Skip to content

Skip to table of contents

STADI ATIKOL 50

ANE 11 Iehova Kudouna Ba Hamoalea

Tama Sina E​—Natumu Ba Durua Ena Abidadama Baine Hagoadaia

Tama Sina E​—Natumu Ba Durua Ena Abidadama Baine Hagoadaia

“Dirava ena ura, mai namona bona mai hairaina bona mai hereadaena ida, vada ba diba.”ROMA 12:2.

POINT BADANA

Ina atikol ese tama sina na natu bae durudia edia abidadama Dirava bona Baibul ai bae hagoadaia daladia be herevalaimu.

1-2. Tama sina be dahaka bae kara, bema natudia na Baibul ai ta abi daemu ḡaudia e henanadailaimu?

 TAMA SINA momo na mai dibadia natu inaridia na ḡaukara badana ta. Bema oi na mai natumu, a hanamomumu, badina o ḡaukara goadamu natumu ena abidadama Iehova enai baine hagoadaia. (Deu. 6:​6, 7) Natumu e tubu daemu lalonai ia na reana ita ta abi daemu ḡaudia be henanadailaimu, heḡereḡere dahaka dainai Iehova ese ḡau haida na e taravatudia?

2 Matamanai natumu ena henanadai daidiai oi na reana bo lalomu, natumu ena abidadama Dirava bona Baibul ai na dia goada. To, natu e tubu daemu lalonai bae henanadai na ḡau badana badina una dala amo edia abidadama na baine goada. (1 Kor. 13:11) Una dainai basio lalohekwarahi. Natu e henanadaimu negana na nega namona ia ba durua ena abidadama Dirava bona Baibul ai baine hagoadaia.

3. Ina atikol ai dahaka baita herevalaimu?

3 Ina atikol ai, ita na tama sina ese natudia bae durudia daladia baita herevalaimu, unu amo natu na (1) edia abidadama bae hagoadaia, (2) Baibul ena taravatu bae lalodia bada, bona (3) edia abidadama bae gimaia. Danu, dahaka dainai natu bae henanadai na namo, bona natumu ida ba kara hebou ḡaudia haida baita herevalaimu, unu ese be durumumu ta abi daemu ḡaudia na natumu bo hadibalaiamu.

NATUMU BA DURUA ENA ABIDADAMA DIRAVA ENAI BONA BAIBUL AI BAINE HAGOADAIA

4. Natu be ededia henanadai be henimu, bona dahaka dainai?

4 Kristen tama sina na mai dibadia, Dirava iabidadama henina karana na dia ta varalaiamu ḡauna. Una dainai natu ta e varamu neganai basitato ia na mai ena abidadama. So natu ta na reana be henanadaimu: ‘Ede baina diba toma Dirava na e nohomu? Baibul ese e gwaurai ḡaudia be momokani, eiava?’ Vaia, Baibul ese ita na e hagoadadamu, namona na baita “lalo namonamo” bona “ḡau iboudiai baita tahu namonamo.” (Roma 12:1; 1 Tes. 5:​21, NWT) To, edena dala ai natumu ba durua ena abidadama baine hagoadaia?

5. Tama sina be dahaka bae kara amo natudia bae durudia Baibul ai edia abidadama bae hagoadaia? (Roma 12:2)

5 Natumu ba hagoadaia sibona ena hetahu karadia amo baine abia dae Baibul ena hereva na momokani. (Roma 12:2 ba duahia.) Natumu e henanadaimu neganai una na nega namona ini hetahu tuludia amo haere baine davari dalana ba hadibaia. Heḡereḡere, Watch Tower Publications Index bona Research Guide for Jehovah’s Witnesses eiava Baibul e herevalaia atikol bona vidiodia baine ita bena unu amo baine hamomokania Baibul na dia taunimanima ese e torea bukana mo to ia na “Dirava ena hereva.” (1 Tes. 2:13) Heḡereḡere eda pablikeisin ai, idaunega ai Asuria edia hanua, Nineve, baine hetahulaia. Guna diba bada taudia haida na e gwauva Nineve hanuana na lasi. To laḡani 1850 lalodiai, diba bada taudia ese una hanua e hadikaia momorudia e ḡei dae ḡaudia amo e hamomokania Baibul ai e torea sivaraina na momokani. (Sef. 2:​13-15) Nineve ena moru ese Baibul ena peroveta herevana e haḡuḡurua dalana baine dibaia totona, ia ese November 2021 Gima Kohorona ai ina atikol ladana, “Oi Mai Dibamu, A?” baine itaia. Iseda pablikeisin amo e dibamu ḡaudia na encyclopedia ida be haheḡereḡerediamu neganai, natumu ese Baibul ena hereva na be abia daemu.

6. Edena dala ai tama sina ese natudia bae durudia sibodia ese bae hamomokania Baibul na maoromaoro? Haheitalai ta ba gwauraia. (Laulau danu ba itaia.)

6 Natumu ba durua sibona ese baine hamomokania Baibul na maoromaoro. Dala idauidau ai natumu enai Baibul bona Dirava iabidadama henina karana ba herevalaia. Reana natumu ida museum ta, uma gabu mai hairaina ta, eiava Iehova ena Witnes taudia edia brens ta o vadivadiamu neganai, una na nega namona natumu ba durua. Heḡereḡere, unu gabu o vadivadimu, eiava buka o vidio ai o itamu ḡaudia na Baibul ese danu e herevalaidia, unu na ba ḡaukaralaidia natumu ba durua, unu amo ia ese baine abia dae Baibul ese e gwaurai herevadia na momokani. Reana natumu enai Moab Nadina ba herevalaia, una na laḡani 3,000 gunanai e karaia nadina bona Dirava ladana danu una nadi latanai e hetore. Una nadi na France ena museum ai. To danu, una Moab Nadina heḡereḡerena ai e karaia nadina ta na “The Bible and the Divine Name” museum ai e atoa. Una na Iehova ena Witnes taudia edia hedkwota Warwik, New York ai. Una nadi ai e torea herevana ta ese e hahedinaraiamu, Moab Pavapavana, Mesa, ese Israel e daḡedaḡe henia. Bona una na Baibul ese danu e gwauraia. (2 Han. 3:​4, 5) Bema natumu ese hahemomokani ḡaudia amo be itaiamu Baibul na momokani bona maoromaoro, ena abidadama na be goadamu.—2 Sisiga 9:6 ida ba haheḡereḡerea.

Hahemomokani ḡaudia amo natumu ba durua Dirava bona ena Hereva baina abidadama henidia (Paragraf 6 ba itaia)


7-8. (a) Dirava ese e kara ḡaudia hairaidia bona toadia amo dahaka ta dibamu? Haheitalai ta ba gwauraia. (Laulau danu ba itaia.) (b) Ededia henanadai ese natumu baine durua ḡau iboudiai e Havara Tauna enai ena abidadama baine hagoadaia?

7 Natumu ba hagoadaia Iehova ese e kara ḡaudia baine lalo. Dala ai o rakamu, eiava uma gabudia o laomu neganai, Iehova ese e kara ḡaudia amo lalomu e veriamu ḡauna ta na natumu ba haheitalaia. Bona ba durua unu amo baine laloparara unu na aonega tauna ta ese e karadia. Heḡereḡere, Dirava ese e kara ḡaudia haida toadia na koela (spiral patterns) na heto. Saiens tauna ta ladana Nicola Fameli ese e hahedinaraia, bema spirals bo hagaudiamu, oi na namba tamona mo bo itaia louloumu. Unu namba na e gwauraidiamu Fibonacci sequence. Una pattern na ḡau momo ai bo itamu. Heḡereḡere, iunives lalonai galaxy haida, davara ai e nohomu bisisi haida, au raudia, bona sunflower ai bo itamu. a

8 Skuli ai natumu ese saiens ḡaudia momo e dibamu lalonai, ia na be lalopararamu taravatu ta ese unu shape idauidau e biagudiamu. Heḡereḡere, au momo na pattern ta e badinaiamu, au na e tubumu bena rigi badadia e hekaramu bena unu rigi amo rigi maraḡidia haida ma e hekaramu una pattern na e gwauraiamu, fractal. Dirava ese e karadia ḡaudia ma haida ai danu una fractal patterns bo itaiamu. To daika ese unu pattern mai hairaidia ta ta e karadia? Natumu ese Iehova e kara ḡaudia be lalodia dobumu neganai una ese ena abidadama na be hagoadaiamu. (Heb. 3:4) Natumu e tubu daekaumu lalonai oi ese ia na ba durua bena baine laloparara Iehova ena taravatu ibadinana na mai anina bada. Unu taravatu na Baibul ai baita davarimu.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

Daika ese ini pattern hairaidia e karadia? (Paragraf 7-8 ba itadia)


NATUMU BA DURUA BAIBUL ENA TARAVATU BAINE LALODIA BADA

9. Dahaka dainai natu ese Baibul ena taravatu haida na be henanadailaimu?

9 Nega haida Baibul ese e taravatu ḡaudia haida na natumu ese be henanadailaimu. Mani ba tahua, dahaka dainai unu henanadai e henimu, eiava ia ese Baibul ena taravatu be e daradaralaimu, eiava haida ediai ena abidadama baine gwauraia hedinarai na auka? Herevana dahaka, to natumu ese Baibul ena taravatu baine lalodia bada totona ia ida Mauri Moalelaia Hanaihanai! bukana ba stadilaia. b

10. Edena dala ai natumu ba durua ena hetura karana Iehova ida baine laloa?

10 Natumu ba hagoadaia ena hetura karana Iehova ida na baine laloa bada. Natumu ida Baibul o stadilaiamu lalonai, Mauri Moalelaia Hanaihanai! bukana amo lalona ba veria henanadaidia bona haheitalai ba ḡaukaralai. (Her. 20:5) Heḡereḡere, lesen 8 ai Iehova na emu namo e lalo badamu tura namona ta ida e haheḡereḡerea. Ioane Ginigunana 5:3 o herevalaiamu murinai, ba nanadaia, “Ta dibamu Iehova na Tura namona dainai, ena hereva be ede baita lalodia toma?” Vaia una na henanadai manokana, to una henanadai ese natumu na be duruamu unu amo baine itaia Dirava na ena taravatu amo ena lalokau e hahedinaraiamu.—Isa. 48:​17, 18.

11. Edena dala ai natumu ba durua bena baine laloparara Baibul ena hahekau herevadia ibadinadia na mai ena namo? (Hereva Lada-isidia 2:​10, 11)

11 Baibul ena hahekau herevadia ibadinadia ena namo ba herevalaia. Baibul eiava dina sirina o duahia heboumu neganai, bo itamu hahekau herevadia ese emu ruma bese baine durua dalana ba herevalaia. Heḡereḡere, natumu ese ḡaukara goadagoada bona hereva momokani igwauraina karana ena namo be e itaiamu, a? (Heb. 13:18) Danu ba hahedinaraia, edena dala ai Baibul ena hahekau herevadia ibadinadia ese tauanida bona eda lalohadai be gimadiamu. (Her. 14:​29, 30) Unu hahekau herevadia natumu ida bo herevalaimu ese ia na be duruamu Baibul ena sisiba na ena mauri ai be moalelaimu.—Hereva Lada-isidia 2:​10, 11 ba duahidia.

12. Edena dala ai tama ta ese natuna e durua Baibul ena sisiba ibadinadia karana ena namo e lalopararalaia?

12 Steve na adavana ida natudia Ethan, laḡanina 16 merona, e durua bena e laloparara Iehova ese taravatu e atomu badina na ita e lalokau henidamu. Steve na e gwa: “Ai na ini henanadai a heniva, ‘Dahaka dainai Iehova na e uramu ina hahekau herevana baita badinaia. Edena dala amo e hedinaraimu Iehova ese na e lalokau henidamu? Ini hahekau herevadia basio badinamu neganai dahaka be varamu?’” Henanadai unu bamodia ese Ethan ena abidadama Iehova enai na e hagoadaia. Steve na ma e gwa: “Emai tahua ḡauna na Ethan baia durua unu amo baine laloparara Baibul ena aonega ese taunimanima edia aonega e hereaia.”

13. Edena dala ai tama sina ese natudia bae hadibadia edia mauri ai Baibul ena hahekau herevadia bae badina? Haheitalai ta ba gwauraia.

13 Natumu ba hadibaia, ena mauri ai Baibul ena hahekau herevadia baine badina. Dala ta na bema natumu na skuli ai ena hahediba ese e hamaoroa buka ta baine duahia. Reana una buka ai sivaraidia e tore taudia ese e kara karadia na Iehova matanai na didika, heḡereḡere, matabodaḡa bona daḡedaḡe sivaraidia, bona una buka na e duahiamu tauna lalona baine veria diba dalanai e torea. Natumu ba noia diba Iehova ena lalohadai be ede bamona, kara o hereva unu bamodia e gwauraimu taudia ediai na baine lalo. (Her. 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Fili. 4:8) Unu amo natumu be dibamu Iehova ibadinana na aonega karana. Bona bema ena teacher eiava stiuden haida ese iena lalohadai una buka ai be tahuamu neganai, ia na asi garina ida ena abidadama be herevalaiamu.

NATUMU ESE ENA ABIDADAMA BAINE HEREVALAIA DALANA BA HADIBAIA

14. Kristen mero o kekenina enai edena topik be auka ma haida ida bae herevalaia totona, bona dahaka dainai?

14 Nega haida Kristen matamata taudia na be garimu haida ediai edia abidadama bae herevalai. Reana be hemaraimu klas vairanai evolusen se abia daemu badina bae herevalaia. Dahaka dainai? Badina edia teacher na be gwaumu evolusen na e vara momokani ḡauna bona ia na dia sivarai koikoina. Bema oi na tama o sina, natumu be ede bo durua tomamu bena ia na ena abidadama ai be gini goadamu?

15. Kristen matamata tauna be dahaka ese baine durua ena abidadama ai baine gini goada?

15 Natumu ba durua ena abidadama ai baine gini goada. Natumu na e abia daemu ḡau iboudiai na mai ihavaradia tauna dainai basine hemarai be namo. (2 Tim. 1:8) Dahaka dainai? Badina saiens taudia momo danu e abia daemu mauri ḡaudia iboudiai na se vara kava. Idia ese hahemomokani ḡaudia e itamu dainai e abia daemu, aonega bada tauna ta ese mauri ḡaudia iboudiai e havara. Una dainai, idia ese sikuli ai evolusen hahedibana na se abia daemu. Natumu baine durua ḡauna ta na ina, tadikaka taihu be dahaka ese e durudia dainai e abia dae mauri na mai ihavarana tauna, unu sivarai na natumu ida ba herevalai. c

16. Tama sina ese natudia be ede bae durua toma haida ediai ena abidadama baine herevalaia totona? (1 Petro 3:15) (Laulau danu ba itaia.)

16 Natumu ba hagoadaia ḡau iboudiai e Havara Tauna e abia daemu badina na haida ediai baine herevalaia. (1 Petro 3:15 ba duahia.) Heduru ḡauna namona ta na, natumu ida jw.org ai ina kaha ladana “Young People AskCreation or Evolution? ai e ato atikol idauidau ba herevalai hebou diba. Natumu ese una buklet amo haida baine durudia diba kahana ta baine abia hidi bena ia ida iherevalaina dalana ba praktislaia. To ba hadibaia sikuli ai turana vairadiai ena diba na basine heaḡilaia. Bema ta na e uramu natumu ida una topik bae herevalaia, namona na dala haraḡadia ai baine herevalaia. Heḡereḡere, bema turana ta na baine gwa: “Lau na na itamu ḡaudia mo na abi daemu, bona Dirava na do asina itaia.” Kristen matamata tauna na baine gwa diba: “Mani a laloa oi na uda badana ta lalonai o rakamu una na ta se nohomu gabuna bena nadi amo e karaia ranu gurina ta bo itaiamu, oi be dahaka bo lalomu? Oi na bo dibamu una na ta ese e karaia gurina. Una heḡereḡerena, eda tanobada bona mauri ḡaudia iboudiai na ta ese e karadia!”

Skuli ai turamu o hereva henidiamu neganai, idia bae lalopararalai haraḡa diba herevadia ba ḡaukaralai (Paragraf 16-17 ba itadia) d


17. Edena dala ai tama sina ese natu bae durudia dala bae tahu haida ediai Baibul bae herevalaia? Haheitalai ta ba gwauraia.

17 Natumu ba durua, dala e hekehomu neganai haida ediai Baibul ena hereva momokani baine herevalaia. (Roma 10:10) Haida ediai Baibul baine hahedibalaia dalana na miusik ḡauna ta igadaralaina ḡauna ta ida ba haheḡereḡerea. Matamanai, e uramu miusik baine dibaia tauna na manokadia be gadaralaimu, nega e laomu lalonai, miusik igadaralaina na be dibaiamu. Una heḡereḡerena, matamanai Kristen matamata tauna na simple dalana ai be haroromu. Heḡereḡere, ena skuli turana baine nanadaia: “Oi mai dibamu scientist na Dirava ese e kara ḡaudia e itamu bena e tohotohomu? Mani vidio namona ta aina haheitalaimu.” Una vidio baine itaia murinai, baine gwa diba: “Bema scientist na e ita ḡaudia amo e kara ḡaudia daidiai e imodaidiamu, ini mauri ḡaudia ta itamu neganai daika baita imodaia be ḡau badana?” Dala unu bamodia amo matamata tauna ta na lalona baine veria diba Iehova baine dibaia namonamo totona.

NATUMU NA DOUNU BA DURUA ENA ABIDADAMA BAINE HAGOADAIA TOTONA

18. Edena dala ai tama sina na dounu natudia bae durua ena abidadama Dirava enai baine hagoadaia?

18 Ita na Dirava asie abidadama heniamu taudia bogaraḡidiai ta nohomu. (2 Pet. 3:3) Una dainai, natumu ida Baibul o stadilaiamu lalonai, ba hagoadaia, Dirava ena hereva bona taravatu baine manadalai totona, topik maorodia baine abi hidi bona baine stadilai. Ba durua ena abidadama baine hagoadaia totona, Iehova ese e kara ḡaudia o herevalai heboumu ḡaudia na baine lalodia dobu. Bona Baibul ena peroveta herevadia e ḡuḡuru daladia baine lalopararalai. Mai anina bada ḡauna na, natumu ida ba ḡuriḡuri bona ia dainai ba ḡuriḡuri. Unu bo kara tomamu neganai, Iehova ese emu hekwarahi na be hanamoamu bona natumu ena abidadama na be hagoadaiamu.—2 Sis. 15:7.

ANE 41 Eregabe E, Iehova Ba Tomadiho Henia

a Diba ma haida bavabi totona, jw.org ai ina vidio, The Wonders of Creation Reveal God’s GloryPatterns ba itaia.

b Bema natumu ese Mauri Moalelaia Hanaihanai! bukana ibounai na vada e stadilaia, reana ia ida kahana 3 bona 4 ena lesen ta ta na ma ba riviulaidia, unu kaha na Baibul ena taravatu e herevalai.

c September 2006 ena Awake! ai ina atikol ladana, Why We Believe in a Creator,” bona ina buklet, Mauri Ia Matamaia Dalana—Henanadai Badadia Faiv ba itadia. Haheitalai ma haida ba diba totona, jw.org ai vidio series Viewpoints on the Origin of Life ba itaia.

d LAULAU: Witnes mero matamatana ta na drone e ura henimu merona ta enai Was It Designed? vidiona ta e hahedinaraiamu