Ti net tunan jatanëp? Oyë netyë Jesus të yajmooytyaˈay “tëgekyë kutujkën, dëˈën jam tsäjpotm es dëˈën yä naxwiiny”, kyaj tpëjkëyaˈany ja kutujkën diˈibë Tyeety myëdäjtypy, pes yëˈë kyaj yˈatsoky. Niˈigyë mëdë yujyˈäjt tudaˈakyˈäjtën “ttukkë[dëkëyaˈany] ja Dios Teety ja kyutujkën”, ets dyajtunäˈäny ja kyutujkën ets tijaty nyikëjxmˈäjtypy parë “Dios Teety myëjˈäjtëngyëjxm” (Mat. 28:18; Filip. 2:9-11)

19, 20. 1) ¿Wiˈix dyaˈixäˈänëdë niˈamukë ko pyuwäˈkëdëbë ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët? 2) ¿Tijaty nˈawijx njëjpˈijxëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky?

¹⁹ Mä tadë tiempë, të netyë naxwinyëdë jäˈäy nyiwatstäˈäyëtyë poky kaytyey. Yëˈë pyanëjkxandëbë Jesusë yˈijxpajtën ets xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot ets mëdë tudaˈakyˈäjtën tkupëkäˈändë Jyobaa extëmë Yajkutujkpë. Ets parë dyaˈixëdët ko pyuwäˈkëdëbë Jyobaa extëmë Yajkutujkpë, ta ttuknaxäˈändë ja tim okpë jotmay (Diˈibʉ Jat. 20:7-10). Ta net kyutëgoyäˈändë winë xëë winë tiempë pënaty kyaj të myëdowdë, duˈunë naxwinyëdë jäˈäy ets duˈunë anklës. ¡Jantsy agujk jantsy jotkujk nnayjawëyäˈänëm! Duˈun pënaty ijttëp tsäjpotm ets diˈib yä Naxwiiny, tuk familyë nmëjkumayäˈänëmë Jyobaa, diˈibë nety të tpëjtaˈaky “tëgekyë yˈanaˈamën patkëˈëy” (käjpxë Salmo 99:1). *

²⁰ Ko të nˈëxpëjkëm tijaty kunuˈkxënë tim tsojk yajminaambyë Dios Kyutujkën, ¿mbëjtäˈägaambyë netë mjot mwinmäˈäny etsë mjot mmëjää parë xytyunët ti Jyobaa tsyejpy? ¿Mjëjpkudijëyaambyë net tijatyë Satanásë jyaˈay nëgoobë yˈawäˈänëp? ¿Mbëjtäˈägaambyë netë mwinmäˈäny parë xypyuwäˈägët ets xynyitsiptunëdë ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët? Pën duˈun, yaˈixëdë mä mjukyˈäjtën ko mdunaampy duˈun winë xëë winë tiempë. Net kyaj jeˈeyë myajpäädët mä Kristë yˈAnaˈamäˈäny Tuk Mil Jëmëjt, nanduˈunën myajpäädët winë xëë winë tiempë.