KĨTHOOMO GĨA KWIRITANA KĨA 8
RWĨMBO 130 Uwe Mwenye Kusamehe
Nĩatĩa Ũũmba Kwigerekania na Ũrekeri bwa Jehova?
“O ta uria Mwathani aaburekeere bwi, kinya bwi nou bubwirite kuthithagia.”—AKOL. 3:13.
JAMBO KUU
Makala hii itazungumzia hatua hususa ambazo tunaweza kuchukua ili kumsamehe mtu aliyetukosea.
1-2. (a) Nĩ magiita jarĩkũ monomono bũũmba kwĩthĩrwa bũrĩ ũntũ bũbũũmũ kũrekera muntũ ũngĩ? (b) Nĩatĩa Denise oonanĩrie nkuma ya ũrekeri?
JE, NI vigumu kwako kuwasamehe wengine? Wengi wetu tunahisi hivyo, hasa mtu anaposema au kufanya jambo linalotuumiza sana kihisia. Hata hivyo, tunaweza kushinda hisia hizo na kuwa wenye kusamehe. Kwa mfano, fikiria kisa cha dada anayeitwa Denise, a ambaye alisamehe kwa njia ya pekee. Mwaka wa 2017, Denise na familia yake walikuwa wametoka tu kutembelea Makao Makuu ya Ulimwenguni Pote ya Mashahidi wa Yehova yaliyokuwa yamefunguliwa karibuni. Walipokuwa wanarudi nyumbani, dereva mwingine alishindwa kudhibiti mwelekeo wa gari lake nalo likawagonga. Denise alipoteza fahamu baada ya aksidenti hiyo. Aliporudiwa na fahamu, alitambua kwamba watoto wake walikuwa wamejeruhiwa sana, na Brian, mume wake, alikuwa amekufa. Anapokumbuka wakati huo, Denise anasema, “Nilivunjika moyo na kuchanganyikiwa.” Baadaye, alitambua kwamba dereva huyo hakuwa ametumia kileo au dawa za kulevya au kukengeushwa na simu au kitu kingine chochote, naye Denise akamwomba Yehova ampatie amani.
2 Dereva aliyewagonga alishtakiwa kwa kosa la kuua bila kukusudia. Ikiwa mahakama ingempata na hatia, angeweza kufungwa gerezani. Hata hivyo, mahakama ilimjulisha Denise kwamba hukumu ya mwanamume huyo ilitegemea ushahidi ambao angetoa. Denise anasema hivi: “Nilihisi kama mtu amefungua vidonda vyangu na kuvimiminia chumvi nyingi, kwa sababu nilihitaji kuzungumza kuhusu kipindi kibaya zaidi maishani mwangu.” Majuma machache tu baadaye, Denise aliketi mahakamani akiwa tayari kutoa ushahidi mbele ya mwanamume huyo aliyekuwa ameisababishia familia yake maumivu makali. Denise alisema nini? Alimwomba hakimu amwonyeshe rehema mwanamume huyo. b Alipomaliza kuzungumza, hakimu alitokwa na machozi. Hakimu huyo alisema hivi: “Katika miaka 25 niliyofanya kazi nikiwa hakimu, sijawahi kusikia kamwe jambo kama hili katika mahakama hii. Sijawahi kamwe kusikia familia iliyoathiriwa ikiomba mshtakiwa aonyeshwe rehema. Sijasikia kamwe maneno ya upendo na kusamehe.”
3. Nĩmbi biatetherie Denise kwonania ũrekeri?
3 Ni nini kilichomsaidia Denise kusamehe? Alitafakari kuhusu jinsi Yehova anavyosamehe. (Mika 7:18) Tunapothamini msamaha ambao Yehova ametuonyesha, tutachochewa kuwasamehe wengine.
4. Nĩatĩa Jehova endaga tũthithĩria antũ bangĩ rĩrĩa batwatĩria? (Aefeso 4:32)
4 Yehova anataka tuwasamehe wengine kwa hiari kama yeye anavyotusamehe. (Soma Waefeso 4:32.) Anatarajia tuwasamehe wale wanaotuumiza. (Zab. 86:5; Luka 17:4) Katika makala hii, tutachunguza mambo matatu yatakayotusaidia kuwa wenye kusamehe zaidi.
MENYA ŨKUNĨKĨRA ŨRĨA ŨKWIGUA
5. Kũringana na Njuno 12:18, nĩatĩa twigagua rĩrĩa twatĩrua?
5 Huenda tukaumizwa sana kwa sababu ya mambo ambayo mtu anasema au kutufanyia, hasa ikiwa mtu huyo ni rafiki wa karibu au mtu wa familia. (Zab. 55:12-14) Nyakati nyingine, maumivu makali tunayopata yanaweza kufananishwa na maumivu makali tunayopata tunapochomwa kisu. (Soma Methali 12:18.) Huenda tukajaribu kupuuza au kuzuia hisia zetu za kuumizwa. Lakini kufanya hivyo ni sawa na kuchomwa kisu halafu unakiacha kisu hicho kwenye kidonda. Vivyo hivyo, hatuwezi kutarajia kwamba tutahisi vizuri ikiwa tutapuuza hisia zetu.
6. Nĩatĩa tũũmba kũthithia rĩrĩa muntũ atwatĩria?
6 Mtu anapotuudhi, huenda hisia ya kwanza inayojitokeza ni hasira. Biblia inakiri kwamba tunaweza kuwa na hasira. Hata hivyo, inatuonya tusiruhusu hisia za hasira zitutawale. (Zab. 4:4; Efe. 4:26) Kwa nini? Kwa sababu mara nyingi hisia zetu huongoza kwenye matendo. Na mara nyingi hasira haina matokeo mazuri. (Yak. 1:20) Kumbuka kwamba hasira ni hisia inayojitokeza, lakini kuendelea kukasirika ni uamuzi ambao mtu anafanya.
Hasira ni hisia inayojitokeza, lakini kuendelea kukasirika ni uamuzi ambao mtu anafanya
7. Nĩatĩa ũngĩ tũũmba kwigua rĩrĩa twatĩrua?
7 Tunapotendewa kwa njia isiyofaa, huenda tukapatwa na hisia nyingine mbaya. Kwa mfano, dada anayeitwa Ann anasema hivi: “Nilipokuwa mtoto, baba yangu alimwacha mama yangu na kumuoa yaya wangu. Nilihisi nimetelekezwa. Walipopata watoto, nilihisi watoto hao wamechukua nafasi yangu. Nilipokuwa nikiendelea kukua nilihisi kwamba hakuna anayenipenda.” Dada anayeitwa Georgette anaeleza jinsi alivyohisi mume wake alipokosa kuwa mwaminifu na kufanya uzinzi. Anasema hivi: “Tulikuwa marafiki tangu tulipokuwa watoto. Tulifanya upainia pamoja! Nilivunjika moyo sana.” Dada anayeitwa Naomi anasema hivi: “Sikuwahi kuwazia kwamba mume wangu angeniumiza. Hivyo, aliponiambia alikuwa akitazama ponografia na kunificha, nilihisi kwamba amenisaliti na kunitendea kwa hila.”
8. (a) Nĩkĩ tũbuĩrĩte kũrekera antũ bangĩ? (b) Nĩatĩa tũgunĩkaga rĩrĩa twarekanĩra? (Tega kathandũkũ “ Namna Gani Ikiwa Tumeumizwa Sana na Mtu Mwingine?”)
8 Hatuwezi kudhibiti mambo ambayo wengine wanatuambia au kutufanyia, lakini tunaweza kujitahidi kudhibiti jinsi tunavyoitikia. Na mara nyingi jambo bora tunaloweza kufanya ni kusamehe. Kwa nini? Kwa sababu tunampenda Yehova, naye anataka tuwasamehe wengine. Ikiwa tutaendelea kukasirika na kutosamehe, kuna uwezekano mkubwa kwamba tutatenda kipumbavu na hata kuathiri afya yetu. (Met. 14:17, 29, 30) Fikiria mfano wa dada anayeitwa Christine. Anasema hivi: “Ninapolemewa na hisia zenye kuumiza, ninatabasamu mara chache. Ninakula vyakula visivyo na lishe. Silali vya kutosha, na inakuwa vigumu zaidi kudhibiti hisia zangu, jambo ambalo linaathiri ndoa yangu na uhusiano wangu pamoja na wengine.”
9. Nĩkĩ tũbuĩrĩte kũrekera buru na kũũrĩrua?
9 Hata ikiwa mtu aliyetuumiza hatatuomba msamaha, tunaweza kupunguza madhara aliyotusababishia. Jinsi gani? Georgette, aliyetajwa awali, anasema hivi: “Ilinichukua muda mrefu, lakini hatimaye niliacha kuwa na kinyongo na hasira kumwelekea mume wangu wa zamani. Matokeo ni kwamba, nilihisi amani nyingi.” Tunapoamua kutoweka kinyongo, tunaulinda moyo wetu usiathiriwe na uchungu. Pia, tunajipatia zawadi—tunaweza kuendelea na maisha yetu na kuyafurahia tena. (Met. 11:17) Lakini unapaswa kufanya nini ikiwa huko tayari kusamehe?
MANTŨ JARĨA JOMBA GŨGŨTETHIA RĨRĨA ŨKWIGUA ŨRŨRŨ NKORONE
10. Nĩkĩ tũbuĩrĩte gũciaa kaanya ga kwora kĩmathũgaanio? (Tega kinya mbica.)
10 Tunawezaje kushinda hisia zenye kuumiza? Njia moja ni kwa kujipatia muda wa kupona. Baada ya kupata matibabu, mtu ambaye amejeruhiwa vibaya anahitaji wakati ili apone. Kwa njia hiyohiyo, huenda tukahitaji wakati ili tupone kihisia kabla ya kuwa tayari kumsamehe mtu kutoka moyoni.—Mhu. 3:3; 1 Pet. 1:22.
Kama tu ambavyo jeraha halisi linahitaji kutunzwa vizuri na kupata muda wa kutosha ili kupona, ndivyo ilivyo kwa jeraha la kihisia (Tazama fungu la 10)
11. Nĩatĩa maromba jomba gũgũtethia nĩkenda ũrekera bangĩ?
11 Sali kwa Yehova ili akusaidie uwe mwenye kusamehe. c Ann, aliyetajwa awali, anaeleza jinsi sala ilivyomsaidia. Anasema hivi: “Nilimwomba Yehova amsamehe kila mtu katika familia kwa mambo ambayo hatukuyashughulikia vizuri. Kisha nilimwandikia barua baba yangu na mke wake mpya na kuwaambia kwamba nimewasamehe.” Ann anakiri kwamba haikuwa rahisi kufanya hivyo. Lakini anasema hivi: “Ninatumaini kwamba jitihada zangu za kumwiga Yehova na kusamehe, zitamchochea baba yangu na mke wake kujifunza kumhusu Yehova.”
12. Nĩkĩ tũbuĩrĩte kwĩrĩgĩĩra Jehova nkũrũki ya ũrĩa tũkwigua? (Njuno 3:5, 6)
12 Mtumaini Yehova, si hisia zako. (Soma Methali 3:5, 6.) Sikuzote Yehova anajua jambo linalotufaa zaidi. (Isa. 55:8, 9) Na hawezi kamwe kutuomba tufanye jambo ambalo litatudhuru. Hivyo, anapotutia moyo tuwe wenye kusamehe, tunaweza kuwa na uhakika kwamba tukifanya hivyo tutanufaika. (Zab. 40:4; Isa. 48:17, 18) Kwa upande mwingine, tukitumaini hisia zetu, huenda tusiweze kamwe kusamehe. (Met. 14:12; Yer. 17:9) Naomi, aliyetajwa awali, anasema hivi: “Mwanzoni, niliamini kwamba sikuhitaji kumsamehe mume wangu kwa sababu ya kutazama ponografia. Niliogopa kwamba angeniumiza tena au angesahau jinsi alivyoniumiza sana. Na nilijiambia kwamba Yehova alielewa hisia zangu. Lakini baadaye nilitambua kwamba kwa kuwa Yehova anaelewa hisia zangu, hilo halimaanishi kwamba anakubaliana nazo. Anajua jinsi ninavyohisi, na kwamba muda unahitajika ili kupona, lakini pia anataka niwe mwenye kusamehe.” d
ĨTHĨRWA NA MWONERE JŨMWEGA JWEGIE ŨRĨA ŨKWIGUA
13. Kũringana na Aroma 12:18-21, nĩatĩa tũbuĩrĩte kũthithia?
13 Tunapomsamehe mtu aliyetuumiza sana, tungependa kufanya mengi zaidi ya kuamua tu kuacha kuzungumzia jambo hilo. Ikiwa mtu aliyetuumiza pia ni ndugu au dada yetu wa kiroho, lengo letu ni kufanya amani. (Mt. 5:23, 24) Tunachagua kuonyesha rehema badala ya hasira na kusamehe badala ya kuweka kinyongo. (Soma Waroma 12:18-21; 1 Pet. 3:9) Ni nini kinachoweza kutusaidia kufanya hivyo?
14. Nĩatĩa tũbuĩrĩte gũciũmia kũthithia, na nĩkĩ?
14 Tunapaswa kujitahidi kumwona mtu ambaye ametuudhi kama Yehova anavyomwona. Yehova anachagua kuona sifa nzuri za watu. (2 Nya. 16:9; Zab. 130:3) Tunapowatazama watu, mara nyingi sisi huona kile tunachokazia fikira—iwe ni sifa nzuri au sifa zao mbaya. Tunapokazia fikira sifa nzuri za wengine, itakuwa rahisi zaidi kuwasamehe. Kwa mfano, ndugu anayeitwa Jarrod anasema hivi: “Inakuwa rahisi zaidi kwangu kumsamehe ndugu yangu ninapolinganisha kosa lake na orodha ndefu ya sifa zake nzuri ninazozipenda.”
15. Nĩkĩ bũrĩ ũntũ bwa gĩtũmi kwĩra muntũ ĩmwe kwa ĩmwe atĩ ũkũmũrekera?
15 Jambo lingine muhimu la kufikiria kufanya ni kumwambia mtu kwamba umemsamehe. Kwa nini? Naomi, aliyetajwa awali, anasema hivi: “Mume wangu aliniuliza, ‘Je, umenisamehe?’ Nilipofungua mdomo ili nimwambie, ‘Nimekusamehe,’ nilishindwa kusema maneno hayo. Nikatambua kwamba sikuwa nimemsamehe kikweli kutoka moyoni. Baadaye, niliweza kumwambia neno hilo lenye nguvu, ‘Nimekusamehe.’ Nilipomsamehe mume wangu, alitokwa na machozi. Nilishangaa kuona jinsi jambo hilo lilivyompa kitulizo na jinsi lilivyonipa amani nyingi. Tangu wakati huo, nilijifunza kumtumaini tena mume wangu na sasa yeye ndiye rafiki yangu wa karibu zaidi.”
16. Nĩ ũntũ bũrĩkũ ũkwiritana bwegie ũrekeri?
16 Yehova anataka tuwasamehe wengine. (Kol. 3:13) Hata hivyo, huenda ikawa vigumu kwetu kuwasamehe. Lakini tunaweza kufaulu kuwasamehe ikiwa hatutapuuza hisia zetu na kujitahidi kuzishughulikia. Kisha tunaweza kusitawisha hisia nyingine zinazofaa.—Tazama sanduku “ Hatua Tatu Zitakazotusaidia Kusamehe.”
THŨGAANĨRIA BAITA CIA KŨREKANĨRA KUUMA NKORONE
17. Tũrĩna itũmi birĩkũ bia kũrekanĩra?
17 Tuna sababu nyingi za kuwa wenye kusamehe. Fikiria baadhi ya sababu hizo. Kwanza, tunamwiga Baba yetu mwenye rehema, Yehova. (Luka 6:36) Pili, tunaonyesha kwamba tunathamini msamaha ambao kwa fadhili Yehova ametupatia. (Mt. 6:12) Na tatu, tunafurahia kuwa na afya nzuri na kuimarisha uhusiano mzuri pamoja na wengine.
18-19. Kũrekera bangĩ kũũmba kwĩthĩrwa na maumĩĩra jarĩkũ?
18 Tunapowasamehe wengine, huenda tukapata baraka tusizotarajia. Kwa mfano, ona jambo lililotokea katika kisa cha Denise, aliyetajwa awali. Ingawa Denise hakujua wakati huo, mwanamume aliyesababisha aksidenti alipanga kujiua baada ya kesi yake kusikilizwa. Hata hivyo, aliguswa moyo sana na msamaha wa Denise hivi kwamba akaanza kujifunza Biblia na Mashahidi wa Yehova.
19 Huenda tukahisi kwamba kumsamehe mtu ni mojawapo ya mambo magumu zaidi tutakayohitaji kufanya—lakini kusamehe kunaweza pia kuwa mojawapo ya mambo yenye kuthawabisha zaidi. (Mt. 5:7) Hivyo, acheni sisi sote tufanye yote tunayoweza kumwiga Yehova na kuwasamehe wengine.
RWĨMBO 125 “Wenye Furaha Ni Wale Wenye Rehema!”
a Baadhi ya majina yamebadilishwa.
b Katika hali kama hiyo, kila Mkristo anapaswa kuamua kibinafsi kuhusu hatua atakayochukua.
c Tazama video za nyimbo hizi zilizotungwa: ““Tusameheane,” “Samehe Kabisa,” na “Kuwa Marafiki Tena” kwenye jw.org.
d Ingawa kutazama ponografia ni dhambi na ni tendo lenye kuumiza, halimpi mwenzi wa ndoa asiye na hatia msingi wa talaka ya Kimaandiko.
