Skip to content

Skip to table of contents

STADI ATIKOL 48

“Ba Helaḡa”

“Ba Helaḡa”

“Ba helaḡa, emui kara idoidiai lalodiai.”​—1 PET. 1:15.

ANE 29 Kara Maoromaoro Ba Badinaia

INA STADI ANINA *

1. Aposetolo Petro ese Kristen taudia be dahaka sisiba e henidia, bona dahaka dainai reana ena sisiba ibadinana na be aukamu?

ENA be eda helaro na guba ai eiava tanobada ai, to aposetolo Petro ese Kristen ginigunadia edia negai e nohova horoa Kristen taudia e henidia sisibana baita haeroamu neganai, ita na be durudamu. Petro na eto: “E boirimui Tauna vada e helaḡa heḡereḡerena, umui danu ba helaḡa, emui kara idoidiai lalodiai. Badina be vada e torea, Umui na ba helaḡa, badina be lau name helaḡa.” (1 Pet. 1:15, 16) Unu hereva amo ta dibamu, ita ese Iehova, helaḡa Diravana, baita tohotohoa diba. Eda kara bae helaḡa diba bema baita hekwarahimu. Reana baita laloamu unu baita kara toma na auka, badina ita na dia ḡoevadae. Petro na kerere momo e kara, to ena haheitalai ese e hahedinaraia ita na baita “helaḡa” diba.

2. Ina atikol ai ededia henanadai baita herevalaimu?

2 Ina atikol ai, ita ese ini henanadai baita herevalaimu: Helaḡa karana anina be dahaka? Baibul ese Iehova ena helaḡa karana be ede e herevalaia tomamu? Edena dalai eda kara bae helaḡa diba? Bona edena dalai baita helaḡamu neganai, Iehova turana ai baita laomu?

HELAḠA KARANA ANINA BE DAHAKA?

3. Taunimanima momo ese helaḡa karana be ede e laloa tomamu, to lalohadai maorona be edekahai baita abia?

3 Taunimanima momo ese helaḡa tauna e laloamu neganai, e laloamu ia na dia moale tauna, dubu edia dabua mo e karamu bona tomadiho karadia mo e karamu tauna. To una na dia maoro. Iehova, helaḡa Diravana, na e gwauraia “moale Diravana.” (1 Tim. 1:11, NWT) Ia e tomadiho heniamu taudia na e gwauraidiamu ‘moale’ taudia. (Sal. 144:15) Iesu ese haida vairadiai e kara maoromaorova bona spesol dabuadia e hahedokilaiva taudia na e gwau henidia. (Mat. 6:1; Mar. 12:38) Ita na Kristen taudia dainai, Baibul ena hereva heḡereḡerena helaḡa karana baita laloa. Ta dibamu eda helaḡa bona lalokau Diravana ese ita na basine haḡanidamu basita karaia diba ḡauna baita karaia. Una dainai Iehova ese e hamaorodamu, “ba helaḡa” neganai, ta dibamu una na baita karaia diba. Momokani, eda kara bae helaḡa totona, helaḡa karana anina baita lalopararalaia guna na namo.

4. Ina hereva “helaḡa” anina be dahaka?

4 Helaḡa karana anina be dahaka? Baibul ai, ina hereva “helaḡa” na eda kara bona tomadiho dalana bae ḡoeva karana e herevalaia. Una hereva anina ta na, ta ese ena mauri baine heni Dirava baine hesiai henia karana e herevalaia danu. Eiava baita gwaumu, baita helaḡa dibamu, bema eda kara na mamaoro, Iehova ese e abia daemu dalanai ia baita tomadiho heniamu, bona eda hetura karana ia ida na be namomu. Ta hoamu badina ena be ita na dia ḡoevadae tauda bona Iehova na helaḡa herea Diravana, to e uramu baine tura henida.

“IEHOVA . . . NA HELAḠA, HELAḠA, HELAḠA”

5. Iehova e badinaiamu anerudia edia amo Iehova enai be dahaka ta dibamu?

5 Iehova na asi bebekabebekana bona ḡoevadae. Una na ta dibamu badina serapi, Iehova ena terono badinai e ginimu anerudia, ese ia na unu e herevalaia toma. Idia haida na e gwa: “Iehova Sabaota na helaḡa, helaḡa, helaḡa.” (Isa. 6:3) Idia na Iehova ida bae hetura namonamo totona, namona na bae helaḡa, bona momokani idia na hehelaḡa. Una dainai, tanobada ai Iehova ena aneru e hedinaraiva gabudia na e gwauraidiava helaḡa. Una na e vara, Mose lahi ese e araia auna badinai e gini neganai.​—Eso. 3:2-5; Ios. 5:15.

Ina hereva “Helaḡa Iehova ena” na hahelaḡa tauna badana kwarana ḡauna e dogoataova golo aurina ai e hetore (Paragraf 6-7 ba ita)

6-7. (a) Esodo 15:1, 11 heḡereḡerena, edena dalai Mose ese e hahedinaraia ḡoevaḡoeva Dirava na helaḡa? (b) Dahaka ese Israel taudia e hadibadia Dirava na helaḡa? (Rau 1 laulauna ba itaia.)

6 Mose ese Israel taudia na Davara Kakakakana amo e hakaudia hanai murinai, e hahedinaraia ḡoevaḡoeva edia Dirava, Iehova, na helaḡa. (Esodo 15:1, 11 ba duahi.) Aigupito edia dirava e tomadiho henidiava taudia edia kara na dia helaḡa. Bona Kanaan edia dirava e tomadiho henidiava taudia edia kara danu unu bamona. Edia tomadiho lalodiai, natu e bouboulaidiava bona matabodaḡa karadia dika rohorohodia e karava. (Lev. 18:3, 4, 21-24; Deu. 18:9, 10) To, Iehova na dia unu heto, ia e tomadiho heniamu taudia na se hamaorodiamu edia kara baine hadikaia karadia bae kara. Ia na helaḡa badina. Una na hahelaḡa tauna badana kwarana ḡauna e dogoataova golo aurina ai, e torea herevana ese e hahedinaraia. Unuseniai e torea herevana na: “Helaḡa Iehova ena.”​—Eso. 28:36-38.

7 Una hereva ese e itaiava taudia na e hadibadiava Iehova na momokani helaḡa. To bema Israel tauna ta na hahelaḡa tauna badana dekena basinela diba dainai, una hereva na basine itaia be ede bamona? Ia dounu be dibamu Iehova na helaḡa, a? Oibe! Badina Taravatu e duahia hedinarai neganai, Israel tatau, hahine bona natu iboudiai ese una hereva na e kamonaia. (Deu. 31:9-12) Bema oi na una negai boma noho, ini hereva na boma kamonai diba: “Lau na Iehova emui Dirava. . . . Ba helaḡa, badina be lau na helaḡa.” “Umui na ba helaḡa lauegu ai; badina be lau Iehova name helaḡa.”​—Lev. 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Dahaka dainai Levitiko 19:2 bona 1 Petro 1:14-16 baita lalodia na namo?

8 Mani Israel taudia iboudiai ediai e duahia hedinarai herevana ta aita laloa, una na Levitiko 19:2 ai. Iehova ese Mose e hamaoroa, eto: “Israel taudia iboudiai ba hamaorodia, baoto: Umui na ba helaḡa, badina be lau Iehova, emui Dirava, name helaḡa.” Petro na Kristen taudia e hagoadadia ‘bae helaḡa’ neganai, reana una siri ena hereva e ḡaukaralaia. (1 Petro 1:14-16 ba duahia.) Momokani, ita na dia Mose ena Taravatu henunai. To, Petro ena hereva ese Levitiko 19:2 ai ta dibaiamu ḡauna e hamomokania, una na, Iehova na helaḡa bona ia e lalokau heniamu taudia na bae hekwarahi bae helaḡa na namo. Una na momokani, ena be eda helaro na guba ai eiava tanobada paradaisona ai to baita helaḡa na namo.​—1 Pet. 1:4; 2 Pet. 3:13.

“BA HELAḠA, EMUI KARA IDOIDIAI LALODIAI”

9. Levitiko karoa 19 ese edena dalai baine duruda diba?

9 Ita na ta uramu eda helaḡa Diravana baita hamoalea dainai, ta uramu, baita helaḡa dalana baita dibaia. Baita helaḡa totona, Iehova ese heduru hereva namodia haida e henidamu. Unu heduru hereva namodia na Levitiko karoa 19 ai baita davarimu. Hebrew diba bada tauna, Marcus Kalisch, na ini e gwau toma: “Una karoa ese ḡau momo bona idauidau e herevalai, bona dala haida ai una na Levitiko bukana ai mai anina bada karoana, bona baita gwaumu Pentateuch eiava Baibul ena buka ginigunadia 5 ai danu.” Mani una karoa ena siri haida ese dina ta ta ai baita badina diba mai anina bada ḡaudia e herevalai dalana aita itaia. Una ta karaiamu lalonai, ba helalotao, baita badina diba ḡaudia do se herevalai neganai, Levitiko karoa 19 matamanai ina hereva e gwauraia: “Umui na ba helaḡa.”

Levitiko 19:3 ai, tama sina imatauraidia haheḡanina ese Kristen taudia baine durudia dahaka bae kara? (Paragraf 10-12 ba ita) *

10-11. Levitiko karoa 19 ena siri matamadia ese e hahedinarai baita helaḡa totona dahaka baita kara na namo, bona una haheḡani be ede baita laloa toma?

10 Israel taudia e hamaorodia bae helaḡa murinai, Iehova na e gwa: “Iboumui ai sinamui bona tamamui ba matauraidia . . . Lau binai Iehova, emui Dirava.”​—Lev. 19:2, 3.

11 E hahedinaraia ḡoevaḡoevamu, namona na Dirava ena hereva, tamada sinada baita matauraidia, na baita laloa bada. Nega ta, tau ta na Iesu e nanadaia eto, “Dahaka ḡau namona baina karaia, mauri hanaihanai iabina totona?” Iesu ena haere lalonai e hamaoroa tamana sinana baine matauraidia danu na namo. (Mat. 19:16-19) Iesu ese Farisea taudia bona itorena taudia na e gwau henidia, badina taravatu idauidau e atova tama sina inaridia madunana na natu ese basie huaia. Unu amo idia ese “Dirava ena hereva na ḡau asi anina ai o halaoa.” (Mat. 15:3-6, NWT) “Dirava ena hereva” anina na Taravatu 10 ena taravatu namba 5 bona Levitiko 19:3 ena hereva danu. (Eso. 20:12) Ba helalotao, Levitiko 19:3 ai ina haheḡani​—“sinamui bona tamamui ba matauraidia”​—na ina hereva: “Umui na ba helaḡa, badina be lau Iehova, emui Dirava, name helaḡa” murinai e gwauraia.

12. Levitiko 19:3 ena sisiba heḡereḡerena, ita ese edena henanadai baita laloa na namo?

12 Iehova ena sisiba, tamada sinada baita matauraidia karana dainai, reana siboda baita henanadai, “Lau ese tamagu sinagu be na matauraidiamu?” Bema o laloamu guna una maduna na so badinaia namonamo, reana hari una ba hanamoa na namo. Guna e vara ḡaudia na basio haidau dibamu, to hari namona na ba hekwarahi nega bavato tamamu sinamu ba bamodia bona ba durudia. Reana dala ba kara idia ida ba hebamo. Eiava, reana tauanina dalanai, lauma dalanai, bona hemami dalanai ba durudia, ani? Unu bo kara tomamu neganai, Levitiko 19:3 ena hereva bo badinaiamu.    

13. (a) Levitiko 19:3 ai e gwauraia sisibana ma ta be dahaka? (b) Luka 4:16-18 ai Iesu ena haheitalai be ede baita tohotohoa toma diba?

13 Levitiko 19:3 ese baita helaḡa karana ai ḡau ma ta e hadibadamu. Una siri ai dina-helaḡana ibadinana karana e herevalaia. Kristen taudia na dia Mose ena Taravatu henunai dainai, wiki ta ta ai dina-helaḡana na basita badinaia. To, Israel taudia ese dina-helaḡana e badinaiava karana amo ḡau haida baita dibamu bona unu e kara toma dainai e hanamodia karana danu baita dibamu. Dina-helaḡana na Israel taudia edia ḡaukara amo e laḡa-aniva bona Dirava e tomadiho heniava negana. * Una dainai, una dina ai Iesu na ena hanua ai, sinagoga e laova Dirava ena Hereva e duahiava. (Eso. 31:12-15; Luka 4:16-18 ba duahia.) Levitiko 19:3 ai Dirava ena haheḡani, “[ena] dina helaḡadia ba badinadia,” ese e hagoadadamu eda dina ta ta ḡaukaradia amo, nega baita ato lauma ḡaudia baita kara. O laloamu una kaha ba hanamoa, a? Bema hanaihanai nega bo atomu lauma ḡaudia bo lalomu, emu hetura karana Iehova ida na be namomu, una na mai anina bada ba helaḡa totona.

EMU HETURA KARANA IEHOVA IDA BA HAGOADAIA

14. Levitiko karoa 19 ai edena mai anina bada hereva momokanina na e hahedinaraia?

14 Levitiko karoa 19 ai mai anina bada hereva momokanina ta na e gwauraia loulou, una ese be durudamu hanaihanai baita helaḡa totona. Siri 4 dokonai e gwa: “Lau binai Iehova, emui Dirava.” Ina karoa ai una hereva o ia heḡereḡerena herevadia na nega 16 e hedinarai. Una dainai haheḡani ginigunana, “Lau binai Iehova, emu Dirava . . . Idau dirava ta basio abia lau vairagu ai,” ta laloa loumu. (Eso. 20:2, 3) Bema Kristen taudia na e uramu bae helaḡa, namona na bae hekwarahi ḡau ta ese edia hetura karana Dirava ida basine hadikaia. Bona ita ese ina lada ‘Iehova ena Witnes’ ta abia dainai, namona na baita hekwarahi una lada ena helaḡa karana na eda kara amo basita hadikaia.​—Lev. 19:12; Isa. 57:15.

15. Levitiko karoa 19 ai boubou ḡaudia ibouboulaidia dalana ese e hagoadadamu dahaka baita kara?

15 Israel taudia ediai Iehova na edia Dirava ai bae halaoa totona, taravatu momo e badinava. Levitiko 18:4 na e gwa: “Lauegu haheḡani bavabidia dae, bona lauegu taravatu ba badinadia; lau binai Iehova, emui Dirava.” Karoa 19 ese unu “taravatu” haida e herevalai. Heḡereḡere, siri 5-8, 21, 22 ai boubou ḡaudia ibouboulaidia dalana e herevalaia. Israel taudia ese unu boubou bae kara neganai, “Iehova ena ḡau helaḡana” basie hamiroa na namo. Unu siri baita duahimu neganai, be hagoadadamu baita uramu Iehova baita hamoalea bona ia iheatolaina bouboudia baita heni, Heberu 13:15 ena hereva heḡereḡerena.

16. Edena hahekau herevana ese Dirava e hesiai heniamu taudia bona asie hesiai heniamu taudia edia idau e hadibadamu?

16 Baita helaḡa totona, mai eda ura ida baita idau na namo. Una na auka. Badina nega haida ta skuli heboumu o ta ḡaukara heboumu taudia, eiava murimuri varavara ese be doridamu, eda tomadiho karana ihadikana karadia lalodiai baita vareaimu. Be doridamu neganai, abi hidi badana ta baita karaia na namo. Dahaka ese baine duruda diba abi hidi maorona baita karaia? Mani Levitiko 19:19 ai e atoa hahekau herevana aita laloa, siri dokona na ini e gwau tomamu: “Dabua idau-idau amo e karaia hahedokina basio dokilaia.” Una taravatu ese Israel taudia bona badidiai e nohova besedia edia idau e hahedinaraia. Hari ina negai, ita ese dabua idaudia rua, heḡereḡere cotton bona polyester eiava wool bona rayon amo e karaia dabuana ihahedokilaina karana na asita taravatuamu. To asita uramu, Baibul ena hahediba herevadia asie abi daemu taudia heḡereḡeredia baita noho, herevana idia na ta skuli heboumu o ta ḡaukara heboumu taudia eiava varavarada. Momokani, varavarada bona dekeda taudia na ta lalokau henidiamu. To, mauri ai mai anina bada ḡaudia baita kara neganai, namona na baita hahedinaraia ita na tanobada taudia edia amo na idau. Ba helalotao, ta sibona baine heni Iehova baine hesiai henia karana na helaḡa karana ta. Una na mai anina bada bema ita na ta hekwarahimu baita helaḡa neganai.​—2 Kor. 6:14-16; 1 Pet. 4:3, 4.

Levitiko 19:23-25 ai Dirava ena taunimanima be dahaka e diba, bona unu siri amo oi be dahaka o dibamu? (Paragraf 17-18 ba ita) *

17-18. Levitiko 19:23-25 amo edena hahekau herevana ta dibaiamu?

17 Ina hereva, “lau binai Iehova, emui Dirava,” ese Israel taudia na bema durudia edia mauri lalonai Iehova ihetura henina karana bema atoa guna. Edena dalai? Levitiko 19:23-25 ese una dala ta e herevalaia. (Ba duahia.) Israel taudia na Gwauhamata Tanona ai e vareai neganai, idia ediai unu hereva bae badina dalana mani a laloa. Bema tau ta na au huahua audia baine hado, laḡani toi lalodiai unu au huahuadia na basine ani. Laḡani ihahanina ai, unu au huahuadia na baine ato tabe Dirava ena dubu helaḡa ai bae ḡaukaralaidia. To laḡani ihaimana ai, unu au biaguna ese huahuadia baine ani diba. Una taravatu ese Israel taudia na e durudiava, bae laloparara sibodia edia ura na basie ato guna. Namona na bae abia dae Iehova na idia Inaridia Tauna, bona ia itomadiho henina karana iduruna karana bae laloa bada. Iehova ese dala baine kara basie hitolo totona. Bona Ia ese e hagoadadia dubu helaḡa, ia e tomadiho heniava gabuna ai, harihari ḡaudia bae heni.

18 Levitiko 19:23-25 ai e herevalaia taravatuna ta duahiamu neganai, Iesu ese Ororo Harorona ai e gwaurai herevadia baita lalo loumu. Ia na e gwa: “Lalomui basie hekwarahi dahaka bavania, eiava dahaka ba inua.” Ma eto: “Tamamui guba ai e nohomu na mai dibana, o dabumu ḡaudia iboudiai bunu.” Dirava ese manu e naridiamu heḡereḡerena, ita danu be naridamu. (Mat. 6:25, 26, 32) Ta abia daemu Iehova na ita Inarida Tauna. E dabumu taudia idurudia totona, “harihari ḡaudia” ta henimu. Danu kongrigeisin iduruna totona mai moaleda ida kontribiusen ta henimu. Iehova ese unu hariharibada karadia na e itamu bona be hanamodamu. (Mat. 6:2-4) Unu amo ta hahedinaraiamu Levitiko 19:23-25 ai e hetore hahekau herevana na ta lalopararalaiamu.

19. Ina Levitiko bukana ena kaha haida ese oi be ede eme durumu toma?

19 Levitiko karoa 19 ena siri haida mo tame herevalai, bona eda helaḡa Diravana baita tohotohoa daladia haida tame diba. Ia baita tohotohoamu neganai, ta hahedinaraiamu ita na ta uramu eda kara idoidiai lalodiai ‘baita helaḡa.’ (1 Pet. 1:15) Iehova asie hesiai henia taudia momo ese una kara namona na e itaiamu. Una ese haida e hagoadadia, Iehova e hanamoa. (1 Pet. 2:12) To, Levitiko karoa 19 ai ita ese ḡau ma momo baita dibamu. Atikol gabenai, una karoa ena siri ma haida be herevalaidiamu, bona be durudamu eda mauri ena kaha ma haida ai Petro ena hereva heḡereḡerena, ‘baita helaḡa’ daladia baita dibadiamu.

ANE 1 Iehova Ena Kara

^ par. 5 Iehova na ta lalokau henia badamu, bona ta uramu baita hamoalea. Iehova na helaḡa, bona e uramu ia e tomadiho heniamu taudia na bae helaḡa. Dia ḡoevadae taudia be unu bae kara toma diba, a? Oibe. Aposetolo Petro ese Kristen taudia e henidia sisibana bona Iehova ese Israel taudia e henidia haheḡanidia baita lalodia dobumu neganai, be durudamu baita dibamu dahaka baita kara eda kara bae helaḡa totona.

^ par. 13 Dina-helaḡana o Sabati anina ba dibaia namonamo totona, December 2019 Gima Kohorona ai, atikol ladana “Ḡaukara Bona Laḡa-Ani ‘Na mai Edia Nega,’” ba itaia.

^ par. 57 LAULAU: De headava natuna ta na nega e ato tamana sinana baine durudia, adavana bona natuna ida ela e havadivadidia, nega e ato idia ida baine herevahereva hanaihanai.

^ par. 59 LAULAU: Israel biru tauna ta na e hado audia huahuadia e haerodiamu.