1. 1) ¿Ti jäˈäy tyuundëp ko ti yajtukˈanaˈamdë, ets tiko? 2) ¿Ti tyuumpy tuˈugë jäˈäy diˈib mëj këjxm ko yajmoˈoy tuˈugë käjpxwijën?

KO JÄˈÄY ti yajtukˈanaˈamdë wiˈixëm tkupëktë. Ta diˈib pojënë kyupëjkypy ko yˈaneˈemyëty diˈib mas niˈigyë kutujkënë myëdäjtypy, per ta diˈib kyaj tkupëky ko yˈaneˈemyëty diˈib kyaj nëgoo kutujkënë tmëdaty o diˈib duˈun extëm yëˈë. Ko tuˈugë jäˈäy yajkäjpxwijy o yajjëjwijtsëmbity, mbäät myay tyajy o tsyoytyuny, perë wiinkpë mbäät niˈigyë myëjämoˈoyëty parë mas oy tijaty ttunët. ¿Tiko tëgatsyaty tkupëktë? Tuk pëky, yëˈë ko myëjˈat kyëjxmˈattë. Duˈunë duˈun, ko tuˈugë jäˈäy myëjˈaty, mbäät wyinmay ko ja käjpxwijënë diˈib yajmoopy kyaj nyitëkëty, ta net tjëjpkudijë ets kyaj mbäät ttukˈoyˈaty (Prov. 16:18).

2. ¿Tiko Dios mëduumbëty tmëjjawëdë ko yajmoˈoytyë käjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë?

² Dios mëduumbëty myëjjäˈäwëdëp ko yajmoˈoytyë käjpxwijën, ets mas niˈigyë pën yajpatp mä Biiblyë. Tijatyë Dios xytyukjamyajtsëm xyajjëmbijtëm wijy, pes xytyukniˈˈijxëm ets xypyudëjkëm parë njëjpkudijëmë axëëkpë ijt tsënaaky, nbaˈoˈktëˈëwëmë meeny sentääbë, nyaˈˈaniˈigyëmë nëë diˈib yajmukp etsë droogë (Prov. 20:1; 2 Kor. 7:1; 1 Tes. 4:3-5; 1 Tim. 6:6-11). Nan “oyë korasoon yajpääty” ko nmëmëdoˈojëmë Diosë yˈanaˈamën (Is. 65:14).

3. ¿Wiˈix mbäät njäˈäyˈäjtëm extëm diˈib jyaayë Salmo?

³ Parë xëmë mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm, tsojkëp nguytyuˈunëmë kyäjpxwijën. Duˈun mbäät njäˈäyˈäjtëm extëm jyënany diˈib jyaayë Salmo: “Tëjëts njaˈabëky winë xëë winë tiempë tijatyëts xytyukjamyajtsp, yëˈko yajxondakypyëtsë ngorasoon” (Sal. 119:111). ¿Ndukxondakëm nanduˈunë Jyobaa yˈanaˈamën o xytsyiptakxëm näˈäty nmëmëdoˈojëm? Pën ja näˈä xytsyiptakxëm nˈaxäjëmë käjpxwijënë, kyaj yˈoyëty nˈëxtëkëwäˈkëm. Mbäät niˈigyë nmëbëjkëm ko  pën nmëmëdoˈojëmë Jyobaa xëmë ndukˈoyˈatäˈänëm. Min nˈokˈijxëm tëgëk pëky wiˈix mbäät nduˈunëm.

4. ¿Ti xëmë David tyuun?

⁴ Mä rey David jyukyˈajty, agujkˈäjt jotkujkˈäjt ets nan pyatë amay jotmay, per xëmë ttukˈijxpejtyë Jyobaa. Yëˈë jyënany: “Jyobaa, nmënuˈkxtakypy amumduˈukjot. Dios miyë, mijts ndukˈijxpejtypy” (Sal. 25:1, 2). ¿Ti David pudëjkë parë ttukˈijxpejtyë Jyobaa?

5, 6. ¿Wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈaky nyaymyaayë David mëdë Jyobaa?

⁵ Mayë jäˈäy ja jeˈeyë tmënuˈkxtäˈäktë Dios ko tpäättë amay jotmay. Okpawinmay ko tuˈugë mëtnaymyaayëbë ja jeˈeyë mmëgäjpxëdët ko dyajtëgoyˈatëdë meeny sentääbë o ko tˈamdowäˈänëdë mayˈäjtën. Ko ja tiempë nyaxët, mbäät mnayajtëyëty pën ja mëtnaymyaayëbë mjantsy tsyojkëp. Perë David kyaj duˈun nyaymyaayë mëdë Jyobaa, yëˈë yajnigëxëˈk ko jyantsy tsyejpyë Jyobaa ets tyukˈijxpejtypy, duˈun ko yˈagujkˈäjty jyotkujkˈäjty ets ko tpatyë amay jotmay (Sal. 40:8).

⁶ Okˈix wiˈixë David tmëjkumääyë Jyobaa ets tmooyë dyoskujuyëm: “Jyobaa nWintsënˈäjtëm, ¡jantsy mëjë mxëë yˈity abëtsemy nyaxwinyëdë, mijts, yëˈë mëjˈäjtën yajmaytyaˈaky tsäjwinm!” (Sal. 8:1). ¿Mbëjkypyë kuentë wiˈixë David jantsy oy nyaymyaayë mëdë Jyobaa? David mëjˈixy mëjmëdoy tjäˈäwë ja myëjˈäjtënë Jyobaa ets pääty tmëjkumääy “xënaxy” (Sal. 35:28).

7. ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nmënuˈkxtakëmë Dios?

⁷ Duˈun extëmë David, nan tsojkëp xëmë nmëtmaytyakëmë Jyobaa parë niˈigyë ndukˈijxpajtëm. Biiblyë jyënaˈany: “Mëwingondë Dios, es yëˈë nandëˈën mmëwingonëdëp miitsëty” (Sant. 4:8). Ko nmënuˈkxtakëmë Dios, ta nmëwingoˈonëm ets nan mbäät xymyëjämoˈoyëm (käjpxë 1 Fwank 3:22).

8. ¿Tiko kyaj yˈoyëty ets natimˈyëˈëyëmë ää ayuk nyajtuˈunëm ko nmënuˈkxtakëmë Dios?

⁸ Ko xymyënuˈkxtaˈagyë Dios, ¿mnikäjpxëmbijtypy yëˈëyëmë ää ayuk? Pën duˈun, juut waanë tiempë mä mganuˈkxtaˈakynyëm parë xywyinmayët wiˈix mjënäˈänäˈäny. Nˈokpëjtakëm ko mijts natimˈyëˈëyëmë ää ayuk xyajtunët ko mnaybyäädëdët mët tuˈugë mëtnaymyaayëbë o mjiiky mëguˈuk, ¿yˈoymyëdowëp? Waˈan kyaj tnekymyëdowäˈänët ko xymyëgäjpxët. Wenë, Jyobaa ninäˈä tkajëjpkudijët ko nmënuˈkxtakëm amumduˈukjot. Per jëjpˈam ets kyaj natimˈyëˈëyëmë ää ayuk nyajtuˈunëm.

9, 10. 1) ¿Tijaty mbäät nˈamdoˈojëm ko nuˈkxtakëm? 2) ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë nˈijxëm wiˈix nmëtmaytyäˈägäˈänëmë Jyobaa?

⁹ Pën njantsy myëwingonäˈänëmë Jyobaa, kyaj jeˈeyë wingëˈëy agëˈëy nmëgäjpxëm. Ko nyaˈˈawatsëmë jot korasoon, ta niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa ets ndukˈijxpajtëm. ¿Tijaty mbäät nˈamdoˈojëm ko nmënuˈkxtakëm? Biiblyë jyënaˈany: “Niˈigyë bom bom xyˈamdow xypyëjktsowëdë Dios diˈibë mdëgoyˈäjtxëdëp. Es anëëmë nandëˈën dyoskujuyëp” (Filip. 4:6, Ja Oibyʉ Tʉiˈya̱jtʉn). Duˈunë duˈun, mbäät ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa ti ndimtukmëtmaytyäˈägäˈänëm o wiˈix oy mbäät mëët nˈijtëm.

¹⁰ Oy ko nˈëxpëjkëm wiˈix nyuˈkxtaktë Dios mëduumbëty diˈib yajmaytyaktëp mä Biiblyë (1 Sam. 1:10, 11; Apos. 4:24-31). Extëm nˈokpëjtakëm, mä Salmos myëmiimpy kanäägë nuˈkxtakën ets mä yajkuyˈëy yajkuyyaˈaxyë Jyobaa. Desde mä nyayjäˈäwëdë amaymyëët jotmaymyëët axtë mä jyantsy xyondaktë. Ko nˈëxpëjkëm wiˈix nyuˈkxtaktë, mbäät xypyudëjkëm parë mas oy nmënuˈkxtakëmë Jyobaa.

11. ¿Tiko jyëjpˈamëty nbawinmäˈäyëmë Diosë kyäjpxwijën?

¹¹ David jyënany: “Diˈibë Jyobaa xytyukjamyajtsëm, mbäät yajmëbëky, yajwijpy ja diˈib kyaj ti tnijawë” (Sal. 19:7). Oy ti nganijäˈäwëm, mbäät nwijytyakëm pën nmëmëdoˈojëmë Diosë yˈanaˈamën. Per yajmoˈoyäˈänëmë käjpxwijën diˈib tsojkëp nbawinmäˈäyëm parë mbäät ndukˈoyˈäjtëm. Pes yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwinguwäˈkëmë amay jotmay, extëm ko pën xytyuktunäˈänëm diˈib kyaj yˈoyëty mä eskuelë o mä nduˈunëm. Nan mbäät xypyudëjkëm parë nˈijxëmë neˈpyny extëmë Dios tˈixy, parë kyaj nduktëjkëmë politikë ets nmëmëdoˈojëm extëmë Biiblyë jyënaˈany mä wiˈix mbäät nbëjtakëmë wit xox ets wiˈix nnayˈoytyuˈunëm. Ko njaygyujkëm wiˈixë Dios wyinmay mä tukëˈëyë tyäˈädë, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njëjpkuwäˈkëmë amay jotmay ets nwinmäˈäyëm ti nëjkx nduˈunëm ko duˈumbë jotmay nwinguwäˈkëm. Ko nwinmäˈäyëm ets nˈijxëm ti ndunäˈänëm, ta kyaj nnayajtëjkëm jotmayoty (Prov. 15:28).

12. ¿Tijaty yajtëˈëwën mbäät nbawinmäˈäyëm parë nmëmëdoˈojëm tijatyë Dios xytyukjamyajtsëm?

¹² Mientrës nˈawijxëm parë Dios tkuytyunëdë wyandakën, ¿nyajnigëxëˈkëm ko nmëbëjkëm ets ko nbëjtakëm jëjpˈamë Diosë tyuunk? Extëm nˈokpëjtakëm, ¿njantsy myëbëjkëm ko Mëj Babilonia tim tsojk kyutëgoyaˈany? Ets tukëˈëyë ja kunuˈkxënë diˈib miimp, extëm ko njukyˈatäˈänëm mä ja lugäärë tsujpë yä Naxwiiny, ¿duˈunyëm nmëbëjkëm extëm ko ojts nnijäˈäwëmë tëyˈäjtën? ¿Duˈunyëm njotmoˈoyëm ko nëjkxëm käjpxwäˈkxpë ets kyaj nasˈijxëm parë ti xyajtuˈudujkëm mä nmëduˈunëmë Dios? ¿Duˈunyëm nˈijxëm jëjpˈam parë wyäˈätsëdë Diosë xyëë ets nyigëxëˈëgët ko yëˈë myëdäjtypyë madakën parë yˈanaˈamët? ¿Duˈunyëm nmëjjäˈäwëm ko oˈkpë jyukypyëkäˈäny? Ko nbawinmäˈäyëmë tyäˈädë yajtëˈëwën, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njaˈabëjkëm winë xëë winë tiempë tijatyë Dios xytyukjamyajtsëm (Sal. 119:111).

13. ¿Tiko kyaj tukëˈëyë tjaygyujkëtyaaytyë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹³ Waˈan ngäjpxëm mä Biiblyë diˈib kyaj njaygyujkëtyaˈayëm mët ko Jyobaa kyaj xynyatuknijawëyäˈänëm. Jesus kanäkˈok tˈanmääy ja yˈapostëlëty ko ayowäämbë nety ets oogäämp (käjpxë Matewʉ 12:40 etsë 16:21). Per kyaj tjaygyujkëdë ti nety myaytyäˈägaampy. Jaanëm “tyukjaygyujkëdë ja Diosë jyaaybyajtën” ko mëët nyaybyatëdë mä nety të jyukypyeky (Luk. 24:44-46; Apos. 1:3). Nan kyaj tjaygyujkëdë ko ja Diosë yˈAnaˈamën nyaxkëdäˈägäˈäny tsäjpotm, jaanëm tjaygyujkëdë ko ja espiritë santë nyigëdakëdë mä ja Pentekostes xëë mä jëmëjt 33 (Apos. 1:6-8).

14. Ko tsyondakyë siiglë 20, ¿ti ijxpajtën nyikaktë mayë nmëguˈukˈäjtëm ko kyaˈadëëy tijatyë nety yˈawijxtëp mä ja tiempë jyëjpkëxanë?

¹⁴ Nanduˈun jyajty ko tsyondakyë siiglë 20, ja Dios mëduumbëty tëgatsy diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtë ko nety tyuˈuyoˈoy ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp (2 Tim. 3:1). Extëm nˈokpëjtakëm, mä jëmëjt 1914, wyinmääytyë ko tsojkë nety yajmënëjkxäˈändë tsäjpotm. Per ko kyaˈadëëy extëmë nety të tjaˈˈawixtë, ta jatëgok këkpäät tˈëxpëjktë Biiblyë ets tpëjktë kuentë ko tsojkëbë nety yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët kajabäät (Mar. 13:10). Pääty mä jëmëjt 1922, Joseph F. Rutherford, diˈibë nety nyigëbäjkˈäjtypyë Diosë tyuunk, jyënany mä tyuunë tuˈugë asamblee jap Cedar Point (Ohio, Estados Unidos): “¡Okˈixtë, yëˈë Rey anaˈamp! Ets miitsëtyë duˈun diˈib mjäˈäyˈäjtëdëp parë xynyimaytyäˈäktët. Pääty, nimaytyäˈäktë, nimaytyäˈäktë, nimaytyäˈäktë ja Rey etsë yˈanaˈamën”. Desde mä tadë tiempë axtë tyambäät,  yëˈë yajtukˈëxkäjptëbë Dios mëduumbë ko tkäjpxwäˈkxtë ja “oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja tsäjpotmëdë kutujkën” (Mat. 4:23; 24:14).

15. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nbawinmäˈäyëm tijatyë Jyobaa të ttukmëdunyë kyäjpn?

¹⁵ Ko nbawinmäˈäyëm tijatyë Jyobaa të ttukmëdunyë kyäjpn ets tijaty tyam tyukmëduumpy, yëˈë yajkëktëjkëbë mëbëjkën ko kyuytyunaampy tijaty të ttuknibëjtäägë mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Ko nbawinmäˈäyëm tijatyë Dios të twandaˈaky, ta njantsy ixäˈänëm wiˈix yˈadëwäˈäny ets nan yëˈë yajkëktëjkëbë mëbëjkën ko jantsy tunan jantsy jatanëp.

16. ¿Tijaty kunuˈkxënë nˈaxäjëm ko njotmoˈoyëmë Diosë tyuunk?

¹⁶ Jyobaa, diˈib të xyajkojëm, yëˈë tuˈugë Dios diˈib myëdäjtypyë mëkˈäjtën. Diˈib jyaayë salmo, jyënany: “¿Pëndaa duˈun mëk extëm mijts, Jah?”. Ets ta yˈakjënany: “Mëkë mgëˈë, mëjpëtsëëmbë mˈaˈoygyëˈë” (Sal. 89:8, 13). Kom yëˈë tuˈugë Dios diˈib kyaj pyoˈkxy, pääty ttukjotkëdaˈaky ko njotmoˈoyëmë tyuunk ets xykyunuˈkxëm. Yëˈë yˈijxypy ko pënaty mëduunëp, duˈunë yetyëjk, toxytyëjk, ënäˈktëjk etsë mëjjäˈäytyëjk kyaj nanëgoobë kyay yˈuuktë, yëˈë duˈun ko mëk tyundë (Prov. 31:27). Yëˈë pyanëjkxtëbë Diosë yˈijxpajtën ets tjotmoˈoytyë Diosë tyuunk. Ko tmëdundë Jyobaa amumduˈukjot, ta agujk jotkujk nyayjawëdë etsë Jyobaa kunuˈkxëdëp mëjwiin kajaa (käjpxë Salmo 62:12). *

17, 18. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko yajkëktëjkëbë mëbëjkën mä Jyobaa ko nmëduˈunëm? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹⁷ ¿Wiˈix kyëktëkë mëbëjkën ko  nmëduˈunëmë Dios? Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈaky tyëjkëdë ja israelitëty mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë. Jyobaa të nety tˈanëëmë ja saserdotëty diˈib kyëëytyëp ja kääxë kajpxyˈatypyë parë tyëkëdët mä ja Jordán mëjnëë. Per ko jam jyäjttë ja israelitëty, ta tˈijxtë ko ja mëjnëë të jyantsy kyomy mët ko të jyantsy tyuˈuy. ¿Ti tyuundë? ¿Ojtsëdaa jam nëëbëˈääy nyaynyikojëdë tuk sëmään majtsk sëmään mientrës ja nëë jyënajky? Kyaj, yëˈë tyukˈijxpajtë Jyobaa ets duˈun ttuundë extëm nyëˈëmooy tyuˈumooyëdë. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy? Biiblyë jyënaˈany: “Jantsy jeˈeyë ja saserdotëty diˈib kyëëytyëp ja Kääxë kajpxyˈatypyë xyoˈktë tyeky nëëbëˈääy, ta ja nëë diˈibë nety këdakp ojts duˈunyë wyëˈëmë ets [...] ja saserdotëty [...] tyënääytyë mä ja nax diˈib tëˈëts Jordán itkujky, mientrës ja israelitëty ttuknäjxtë ja mëjnëë” (Jos. 3:12-17, Nueva Versión Internacional). ¡Okpawinmay wiˈix agujk jotkujk jyantsy nyayjäˈäwëdë ko tˈijxtë duˈunyë wyëˈëmë ja mëjnëë! ¡Mëjwiin kajaa kyëktëjkëdë myëbëjkën mä Jyobaa! Ets tyuun jyäjttë duˈun mët ko tmëbëjktë extëmë nety të yajtuˈumoˈoytyë.

¹⁸ Tyam, Jyobaa kyaj xytyukmëduˈunëmë duˈumbë miläägrë, per xykyunuˈkxëm ko nmëduˈunëm. Mët yëˈëgyëjxmë myëjää xytyukniˈˈijxëm wiˈix ngäjpxwäˈkxëm abëtsemy nyaxwinyëdë. Etsë Jesukristë diˈibë Jyobaa testiigëˈäjtëp, tyukwandakë yˈëxpëjkpëty ko pyudëkëyaampy mä ttundë tyäˈädë tuunk. Ko nety të jyukypyeky, ta tˈanmääy: “Nëjx yaˈëxpëktë jäˈäyëty mä tëgekyë naxwinyëdë esëts ëj njäˈäyˈattët [...] es mnijawëdëp ko dëˈënyëmts ëj nˈity mët miitsëty axtë ko jyäˈtët ja tiempë” (Matewʉ 28:19, 20). Mayë Jyobaa tyestiigëty diˈib wintsoytyuˈun, të tˈixtë wiˈixë Diosë myëjää jyotmëkmoˈoyëdë parë tmëtmaytyäˈäktë jäˈäy diˈib kyaj tˈixyˈattë (käjpxë Salmo 119:46 * etsë 2 Korintʉ 4:7).

19. Ko ngamadakëm nduˈunëmë Diosë tyuunk, ¿mä ti mbäät nˈijtëm seguurë?

¹⁹ Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyaj mbäät ttuunëdë Diosë tyuunk extëm tjatsoktë mët ko yajpäättë yuumëët päˈämmëët o të myëjjäˈäyëndë. Per mbäät yˈittë seguurë ko Dios “ja nDeetyˈäjtëm diˈibë myëdäjtypy ja paˈˈayoˈon es xyajjotkujkˈäjtëm”, jyaygyujkëp tijaty jotmay wyinguwäˈkëdëp niduˈuk niduˈuk (2 Kor. 1:3). Yëˈë yajtsobatypy tukëˈëyë tijaty ndukmëduˈunëm. Ets myentrës nduˈunëm nuˈun nmadakëm, nˈokjamyajtsëm ko net nnitsoˈogäˈänëm pën nmëbëjkëm ko Jesukristë të xyjuuybyëtsëˈëmëm (Eb. 10:39).

20, 21. ¿Wiˈixaty mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ndukˈijxpajtëmë Jyobaa?

²⁰ Ko nˈawdäjtëmë Jyobaa, yëˈë yˈandijpy nyajtuˈunëmë tiempë, jot mëjää etsë jukyˈäjt madakën. Ets amumduˈukjot ngäjpxwäˈkxäˈänëm “ja oybyë ayuk” (2 Tim. 4:5). Jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ko nbudëjkëmë jäˈäy parë “tjaygyukëdët diˈibë dën tëyˈäjtën” (1 Tim. 2:4). Ko nwintsëˈkëm ets nmëjkumäˈäyëmë Jyobaa diˈib tukëˈëyë mëjää myëdäjtypy, yëˈë diˈib xyajmëkjäˈäytyakëm (Prov. 10:22). Ets xypyudëjkëm parë yëˈëyë Jyobaa ndukˈijxpajtëm (Rom. 8:35-39).

²¹ Extëm të nˈijxëm, tsojkëp nduˈunëmë mëjää parë ndukjotkujkˈäjtëm extëmë Jyobaa xytyuˈumoˈoyëm. Pääty, nˈokˈyajkëktëjkëmë mëbëjkën mä Dios ko nmënuˈkxtakëm, nbawinmäˈäyëm wiˈix të tkuytyunyë wyandakën ets wiˈix tkuytyunäˈäny mä tiempë myiny kyëdaˈaky ets nˈokˈyajnigëxëˈkëmë mëbëjkën ko nmëduˈunëm. Pën nmëmëdoˈojëm tijatyë Jyobaa xytyukjamyajtsëm, nëjkxëp njukyˈäjtëm winë xëë winë tiempë.