TUK grupë jäˈäy diˈib ajuuy adoˈktëp tyuˈuyoˈoytyë mä myejnybyäˈäjë Nilo. José ta jyëjpkubojëty ja pëjy diˈib jantsy päˈäkxuˈkp diˈib yoomp nëjoty ets anëm jyantsy pyojy. Ta tˈixy ko xitsoo yatsoo ja nëëˈawojny jyantsy kyaagëˈëktë mët ko ttsëˈëgëdë jäˈäy diˈib ximën të nyaywyäätswitsëdë tyuˈuyoˈoytyë mëdë kyameyë. Tyäˈädë jäˈäyëty jap nyëjkxtë Egipto. Të jagam wyëˈëmnë ja tun kopk diˈib Hebrón mä netyë José tsyëënë, ets tyam mä yajmëjäˈty jantsy tëgatsyë it lugäär.

Okpawinmay wiˈix tmëdoy ko ja mikë jyantsy yäˈäx jyantsy joktë ets tˈixy ja tëëxy kyepy diˈib jantsy mëjaty tënaapy etsë iigë kepy. Ko José tmëdoy wiˈix ja jäˈäy kyäjpxtë diˈib winäjxëdëp kyaj tjaygyukë. Per waˈan ttunyë mëjää parë tuˈuk majtsk tjaygyukët, tsojkëp ogäˈän tjatët, pes mbäät ninäˈä kyanekyjëmbity mä tyëjk.

José apenënëmë nety yaˈkpëtsëmy, ja jyëmëjt naa 17 o 18 ko twinguwäˈkë jotmay diˈibë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈkpë atsëˈëgëdëp. Ja myëgaˈaxëty axëkˈijxëdë, mët ko niˈigyë ja tyeety tsyojkë. Mëk jyantsy axëkˈijxëdë axtë yaˈooganëdë, per ta wyinmääytyëgäjtstë ets ttukmëdoˈktë ja ajuuy adoˈkpëty (Génesis 37:2, 5, 18-28). Ko nety kanäk sëmään të tyuˈuyoˈoytyë, ta ja José wyintsënëty jyantsy xyondaktë mët ko tamë nety jyäjnëdë mä ja mëj käjpn mä yajtoogäˈäny José ets tijaty të tˈajuytyë parë gyanaratäˈändë mëjwiin kajaa. ¿Tidaa tyunaambyë José parë kyaj myëmadäˈägëdët ja jotmay etsë moˈon tujkën? ¿Ets wiˈix ëtsäjtëm mbäät njëjpkudijëmë jotmay ets tijaty yajtëgoyaambyë mëbëjkën? Kajaa xytyukniˈˈixëyäˈänëm extëmë José yajnimaytyaˈaky.

Biiblyë jyënaˈany ko José yajmëjäjty Egipto, ta jyuuyë tuˈugë yetyëjk diˈib xyëˈäjt Potifar. Tyäˈädë jäˈäy yëˈë nety nyiwintsënˈäjtypy ja tyuumbëtëjkë faraon, ja rey diˈib Egipto (Génesis 39:1). José jantsy axëëk nyayjäˈäwë ko myëmajtskˈok yajtoˈky. Pes duˈun ja jäˈäy yajnäjxë extëmë juy tooky. Ta tpatsoˈony ja jembyë wyintsën parë nyijkxy mä tsyëënëyaˈany, tpanäjxy mäjaty yajpääty ja mëjatypyë tiendë, mä jäˈäy jyuy tyooktë ets mä myaayˈixtë.

Mä José tsyëënëyaˈany tim tëgatsy ets kyaj dyuˈunëty mä të tsyoony. Ja fyamilyë yëˈë ijty tyuktsënäˈäyëdëbë witëjk ets janäämëty tsyënääytyëgatstë mëdë byorreegëty. Perë Potifarë tyëjk jantsy tsuj ets koy pëky, duˈun extëm mayë Egipto jäˈäyë tyëjk diˈib mëkjäˈäy. Arqueólogos jyënäˈändë ko Egipto jäˈäy jyantsy tsyojkënyëˈäjttëp ijtyë it lugäärë tsujpë, ääy kepyë mëjatypyë, pëjy ujts diˈib jantsy päˈäkxuˈkp ets tnabotstë nëë mä dyajˈyondë nëëˈawaxk etsë pëjy ujts. Ets näägë jëën tëjk, jam ijty yajpääty mä it lugäärë tsujpë ets myëdäjttëp ijtyë jyënjäˈäw tyëjäˈäw mä pyoˈkxtë, jantsy mëjatyë byentanë, kanäägë tëjk, jantsy mëjë kääytyakn ets kanäägë kuartë mä yˈittë tuumbëtëjk.

¿Waˈandaa José yajmonyˈijx yajmonyjäˈäwë ja jëën tëjk? Kyaj. Waˈan yëˈëyë twinmääy wiˈixë  nety nyayjawëty. Pes tëgatsyë nety ja ayuk diˈibë jäˈäy kyäjpxtëp, tëgatsyë nety nyaywyit nyayxyoxëdë ets tëgatsyë nety ja relijyonk diˈib myëdäjttëp. Yëˈëjëty, mayë netyë dios tˈawdattë, xyëwëj xyëmaytyë ets wiˈixëm tmëbëjktë ko jäˈäy yˈooky. Tuk pëky jeˈeyë diˈibë José pudëjkë parë kyaj myëmadäˈägëdët ja jotmay ko naytyuˈuk nyayjäˈäwë. ¿Ti pudëjkë? Biiblyë jyënaˈany: “Dios yëˈë ënety mëët yajpääty yëˈë José” (Génesis 39:2, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). ¡Xëmë José nyuˈkxtaky parë nyayjäˈäwë jotkujk! Salmo 145:18 jyënaˈany: “Jyobaa wingon yajpääty mä pënaty mmëgäjpxëp”. ¿Ti diˈibë José yˈaktuun parë tmëwingoonyë Dios?

Kyaj tnasˈijxë parë myëmadäˈägëdët ja jotmay. Tyëjkë tuumbë ets tpëjtakyë wyinmäˈäny parë oy tijaty ttunäˈäny, päätyë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty. Potifar pyëjkë kuentë ko pääty myëkjäˈäytyaˈaky mët ko José kyunuˈkxyëtyë Jyobaa. Ta wanaty wanaty ttukmëˈijxë tijaty axtë ko ttuknipëjktääy tukëˈëyë diˈibë nety myëdäjtypy (Génesis 39:3-6).

José yäjkë oybyë ijxpajtënë parë tyamë ënäˈktëjk diˈib Dios mëduundëp. Extëm nˈokpëjtakëm mä eskuelë, mbäät mëët tyuˈukmuktë diˈib tsyojkënyëˈäjttëp tijatyë jäˈäy tyuundëp mä xyëwëj xyëmaytyë ets diˈib kyaj tii tˈawix tjëjpˈixtë mä jyukyˈäjtën. Ets mbäät naa tëgatsy nyayjawëdë. Pën duˈun, oy ko tjamyatsët ko Jyobaa kyaj tyëgatsy (Santya̱ˈa̱gʉ 1:17). Yëˈë kyaj tmastuˈutyë ënäˈktëjk diˈib kyaj myastuˈutyëty ets kyunuˈkxypy pënaty tyuundëbë mëjää parë myëmëdowëdë.

Nˈoknimaytyakëm jatëgokë José. Të kanäk jëmëjt nyäjxnë etsë José të yaˈkˈabajnë, yëˈë tuˈugë mixy diˈib jantsy mëk ets tsuj. Per kujotmay ko tuˈugë jäˈäy tsyujëty, pes mbäädë toˈoxyˈënäˈk tsyujˈixëdë parë yajtëgoyäˈänëdët.

José xëmë tmëmëdooyë Dios. Per ja Potifarë nyëdoˈoxy kyaj. Biiblyë jyënaˈany ko tyäˈädë toxytyëjk jyantsy yˈoyˈijxë José ets ta mëktaˈaky tˈanmääy parë mëët tsyëënët (Génesis 39:7). ¿Waˈandaa José tˈoymyëdooy ko tyäˈädë toxytyëjk jyanayˈawäˈänë? Biiblyë kyaj tnigajpxy, kyaj jyënaˈany ko kyaj duˈumbë tsojkënë tyuktëjkë diˈib myëdäjttëbë ënäˈktëjk. Etsë tyäˈädë toxytyëjk nan kyaj nety oywiˈix yˈixëty, pes santënë netyë wyiin jyëjp. ¿Waˈandaa José tˈëxtääyë winmäˈäny  parë tsyëënët mëdë tyäˈädë toxytyëjk? Ja toxytyëjkë nyaˈay kyaj nety jam yajpääty. ¿Waˈandaa wyinmääy ko mbäät ttukˈoyˈaty ko yˈitët mët tuˈugë wintsënë nyëdoˈoxy?

Kyaj yajnijawë. Diˈib jeˈeyë yajnijäˈäwëp, yëˈë ti japˈäjt mä kyorasoon. Pes duˈun ja toxytyëjk tˈatsooy: “Ëkˈix yëˈë nwintsënës yëˈëjës të xytyukmëwëˈëmdäˈäy winë mëdiˈibë jaty myëëtˈäjtypyën, ets ko ëjts yä nˈity, käˈäp mëbäät tii xymyëmay xymyëdäjy. Mä yäˈädë tëjkën nipën yä kyaduˈunëty ejxtëm ëjtsën. Yëˈë nwintsënës käˈäbës ti xytyukmëwindukˈooky, e mijtsyë tëy duˈun käˈäp mëbäät nmëmääy nmëdäjy, jaˈa ko mijts mdoˈoxytyëjkˈatyë e duˈun, ¿wiˈixës ko ëxëëkpë ndunëty ets nmëbokytyunëtyës yëˈë Dios?” (Génesis 39:8, 9, MNM). José amëk jotmëk tˈatsooy ja toxytyëjk ets netyë ttukjaygyujkë ko kyaj mëët yˈitäˈäny. Axëëk nyayjäˈäwë ko jeˈeyë tmëdooy ti ja toxytyëjk amdoojë. ¿Tiko?

Yëˈko tukjotkujkˈäjtëbë netyë wyintsën extëm yëˈë këˈëm jyënany. Potifar të nety tyuknipëjktäˈäyëty tukëˈëyë diˈib myëdäjtypy mä tyëjk. Per ja nyëdoˈoxy, kyaj nety mbäät yajkëˈënixäjy. Pääty, ¿wiˈix ko nety tmëdëgoyëdë wyintsën? Per diˈibë José axëëk yajnayjäˈäwë, yëˈë tmëbokytyunëdë Jyobaa. José të netyë tyääk tyeety tyukniˈˈixëty wiˈixë Dios tˈixy ko kasäädë jäˈäy nyaymyëdëgoyëdë. Nyijäˈäwë wiˈixë Jyobaa tˈanmääy ja tim jawyiimbë kasäädë jäˈäy parë tuˈugyë yˈittët extëmxyëp jeˈeyë “tuˈugë niniˈkx këbäjk” (Génesis 2:24). José nan nyijäˈäwë ko pënaty ojts tjayajmäˈädanëdë kasäädë jäˈäyë tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, jawaanë Dios tkayajotˈambëjktë. Extëm nˈokpëjtakëm, mëjwiin kajaa ojts jyaˈˈayoˈonbäättë ja yetyëjkëty diˈib jyamëtˈitandë nyëdoˈoxyë Isaac diˈibë José tyatwelëˈäjt ets ja nyëdoˈoxyë Abrahán diˈib myëmajtsk tatwelëˈäjt (Génesis 20:1-3; 26:7-11). José wäˈäts tnijäˈäwë tijaty tuun jäjtë ets pääty tmëmëdowanyë Dios nuˈunë xyëë jyukyˈäjtën.

Potifarë nyëdoˈoxy jotmëktak parë nyayˈawäˈänë ets pääty kyaj tˈoymyëdooy extëmë José yˈatsoowë. Okpawinmay ko yaˈˈanmääy ko mëj poky extëm yëˈë jyënaˈany, jantsy axëëk nyayjäˈäwë ets axtë jyatukpëtsëmanë wyinmäˈäny. Duˈun jyaˈayˈajty extëmë Satanás diˈibë Jesus jyayajtëgoyan. Ko kyamadaky, ta dyajnäjxy “tuk tiempë” (Lukʉs 4:13). Tyam, oy ko Dios mëduumbë tpanëjkxëdë yˈijxpajtënë José, pes yëˈë mëk tyënääy oy xëmë ja toxytyëjk jyayajtëgoyanë. Biiblyë jyënaˈany ko kyaj nyayäjkë (Génesis 39:10). Per kyaj jabäät jyëjpkëjxy.

Tëgok, ko kyaj nety pën ja tuumbëtëjk ets ko ja José tyëjkë tëgoty parë tˈixäˈäny ja tyuunk yˈayoˈon, ta ja Potifarë nyëdoˈoxy myäjtsë wyitkëjxy ets mëktaˈaky yˈanmääyë parë mëët tsyëënët. Ta pojënë yˈëxtëkëwaˈky parë tkugaˈagäˈäny. Per ta amëjää myäjtsë, pääty duˈunyë ja wyit ttukaktuty ets ja toxytyëjk yëˈëyë ojts tmëwëˈëmë ja José wyit (Génesis 39:11, 12).

Tyäˈädë yëˈë xytyukjamyajtsëm extëmë apostëlë Pablo jyënany: “Kugaˈaktë ja mëˈinduunk” (1 Korintʉ 6:18). ¡Jantsy oyë José dyajkyë ijxpajtën parë Dios mëduumbëty! Tyam, tuˈukmujkëm mëdë jäˈäy diˈib kyaj twintsëˈëgëdë Diosë yˈanaˈamën, per kyaj mbäät nasˈijxëm parë xynyinäjxëmë jyaˈayˈäjtën. Oy ko njëjpkudijëm, oy nuˈun xytsyiptakxëm.

José kajaa ojts tsyiptakxëty. Pes ja Potifarë nyëdoˈoxy jantsy jotˈambëjk ets tyukumëdowanë José. Pääty tyëjkë yax jojkpë axtë ja tyuumbëtëjk myiindääytyë parë tˈixäˈändë ti tuun jäjtëp. Ta tˈanmääy ja tyuumbëtëjk ko të netyë José jyaˈˈaguanëˈatäˈänyëty, per ko të tyëkë yax jojkpë, ta të kyeˈeky. Parë dyajtëyˈäjtëndëjkë, ta ttukˈijxyë José wyit. Ko ja nyaˈay jyajty, ta nanduˈun ojts ttukmëtmaytyaˈaky axtë ojts tpokyˈixy tiko netyë duˈumbë jäˈäy të dyajjäˈty extëmë José, ta ja Potifar jyantsy jyotˈambëjky. Ta netyë ojts tniˈanaˈamë parë José yajtsumët (Génesis 39:13-20).

Kyaj oy yajnijawë wiˈix ijty yˈixëty ja pujxndëjk diˈib Egipto, oyë arqueólogos të tjapäättë tuˈuk majtskë potsy kyutuk mä ijty yˈittë tsumyjyaˈay. Diˈib yajnijäˈäwëp, yëˈë ko jutoty ijtyë pujxndëjk.  Duˈunë José tnimaytyaky ko yëˈë nety tuˈugë lugäär diˈib jantsy kootsëm këxëˈkp mä tyuktëkë moˈon tujkën (Génesis 40:15). Nanduˈunë Salmo jyënaˈany ko yajtëytyuun: “Yajtuktekytsyuumë pujxn ets yajtukˈyoˈktsuumë pujxn” (Salmo 105:17, 18). Ja tsumyjyaˈay yajtuktsëmëˈktëp ijtyë kyëˈë ets yaˈˈatsuumuky mëdë kadenë ets nääk yajˈyoˈktsuumdëp. Mëkë José yˈayooy ets natëkë yajtëytyuuny.

Per diˈib niˈigyë oˈktëy, yëˈko jeky jap yˈijty mä ja lugäärë atsëˈëk ajawëbë. * José kyaj nety tnijawë pën pëtsëmëp näˈä. Ta ogäˈän dyaˈˈabejty tuk sëmään, tuk poˈo ets tuk jëmëjt. Per ¿ti tyuun parë kyaj ojts tsyipkeˈexy?

Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa xëmë yajpaty mëdë José. Duˈunë duˈun, Dios kyaj tmastutyë José ets jantsy oy jyaˈayˈajty mët yëˈë (Génesis 39:21). Nituˈugë pujxndëjk mbäädë Jyobaa kyayajtuˈuˈadukyëty parë tmastuˈudët pënaty mëduunëp (Romanʉs 8:38, 39). ¿Mbawinmaapy wiˈixë José dyaˈˈawäˈätsyë jyot kyorasoon ko Tyeetyë tsäjpotmëdë ttukmëtmaytyakyë yˈamay jyotmay? ¿Mbëjkypyë kuentë wiˈix jyotkujkmooyë Dios diˈib yajkypyë jotkujkˈäjtën? (2 Korintʉ 1:3, 4; Filipʉs 4:6, 7.) Per kyaj yëˈëyë Jyobaa ttukmëduunyë José. Biiblyë jyënaˈany ko pyudëjkë parë tyukjotkujkˈatëdët ja diˈib nyikëjxmˈäjtypy ja pujxndëjk.

Waˈanë nety ja tsumyjyaˈay yajtuunkmoˈoytyë jap pujxndëgoty, päätyë José nanduˈun tyëjkë tuumbë. José pyëjtakë jyot myëjää parë oy tyuuny ets ojtsë Jyobaa kyunuˈkxyëty. Wanaty wanaty tganaräjty ja diˈibë pujxndëjk kyuentˈäjtypy. Biiblyë jyënaˈany: “Ta ojts yëˈë tyuknipëkyë, ets ja pujxndëjkjäˈäy tkuentˈatëty. José yëˈë ënety nyiˈënaˈamëp winë mëdiˈibë tyundëbën ja pujxndëjkjäˈäyëty. Ja pujxndëjk ja nyiwintsën käˈäp ënety jyaty tyimkopkpëkyëty, ko tˈixëty pënë tëë ja José winë oy tuny. Jaˈa ko ja Wyintsën Dios yëˈë ënety mëëtˈäjtëp, ets yëˈë José ak oy winë wyimbëtsëˈëm jyëjpëtsëˈëmxëdëty” (Génesis 39:22, 23, MNM). ¡Jantsy jotkujkë José nyayjäˈäwë ko tˈijxy ko Dios kyaj jyaˈaytyëgooyë!

Mbäät nˈamaybyat njotmaybyatëm, per mbäät nmëmadakëm pën nmëdäjtëmë mëbëjkën extëmë José. Pën janääm jatsojk nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, nmëmëdoˈojëm yajxonë yˈanaˈamën ets pën nduˈunëmë mëjää parë nmëduˈunëm, nëjkxëp mëjwiin kajaa xykyunuˈkxëm extëm ojts tkunuˈkxyë José. Yëˈë mëjwiin kajaa nety ttukˈoyˈatäˈäny extëm ok pyëtsëmäˈäny mä wiinkpë rebistë.