1, 2. ¿Wiˈixë Dios mëduumbë nyayjawëdë mä tyäˈädë jukyˈäjtën, ets wiˈixën tmëdattë tuˈugë tsënääytyakn?

¿MNAYJÄˈÄWËP mijts seguurë ets agujk jotkujk mä tyäˈädë jukyˈäjtën extëmxyëp myajpääty mjënoty mdëgoty? Pën kyaj, mbäät duˈun mnayjawëty extëm nyayjäˈäwëdë Dios mëduumbë diˈib tëëyëp. Niˈamukë diˈib jyantsy tsyojktë Jyobaa duˈun nyayjäˈäwëdë extëmë jabyoˈkxyjyaˈay mä tyäˈädë jukyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, tamˈäjtë Dios mëduumbë diˈib tsënääyëdijttë jam Canaán ets jyënandë ko “jyabyeˈxyˈattë yä naxwiiny” (Eb. 11:13).

² Jesusë yˈëxpëjkpëty diˈib nëjkxtëp tsäjpotm, yajtijtë “tsäjpotmëdë [jäˈäy]”. Yëˈëjëty nanduˈun nyayajnaxëdë “extëmë jabyeˈxyjyaˈay” mä tyäˈädë jukyˈäjtën (Filip. 3:20; 1 Peed. 2:11). Ets nanduˈun ja “wiinkpë Kristë byorreegë”, “kyaj yajpäättë mëdë naxwinyëdë jäˈäy”, duˈun extëm yëˈë (Juan 10:16; 17:16, Traducción del Nuevo Mundo). Perë Dios mëduumbë kyaj yajpäättë winwäˈätstuuy. Yëˈëjëty niˈigyë nyayjawëdë ko yajpäättë mä tuˈugë jëën tëjk diˈib mas seguurë, tuˈugë tëjk diˈib jeˈeyë yaˈijxp mët ja mëbëjkën. Moisés duˈun tkujäˈäyë: “Jyobaa, mijts të mjäˈty tuˈugë jaantsypyë tsënääytyakn parë ëëtsëty nuˈunë tiempë pyety kyuˈty” (Sal. 90:1). ¿Wiˈixë Jyobaa yˈijty extëm tuˈugë “jaantsypyë tsënääytyakn” parë ja Dios mëduumbë diˈib tëëyëp jukyˈäjttë? ¿Wiˈix tyam yˈity parë mëdë nyax kyäjpn? ¿Ets wiˈix yˈitäˈäny extëm tuˈugë tsënääytyakn diˈib seguurë mä tiempë myiny kyëdaˈaky?

3. ¿Ti mëdë Jyobaa yaˈijxkijpxyë mä Salmo 90:1, ets tiko?

³ Biiblyë yˈijxkijpxyëp näˈätyë Jyobaa mët tijaty yaˈijxp parë yajxon njaygyujkëm wiˈix jyaˈayˈaty. Extëm nˈokpëjtakëm, mä Salmo 90:1 Jyobaa yaˈijxkijpxyë mët tuˈugë tsënääytyakn o jëën tëjk. Ko nwinmäˈäyëm wiˈix yajpääty tuˈugë tëjk, ta nwinmäˈäyëm tuˈugë lugäär mä jyamˈatyë tsojkën, jotkujkˈäjtën ets mä seguurë nnayjäˈäwëm. ¿Tiko Jyobaa yaˈijxkijpxyë mët tuˈugë  tëjk? Yëˈko Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa tsojkp (1 Fwank 4:8). Nan yëˈë tuˈugë Dios diˈib jotkujk ets “yajnayjäˈäwëp seguurë” pënaty mëduunëp (Sal. 4:8). Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jyobaa yˈijty extëm tuˈugë tëjk parë Abrahán, Isaac etsë Jacob.

4, 5. ¿Wiˈixë Jyobaa yˈijty extëm tuˈugë “jaantsypyë tsënääytyakn” parë Abrahán?

⁴ Mbäät njaygyujkëm wiˈixë Abrán nyayjäˈäwë, diˈib ok yajxëëmooy Abrahán, ko Jyobaa yˈanmääyë: “Ëxmats yëˈë mnax mgam [...] ets yëˈë mjëëky mëguˈuk, [...] ets mnëjkxëty mä ja it nääxwiinyëdën mëdiˈibë yam ndukniˈˈixëjaamybyën”. Per diˈib jotkujkmooyë, yëˈë extëm okë Jyobaa yˈanmääyë: “Ëjts nyajkojaamybyëts mëjpë ja nax käjpn mëët ja mˈuˈunk mˈok. Mijts ngënuˈkxaamybyëts mëjwiin këjaa, ets mëjˈaampy nyajˈitäˈäny [...]. Nduknikäjpxaamybyëts yëˈë oyˈäjtën, mëdiˈibë ënety yëˈë oyˈäjtën mduknikäjpxëbën, ets nduknikäjpxaamybyëts yëˈë ëxëëkˈäjtën, mëdiˈibë ënety yëˈë ëxëëkˈäjtën mduknikäjpxëbën” (Gén. 12:1-3, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]).

⁵ Duˈunë Dios ojts ttukwandaˈagyë Abrahán ko tkunuˈkxäˈäny ets tkuwäˈänäˈäny mëdë tyëëm yˈääts (Gén. 26:1-6). Ets kyuytyuunë tyäˈädë wyandakën. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj tnasˈijxë ets ja faraon diˈib Egipto mët ja rey Abimélec, diˈib Guerar, tˈaguanëˈatëdë Sara ets dyaˈoogëdë Abrahán. Ets nanduˈun ojts tkuwäˈänyë Isaac mëdë Rebeca (Gén. 12:14-20; 20:1-14; 26:6-11). “Kyaj tnasˈijxë ets nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy yˈaxëktunëdët, niˈigyë dyajtuuny parë yajjëjpwijtsëmbijttë ja reyëty, ko tˈanmääy: Miitsëty këdii xytyondë pënatyëts të nwinˈixy, ets këdiijëtsë ngugajpxy xyˈaxëktuunëdë.” (Sal. 105:14, 15.)

6. ¿Ti Jacob tukˈanaˈamë tyeety, ets wiˈixëdaa nyayjäˈäwë?

⁶ Mä tyäˈädë kugajpxyëty nan yajmaytyakpë Jacob, ja yˈokmäängë Abrahán. Ko netyë Jacob pyëkanë, ta ja tyeety Isaac yˈanmääyë: “Këdii yä mbëkëty mˈuugëty mëët ja toˈoxyˈënäˈkëty, mëdiˈibë yä kugäjpnˈäjtëbën mä nyääxjotën yëˈë Canaán. Nik tim nëjkx jam Padan-aram mä ja tyëjkën yëˈë mdatwelë Betuel, ets jam mëët mbëkëty yëˈë nyëëx yëˈë mjamy Laban” (Gén. 28:1, 2, MNM). Jacob myëmëdoo ja tyeety ets duˈun meerë ttuuny. Nyikak ja fyamilyë jam Canaán, ets waˈan ojts tyuˈuyoˈoy naytyuˈuk jantsy kanäk mëgoˈpx kilometrë axtë jyajty Harán (Gén. 28:10). Waˈan nyayajtëëwë: “¿Näˈätsëdaa jatëgok njëmbittët? ¿Xyˈaxäjëbëtsëdaa yajxonë ntsëgum ets xymyoˈoyëbëtsëdaa tuˈugë nnëdoˈoxy diˈib yˈawdäjtypyë Dios?”. Per näjxtääy ja yˈamay jyotmay ko jyajty mä ja lugäär diˈib xyëˈäjt Luz, diˈib 100 kilometrë myëjagamˈäjtypyë Beer-seba. ¿Ti jam tuun jäjtë?

7. ¿Ti Dios tyukwandakë Jacob mä tuˈugë kumäˈäy?

⁷ Mä netyë Jacob myaˈay jam Luz, ta  Jyobaa kyëxëˈky ets yˈanmääyë: “Ëjts mijts mëët nˈity, nguentˈataampy oy mä mdimynyax mdimytyëkëty. Ets nen ëjts mijts nyajwimbitëp jatëgok mä yäˈädë nääxjotën. Käˈäp nmajtstuˈudäˈäny, määnëmëts käˈäp nguytyunyën ja mëdiˈibë të ndukwinwanën” (Gén. 28:15, MNM). ¡Mëjwiin kajaa jyotkujkmooyë tyäˈädë ää ayuk! Ets mbäät nwinmäˈäyëm ko Jacob jyantsy yˈixan wiˈixë Jyobaa dyaˈˈadëyë yˈää yˈayuk. Pën mijts të xymyastuˈutyë mjëën mdëjk ets të mnëjkxy wiink lugäär Dios mëduumbë, mbäät xyjaygyukë wiˈixë Jacob nyayjäˈäwë. Ets seguurë ko të xyˈixy wiˈixë Jyobaa mguentˈatyëty.

8, 9. ¿Wiˈixë Jyobaa yˈijty extëm tuˈugë “jaantsypyë tsënääytyakn” parë Jacob, ets ti xytyukniˈˈijxëm?

⁸ Ko Jacob jyajty Harán, jantsy oyë tsyëgum Labán ojts yˈaxäjëty ets ok, ta myooyë majtskë nyëëx parë tnëdoˈoxyˈatët, Lea mëdë Raquel. Per ko tiempë nyajxy, ta ja myëˈt axëëk tyuunë ets ojts yajtëgäjtsxëty mäjkˈok ja myëjuˈuny (Gén. 31:41, 42). Jacob myëmadak ko duˈun yajtuuny ets ijt seguurë ko xëmë Jyobaa kyuentˈatäˈänyëty. Ets jantsy tuun jantsy jäjtë duˈun, pes ko ojts jyëmbijnë Canaán, myëdäjtypyë nety “jantsy mayë jyëyujk tsyäjkää, etsë tyuumbë, yetyëjk toxytyëjk, etsë kameyë etsë burrë” (Gén. 30:43). Mëjwiin kajaa ojts tkukäjpxë tijatyë Jyobaa mooyë, jyënany: “Ëjts käˈäbëts xyjyapäädëˈaty, jeˈeyë mijts oy tsuj xymyëëtˈatyëts, koojëts yäˈädë mëjnëë nduknajxy mëdiˈibë txëëwˈäjtpën Jordan. Yiˈiyëts ënety ngëˈëgapˈajtypyëts yëˈë ndäjkëts, ni tiijëts ngamëëdëty. E tyam majtskpëkyëts të nyajneywyäˈkxënë mëdiˈibëts nmëëtˈäjtypyën” (Gén. 32:10, MNM).

⁹ Tyäˈädë ijxpajtën yëˈë xytyukˈijxëm tiko Moisés duˈun jyënany: “Jyobaa, mijts të mjäˈty tuˈugë jaantsypyë tsënääytyakn parë ëëtsëty nuˈunë tiempë pyety kyuˈty” (Sal. 90:1). Tyäˈädë yˈää yˈayuk duˈunyëm yˈadëy tyambäät, pesë “Dios Teety ijtpëmëˈë extëm yˈity, kyaj tyëgatsy”, yëˈë duˈunyëm tkuwäˈäny, ttseky ets dyajnayjawëty seguurë pënaty kyaj myastuˈutyëty (Sant. 1:17). Min nˈokˈijxëm wiˈix.

10. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa duˈunyëm yˈity extëm tuˈugë “jaantsypyë tsënääytyakn”?

¹⁰ Okpawinmay ko myajpääty justisë windum ets xynyidestiigëˈaty tuˈugë mëk axëkjäˈäy diˈib myëdäjtypyë madakën parë tijaty ttunët, yajjäˈäyˈoˈkp, jyajtypy yˈandäˈägët ets abëtsemy nyaxwinyëdë jäˈäy myëdunëdë. Ko mbëtsëmët justisë windum, ¿mnayjawëdëp seguurë? ¡Niwiˈixtsoo! Tsojkëp ets pën mguentˈatëdët. Tyäˈädë ijxpajtën yëˈë xytyukˈijxëm ko nanduˈun yajpäättë Dios mëduumbë, diˈib amëk jotmëk pyuwäˈkëdëbë Jyobaa ets tnigäjpxtë wiˈixë Satanás yˈadëˈëtsy (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 12:17). Satanás të tjayaˈˈamonäˈänyë Diosë kyäjpn, per kyaj të myadaˈaky, niˈigyë abëtsemy nyaxwinyëdë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm mët ko Jyobaa yëˈë diˈib xykyuwäˈänëm, pes yëˈë tuˈugë “jaantsypyë tsënääytyakn” parë ëtsäjtëm, ets mas mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp (Isaías 54:14 ets käjpxë 17). * Jyobaa mbäät duˈunyëm xykyuwäˈänëm pën kyaj nasˈijxëm etsë Satanás xyajpëtsëˈëmëm mä tyäˈädë tsënääytyakn.

11. ¿Ti ja tuk pëky xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Abrahán, Isaac etsë Jacob?

¹¹ Min nˈokˈijxëm ti ja tuk pëky xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Abrahán, Isaac etsë Jacob. Oy jam tsyënääytyë Canaán, kyaj ttuktëjk ttukwäˈkëdë ja jäˈäy diˈibë nety axëëk ja jyukyˈäjtënë myënëjkxtëp (Gén. 27:46). Yëˈëjëty nyijäˈäwëdë ti Jyobaa yˈoyˈijxypy ets ti yˈaxëkˈijxypy, kyaj ttsojktë tuˈugë listë mä myinët kujayë tijaty oy ets tijaty  axëëk. Pääty, jagam nyayaˈijtëdë mä ja naxwinyëdë jäˈäy. ¡Jantsy oyë ijxpajtënë diˈib xymyoˈoyëm! Ko mijts xywyinˈixyë mëtnaymyaayëbë o tijaty mdukˈijty mdukxoompy, ¿mbanëjkxëbë yˈijxpajtënë tyäˈädë Dios mëduumbëty? Jotmaymyëët njënäˈänëm ko näägë Dios mëduumbë yajnigëxëˈktëp ko oy nyayjawëdë ko yajpäättë mëdë Satanásë jyaˈay. Pën mwoˈonëp oy jantsy waanë jeˈeyë, mënuˈkxtäˈägë Jyobaa waˈan mbudëkëty. Jamyats ko naxwinyëdë jäˈäy yëˈë Satanás të jyaˈabëkëdë, ets yëˈë kyaj nyaytyukjotmaytyunëty mët ëtsäjtëm, yëˈëyë yˈëxtaapy diˈib këˈëm tyukˈoyˈatëp (2 Kor. 4:4; Éfes. 2:1, 2).

12. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa tkuentˈaty pënaty mëduunëp? 2) ¿Wiˈix mnayjawëty ko xyˈaxäjë ja naybyudëkë diˈibë Jyobaa yajkypy?

¹² Pën kyaj ntsojkëm etsë Satanás xyajtëgoˈoyëm, jëjpˈam nyajtuˈunëm tukëˈëyë naybyudëkë diˈibë Jyobaa xymyoˈoyëm. Extëm nˈokpëjtakëm, xypyudëjkëm mët yëˈëgyëjxmë naymyujkën, ko nDiosˈawdäjtëm mëdë Familyë etsë mëjjäˈäytyëjk diˈib xyjotkujkmoˈoyëm ets xypyudëjkëm parë nmëmadakëmë amay jotmay diˈib nwinguwäˈkëm (Éfes. 4:8-12). George Gangas, diˈib tuun kanäk jëmëjt mä yajwooyoˈoyë Jyobaa tyestiigëty, ojts tkujayë wiˈix ijty nyayjawëty ko yajpääty mä Diosë kyäjpn, jyënany: “Kojëts nyajpääty mëdë Dios mëduumbë duˈunëts nnayjawëty extëmxyëbëts nyajpääty mäjëtsë ndëjk mëdëtsë nfamilyë”. ¿Nanduˈun mijts mnayjawëty?

13. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Ebreeʉsʉty 11:13?

¹³ Ja tuk pëky diˈib xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Abrahán, Isaac etsë Jacob, yëˈë ko kyaj duˈun jyukyˈäjttë extëm ja jäˈäyëty. Extëm të nˈijxëm mä parrafo 1, yëˈëjëty jyënandë ko “jyabyeˈxyˈattë yä naxwiiny” (Eb. 11:13). Ets mijts, ¿myajnigëxëˈkypy ko kyaj duˈun mjukyˈaty extëmë naxwinyëdë jäˈäy? Näˈäty tsiptakp, per mbäät duˈun nduˈunëm mëdë Jyobaa naybyudëkë etsë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mët nˈëxpëjkëm. Jamyats ko kyaj naytyuˈuk myajpääty. Pes niˈamukë pënaty myëduundëbë Jyobaa tyuundëbë mëjää parë kyaj jyukyˈattë extëmë naxwinyëdë jäˈäy (Éfes. 6:12). Ets mbäät njëjpkuwäˈkëm pën ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ets pën nyaˈijtëm extëmë tsënääytyakn.

14. ¿Diˈibë “käjpn” yˈawijxtë Dios mëduumbë?

¹⁴ Nan jëjpˈam nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Abrahán diˈibë yˈijxën pyëjtak mä ja kumäˈäyën (2 Kor. 4:18). Apostëlë Pablo tkujäˈäyë ko Abrahán “tˈawixy ja käjpn mët ja potsyˈëjxë mëkpë, diˈibë Dios tyuknibëjtakë es yajkoj” (Eb. 11:10). Tyäˈädë “käjpn”, yëˈë yˈandijpyë Kristë yˈAnaˈamën, etsë Abrahán yˈawijx ets myinët ja Anaˈamën. Ëtsäjtëm, kyaj tyam nˈawijxëm, pes tam tyam yˈaneˈemy tsäjpotm. Tijaty ojts yajnaskäjpxë, yëˈë xytyukˈijxëm ko tim tsojk tˈanaˈamäˈänyë Naxwinyëdë. ¿Mmëbëjkypyë tyäˈädë Anaˈamën? ¿Mbëjtakypy  jëjpˈamë tyäˈädë Anaˈamën mä mjukyˈäjtën ets kyaj mjukyˈaty extëmë naxwinyëdë jäˈäy? (Käjpxë 2 Peedrʉ 3:11, 12.)

15. ¿Wiˈix jyatäˈändë pënaty tyukˈijxpajttëbë naxwinyëdë jäˈäy?

¹⁵ Mas niˈigyë myëjwindëkëyaˈanyë jotmay mä wyingoonë ja kutëgoˈoyën (Mat. 24:7, 8). Ets mas niˈigyë tsyiptäˈägäˈäny ja jukyˈäjtën ko tsyondäˈägët ja mëk ayoˈon. Nyayajkutëgoyäˈänëdë jäˈäy ets kyaj tnijawëyäˈändë ti tyundëp ets nyayˈatsëˈëgëyäˈänëdë mëjwiin kajaa (Hab. 3:16, 17). Biiblyë jyënaˈany ko mëktaˈaky tˈëxtäˈäyäˈändë ja nyitsokën ets “[nyayuˈutsäˈänëdë] äängoty es mëj kaatsoty” (Diˈibʉ Jat. 6:15-17). Per oyxyëp jyanayuˈtsëdëbë äängoty kyaj nëjkx kyuwäˈänëdë, ets ni yëˈë nëjkx kyakuwäˈänëdë politikëtëjk ets ni jäˈäy diˈib myëdäjttëbë mëjatypyë negosyë.

16. ¿Nuˈunën tsyekyëty nmëjˈijxëmë naymyujkën, ets tiko?

¹⁶ Jyobaa kyuwäˈänaampy pënaty mëduunëp mä ja mëk ayoˈon. Duˈun extëm ja kugajpxy Habacuc, ëtsäjtëm nan ndukxondäˈägäˈänëmë Jyobaa diˈib xyajnitsoˈogäˈänëm (Hab. 3:18). ¿Wiˈixë Jyobaa xykyuwäˈänäˈänëm mä tadë ayoˈon? Tsojkëp nˈawijxëm parë nnijäˈäwëm. Per mbäät nˈijtëm seguurë ko Diosë kyäjpn tyuˈumoˈoyaampy wiˈix tijaty ttundët duˈun extëm ja israelitëty ko pyëtsëëmdë Egipto (käjpxë Éxodo 13:18, MNM; * Diˈibʉ Jat. 7:9). Ets waˈan nëjkx nyaˈˈanmäˈäyëm ti nduˈunëm mët yëˈëgyëjxmë naymyujkën. Mä Isaías 26:20 jap yajmaytyaˈagyë “kuartë ogäjpë” mä yajkuwäˈänäˈänyë Diosë kyäjpn. Tyäˈädë waˈan yëˈë tˈandijˈyë milˈambë naymyujkën diˈib jaˈäjtp abëtsemy nyaxwinyëdë (käjpxë Isaías 26:20). * Ets mijts, ¿mmëjˈijxypy naymyujkën? ¿Mmëmëdoopy xëmë wiˈixë Jyobaa mˈanëˈëmxëty mët yëˈëgyëjxmë naymyujkën? (Eb. 13:17.)

17. ¿Wiˈixë Jyobaa yˈity extëmë “jaantsypyë tsënääytyakn” parë pënaty të yˈooktë?

¹⁷ Axtë pënaty oˈktëp ets kyaj të tmastuˈuttë Dios mä kyatsondaˈakynyëm ja mëk ayoˈon, myëdatandëbë Jyobaa extëm ja “jaantsypyë tsënääytyakn”. ¿Wiˈix? Ko yajjukypyëkäˈänëdë. Ko ojts yˈoˈknë Abrahán, Isaac etsë Jacob, ta Jyobaa tˈanmääyë Moisés ko yëˈë diˈib Dyiosˈäjtëdëp (Éx. 3:6). Jesus nan nyikäjpxëmbijtë tyäˈädë ää ayuk ets jyënany: “Dios, kyaj yëˈë Dyiosˈaty mët ja eekypyë. Yëˈë yˈity Dios mët ja jiikypyë. Es mët yëˈë tëgekyë jyikyˈäjttäˈäytyë” (Luk. 20:38). Pënaty të yˈooktë ets oy të Dios mëdundë, duˈunë Jyobaa yˈixëdë extëmxyëp jyukyˈattë mët ko yajjukypyëkäˈänëdë jatëgok (Ecl. 7:1).

18. Mä ja jembyë jukyˈäjtën, ¿wiˈixë Jyobaa nmëdatäˈänëmë extëm “tuˈugë jaantsypyë tsënääytyakn”?

¹⁸ Mä ja jembyë jukyˈäjtën diˈib tim wingon ijnëp, duˈunë Jyobaa yˈitäˈäny extëmë “tuˈugë jaantsypyë tsënääytyakn” parë mëdë nyax kyäjpn. Mä Diˈibʉ Jatanʉp 21:3 xytyukwandakëm: “Tyamë net ja Dios yˈity mët ja jäˈäyëty, es jyikyˈatäˈäny mët yëˈëjëty, es yëˈëjëty tjäˈäyˈatäˈäny. Këˈëm ja Dios yˈitäˈäny mët yëˈëjëty”. Jyobaa yëˈë yajtunaambyë Jesukristë parë tˈanaˈamäˈänyë naxwinyëdë jäˈäy tuk mil jëmëjt. Ko nety të yˈabety, ta ttukëdëkëyaˈany ja Anaˈamënë Tyeety, të nety ttuundäˈäy diˈibë Jyobaa tyuknibëjtakë parë tyäˈädë Naxwinyëdë (1 Kor. 15:28). Ta netë Jyobaa tˈanaˈamäˈänyë naxwinyëdë jäˈäy diˈibë nety të jyëmbittë wäˈäts. ¡Jantsy oy diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm! Pääty, nˈokpanëjkxëmë yˈijxpajtënë pënaty tëëyëp myëduundë Jyobaa ets nˈokˈyaˈijtëmë Jyobaa extëm “tuˈugë jaantsypyë tsënääytyakn”.