1. Nĩ biũria birĩkũ mwarĩ wa baaba abuĩrĩte gũciũria, rĩrĩa akũthũgaanĩria muntũ wa kũmũgũra?

WAKRISTO wote wako chini ya ukichwa mkamilifu wa Yesu Kristo. Hata hivyo, mwanamke Mkristo anapoolewa anakuwa chini ya ukichwa wa mwanamume asiye mkamilifu. Hilo linaweza kutokeza changamoto. Hivyo, mwanamke anapochagua mwenzi wa ndoa, ni vema ajiulize hivi: ‘Ni mambo gani yanayonionyesha kwamba ndugu huyu atakuwa kichwa kizuri cha familia? Je, anatanguliza mambo ya kiroho maishani? Ikiwa sivyo, ni nini kinachonifanya nifikiri kwamba tutakapooana atakuwa kichwa kizuri cha kiroho?’ Bila shaka, dada anafanya vema pia kujiuliza hivi: ‘Mimi nina sifa gani nzuri zitakazoinufaisha ndoa yetu? Je, mimi nina subira na ni mkarimu? Je, nina uhusiano mzuri na Yehova?’ (Mhu. 4:9, 12) Kiasi cha furaha ambacho mke atakuwa nacho kwenye ndoa, kitategemea kwa kadiri fulani maamuzi anayofanya kabla ya kuolewa.

2. Nĩmbi tũkairitana kĩthoomone gĩkĩ?

² Mamilioni ya dada zetu Wakristo wameweka mfano bora wa kujitiisha kwa waume zao. Wanapaswa kupongezwa! Tunafurahi kumtumikia Yehova pamoja na wanawake hao washikamanifu! Katika makala hii, tutachunguza majibu ya maswali haya matatu: (1) Ni baadhi ya changamoto gani ambazo wake wanakabili? (2) Kwa nini mke anachagua kujitiisha kwa mume wake? (3) Waume na wake Wakristo wanaweza kujifunza nini kuhusu ujitiisho kutokana na mfano wa Yesu, Abigaili, na Maria, mke wa Yosefu na mama ya Yesu?

3. Nĩkĩ gũtĩ ngũrano kinya ĩmwe ĩrĩ ĩmbũjũru?

³ Ndoa ni zawadi kamilifu kutoka kwa Mungu, lakini wanadamu si wakamilifu. (1 Yoh. 1:8) Hiyo ndiyo sababu Neno la Mungu linawaonya wenzi wa ndoa kwamba watakabili changamoto zinazofafanuliwa kuwa “dhiki katika mwili wao.” (1 Kor. 7:28) Ona baadhi ya changamoto ambazo huenda mke akakabili.

4. Nĩmbi biũmba gũtũma mwekũrũ ona kwinyiia kĩrĩ mũkũrũ wawe, ta ũntũ bwa kũmwagĩra gĩtũmi?

⁴ Kwa sababu ya malezi yake, huenda mke akahisi kwamba kujitiisha kwa mume wake kutamfanya aonekane duni. Marisol, anayeishi Marekani anasema hivi: “Katika eneo nililolelewa wanawake waliambiwa tena na tena kwamba ni lazima wawe sawa na wanaume katika kila kitu. Ninajua kwamba Yehova ameweka mpango wa ukichwa na amewapa wanawake jukumu la kujitiisha kwa unyenyekevu, lakini jukumu hilo ni lenye kuheshimika. Hata hivyo, ni changamoto kudumisha maoni yaliyosawazika kuhusu ukichwa.”

5. Nĩ mwonere jũrĩkũ jũtĩagĩrĩte bamwe bethagĩrwa naju, jwegie antũ aka?

⁵ Kwa upande mwingine, huenda mwanamke akaolewa na mwanamume anayefikiri kwamba wanawake ni duni kwa kulinganisha na wanaume. Ivon, dada kutoka Amerika ya Kusini, anasema hivi: “Katika eneo letu, wanaume hula kwanza kisha wanawake hufuata. Wasichana wadogo wanatarajiwa kupika na kufanya usafi, lakini wavulana wanatumikiwa na mama na dada zao, na wanaambiwa kwamba wao ni ‘wafalme wa nyumba.’” Yingling, dada anayetoka Asia, anasema hivi: “Katika lugha yangu kuna msemo unaomaanisha wanawake hawahitaji kuwa na akili nyingi au uwezo mbalimbali. Jukumu lao ni kufanya kazi zote za nyumbani, lakini hawaruhusiwi kueleza maoni yao kwa waume zao.” Mume aliyeathiriwa na mitazamo hiyo isiyo na upendo na isiyo ya Kimaandiko, anafanya maisha yawe magumu kwa mke wake, anashindwa kumwiga Yesu, na hampendezi Yehova.—Efe. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Nĩatĩa ekũrũ babuĩrĩte kũthithia nĩkenda bekĩra inya ngwatanĩro yaao amwe na Jehova?

⁶ Kama ilivyotajwa katika makala iliyotangulia, Yehova anatarajia waume Wakristo waandalie familia zao mahitaji yao ya kiroho, kihisia, na kimwili. (1 Tim. 5:8) Hata hivyo, akina dada walioolewa wanapaswa kutenga wakati kutoka kwenye ratiba zao zenye shughuli nyingi ili kusoma na kutafakari Neno la Mungu kila siku na kusali kwa Yehova kutoka moyoni. Hilo linaweza kuwa changamoto. Wake wana shughuli nyingi, hivyo huenda wakahisi kwamba hawana wakati au nguvu za kufanya mambo hayo, lakini ni muhimu sana watafute wakati wa kufanya mambo hayo. Kwa nini? Kwa sababu Yehova anataka kila mmoja wetu asitawishe na kudumisha uhusiano wa kibinafsi pamoja naye.—Mdo. 17:27.

7. Nĩmbi ĩgateetheeria mwekũrũ kwona bũrĩ ũntũ bũbũũthũ kwingia kaanya kawe?

⁷ Inaeleweka kwamba mke anahitaji kujitahidi sana ili ajitiishe kwa mume wake asiye mkamilifu. Hata hivyo, itakuwa rahisi zaidi kwake kutimiza mgawo ambao Yehova amempa, ikiwa anaelewa na kukubali sababu za Kimaandiko zinazoeleza kwa nini anapaswa kujitiisha kwa mume wake.

8. O ta ũrĩa kwonanĩtue kĩrĩ Aefeso 5:22-24, nĩkĩ mwekũrũ Mũkristũ ainyiagia kĩrĩ mũkũrũ wawe?

⁸ Mke Mkristo anachagua kujitiisha kwa mume wake kwa sababu hivyo ndivyo Yehova anavyotaka afanye. (Soma Waefeso 5:22-24.) Anamtumaini Baba yake wa  mbinguni, akitambua kwamba sikuzote anachochewa na upendo na hawezi kumwomba afanye jambo fulani isipokuwa tu liwe kwa faida yake.—Kum. 6:24; 1 Yoh. 5:3.

9. Kwĩthagĩrwa na maumĩĩra jarĩkũ rĩrĩa mwekũrũ Mũkristũ atĩĩa ũtongeeria bwa mũkũrũ wawe?

⁹ Ulimwengu unawachochea wanawake wapuuze viwango vya Yehova na waone kwamba kujitiisha kunawadhalilisha. Bila shaka, wale wanaoendeleza mawazo hayo hawamjui Mungu wetu mwenye upendo. Kamwe, Yehova hawezi kuwapa binti zake wenye thamani amri ambayo ingewadhalilisha. Dada anayejitahidi kutimiza jukumu ambalo Yehova amempatia anachangia amani katika nyumba yake. (Zab. 119:165) Mume wake hunufaika, yeye hunufaika, na watoto hunufaika.

10. Nĩmbi tũkwiritana kuumania na jarĩa Carol augĩte?

¹⁰ Mke anayejitiisha kwa mume wake asiye mkamilifu anathibitisha kwamba anampenda na kumheshimu Yehova, yule aliyeanzisha mpango wa ukichwa. Carol, anayeishi Amerika ya Kusini, anasema hivi: “Ninajua kwamba mume wangu atakosea. Pia, ninajua kwamba jinsi ninavyomtendea anapokosea kunafunua ni kwa kadiri gani ninathamini urafiki wangu pamoja na Yehova. Hivyo, ninajitahidi kuendelea kujitiisha kwa sababu ninataka kumpendeza Baba yangu wa mbinguni.”

11. Nĩmbi ĩteethagia mwarĩ wa baaba Aneese kũrekera mũkũrũ wawe, na nĩmbi tũũmba kwiritana kuumania nawe?

¹¹ Inaweza kuwa changamoto kwa mke kumheshimu na kujitiisha kwa mume wake ikiwa anahisi kwamba hajali hisia zake na mambo yanayomhangaisha. Lakini ona jinsi Aneese, dada aliyeolewa, anavyotenda hilo linapotokea. Anasema hivi: “Ninajitahidi kutoweka kinyongo. Ninakumbuka kwamba sisi sote hukosea. Lengo langu ni kusamehe kwa hiari, kama Yehova anavyofanya. Ninaposamehe, ninapata tena amani ya akili.” (Zab. 86:5) Mke anapokuwa mwenye kusamehe, mara nyingi itakuwa rahisi zaidi kwake kujitiisha.

12. Bibiria ĩrĩ na ngerekano irĩkũ?

¹² Baadhi ya watu huenda wakahisi kwamba mtu anayejitiisha ni dhaifu. Lakini maoni hayo si kweli hata kidogo. Biblia ina mifano  mingi ya watu waliojitiisha, lakini ambao walikuwa jasiri. Fikiria mambo tunayoweza kujifunza kutoka kwa Yesu, Abigaili, na Maria.

13. Nĩkĩ Jesũ ainyiagia kĩrĩ Jehova? Tarĩĩria.

¹³ Yesu anajitiisha kwa Yehova, lakini si kwa sababu hana akili nyingi au uwezo. Mtu mwenye akili nyingi sana ndiye tu angeweza kufundisha kwa njia rahisi na iliyo wazi kama Yesu alivyofanya. (Yoh. 7:45, 46) Yehova aliheshimu sana uwezo wa Yesu hivi kwamba alimruhusu afanye kazi kando yake alipokuwa akiumba ulimwengu. (Met. 8:30; Ebr. 1:2-4) Na tangu Yesu alipofufuliwa, Yehova amemkabidhi mamlaka yote mbinguni na duniani. (Mt. 28:18) Ingawa Yesu ana uwezo mkubwa, bado anategemea mwongozo wa Yehova. Kwa nini? Kwa sababu anampenda Baba yake.—Yoh. 14:31.

14. Nĩatĩa akũrũ bakwiritana kuumania na (a) ũrĩa Jehova oonaga ekũrũ? (b) mantũ jarĩa jagweti iukune rĩa Njuno 31?

¹⁴ Mambo ambayo waume wanaweza kujifunza. Yehova hakumfanya mke ajitiishe kwa mume wake kwa sababu anawaona wanawake kuwa dhaifu kuliko wanaume. Yehova amethibitisha hilo kwa kuwachagua wanawake na pia wanaume kuwa watawala pamoja na Yesu. (Gal. 3:26-29) Yehova ameonyesha kwamba anamtumaini Mwana wake kwa kumkabidhi mamlaka. Vivyo hivyo, mume mwenye hekima atamkabidhi mke wake mamlaka ya kadiri. Linapofafanua wajibu wa mke mwenye uwezo, Neno la Mungu linasema kwamba anaweza kusimamia nyumba, kununua na kutunza shamba, na kufanya biashara. (Soma Methali 31:15, 16, 18.) Yeye si mtumwa ambaye hana haki ya kueleza maoni yake. Badala yake, mume wake anamtumaini na kusikiliza maoni yake. (Soma Methali 31:11, 26, 27.) Mwanamume anapomtendea mke wake kwa heshima ya aina hiyo, mke wake atafurahia kuwa chini ya ukichwa wake.

15. Nĩmbi ekũrũ boomba kwiritana kuumania na ngerekano ya Jesũ?

¹⁵ Mambo ambayo wake wanaweza kujifunza. Ingawa Yesu ametimiza mambo makubwa, hahisi kwamba kujitiisha chini ya ukichwa wa Yehova kunamfanya awe duni. (1 Kor. 15:28; Flp. 2:5, 6) Vivyo hivyo, mwanamke mwenye uwezo ambaye anafuata mfano wa Yesu, hatajihisi duni kwa kuwa anajitiisha kwa mume wake. Atamuunga mkono mume wake, si kwa sababu tu anampenda, bali hasa kwa sababu anampenda na kumheshimu Yehova.

16. Kũringana na 1 Samweli 25:3, 23-28, nĩ mantũ jarikũ jamoomũ Abigaili aakũrũkĩrĩĩre? (Tega mbica karatacine ka mbere.)

¹⁶ Abigaili alikuwa na mume aliyeitwa Nabali. Alikuwa mwanamume mbinafsi, mwenye kiburi, na asiye na shukrani. Hata hivyo, Abigaili hakutumia sababu hizo kama njia rahisi ya kuvunja ndoa yake. Angeweza kukaa kimya na kumruhusu Daudi na wanaume wake wamuue mume wake. Badala yake, alichukua hatua hususa ili kumlinda Nabali pamoja na familia yake kubwa. Wazia ujasiri ambao Abigaili alihitaji ili kuwakaribia wanaume 400 wenye silaha na kujadiliana kwa heshima pamoja na Daudi. Hata alikuwa tayari kubeba lawama ya matendo ya mume wake. (Soma 1 Samweli 25:3, 23-28.) Daudi alikubali waziwazi kwamba Yehova alikuwa amemtumia mwanamke huyo mwenye ujasiri kumpa ushauri aliohitaji ambao ulimzuia kufanya kosa kubwa.

17. Nĩmbi akũrũ boomba kwiritana kuumania na karũgono ka Daudi na Abigaili?

¹⁷ Mambo ambayo waume wanaweza kujifunza. Abigaili alikuwa mwanamke mwenye hekima. Kwa hekima, Daudi alisikiliza ushauri wake. Na matokeo yake aliepuka matendo ambayo yangemfanya awe na hatia ya damu. Vivyo hivyo, mume mwenye hekima atafikiria  kwa makini maoni ya mke wake kabla ya kufanya maamuzi muhimu. Huenda maoni yake yakamsaidia kuepuka kufanya maamuzi yasiyo ya hekima.

18. Nĩmbi ekũru boomba kwiritana kuumania na ngerekano ya Abigaili?

¹⁸ Mambo ambayo wake wanaweza kujifunza. Mke anayempenda na kumheshimu Yehova, anaweza kuinufaisha familia yake, hata ikiwa mume wake hamtumikii Yehova au haishi kulingana na viwango Vyake. Hatatafuta njia isiyo ya Kimaandiko ili kuvunja ndoa yake. Badala yake, kwa kumheshimu na kujitiisha, atajitahidi kumchochea mume wake ajifunze kumhusu Yehova. (1 Pet. 3:1, 2) Lakini hata ikiwa hataitikia vizuri licha ya mfano wake mzuri, Yehova anathamini ushikamanifu ambao mke mwenye kujitiisha anamwonyesha Yeye.

19. Nĩ mantũne ta jarĩkũ mwekũrũ atĩathĩkĩra mũkũrũ wawe?

¹⁹ Hata hivyo, mke Mkristo mwenye kujitiisha hatamuunga mkono mume wake ikiwa anamwomba avunje sheria au kanuni za Biblia. Kwa mfano, wazia kwamba mwenzi asiye mwamini anamwambia dada Mkristo aseme uwongo, aibe, au ajihusishe katika mwenendo fulani usio wa Kimaandiko. Wakristo wote, kutia ndani akina dada walioolewa, wanamtii kwanza Yehova Mungu. Ikiwa dada ataombwa kuvunja kanuni za Biblia anapaswa kukataa, akitoa sababu za kukataa ombi la mume wake kwa fadhili, lakini kwa uthabiti.—Mdo. 5:29.

20. Nĩmbi bigũtũteethia kũmenya atĩ, Maria naarĩ na ngwatanĩro ya akuĩ amwe na Jehova?

²⁰ Maria alikuwa na uhusiano wa kibinafsi na wa karibu pamoja na Yehova. Ni wazi kwamba aliyajua vizuri Maandiko. Katika mazungumzo yake na Elisabeti, mama ya Yohana Mbatizaji, Maria aliyarejelea Maandiko ya Kiebrania zaidi ya mara 20. (Luka 1:46-55) Na fikiria ukweli huu: Ingawa Yosefu alikuwa amemchumbia Maria, mwanzoni malaika wa Yehova hakumtokea yeye. Malaika alizungumza moja kwa moja kwanza na Maria na kutangaza kwamba angemzaa Mwana wa Mungu. (Luka 1:26-33) Yehova alimjua Maria vizuri na alikuwa na uhakika kwamba angempenda na kumtunza Mwana wake. Na hapana shaka kwamba Maria aliendelea kuwa na  uhusiano mzuri pamoja na Yehova hata baada ya Yesu kufa na kufufuliwa kwenda mbinguni.—Mdo. 1:14.

21. Nĩmbi akũrũ boomba kwiritana kuumania na jarĩa Bibiria yugĩĩte jegie Maria?

²¹ Mambo ambayo waume wanaweza kujifunza. Mume mwenye hekima anafurahi mke wake anapoyajua Maandiko vizuri. Jambo hilo halimwogopeshi, na hahisi kwamba mke wake anataka kuwa kichwa cha familia. Anatambua kwamba ikiwa mke wake anaijua Biblia na kanuni zake vizuri anaweza kuinufaisha familia. Bila shaka, hata ikiwa mke ana elimu kubwa kuliko mume wake, ni wajibu wa mume kuongoza ibada ya familia na utendaji mwingine wa kitheokrasi.—Efe. 6:4.

22. Nĩmbi ekũrũ boomba kwiritana kuumania na Maria?

²² Mambo ambayo wake wanaweza kujifunza. Ni lazima mwanamke ajitiishe kwa mume wake, lakini bado anawajibika kwa ajili ya hali yake mwenyewe ya kiroho. (Gal. 6:5) Hivyo, ni lazima atenge wakati kwa ajili ya kujifunza kibinafsi na kutafakari. Jambo hilo litamsaidia kudumisha upendo wake na heshima kwa Yehova na kupata shangwe anapojitiisha kwa mume wake.

23. Nĩatĩa ekũru barĩa bainyiiagia bagunĩkaga bongwa, bakaguna nja ciao, na kinya kĩũthũrano?

²³ Wake wanaoendelea kujitiisha kwa waume zao kwa sababu ya upendo wao kwa Yehova, watapata shangwe zaidi na kuridhika zaidi kuliko wale wanaokataa mpango wa Yehova wa ukichwa. Wanawawekea kielelezo kizuri wanaume na wanawake vijana. Wanasaidia kuchangia hali ya upendo na amani, si katika familia tu, bali pia kutanikoni. (Tito 2:3-5) Leo, wanawake wanafanyiza sehemu kubwa ya wale wanaomtumikia Yehova kwa ushikamanifu. (Zab. 68:11) Sisi sote, iwe ni wanaume au wanawake tunatimiza sehemu muhimu katika kutaniko. Makala inayofuata, itazungumzia jinsi kila mmoja wetu anavyoweza kutimiza sehemu hiyo.