1-3. 1) ¿Tiko Josué yëˈëjëty tuˈugë oybyë ijxpajtën mä twinˈijxy ja oybyë nëˈë tuˈu? 2) ¿Ti tsojkëp nmëdäjtëm winmäˈänyoty mä nwinˈijxëm tijaty ndunäˈänëm?

JËJPˈAM nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm. Pes mbäät xypyudëjkëm parë nˈijxëm wiˈix njukyˈatäˈänëm. Duˈun extëm tuˈugë jäˈäy tyuˈuyoˈoy ets ajotkumonë twingujäˈtë mä tuˈu yoˈoywyaˈkxy. ¿Diˈibë nyëjkxëp parë jyäˈtët mä të tnitsoonë? Tuˈuk, mbäät tyukmëwingonyëty mä nyijkxy ets jatuˈuk mbäät tyukmëjagamgeˈegyëty.

² Mä Biiblyë kanäägë jäˈäy tmaytyaˈaky diˈib wyinˈijxtë ti nety tyunandëp. Extëmë Caín, majtsk pëkyë nety diˈib mbäät twinˈixy: nyaytyukmëmadäˈägëdët ja akë o nyayjëjpkuwitsëdët (Gén. 4:6, 7). Josué tsojkëbë nety twinˈixët pën myëdunaambyë Diosë tëyˈäjtënbë o ja dios diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty (Jos. 24:15). Josué myëwingonaambyë netyë Jyobaa, pääty twinˈijxy ja tuˈu diˈib niˈigyë tukmëwingonëdëp. Perë Caín kyaj nety duˈun ttunäˈäny, pääty tpëjky ja tuˈu diˈib niˈigyë tukmëjagamgakë Dios.

³ Näˈäty, mbäät nbatëmë jotmay mä tsyekyëty nwinˈijxëm diˈibë tuˈu nëjkxäˈänëm. Ko duˈun njäjtëm, oy ko njamyajtsëm mä “njäˈtäˈänëm” o ti diˈib ndunäˈänëm, pes yëˈë nyajmëjpëtsëmäˈänëmë Jyobaa mä tukëˈëyë tijaty nduˈunëm ets njëjpkudijëyäˈänëm tijaty mbäät xytyukmëjagamgakëm (käjpxë Ebreeʉsʉty 3:12). Mä tyäˈädë artikulo ets mä ja tuˈukpë nˈixäˈänëm jëxtujk pëky tijaty kyaj mbäät nasˈijxëm parë xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa.

4. ¿Tiko jyëjpˈamëty nmëdäjtëmë tuunk ayoˈon?

⁴ Dios mëduumbë nyikëjxmˈäjttëp ets tˈëxtäˈäytyët ti nyijukyˈattëp ets ti nyijukyˈatëbë fyamilyë. Biiblyë jyënaˈany ko pën kyaj duˈun ttunäˈäny, waanë oˈktëy wyeˈemy ets kyaj dyuˈunëty ja diˈib kyaj myëbëky (2 Tes. 3:10; 1 Tim. 5:8). Jëjpˈam nmëdäjtëmë tuunk ayoˈon, per  pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm mbäät xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa. ¿Wiˈix?

5. ¿Ti tsojkëp nyaˈijtëm winmäˈänyoty mä kyajnëm ngupëjkëm tuˈugë tuunk?

⁵ Nˈokpëjtakëm ko yëˈë mˈëxtaabyë mduunk. Per pën mä mtsëënë tsip xypyäädët, mbäät xyˈaxäjëyäˈänët oytyim diˈibëty. Ets ¿pën kyutëjpyë Biiblyë kyäjpxwijën? ¿Ets pën kyaj mbäädë Dios xynyekymyëduny o mdukmëjagamgakëbë mfamilyë mët ko mnëjkxy jagam tuumbë? ¿Mˈaxäjëp oytyim duˈunˈatët? ¿Mwinmayëp ko nëgoo ko xymyëdatyë mduunk? Yaˈit mwinmäˈänyoty ko pën kyaj oy xywyinˈixy, mbäät mdukmëjagamgeˈegyëtyë Jyobaa (Eb. 2:1). Pääty, pën yëˈë mˈëxtaabyë tuunk o mdukniwinmäˈäyëp xyajtëgatsäˈäny, ¿ti mbäät mbudëkëty parë yajxon xywyinˈixët?

6, 7. 1) Oknigäjpx majtsk pëky tiko tuˈugë jäˈäy tˈaxäjëyäˈänëdë tuunk. 2) ¿Ti mbäät niˈigyë Jyobaa xytyukmëwingoˈonëm, ets tiko?

⁶ Extëm të yajnigajpxy, tsojkëp nmëdäjtëm winmäˈänyoty ti ndunäˈänëm mä jukyˈäjtën. Oknayajtëwëdë: “¿Tijëts xymyoˈoyäämbë tyäˈädë tuunk o kots ndunët diˈibëts të niˈëxpëkë?”. Pën mˈijxypy ja mduunk ko yëˈë parë xytyukˈixëdë mfamilyë ets xymyëdundëdë Jyobaa, ta nëjkx myajkunuˈkxy (Mat. 6:33). Jyobaa nyijäˈäwëp wiˈix mbäät xypyudëjkëm ko nyajtëgoˈoyëmë tuunk ayoˈon o ko yˈamääytyaˈagyë meeny sentääbë (Is. 59:1). Biiblyë jyënaˈany: “Nintsënˈäjtëm Dios nyijäˈäp wiˈix dyajnitsoˈogët diˈibë mëduunëp” (2 Peed. 2:9).

⁷ ¿Ets pën jeˈeyë mduny parë xypyäädäˈänyë meeny sentääbë? Waˈan xyjapyäädët. Per jamyats ko nëjkxëp xykyuˈayoˈonbäädë mëjwiin kajaa (käjpxë 1 Timotee 6:9, 10). Pën yëˈë niˈigyë jëjpˈam mbëjtakypyë tuunk ayoˈon etsë mëkjäˈäyˈäjtën, nëjkxëbë Jyobaa xymyëjagamgeˈeky.

8, 9. ¿Ti tsojkëbë uˈunktääk uˈunkteety dyaˈittët wyinmäˈänyoty mä wiˈix tˈixtë tuunk ayoˈon? Nimaytyäˈäk.

⁸ Pën mijts mˈuˈunkteety, winmay ti ijxpajtën mmoobyë mˈuˈunk mˈënäˈk. ¿Ti diˈib yˈijxtëp mas jëjpˈam xypyëjtaˈaky? ¿Ja mduunk mˈayoˈon o ko mˈity oy mëdë Jyobaa? Pën ja mˈuˈunk mˈënäˈk yˈijxtëp ko diˈib jëjpˈam mbëjtakypy, yëˈë meeny sentääbë ets mˈitäˈäny mëj këjxm, ¿mbäät nanduˈun mbanëjkxyëty mä tadë nëˈë tuˈu diˈib jeˈeyë mënëjkxp mä ayoˈon jotmay? ¿Mbäät kyaj mnekyyajwintsëˈëgë extëmë uˈunkteety? Okˈix wiˈix jyënany tuˈugë kiixy diˈib Dios mëduump: “Desde kotsë njot nwinmäˈäny tyëjkë, ndeetyëts yëˈëyë myëwiin myëjotëbë tyuunk. Tim jawyiin, pääty jyawë tyuuny parëts kyaj ti xytyëgoyˈäjtxëdët. Per ok, ta jeˈeyë nyayajtunyëty, kyaj parë tjuyaˈany ti jantsy tëgoyˈäjtp, yëˈë parë jeˈeyë tjuy tijaty yaˈoygyëxëˈëgëbë jëën tëjk. Päätyëts nyaˈixyˈattë extëm tuˈugë familyë diˈib mëkjäˈäy, ets kyaj extëm ja familyë diˈibë jyiiky myëguˈuk pyudëjkëp parë ttuunëdë Diosë tyuunk. Mas niˈigyëxyëbëts nˈoyjawë koxyëbëtsë ndeety xypyudëkë mä Diosë jyaˈa, ets kyaj kots xymyoˈoyëdë meeny sentääbë”.

⁹ Uˈunktääk uˈunkteety, këdii xymyëjagamgaˈaktë Jyobaa mët ko xyajtundë kajaa mdiempë etsë mjot mëjää mä mduunk mˈayoˈon. Tukˈixtë mˈuˈunk mˈënäˈk ko diˈib mas jëjpˈam mbëjtaktëp, yëˈë Diosë jyaˈa ets kyaj yëˈëjëtyë mëkjäˈäyˈat (Mat. 5:3).

10. Ënäˈktëjk, ¿ti mbäät xyaˈity mwinmäˈänyoty ko xywyinmayët ti mdunaampy mä mjukyˈäjtën?

¹⁰ Pën jeˈeyë myaˈkpëtsëmnyëm ets apenënëm xywyinmay ti mdunaampy mä mjukyˈäjtën, ¿wiˈix mbäät yajxon xywyinˈixy? Extëm të nˈijxëm, tsojkëp yajxon xynyijawët diˈibë tuˈu mnëjkxaampy. Waˈan ti xynyiˈëxpëkëyaˈany. Per ¿mbudëkëdëp ja ëxpëjkën o ja tuunk diˈib mbatypy parë niˈigyë Jyobaa xymyëdunët, o nëjkxëp mdukmëjagamgeˈegyëty? (2 Tim. 4:10.) ¿Mjukyˈatäämp extëmë jäˈäy diˈib ja jeˈeyë jyotkujkˈaty ko tnijawë nuˈunën ja meeny tmëdaty mä bankë o ko ja nyegosyë yˈoyë? ¿O mëdataampy ja mëbëjkën extëmë David? Yëˈë jyënany: “Ojtsëts nˈënäˈkˈaty, ets nan tëjëts  nmëjjäˈäyënë, per kyajnëmëts nˈixy nituˈugë oyjyaˈay yajnikeˈeky duˈunyë ets ni tyëëm yˈääts tkaˈëxtäˈäyë tsäjpkaaky” (Sal. 37:25). Jamyats ko tuˈugë tuˈu mbäät mdukmëjagamgeˈegyëtyë Jyobaa, ets ja tuˈuk mbäät myajjukyˈatyëty agujk jotkujk (käjpxë Proverbios 10:22 * etsë Malaquías 3:10). * ¿Diˈibë mwinˈixaampy? *

11. ¿Wiˈixë Biiblyë jyënaˈany mä xondakën, per ti tsojkëp nyaˈijtëm winmäˈänyoty?

¹¹ Biiblyë kyaj dyajkuboky ko jäˈäy xyondaˈaky ets nan kyaj jyënaˈany ko xondakën dyajtëgoyë xëë tiempë. Apostëlë Pablo duˈun tˈanmääyë Timoteo ko oy “ja niniˈx këbäjk ko nyajˈyungëm” (1 Tim. 4:8). Biiblyë nanduˈun jyënaˈany ko ta “tiempë parë nxikëm ets ta “tiempë parë nëbujt nˈyujkpujtëm” ets xyˈanmäˈäyëm parë nboˈkxëm yajxon (Ecl. 3:4; 4:6). Per pën kyaj nnaygyuentˈäjtëm, mbäät xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa. Parë kyaj duˈun njäjtëm, ta majtsk pëky diˈib tsojkëp nyaˈijtëm winmäˈänyoty: ti diˈib ndukxondakëm ets nuˈun ja tiempë nyajtuˈunëm.

12. ¿Tijaty mbäät nwinmäˈäyëm ko nwinˈijxëm tijaty ndukxondäˈägäˈänëm?

¹² Min jawyiin nˈokˈijxëm ti diˈib ndukxondakëm. Ta kanäk pëky tijaty tyam mbäät ndukxondakëm. Per may yëˈë diˈibë Dios yˈaxëkˈijxypy, extëm mä jäˈäy nyaytsyiik nyaygyoxëdë, mä brujëˈäjtk o mä jäˈäy axëëk yˈit tsyëënëdë. Pääty, nˈokwinˈijxëm ti diˈib ndukxondäˈägäˈänëm. Nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Wiˈixëts xypyudëkë o xyˈaxëktuny? ¿Xytyukninäjxpëtsë jäˈäyˈäjtën extëm mä yˈawäˈändäˈäktë, ttundë kompetensyë o mëj dyajnaxtë pyaˈis?” (Prov. 3:31). “¿Kajaatsë meeny sentääbë xytyukˈyajtuny? ¿Mbäät pën axëëk tˈixy?” (Rom. 14:21.) “¿Pënatyëts mëët xyajtuˈukmuky?” (Prov. 13:20.) “¿Xytyuktëjkëbëtsë tsojkën parëts ndunëdë axëkˈäjtën?” (Sant. 1:14, 15.)

13, 14. ¿Ti tsojkëp nmëdäjtëm winmäˈänyoty mä nuˈun ja xëë tiempë nyajtuˈunëm mä tijaty ndukxondakëm?

¹³ Minë net nˈokˈijxëm nuˈun ja tiempë  nyajtuˈunëm. ¿Nyajtuˈunëm kajaa tiempë mä tijaty ndukxondakëm ets kyaj nëgoo tiempë nekymyëdäjtëm parë Diosë tyuunk, extëm ngäjpxwäˈkxëm o nëjkxëm mä naymyujkën? Pën duˈun, kyaj nëgoo nëjkx ndukxondakëm. Pes pënaty naa jeˈeyë tiempë yajtuundëp mä xondakën, agujk jotkujk nyayjawëdë. ¿Tiko? Yëˈko të nety ttundë diˈib mas jëjpˈam, pääty kyaj axëëk nyayjawëdë ko net xyondäˈäktë (käjpxë Filipʉs 1:10, 11).

¹⁴ Mbäät oy nnayjäˈäwëm ko nyajnäjxëm kajaa xëë tiempë mä tijaty ndukxondakëm, per mbäät xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa. Duˈun jyajty tuˈugë kiixy diˈib 20 jyëmëjt, txëˈaty Kim, yëˈë jyënaˈany: “Sëmään sëmäänëts ijty nbajëdityë xondakën, biernës, sääbëdë ets domingë. Per tyam nnijäˈäwëbëts ko ta diˈib mas jëjpˈam yajtunäämp. Extëm nˈokpëjtakëm, kom prekursoorëts nduny, jats nbëdëˈëky a las seis de la manyanë parëts nëjkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, pääty kyajts mbäät nwëˈëmy mä tyunyëtyë xondakën axtë a la una o a las dos de la manyanë. Kyaj tukëˈëyë ja xondakënë yˈaxëëgëty, per mbäädë xëë tiempë xytyukˈyajtëgoˈoyëm. Pääty, tsojkëp nˈijxëm nuˈunën ja tiempë nyajtuˈunëm mä xondakëm”.

15. ¿Wiˈix mbäädë uˈunktääk uˈunkteety tpudëkëdë yˈuˈunk yˈënäˈk parë ttukxondäˈäktët tijaty oy?

¹⁵ Uˈunktääk uˈunkteety tsojkëp tmoˈoyët tijaty ja yˈuˈunk yˈënäˈk yajtëgoyˈäjttëp, extëmë kyaˈay yˈukën, ttukniˈˈixëdët ja Diosë nyëˈë tyuˈu ets tˈixtët wiˈix yaˈix yajpäättë. Tyäˈädë nan yëˈë yˈandijpy dyaˈix dyajjawëdët ets dyajxondäˈäktët. Pën mijts mˈuˈunkteety, yajxondäˈägë mˈää mjot, këdii mwinmay ko tukëˈëyë ijt xoˈonën ak axëëk, per nan tsojkëp xyˈixët diˈib mbäät yajmäˈädëdë mˈuˈunk mˈënäˈk (1 Kor. 5:6). Pën mdukniwijtsëdëp yajxon, mbäät xypyaaty mëdë mfamilyë tijaty mdukxondäˈägëp diˈib oy myajnayjawëdëp. * Duˈuntsoo xyˈyoˈoytyët mëdë mˈuˈunk mˈënäˈk ja nëˈë tuˈu diˈib mdukmewingonëdëp niˈigyë Jyobaa.

16, 17. ¿Ti jäj jëmuˈumën yajnäjxtëp mayë tääk teety, ets wiˈix nnijäˈäwëm ko Jyobaa jyaygyujkëp ko duˈun nyayjawëdë?

¹⁶ Uˈunktääk uˈunkteety mëk ttsoktë yˈuˈunk yˈënäˈk. Päätyë Jyobaa jyënaˈany ko duˈunë nyax kyäjpn ttseky extëm tuˈugë uˈunktääk ttsekyë yˈuˈunk yˈënäˈk (Is. 49:15). Pääty ko tuˈugë jiiky mëguˈuk tmastuˈutyë Jyobaa, mëk njantsy jäˈäwëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nyëëx yaˈëxkajx, jyënany: “Axëëgëts njantsy nyayjäˈäwë. Nnayajtëëwëts tikotsë nety ja nëëx të tmastuˈutyë Jyobaa ets këˈëmëts naybyokyˈijxë”.

¹⁷ Pën duˈun mjaty, Jyobaa nyijäˈäwëp wiˈixë jäj jëmuˈumën xyajnaxy. Yëˈë nan “tsayut tjäˈäwë kyorasoon” ko kyamëmëdoojë Adán mëdë Eva ets ja jäˈäyëty diˈib jukyˈäjttë mä nety kyaminynyëmë Ayoˈonduu (Gén. 6:5, 6). Pënaty kyaj duˈun jyattë, waˈan kyaj tjaygyukëdë nuˈunën ja nmëguˈukˈäjtëm dyajnaxtë jäj jëmuˈumën. Per kyaj yˈoyëty etsë net nmëjagamgakëmë Jyobaa mët ko tuˈugë jiiky mëguˈuk të yaˈëxkexy. ¿Ti mbudëkëdëp parë xymyëmadäˈägëdë duˈumbë jotmay?

18. Pënë uˈunk ënäˈk myastutypyë Jyobaa, ¿tiko kyaj mbäädë tääk teety nyaybyokyˈixyëty?

¹⁸ Këdii mnaybyokyˈixyëty ko duˈun të tyuny të jyatyëty. Pes niduˈuk niduˈuk diˈib të nnaytyukëdëjkëmë Dios ets të nnëbajtëm, “nikëjxmˈäjtëm tijaty nduˈunëm” ets këˈëm mbäät nwinˈijxëm pën nmëdunäˈänëmë Jyobaa (Gál. 6:5, Traducción del Nuevo Mundo). Jyobaa kyaj mijts mguentëwitsäˈänyëty, yëˈë duˈun diˈib të tyuundëgoy (Ezeq. 18:20). Këdii xypyokyˈixyë wiink jäˈäy. Wintsëˈëgë extëmë Jyobaa të ttuknibëjtäägë parë tjëjwijtsëmbity pënaty mëduunëp. Jëjpkudijë ja Mëjkuˈu, kyaj yëˈëjëty ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyuentˈäjtypy ja naymyujkën (1 Peed. 5:8, 9).

19, 20. 1) ¿Wiˈix mbäädë tääk teety tmëmadaˈagyë jäj jëmuˈumën diˈibë yˈuˈunk të yaˈëxkexy? 2) ¿Ti mbäät tˈawixy tjëjpˈixy?

 ¹⁹ Pën mdukjotˈambëjkypyë Jyobaa, yëˈë nety ja tuˈu mwinˈijxypy diˈib mdukmëjagamgaˈagëdëp. Diˈib tsojkëp xytyukˈixët ja mˈuˈunk mˈënäˈk, yëˈë ko yëˈë mbuwäˈkëbë Dios, ets kyaj yëˈë xyˈixy ja jiikyˈat mëguˈukˈat. Pääty, parë xymyëmadäˈägëdë jotmay, tsojkëp mëk xyaˈitët ja mëbëjkën ets kyaj xymyëjagamgaˈagëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën (Prov. 18:1). Tukmëtmaytyaktäˈäyë Jyobaa ti mjäˈäwëp mä mgorasoon (Sal. 62:7, 8). Këdii xytyukajpxy tijaty parë mnayˈix mnaybyäädëdët mët ja mjiiky mëguˈuk diˈib të yaˈëxkexy, extëm mnaynyijayëdët mä correo electrónico xymyëgäjpxët mä telefënë o xynyijayët (1 Kor. 5:11). Pëjtäˈäk niˈigyë mjot mwinmäˈäny mä Diosë tyuunk (1 Kor. 15:58). Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nyëëx yaˈëxkajx, jyënany: “Nnijäˈäwëbëts ko tsojkëbëts njotmoˈoyëdë Jyobaa tyuunk ets nyaˈitëdëts mëk ja nmëbëjkën, net kotsë nnëëx tnijëmbitëdë Jyobaa, nmëdatëdëts ja mëjää parëts nbudëkët”.

²⁰ Biiblyë jyënaˈany ko diˈib myëdäjtypyë tsojkën yˈawijxypy tijaty (1 Kor. 13:4, 7). Pääty, kyaj wyiˈixëty ko ja tääk teety tˈawixët ets ja yˈuˈunk yˈënäˈk tnijëmbitëdë Jyobaa, pes jëmëjt jëmëjt mayë jäˈäy jyodëmbittë ets jatëgok tyëkëdë mä Diosë kyäjpn. Jyobaa kyaj tpëjkëˈëgyë akë, niˈigyë yˈity “listë ets xypyokymyaˈkxäˈänëm” (Sal. 86:5).

21, 22. ¿Wiˈix xyajtunäˈäny ja madakën diˈib mmëdäjtypy parë xywinˈixët ti mdunaampy?

²¹ Jyobaa të xymyoˈoyëm ja madakën parë nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm (käjpxë Deuteronomio 30:19, 20, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). * Per këˈëm nikëjxmˈatäˈänëm tijaty nduˈunëm. Niduˈuk niduˈugë Dios mëduumbë mbäät nyayajtëyëty: “¿Diˈibë tuˈujëts nbanëjkxypy? ¿Tëjëts xytyukmëjagamgeˈegyë Jyobaa, ja tuunk, ja xondakën, o ja jiikyˈat mëguˈukˈat?”.

²² Jyobaa mëk xëmë xytsyojkëm. Pën nmëjagamgakëm, yëˈë duˈun ko të nbanëjkxëm ja nëˈë tuˈu diˈib kyaj yˈoyëty (Rom. 8:38, 39). Per kyaj tiko duˈun njäjtëm, pääty këdii xynyasˈixë ets tii mdukmëjagamgaˈagëdëdë Jyobaa. Mä ja tuˈukpë artikulo, taxk pëky nˈakˈixäˈänëm wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko kyaj nmëjagamgaˈagäˈänëmë Jyobaa.