1-3. ¿Wiˈixë Jesus dyajkääy milˈamë jäˈäy mä ja lugäär diˈib myëwingonˈäjtypyë Betsaida käjpn? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.)

OKPAWINMAY ti tuun jäjtë (käjpxë Matewʉ 14:14-21). Mä nety ttimpatnë ja Paskë xëë mä jëmëjt 32, ja mëgoxk milë yetyëjk, abëkyë toxytyëjk etsë ënäˈkuˈunk ojts tpanëjkxtë Jesus mä tuˈugë lugäärë aduˈuktuuybyë diˈib myëwingonˈäjtypyë Betsaida käjpn, diˈib mä ja mejny Galilea.

² Ko Jesus tˈijxy ja mayjyaˈay, ta tpaˈˈayooy, pääty ttukniˈˈijxë Diosë yˈAnaˈam kyutujkën ets dyaˈˈagëdaky mayë päˈäm jäˈäy. Ko ojts tsyuˈujënë, ta ja Jesusë yˈëxpëjkpëty yˈanmääyëdë parë nyayjëgäjpxëdët mët ja jäˈäyëty ets nëjkx tjuytyë kyaˈay yˈukën, perë Jesus ta tˈatsooy: “Moˈoytyë miitsë kyaˈay yˈukën”. Seguurë ko kyaj tjaygyujkëdë, pes kyaj nety mëjwiin kajaa tijaty tmëdattë, jeˈeyë mëgoxkë tsäjpkaaky ets majtskë äjkxë mutskatypyë.

³ Jesus ta ttuunyë mëjˈäjtën mët ko tpaˈˈayooy ja jäˈäyëty, etsë tyäˈädë yajkujäˈäyë mä taxkpë evangelio (Mar. 6:35-44; Luk. 9:10-17; Fwank 6:1-13). Ko ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty ets dyajnaxwaˈtstäˈäytyët kanäk grupë, tam diˈib 50 ets 100, ta ojts tmënuˈkxtaˈagyë Dios ets ojts ttujkwaˈkxy ja tsäjpkaaky ets ttuknujkë ja äjkx. Per kyaj yëˈë këˈëm ojts dyajwaˈkxy, yëˈë myooytyë “ja yˈëxpëjkpëty, es jaˈajëty dyajwäˈxtë mä ja mayjyaˈayën”. Niˈamukë kyaaytyaaytyë mëjˈäjtëngyëjxm ets yˈujts jyotkëdaktë. Extëm nˈijxëm, Jesus yajkääy milˈamë jäˈäy mët yëˈëgyëjxm ja yˈëxpëjkpëty, diˈib jeˈeyë niwaanë. *

4. 1) ¿Diˈibë käˈäy ukën mas niˈigyë Jesus jotmaytyuunë, ets tiko? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo ets mä jatuˈukpë?

 ⁴ Per diˈibë Jesus mas niˈigyë jotmaytyuunë, yëˈë ets ja yˈëxpëjkpëty tmoˈoytyët ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë diˈib duˈun extëmë käˈäy ukën. Yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko mbäädë jäˈäy tpäättë  jukyˈäjtënë winë xëë winë tiempë ko ttukniˈˈixët ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë (Fwank 6:26, 27; 17:3). Ets oorëˈam dyaˈëxpëjky ja yˈëxpëjkpëty mët ko tpaˈˈayooy, duˈun extëm ko tpaˈˈayooy ja mayjyaˈay ko tmooy ja tsäjpkaaky ets ja äjkx (Mar. 6:34). Per yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko waanë yˈitäˈäny yä Naxwiiny, ta jatëgok jyëmbitäˈäny tsäjpotm (Mat. 16:21; Fwank 14:12). Ets ko nety jam yajpääty, ¿wiˈixë nety ttukniˈˈixëyaˈany ja yˈëxpëjkpëty? Nanduˈunë nety ttunäˈäny extëm ko ojts dyajkay ja mayjyaˈay: niwaanë nety ja jäˈäy dyajtunäˈäny. ¿Pënë tyäˈädë jäˈäy diˈib niwaanë? Mä jatuˈugë artikulo nnijawëyäˈänëm, ets yaˈˈatsoojëmbitäˈänyë tyäˈädë yajtëˈëwën diˈib jëjpˈam parë ëtsäjtëm: ¿wiˈix mbäät nˈëxkäjpëmë tyäˈädë jäˈäy diˈib Kristë yajtuumpy parë tyam xyajkäˈäy xyaˈukëm? Min jawyiin nˈokˈijxëm wiˈix dyajtuundë tyäˈädë niwaanëbë jäˈäy mä primer siiglë parë ojts nimay dyajkay dyaˈuuktë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm.

5, 6. 1) ¿Ti Jesus tyuun parë ja yˈëxpëjkpëty kyaj dyajtëgoyˈattëdë Diosë yˈëxpëjkën ko nety yëˈë të yˈoˈknë? 2) ¿Wiˈixë Jesus ttukniˈˈijxë ja yˈapostëlëty ets ttundët ja tuungë jëjpˈambë ko nety të yˈoˈknë?

⁵ Niˈamukë jäˈäy diˈib oyë fyamilyë nyigëbäjkˈäjtypy, kontiempë tijaty ttuny parë këdiibë yˈayowëdë fyamilyë ko yˈoogët. Nanduˈunë Jesus ttuuny, kom yëˈë nety nyigëbäjkˈataampy ja naymyujkën, pääty ttuuny tijaty parë ja yˈëxpëjkpëty kyaj dyajtëgoyˈattët ja käˈäy ukën ko nety yëˈë kyanekyyajpääty yä Naxwiiny (Éfes. 1:22). Extëm nˈokpëjtakëm, ja majtsk jëmëjtë nety tyëgoyˈaty parë yˈoogët, ko tim jawyiin twinˈijxy ja niwaanëbë jäˈäy diˈibë nety yajtunaampy parë dyajkayëdë mayjyaˈay. Min nˈokˈijxëm ti tyuun.

⁶ Ko nety tuk tsuˈum të nyuˈkxtaˈaky, ta dyajtuˈukmujky ja yˈëxpëjkpëty ets twinˈijxy 12 ja yˈapostëlëty (Luk. 6:12-16). Ets nuˈun nyajxy majtsk jëmëjt, tuˈugyë yajpattë mëdë yˈapostëlëty, ttukniˈˈijxë mëdë yˈää yˈayuk ets mëdë yˈijxpajtën. Jesus nyijäˈäwë ko kajaanëmë nety tijaty tjatäˈändë, pääty duˈunyëm ojts ttijy “yˈëxpëjkpë” (Mat. 11:1; 20:17). Ojts tmoˈoyë ëwij käjpxwijënë ets ojts ttukniˈˈixë yajxon wiˈix yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luk. 8:1; 9:52-55). Yëˈë nety tyukniˈˈijxëp parë ttundët tuˈugë tuungë jëjpˈambë ko nety yëˈë të yˈoˈknë ets të jyëmbijnë tsäjpotm.

7. ¿Wiˈixë Jesus dyajjaygyujkë ti diˈibë nety niˈigyë myëmayan myëdäjandëp ja yˈapostëlëty?

⁷ ¿Ti tuungë nety nyikëjxmˈatandëp ja apostëlëty? Ko nety wyingoonë ja Pentekostes xëë mä jëmëjt 33, ta nyigëxëˈky ko nyikëjxmˈatandëbë nety ja tuunk (Apos. 1:20). Per ¿ti nety niˈigyë myëmayan myëdäjandëp? Jesus ojts tnigajpxy ko mëdë apostëlë Pedro myaytyaky ko nety të jyukypyeky (käjpxë Fwank 21:1, 2, 15-17). Tamë nety yajpäättë ja wiinkpë apostëlëty ko Jesus tˈanmääyë Pedro: “Nandëˈën mij awanëdë jäˈäyëty ja nˈëxpëjkënëts”. Duˈunë Jesus dyajnigëxëˈky ko ja yˈapostëlëty, yëˈë nety ja niwaanëbë diˈib yajtunaampy parë dyajkay dyaˈuugëdë mayjyaˈay. ¡Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko mëk ttseky ja “jäˈäyëty”! *

8. Pënaty pyëjtaktë mëbëjkën mä ja Pentekostes, ¿wiˈix dyajnigëxëˈktë ko yˈëxkäjptëbë nety yajxon pën diˈibë Kristë yajtuumpy?

⁸ Desde Pentekostes mä jëmëjt 33, Jesukristë diˈibë nety të jyukypyeky, yëˈë yajtuunë apostëlëty parë dyajkääy dyaˈuky pënaty nëjkxtëp tsäjpotm (käjpxë Apostʉlʉty 2:41, 42). Ja judiyë ets ja diˈib kyaj jyudiyëty diˈib yajwinˈijxtë mëdë espiritë santë mä tadë xëë parë nyëjkxtët tsäjpotm, pojënë tˈëxkäjptë pënë netyë Kristë yajtuumpy. Seguurë nyayjäˈäwëdë,  pääty tjotmooytyë “tëgekyë diˈibë ja apostëlëty tukˈëxpëjkëdëp”. Pënaty pyëjtaktë mëbëjkën, duˈunë nety yajpäättë extëmxyëp yuˈoogëdë ets nyijäˈäwëdë yajxon mä tpäättët. Yëˈëjëty, ojts tmëdooˈittë wiˈix ja apostëlë tnimaytyaktë ti Jesus tyuun ets wiˈix jyënany, ets ojts tkäjpxtëˈkxtë ja tekstë mä Jesus yajmaytyaky (Apos. 2:22-36). *

9. ¿Wiˈix dyajnigëxëˈktë ja apostëlëty ko myëdäjttëbë nety wyinmäˈänyoty ets dyajkay dyaˈuuktët ja Jesusë jyaˈay?

⁹ Ja apostëlëty xëmë tmëdäjttë wyinmäˈänyoty ko diˈib nyikëjxmˈäjttëp, yëˈë dyajkay dyaˈuuktët ja Jesusë jyaˈay. Min nˈokˈijxëm ti tyuundë ko jyamˈäjtyë jotmay diˈibë nety mbäät dyajnaywyaˈkxyëty ja jembyë naymyujkën. Ja jotmay diˈib jamˈäjt, yëˈë mä käˈäy ukën, pes ja kuˈooky tyoxytyëjkëty diˈib kyäjpxtëbë grieegë kyaj nety yajmoˈoytyë jabom jabom extëm yajmoˈoytyë ja diˈib kyäjpxtëbë ebreo. ¿Wiˈix ja apostëlëty dyaˈoˈoyëdë tyäˈädë jotmay? “Net ja nimäjmajtskpë” ttuknipëjktë nijëxtujkë yetyëjk diˈib mbäät tˈixtë wiˈix ja käˈäy ukënë wyaˈkxy. Ko Jesus ojts dyajkay milˈamë jäˈäy, ak yëˈë ja apostëlëty ojts dyajwäˈkxtë ja käˈäy ukën, pääty tˈijxtë ko diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ets ja myëguˈuktëjk ttukniˈˈixëdët ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë diˈib duˈun extëmë käˈäy ukën, pääty niˈigyë ojts tkäjpxwäˈkxtë ja “Diosë yˈëxpëjkën” (Apos. 6:1-6).

10. ¿Wiˈixë Jesus dyajtuuny ja apostëlëty etsë mëjjäˈäytyëjk diˈib Jerusalén?

¹⁰ Mä ja jëmëjt 49, tamë nety näägë mëjjäˈäytyëjk diˈib ojts tyuˈugyëdë mët ja apostëlëty diˈibë nety akjukyˈäjttëp (käjpxë Apostʉlʉty 15:1, 2). “Ja apostëlëty es ja mëjjäˈäytyëjkëty”, yëˈë diˈib tuundë parë ojts twooyoˈoytyë ja Diosë kyäjpn. Kristë diˈib nyigëbäjkˈäjtypyë naymyujkën, yëˈë diˈib yajtuunë tyäˈädë niwaanëbë jäˈäy parë ojts tkäjpxtëˈkxy ja tukniˈˈijxën, ets parë tˈijxtë wiˈix tyuˈuyoˈoy ja tuunk mä yajtukniˈˈixë jäˈäy ets mä yaˈëwaˈkxy yajkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk (Apos. 15:6-29; 21:17-19; Kol. 1:18).

11, 12. 1) ¿Ti xytyukˈijxëm ko Jyobaa kyunuˈkx ti Jesus yajtuun parë ttukniˈˈijxë ja naymyujkën diˈib mä primer siiglë? 2) ¿Tiko kyaj tsyiptaky yaˈëxkapët pënatyë Jesus yajtuun parë dyajkääy dyaˈuky ja yˈëxpëjkpëty?

¹¹ ¿Kyunuˈkxë Jyobaa pënaty yajtuunë Jesus parë dyaktëdë käˈäy ukën mäjaty ja naymyujkën diˈib mä primer siiglë? Tiko këdii, kyunuˈkx. Tadë liibrë diˈib xyëˈäjtypy Apostʉlʉty jyënaˈany: “Tëgekyë käjpn mä nyäjxtë, [apostëlë Pablo ets pënaty jamyëdäjtëdë] jam tˈawäˈänëdë  myëguˈuktëjk ja ëxpëjkën diˈibë të dyaky ja apostëlëty esë mëjjäˈäytyëjkëty diˈibë ijttëp Jerusalén. Es dëˈën yëˈë mëbëjkpëtëjk myëjwiinëdë myëbëjkën es bom bom tmëbëjktë waanë may ja jäˈäyëty” (Apos. 16:4, 5). Mäjaty ja naymyujkën ojts jyantsy nyimayëdë mët ko tmëmëdoodë ja niwaanëbë yetyëjk diˈib ojts wyooyoˈoyëdë desde Jerusalén. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa ojts tkunuˈkxy pënatyë nety ja yˈUˈunk të ttuknipëky ets dyajkay dyaˈuuktët mäjaty ja naymyujkën. Pes mbäät myëjwiin kyajaajë Diosë yˈëxpëjkën pën xykyunuˈkxëm (Prov. 10:22; 1 Kor. 3:6, 7).

 ¹² Të nˈijxëm ko Jesus duˈunyëm ttuny extëm ko ojts dyajkay ja mayjyaˈay: niwaanë jeˈeyë jäˈäy dyajtuny. Kyaj tsyiptaky yaˈëxkapët ti Jesus yajtuun parë dyajkääy dyaˈuky ja yˈëxpëjkpëty. Pes ja apostëlëty o pënaty tim jawyiin ojts wyooyoˈoytyë, yajxon ojts dyajnigëxëˈëktë ko pudëjkëdëbë netyë Dios. Apostʉlʉty 5:12 jyënaˈany: “Ja apostëlëty ttuundë may ja ijxwëˈëmën esë mëjˈäjtën”. * Pääty, pënatyë nety pyanëjkxtëbë Kristë kyaj tiko nety dyajtëwdët: “¿Pënën diˈibë Kristë yajtuumpy parë dyajkay dyaˈuuky ja jyaˈayëty?”. Per tëgatsäämbë nety ko jyëjpkëjxnët ja primer siiglë.

13, 14. 1) ¿Ti Jesus ojts tnaskäjpxë, ets näˈä yˈadëëy? 2) ¿Wiˈixë nety majtsk pëky yajnibëdëˈëgäˈäny? (Ixë notë mä myinyë numero 5.)

¹³ Jesus ojts tnaskäjpxë ko Diosë kyäjpn yajnibëdëˈëgäˈäny. Nˈokjamyajtsëm ko mä ja ijxpajtën diˈib pyëjtak, ojts tnigajpxy ko mä nety të yajniˈibyë triigë (pënaty nëjkxtëp tsäjpotm), yajtukniibëyaˈany mëdë axëkˈujts (pënaty naynyigäjpxëdëp ko tpanëjkxtë Kristë). Ta ja wintsën jyënany parë tuˈugyë yonët axtë koonëm myukët ja pëjtaˈaky, tyäˈädë jaanëm tmaytyaˈaky ko ja “jäˈäy yajpayoˈoytyët” (Mat. 13:24-30, 36-43). Kyaj nëgoo jekyë tiempë nyajxy parë yˈadëëyë tyäˈädë ää ayuk. *

¹⁴ Mä primer siiglë,ta tjayajtëkëyandë ja tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, per ja Jesusë yˈapostëlëty diˈib kyaj myastutëdë ojts tjëjpkuwäˈägëdë parë kyaj dyajmäˈttët ja tukniˈˈijxënë tëyˈäjtënbë (2 Tes. 2:3, 6, 7). Per ko ojts yˈoˈknë ja tim okpë apostëlë, ta niˈigyë myëjwindëjkë ja tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets kanäk siiglë duˈun ojts tyuˈuyoˈoy. Mä tadë tiempë, niˈigyë ja axëkˈujts ojts myayë ets ja triigë ojts wyaanë. Kyaj jyaˈäjty nituˈugë grupë diˈib jabom jabom yaktëbë käˈäy ukën, perë tyäˈädë tëgatsäämbë nety. ¿Näˈä?

15, 16. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko ojts tpayoˈoytyë wiˈixë Biiblyë jyënaˈany ja diˈibë nety naytyijëdëp, Diˈib yˈëxpëjktëbë Biiblyë, ets ti net nnayajtëˈëwëm?

¹⁵ Ko ttukjäjty ja tiempë mä nety ja pëjtaˈaky të yoonˈabety, ta jyaˈäjtyë jäˈäy diˈib nyijawëyandë tëyˈäjtën diˈib mä Biiblyë. Mä ja jëmëjt ojts tyuˈuyoˈoy 1870 axtë 1879, tuk grupë jäˈäy diˈib yˈëxtääytyë tëyˈäjtën ojts tˈëxpëjktsondäˈäktë Biiblyë, per abëky nyaybyëjtakëdë mä ja axëkˈujts, tyäˈädë axëkˈujts yëˈë pënaty naynyigäjpxëdëp ko tpanëjkxtë Kristë ets tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Pënaty ojts yajtijtë Diˈib yˈëxpëjktëbë Biiblyë, myëdäjttë yujyˈat tudaˈakyˈat ets yaˈˈawatstë jyot wyinmäˈäny parë tˈëxpëjktë amumduˈukjotë Biiblyë ets tjotmooytyë (Mat. 11:25).

¹⁶ Oybyëtsëëm ko ojts tpayoˈoytyë wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Ojts dyajnidëˈkxtë ja tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets ojts dyajwäˈkxtë ja tëyˈäjtën diˈib yajpatp mä Biiblyë mët ko dyajpëtsëëmdë ëxpëjkpajn ets ojts dyajwäˈkxtë. Mayë jäˈäy diˈibë nety yajpattëp extëmxyëp yuˈoogëdë ets  tyëëtsëdë ojts jyotjäˈtëdë ja tëyˈäjtën. Päätyë net nyajtëˈëwëm: “¿yëˈë Kristë yajtuun ja Diˈib yˈëxpëjktëbë Biiblyë parë dyajkääy dyaˈuktë jäˈäyëty nuˈun nyajxy kanäk jëmëjt parë jyäˈtët 1914?”. Kyaj, yëˈko kyajnëmë nety ja pëjtaˈaky yoonˈabety ets apenënëmë nety tyuˈukmuktë pënaty yajwäˈkxandëbë käˈäy ukën. Kyajnëmë nety ja tiempë ttukjäˈty parë ja axëkˈujts o pënaty naynyigäjpxëdëp ko tpanëjkxtë Kristë nyaywyäˈkxëdët mët ja triigë.

17. ¿Tijaty tuun jäjtë mä tsyondakyë jëmëjt 1914?

¹⁷ Extëm të nˈijxëm mä ja tuˈukpë artikulo, mä jëmëjt 1914 ja myujktsondaky ja pëjtaˈaky. Ets ja mä Jesus tyëjkë Rey ets nan jaa tsyondaky ja xëë tiempë diˈib jëjpkëxanëp (Diˈibʉ Jat. 11:15). Desde 1914 axtë mä tsyondakyë jëmëjt 1919, netë Kristë mëdë Tyeety dyajwatstë ja templë diˈib kyaj jäˈäy të tkojy ets tˈijxtë wiˈixë nety yajpääty (Mal. 3:1-4). * Ta myujktsondaky ja triigë desde 1919. ¿Tëdaa nety tpääty ja tiempë parë Kristë twinˈixët pën mbäät dyaky ja käˈäy ukën? ¡Të nety tpääty!

18. ¿Wiˈixë Jesus ojts tnaskäjpxë pënë nety nyikäjpxpataampy, ets ti nnayajtëˈëwëm ko tsyondaky ja xëë tiempë diˈib jëjpkëxanëp?

¹⁸ Ko Jesus ojts tnaskäjpxë ti nety tunan jatanëp ko wyingoonët ja kutëgoˈoyën, ta jyënany ko tnikäjpxpatäˈäny diˈib yajtunaampy parë “dyajkayët ja poˈoduumbëty” (Mat. 24:45-47). ¿Pënë nety duˈun tunäämp? Pes duˈun extëmë netyë Jesus të ttuny mä primer siiglë, nanduˈunë nety dyajtunäˈäny waanë jäˈäy parë dyajkayaˈanyë mayjyaˈay. Pääty, ko tsyondaky ja xëë tiempë diˈib jëjpkëxanëp, ta jyaˈäjtyë tyäˈädë yajtëˈëwën: ¿Pënatyën ja niwaanëbë jäˈäy? Mä jatuˈukpë artikulo yaˈˈatsoojëmbitäˈäny ets nˈixäˈänëm tijatyë Jesus ojts tˈaknaskäjpxë.