1, 2. ¿Ti tuungë jantsy oybyë të nyajtuknipëjkëm, ets wiˈix mnayjawëty?

MAYË jäˈäy mëj nyayjawëdë ko yajmoˈoytyë tuˈugë premië mët ko ti të ttundë diˈib mëjwiin kajaa. Extëm nˈokpëjtakëm, nääk mëj nyaxtë ko yajmoˈoytyë premië mët ko të dyajtuˈugyëdë majtskë nasionk diˈib tsiptuundëp. Per diˈib ëtsäjtëm mas mëj xyajnäjxëm, yëˈë ko Dios xyajtuˈunëm parë jäˈäy nbudëjkëm ets nyaymyëˈoybyëkëdët mëët yëˈë.

² Nipën duˈun tkamëdatyë tuunk extëmë Jyobaa tyestiigëty. Jyobaa mëdë Kristë të xytyukˈanaˈamëm parë nbudëjkëmë jäˈäy ets mëdë Dios nyaymyëˈoybyëkëdët (2 Kor. 5:20). Jyobaa xyajtuˈunëm parë jäˈäy myëwingonëdët, pääty miyonkˈamë jäˈäy diˈib yajpattëp, naxy 235 paˈis, të nyaymyëˈoybyëkëdë mëdë Jyobaa ets tˈawixtë ja jukyˈäjtënë winë xëë winë tiempë (Titʉ 2:11). Amumduˈukjot njantsy tyuˈunëmë tyäˈädë tuunk ets nwoˈojëmë jäˈäy pënaty tsyojktëp ets “tˈaxäjëdët nadëˈënyë ja nëë diˈibë yajkypy ja jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë” (Diˈibʉ Jat. 22:17). Ets kom njantsy myëjjäˈäwëmë tyäˈädë tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm ets njantsy jyotmoˈoyëm, mbäät njënäˈänëm ko ëtsäjtëm “nduˈunëm tëgekyë diˈibë oy” (Titʉ 2:14). Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäädë jäˈäy pyudëkëty parë tmëwingonëdë Jyobaa ko njotmoˈoyëmë tyäˈädë tuunk. Ets tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm, yëˈë ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm.

3. ¿Ti xytyukˈijxëm ko Jyobaa “mëk tjantsy tyunäˈänyë tyäˈädë”?

³ Ko Isaías 9:7 tnimaytyaˈaky mä tijatyë Diosë yˈUˈunk tyunaampy extëmë Rey, ta jyënaˈany: “Jyobaa diˈib myëdäjtypyë tsyiptuumbë mëk tjantsy tyunäˈänyë tyäˈädë”. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa jyantsy yajnitsoˈogaambyë jäˈäy, ets ko tjantsy tyunäˈäny, yëˈë xytyukˈijxëm ko nan tsojkëp njotmoˈoyëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ja Anaˈam Kutujkën. Yëˈë  nety nyajnigëxëˈkëm ko nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën, ko njantsy pyudëkëyäˈänëmë jäˈäy parë yˈixyˈatëdët. Pääty, ¿të mijts xypyëjtaˈagyë mwinmäˈäny ko xynyimaytyäˈägäˈänyë oybyë ayuk axtë nuˈun mmadaˈaky? (1 Kor. 3:9.)

4. ¿Ti ijxpajtën ojts xymyoˈoyëmë Jesus ko tjotmooyë Diosë tyuunk ets ko xëmë ttuuny?

⁴ Jesus nan ojts xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtën parë njotmoˈoyëmë Diosë tyuunk ets xëmë nduˈunëm. Yëˈë jyotmooyë Diosë tyuunk, oy mëk yaˈˈaxëkˈijxy myëmadak axtë ko yˈoˈky tyëgooy yä Naxwiiny (Fwank 18:36, 37). Ko nety tkëyakanë jyukyˈäjtën, niˈigyë tpëjtakyë jyot myëjää ets tpudëjkë jäˈäy parë tˈixyˈatëdë Jyobaa.

5. ¿Ti Jesus tyuun extëm tpëjtaky ja ijxpajtën mä ja iigë kepy?

⁵ Extëm nˈokpëjtakëm, mä jëmëjt 32, ja mä Jesus ojts tpëjtaˈaky tuˈugë ijxpajtën mä tuˈugë iigë kepy diˈib kamoty ets kujk tyënääynyë tëgëk jëmëjt ets kyaj nyekytyëëmˈaty. Ets ko ja wintsën ojts tniˈanaˈamë parë yajpujxëˈëgët, ta ja diˈib kyuentˈäjtypy ojts jyënaˈany etsë tiempë yˈakˈyajmoˈoyët parë tpëjtäˈägëdë abuˈudë (käjpxë Lukʉs 13:6-9). Ko Jesus duˈun jyënany, jantsy waanë netyë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëˈäjtypy. Per extëm tpëjtaky ja ijxpajtën, yëˈë yajnigëxëˈk ko mëkë nety tyunäˈäny mä ja yˈit lyugäärë Judea etsë Perea, nuˈun yˈakjukyˈatäˈäny ja tëdujk poˈo. Ko nety jeˈeyë ja tuk xëë majtsk xëë yˈaktëgoyˈaty parë yˈooganë, ta tnijëëy tniyaxyë judiyëtëjk mët ko kyaj ojts tˈaxäjëdë ja oybyë ayuk (Mat. 13:15; Luk. 19:41).

6. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets niˈigyë njotmoˈoyëmë Diosë tyuunk?

⁶ Tsojkëp niˈigyë njotmoˈoyëmë Diosë tyuunk mët ko wingon yˈijnë ja kutëgoˈoyën (käjpxë Daniel 2:44). * ¡Jantsy oy nnayjäˈäwëm ko nDestiigëˈäjtëm! Ëtsäjtëm jeˈeyë diˈib nˈawäˈänëmë jotkujkˈäjtënë naxwinyëdë jäˈäy ko yˈoyëyaˈanyë yˈamay jyotmay. Näämnëm tuˈugë jäˈäy diˈib yajpëtsëëmbyë perioodikë jyënaˈany ko tsip yaˈˈatsoojëmbitëdë tyäˈädë yajtëˈëwën “¿Tiko axëëk jyat kyëbattë oyjyaˈay?”. Per ëtsäjtëm të nyajtuknipëjkëm parë nˈatsoˈojëmbijtëm mëdë Biiblyë pënaty nyijawëyandëp. Oyxyëp ko nduˈunëm extëm nyaˈˈanmäˈäyëm: “Mëdundë Dios amumduˈukjot” (Rom. 12:11). Jyobaa yëˈë diˈib xykyunuˈkxäˈänëm ets nbudëjkëmë jäˈäy parë yˈixyˈatëdët ets tsyokëdët.

7, 8. ¿Wiˈixë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ko nnayojxëm?

⁷ Ëtsäjtëm nan mbäät duˈun njäjtëm extëm jyajtyë Pablo mët ko Dios mëduuny, yëˈë kyaj näˈäty myaay ets ayuˈäjt (2 Kor. 6:5). Tyäˈädë yëˈë diˈib yajxon xytyukˈijxëm tidën yˈandijpy ko tuˈugë jäˈäy nyayoxyëty, waˈan yëˈë myiny mä winmäˈänyë prekursoorëty diˈib jëjpˈam pyëjtaktëbë Diosë tyuunk ets këˈëmë myeeny syentääbë tˈëxtäˈäytyë. Okwinmay nanduˈunë misioneerëty, diˈib nëjkxtëp wiink paˈis parë yëˈëyë ttuunëdë Diosë tyuunk (Filip. 2:17). Nanduˈunë mëjjäˈäytyëjk diˈib mä naymyujkën, näˈäty kyaj kyay yˈuuktë ets nan kyaj myäˈä pyoˈkxtë mët ko tkuentˈattë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä naymyujkën. Nan ta nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyënë o diˈib pëjk ijxëdëp ets ttundë mëjää parë nyëjkxtë mä naymyujkën ets käjpxwäˈkxpë. Xymyëjämoˈoyëm ko duˈun nˈijxëmë nmëguˈukˈäjtëm nyayoxëdë parë ttundë Diosë tyuunk. Etsë jäˈäy diˈib kyaj yˈëxpëktë, nan pyëjktëbë kuentë ko jëjpˈamë tyäˈädë tuunk diˈib nduˈunëm.

⁸ Tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj Tyestiigëty tnijäˈäyë perioodikë diˈib mä (Reino Unido) ets jyënany: “Kyaj jäˈäy tnekymyëbëktë  ryelijyonk [...]. ¿Tidën xënaxy tyuundëbë pastoorëty diˈib mä tsäjptëjk? Kyaj tninëjkxtë jäˈäy extëmë Kristë ttuuny [...]. Yëˈëyë jyawë Jyobaa tyestiigëty diˈib naytyukjotmaytyuunëdëbë jäˈäy, pes yëˈë nyinëjkxtëp ets kyäjpxwäˈkxtëbë tëyˈäjtën”. Tyamë jäˈäy yëˈë tyuundëp tijaty këˈëm tyukˈoyˈattëp. Per ëtsäjtëm, nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa mëjwiin kajaa ko nnayojxëm (Rom. 12:1).

9. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë njotmoˈoyëmë Diosë tyuunk?

⁹ ¿Ti mbäät nduˈunëm pën kyaj nˈokjotmoˈoyënë Diosë tyuunk? Oy ko nbawinmäˈäyëm wiˈix yˈoybyëtsëmy ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm (käjpxë Romanʉs 10:13-15). Parë jäˈäy nyitsoˈogët, tsojkëp tmëbëkëdë Jyobaa ets tkäjpxëdë xyëë, per kyaj mbäät duˈun ttuny pën kyaj ngäjpxwäˈkxëm. Ko tyäˈädë njaygyujkëm, yëˈë diˈib xypyudëjkëm parë njotmoˈoyëmë Diosë tyuunk ets nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm.

10. ¿Tiko njënäˈänëm ko mbäädë jäˈäy tmëwingonyë Jyobaa ko oy njäˈäyˈäjtëm?

¹⁰ Oy njajotmoˈoyëmë Diosë tyuunk, mbäädë jäˈäy kyaj tmëwingonyë Dios. Per ta ja tuk pëky diˈib mbäät nduˈunëm parë jäˈäy tmëwingonëdë Dios, yëˈë ko oy njäˈäyˈäjtëm. Pablo jyënany: “Këdiibëts pën nyajtuˈudëgoyët ja jyikyˈäjtën es këdiibë pën tkäjxëdit tmaytyäägëditët axëëk diˈibëts ndiimpy” (2 Kor. 6:3). Ko oy njäˈäyˈäjtëm ets ko oy ngäjpx nmaytyakëm, mbäädë jäˈäy pyudëkëty parë tmëwingonëdë Jyobaa (Titʉ 2:10). Pääty, janäämëty nmëdoyˈäjtëm wiˈixë jäˈäy tˈaxäjë tëyˈäjtën mët ko oy njäˈäyˈäjtëm.

11. ¿Tiko mbäät nuˈkxtakëm ets nwinmäˈäyëm mä wiˈix mbäädë jäˈäy pyudëkëty extëm njäˈäyˈäjtëm?

¹¹ Pën oy njäˈäyˈäjtëm mbäädë jäˈäy pyudëkëty parë tˈaxäjëdë tëyˈäjtën, per pën kyaj oy njäˈäyˈäjtëm, mbäät kyaj tˈixyˈatäˈänëdë  Jyobaa. Pääty, oy nyajpatëm mä nduˈunëm, jënoty tëgoty o mä eskuelë, nˈoktuˈunëmë mëjää parë xëmë oy njäˈäyˈäjtëm, net kyaj pën tpäädëdë tëgoˈoyën. Axëëk njatäˈän ngëbatäˈänëm “pën njanijäˈäjëm ja tëyˈäjtën es nˈakpekytyuunˈadëtsëm” (Eb. 10:26, 27). Tyäˈädë yëˈë diˈib mbäät xyajwinmäˈäyëm ets nmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë xytyukˈijxëm ti diˈib nduˈunëm ets wiˈixë jäˈäy xyˈijxëm. Naxwinyëdë jäˈäy axëëk yˈadëˈëtstë, päätyë jäˈäy pyëkandëbë kuentë “wiˈix tyëgatsyëty ja oyjyaˈay mëdë axëkjäˈäy, mä diˈib myëduumbyë Dios ets mä diˈib kyaj tmëduny” (Mal. 3:18). Pääty, jëjpˈam ets oy njäˈäyˈäjtëm, pes mbäät pyudëkëtyë jäˈäy ets nyaymyëˈoybyëkëdët mëdë Dios.

12-14. Ko nmëmadakëm mä axëëgë jäˈäy xytyuˈunëm, ¿wiˈixë jäˈäy pyudëkëdë? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹² Mä tuˈugë neky diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë ja Corinto jäˈäyëty jyënany ko yajnäjxë ayoˈon jotmay, yajkepywyojp ets yajpëjtak pujxndëgoty (käjpxë 2 Korintʉ 6:4, 5). Ko nmëmadakëmë amay jotmay mä nyaˈˈaxëkˈijxëm, mbäädë jäˈäy pyudëkëdë parë tˈaxäjëdë tëyˈäjtën. Extëm jyäjttë Jyobaa tyestiigëty diˈib tsënääytyëp Angola, ja myëtsipëty të nety ttuknibëjtäägëdë ko yajkutëgoyäˈänëdë. Ta dyajnadujktë majtskë Testiigë diˈib nëbety mët 30 jäˈäy diˈib nëjkxtëp mä naymyujkën, ta net dyajtuˈukmujktë ja jäˈäyëty diˈib jam tsënääytyëp parë tˈixtët wiˈix twopäˈän tkäˈätsäˈändë axtë ko dyajwindaxtët, nanduˈun yajtëytyuundë toxytyëjk etsë ënäˈkuˈunk, yëˈë nety yˈatsëˈëgëyandëbë jäˈäy parë kyaj tmëdooˈittët ko ja Testiigë myëtmaytyäˈägëdët. Per ko duˈun tˈijxtë ja jäˈäy, ¡nimay tˈanmääytyë Testiigë parë yaˈëxpëkëdët! Kyaj ojts tyuˈuwëˈëmë ja Diosë tyuunk ets desde jaa, mayë jäˈäy tyëjkëdë ëxpëjkpë ets ojts yajkunuˈkxtë nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa.

¹³ Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pudëjkëdëbë jäˈäy ko tˈixtë wiˈix nmëdäjtëmë jotmëkˈäjtën. Ko Pedro mëdë wiinkpë apostëlëty dyaˈijxëdë jotmëkˈäjtën, waˈan yëˈë pyudëjkëdë mayë jäˈäy parë nyaymyëˈoybyëjkëdë mëdë Dios (Apos. 5:17-29). Tyam, nan mbäät tˈaxäjëdë tëyˈäjtën ja jiiky mëguˈuk, diˈib mëët nduˈunëm o nˈeskuelëˈäjtëm ko tˈixtët wiˈix amëk jotmëk nwinguwäˈkëm ko jäˈäy xyˈaxëkˈijxëm.

¹⁴ Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yaˈˈaxëktuundëp. Extëm nˈokpëjtakëm tyam, jap Armenia tap yˈittët pujxndëgoty naa 40 mët ko kyaj tyunäˈändë soldäädë, ets waˈan ok yˈakˈyajtsumäˈändë. Ets jap Eritrea, 55 nmëguˈukˈäjtëm yˈittë pujxndëgoty, tap nääk diˈibë jyëmëjt 60 naxy. Ets Corea del Sur tap yˈittë tsumy naa 700 Testiigë. Mä tyäˈädë paˈis, 60 jëmëjt kujk jyajknë tyäˈädë jotmay. Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë nmëguˈukˈäjtëm tmëmadäˈäktët mä axëëk yajtundë, ets duˈun dyajmëjpëtsëmdëdë Jyobaa ets tpudëkëdë jäˈäy parë tˈaxäjëdët ja tëyˈäjtën (Sal. 76:8-10).

15. Nimaytyäˈäk tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko mbäädë jäˈäy tˈaxäjëdë tëyˈäjtën ko nduˈunëm tijaty tëyˈäjtën myëët.

¹⁵ Ko nduˈunëm tijaty tëyˈäjtën myëët, nan mbäädë jäˈäy pyudëkëty parë tˈaxäjëdë tëyˈäjtën (käjpxë 2 Korintʉ 6:4, 7). Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Mä tuˈugë autobus, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yëˈë nety pyëjtakypyë meeny mä ja makinë mä tjuytyë boletë ko yˈanmääyë tuˈugë wyinˈixy ets kyaj tpëjtäˈägët, pes kyaj nety jagam nyijkxy. Ta ja nmëguˈukˈäjtëm yˈatsooy ko naynyimëjuyëyanëbë nety oy wingon jyënakäˈäny. Ko ja wyinˈixy jyënajky. Ta ja tsyofeer dyajtëëy ja nmëguˈukˈäjtëm: “¿Ti mijts mDestiigë?”. Ta yˈatsooy, “Testiigëts, ¿ets wiˈix të xypyëkyë kuentë?”. Ta ja tsyofeer yˈatsooy: “Yëˈëjëts të nmëdoy wiˈix të mjënäˈäny, ets ëjts nnijäˈäwëbëts ko Testiigëty yëˈë diˈib kyaj yˈandäˈäktë ets diˈib tijaty tyuundëp tëyˈäjtën myëët”. Ko nyajxy kanäk poˈo, ta ja nmëguˈukˈäjtëm mä  naymyujkën myëwingoonë tuˈugë yetyëjk ets yˈanmääyë: “¿Xyjamyajtspëts? Ëjts ja tsyofeer diˈibë nety yajˈyeˈebyë autobus. Kots nˈijxy wiˈix mjäˈäyˈaty, tajëts nbëjtakyë nwinmäˈäny parëts nˈëxpëkäˈänyë Biiblyë mëdë Testiigëty”. Tyäˈädë eksperiensyë yëˈë xytyukˈijxëm ko mbäädë jäˈäy tˈaxäjëdë oybyë ayuk diˈib ngäjpxwäˈkxëm ko nduˈunëm tijaty tëyˈäjtën myëët.

16. 1) ¿Ti mbäät tyuny jyatyëty ko nyaˈijxëmë oybyë jäˈäyˈäjtën, extëmë maˈkxtujkën, tsojkën etsë oyjyaˈayˈäjtën? 2) Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën wiˈixë wintsëndëjk diˈib mä relijyonk ttundë jyaˈayëty.

¹⁶ Ko nyaˈijxëmë oybyë jäˈäyˈäjtën, extëmë maˈkxtujkën, tsojkën etsë oyjyaˈayˈäjtën, nan mbäät pyudëkëtyë jäˈäy parë tmëwingonëdë Jyobaa, tnijawëyäˈänët tijaty tyuknibëjtakëp ets tˈixyˈatäˈänëdë kyäjpn. Ko Dios mëduumbë oy jyaˈayˈattë, yajmëjpëtsëëmbyë Dios. Näägë wintsëndëjk diˈib mä relijyonk, nëgoo nyayajnaxëdë ko oy jyaˈayˈattë, pes wyinˈëˈëndëbë jyaˈay ets tpëjkëdë myeeny syentääbë parë ttukjuytyë oyatypyë jyëën tyëjk etsë kyarrë kyotsyë. Ets axtë tuˈugë tyäˈädë wintsën, ojts tnikojˈyë yˈuk mëdë aire acondicionado. Kyaj tmëmëdowdë extëmë Jesus jyënany parë namayˈäjtën yaˈëxpëktët (Mat. 10:8). Duˈun yˈadëˈëtstë extëm ja israelitë syaserdotëty diˈib mëjuy yaˈëxpëkandë. Ets nan kyaj tyukniˈˈixëdë tëyˈäjtën extëmë Biiblyë jyënaˈany (Miq. 3:11). Extëm jyukyˈattë, kyaj mbäät tpudëkëdë jäˈäy parë tˈixyˈatëdë Dios.

17, 18. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm ko nyaˈijxëmë oybyë jyaˈayˈäjtën? 2) ¿Ti xypyudëjkëm parë niˈigyë nduˈunëm diˈib oy?

¹⁷ Mbäädë jäˈäy tmëwingonyë Dios ko tˈixëdë oybyë jäˈäyˈäjtën ets ko ndukniˈˈijxëm diˈib tëyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë kuˈookytyoxytyëjk diˈib të myëjjäˈäyënë, ojts tˈëxkexy tuˈugë prekursoor diˈibë nety mëtmaytyäˈäganëp. Tyäˈädë toxytyëjk jyënany ko jamë nety të pyety mä eskaleerë parë dyajtëgatsäˈänyë fokë ko yajpeenyë timbrë. Ja prekursoor ta yˈanmääyë: “Kutsëˈëgë ko mijts naytyuˈuk duˈun xytyuny”. Ta dyajtëgäjtsy ja fokë ets ta ojts nyëjkxnë. Ko tyäˈädë toxytyëjkë yˈuˈunk tnijäˈäwë, mëjˈixy mëjmëdoy tjäˈäwë, ta tnitsoˈony ja prekursoor parë tmoˈoyaˈanyë dyoskujuyëm, ets ok, ta tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë.

¹⁸ ¿Tiko të xypyëjtaˈagyë mjot mwinmäˈäny parë xytyuunˈadëˈëtsäˈäny diˈib oy? Waˈan yëˈëjëty mët ko xynyijawë ko pën mjotmoopy ets pën mduumpy extëmë Jyobaa ttseky, nëjkxëp xyajmëjpëtsëmy ets xypyudëkë jäˈäy parë nyitsoˈogët (käjpxë 1 Korintʉ 10:31-33). Ets mët ko ntsojkëmë Dios etsë nmëguˈukˈäjtëm, ta njotmoˈoyëmë tyäˈädë tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets njäˈäyˈäjtëm extëmë Dios mëduumbë (Mat. 22:37-39). Pën nduˈunëm tukëˈëyë diˈib oy, ta agujk jotkujk nyajpatëm. Ets nan nëjkxëp nˈawijx njëjpˈijxëm ja xëë mä niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy, tmëdundët yëˈëyë Jyobaa Dios ets dyajmëjpëtsëmdët.