LECCIÓN 03
¿A kuu kuʼun ini-yo ja kachi nu̱u̱ Biblia
Nu̱u̱ Biblia ndaniʼi-yo kuaʼa tuʼun vaʼa ji ja ku̱ú ichi nu̱u̱. Sanaa maa-ní kúni-ní kuni-ní naguá steʼen. De suni sanaa jani ini-ní nú kaʼan ndija. ¿A kuu kuʼun ini-yo nu̱u̱ nda tuʼun vaʼa ji ja kiji ichi nu̱u̱ sɨkɨ ja kuu-ji ɨn tutu janaʼán tuni? ¿A vaʼa kuu ja kandija-yo ja kaʼan Biblia sɨkɨ ja kundee sii ini-yo mita ji ichi nu̱u̱? Kuaʼa millón nda ñayí ka kandija-ji ja sukua kuu. Ka kachi-sa nu̱u̱-ní ja ná kuni maa-ní nakú ka jani ini-ji sukua, de kundeʼe-ní nú jinu ini-ní.
1. ¿A ni kenda ni kuu ndija ja nakani Biblia?
Biblia kachi ja ñúʼun nu̱u̱-ji “tuʼun nda̱a̱” tuʼun ja ni te̱e̱ ka̱jí (Eclesiastés 12:10, TNM). Kaʼan sɨkɨ ja ni kenda ni kuu nda̱a̱ ji sɨkɨ ñayí ni iyo ndija (kaʼvi-ní Lucas 1:3 ji 3:1, 2). Kuaʼa nda tuʼun kánuu ja kachi Biblia tanu kuu, ñayí, ndenu ni kuu ji ja ni kuu ɨn tiñu ka kachi kuaʼa nda historiador ji nda arqueólogo ja ni ka ndaniʼi-de tuʼun ja sukua ni kuu ndija.
2. ¿Nakú kandija-yo nu̱u̱ Biblia vese kuu-ji ɨn tutu janaʼán tuni?
Nu̱u̱ ndɨʼɨ nda kɨvɨ ichi yáta̱ Biblia kuu-ji ɨn tutu ndíchi tuni ka nde kɨvɨ saá. Tanu kuu, kachi tuʼun ja yitaʼan jín ciencia. De vese siin tuni ni jani xini nda ñayí sɨkɨ nda tuʼun yaʼa ta ni te̱e̱ Biblia. De, nu̱u̱ nda kɨvɨ mita ciencia kachi ja Biblia kaʼan nda̱a̱-ji. Nda tuʼun-ji “niini kuu kandija-yo mita ji nɨkani” (Salmo 111:8, TNM).
3. ¿Nakú kuu kandija-yo ja kaʼan Biblia sɨkɨ ja ku̱ú ichi nu̱u̱?
Nu̱u̱ Biblia ñúʼun nda profecía a ja kaʼan “tiñu ja nchaʼa kenda ku̱ú” (Isaías 46:10, TNM). Nu̱u̱ nda tiñu ja ni kuu, Biblia vaʼa tuni ni kachi-ji kuaʼa kuiya ichi yáta̱ ta nchaʼa kenda ku̱ú. Suni, vaʼa tuni kaʼan ka̱jí na̱sa kaa nu̱u̱ ñuuyɨvɨ́ kɨvɨ mita. Nu̱u̱ lección yaʼa kutuʼva-yo sava nda profecía Biblia, ji kundeʼe-yo na̱sa kenda ku̱ú ja kaʼan-ji.
NÁ KUTUʼVA KA-YO SƗKƗ TUʼUN YAʼA
Kundeʼe-yo na̱sa tuʼun ja ndaniʼi ciencia kitaʼan ji ja kachi Biblia, ji suni kutuʼva-yo sava nda profecía Biblia ja saʼvi ini.
4. Ciencia kachi ja Biblia kaʼan nda̱a̱
Kuaʼa ciento kuiya ichi yáta̱, kuaʼa tuni ñayí ni jani xini-ji ja Ñuʼun iyo ɨn nu̱u̱ yoso-ji. Ka kundeʼe-ní VIDEO.
Kundeʼe-ní ja ni te̱e̱ ta 3.500 kuiya ichi yáta̱ nu̱u̱ tutu Job. Ka kaʼvi-ní Job 26:7, TNM de ka ndatuʼun-ní sɨkɨ nda tuʼun yaʼa:
-
¿Nakú ɨn ja saʼvi ini kuu ja Biblia kaʼan ja Ñuʼun “nditakaa uun-ji”?
Iyo ni 200 kuiya ja ni jakuʼun vaʼa ini na̱sa jíkó ndute nu̱u̱ ñuʼun. Kundeʼe-ní naguá ni kachi Biblia kuaʼa kuiya ichi yáta̱. Ka kaʼvi-ní Job 36:27, 28, TNM de ka ndatuʼun-ní sɨkɨ nda tuʼun yaʼa:
-
¿Naguá kuu ja taʼa̱n ka ini-ní sɨkɨ tuʼun ja nakani sɨkɨ na̱sa nakuikó ndute nu̱u̱ ñuʼun?
-
¿A chíndeé nu̱u̱-ní ja kuʼun ka ini-ní nu̱u̱ Biblia nda texto ja ni kaʼvi-ní?
5. Biblia kachi tuʼun kánuu ja kuu ichi nu̱u̱
Ka kaʼvi-ní Isaías 44:27-45:2, TNM de ka ndatuʼun-ní sɨkɨ nda tuʼun yaʼa:
-
¿Na tuʼun kánuu ni kachi Biblia 200 kuiya ichi yáta̱ ja ñuu Babilonia kinunkava-ji?
Nda tuʼun nakani ja kuiya 539 ta nchaʼa kiji Cristo, ɨn rey Persia teé ni nani Ciro ji nda ejército-de ni kundeé-de nu̱u̱ ñuu Babilonia. Xinañuʼun, ni saʼa jíyo-de ndute kondúu̱ nu̱u̱ ñuu yaʼa. Ñukua, de sɨkɨ ja yuʼu vieʼe ñuu Babilonia nune, de sukua ni kuu ka kɨ́vɨ-de de nduu ni jiniñuʼun ka kana̱á-de. Ja ni yaʼa 2.500 kuiya ja ni kuu yaʼa, de ñuu Babilonia maa ni̱ yu̱u̱ kuu kɨvɨ mita. Kundeʼe-ní mita ja ni kachi Biblia.
Ka kaʼvi-ní Isaías 13:19, 20, TNM de ka ndatuʼun-ní sɨkɨ nda tuʼun yaʼa:
-
¿Na̱sa ni kunda̱a̱ profecía yaʼa?
Nda yu̱u̱ ja ni kindoo ja ni kuu ñuu Babilonia, nu̱u̱ ñuu Irak
6. Biblia ni kachi nda tiñu ja kenda kuu kɨvɨ mita
Biblia xnani nda kɨvɨ yaʼa “ndá qui̱vi̱ cuándiʼi” (2 Timoteo 3:1). Kundeʼe-ní ja ni kachi-ji sɨkɨ kɨvɨ mita.
Ka kaʼvi-ní Mateo 24:6, 7 de ka ndatuʼun-ní sɨkɨ nda tuʼun yaʼa:
-
¿Na tuʼun kánuu ni kachi Biblia sɨkɨ nda kɨvɨ kuandiʼi?
Ka kaʼvi-ní 2 Timoteo 3:1-5 de ka ndatuʼun-ní sɨkɨ nda tuʼun yaʼa:
-
Tanu ni kachi Biblia, ¿na tiñu ndevaʼa ini ka saʼa nda ñayí nu̱u̱ nda kɨvɨ mita?
-
¿A ndeʼe-ní ja sava ñayí ka saʼa-ji sukua?
JA KACHI SAVA NDA ÑAYÍ: “Biblia maa ni̱ tuʼun kuentu kuu”.
-
¿Na tuʼun saʼa ja jinu ini-ní ja kuu kuʼun ini-yo nu̱u̱ Biblia?
JA NI KUTUʼVA-YO
Ciencia, tuʼun nakani ji nda profecía steʼen ja kuu kuʼun ini-yo nu̱u̱ Biblia.
Tuʼun núku̱ʼun ini
-
¿A kuu Biblia ɨn tutu ja nakani ja ni kuu ndija, axi kuentu ni̱ kuu?
-
¿Na̱sa steʼen ciencia ja kachi Biblia?
-
¿A jani ini-ní ja Biblia kachi tuʼun ja ku̱ú ichi nu̱u̱? ¿De nakú jani ini-ní sukua?
NU̱U̱ NDANIʼI KA-NÍ TUʼUN
Kundeʼe-ní ja kaʼan nda científico, ¿a kaʼan nda̱a̱ Biblia?
“¿A kitaʼan tuʼun kaʼan Biblia ji nda tuʼun kaʼan ciencia?” (Artículo nu̱u̱ jw.org)
¿Naguá steʼen ja ndee-yo “ndá qui̱vi̱ cuándiʼi”?
“Iñu profecía Biblia ja kunda̱a̱ kɨvɨ mita” (La Atalaya, 1 yo̱o̱ mayo kuiya 2011)
Kutuʼva-ní na̱sa ni kunda̱a̱ nda profecía Biblia sɨkɨ ja ni tatuni Ñuu griego.
Kundeʼe-ní na̱sa nda profecía Biblia ni saʼa ja sa̱ma ta jani ini ɨn teé sɨkɨ Biblia.
“Nduu ni kandija-sa ja iyo ɨn Yandios” (La Atalaya, núm. 5 2017)
a Nda profecía kuu, nda tuʼun ja kachi Yandios ja ku̱ú ichi nu̱u̱.
