Skip to content

Skip to table of contents

MAURI SIVARAINA

Nega Iboudiai A Uramu Iehova Ena Ura Ḡaukaradia Iboudiai Baia Kara

Nega Iboudiai A Uramu Iehova Ena Ura Ḡaukaradia Iboudiai Baia Kara

MEDU mai laina ida (typhoon) e ore murinai, sinavai ranuna na e bada bona e aru haraḡava dainai, kopukopu bona nadi badadia e arudia lasi. Ai na a ura sinavai kahana baiala, to abata ese bridge e hadikaia. Harvey, lau, bona Amis gado e hadibamaiva tauna na a gari dikadika, bona heduru dalana ta na lasi. Tadikaka na sinavai kahanai ginigini, ai e itamaiva sinavai baia hanaia. Emai motuka maraḡina na motuka badana ta latanai a heaua dae. To motuka na varo o seini amo asia kwatua; motuka badana na metairametaira abata lalonai e heau vareai. Unuseniai nega taina bada a halusia, to taina ruana a heau ela bona sinavai kahanai a kau namonamo badina be a ḡuriḡuriva Iehova ese baine durumai. Una na laḡani 1971 ai. Ai na Taiwan ena east coast ai a nohova​—Taiwan bona ai a vara hanuana padadia na daudau. Mani emai sivarai aina herevalaia.

IEHOVA ILALOKAU HENINA A DIBAIA

Memero hani bogaraḡidiai, Harvey na mero roboana. Laḡani 1930 ai, Midland Junction, Western Australia ai, Harvey ena ruma bese na hereva momokani ai e vareai​—una laḡani ai, economic problem na bada. Harvey na maragina vaitani Iehova e lalokau henia ela bona laḡanina 14 neganai e bapatiso. Hanaihanai, ia ese kongrigeisin ai ḡaukara iboudiai e abi daeva bona e karava. To nega ta, ia do meronai, tadikaka ta ese e noia hebou ai Gima Kohorona baine duahia neganai, ia na se ura badina e laloa ia na dia heḡereḡere. To gabeai, una tadikaka ese Harvey e hamaoroa: “Iehova ena orea ai ta ese be noimumu ḡau ta ba karaia badina ia na e laloamu oi na heḡereḡere!”​—2 Kor. 3:5.

England ai, lau, sinagu, bona kakagu kekenina na hereva momokani lalonai a vareai. Matamanai, tamagu ese JW taudia na e inai henidiava, to gabeai ia na Witnes ta ai ela. Laḡanigu 9 neganai, na bapatiso, ena be tamagu na se moale. Launa na urava painia ḡaukara baina karaia, unu amo gabeai misinari ta ai bainala. To tamagu na e gwauva laḡanigu 21 murinai painia ḡaukarana baina karaia be namo. To lau na asina urava baina nari. Bena laḡanigu 16 ai, tamagu ese gwaumaoro e heni neganai, Australia nala kakagu ida baina noho. Laḡanigu 18 neganai painia ḡaukara na hamatamaia.

Emai headava dinana, 1951

Lau bona Harvey na Australia ai a hedavari. Ai raruosi na a urava misinari taudia ai baiala bena Iehova baia hesiai henia. Bona laḡani 1951 ai, ai raruosi a headava. Laḡani rua lalodiai painia ḡaukara a karaia murinai, brens ofes ese e noimai seket ḡaukara baia karaia. Western Australia ai, emai seket ena teritori na bada herea dainai, nega momo ai na motuka amo hora momo, kahu lalodiai, gabu daudaudia a laova.

EMAI URA ḠAUNA E ḠUḠURU

Yankee Stadium ai, Gilead gradueisin dinana, 1955

Laḡani 1954 ai e boirimai Gilead ena klas namba 25 baiala. Emai ura ḡauna vada be gugurumu, ai na misinari taudia ai vada baia laomu! Bouti amo New York ai a kau neganai, maoromaoro Baibul stadi vada a hamatamaia. Gilead skul ai, Spanish gado baia dibaia danu namo, to Harvey enai na taina auka badina una gado ena leta “r” igwauraina na auka.

Una skul ai, instructor taudia e vasi gwau, ‘Bema daidia o uramu Japan ai misinari ḡaukara ba ha karaia, ladamui bame heni, bona Japanese-language class ai ba vareai.’ To ai na ladamai asia heni badina a ura Iehova ena orea ese emai assignment bae heni be namo. Albert Schroeder, Gilead instructor ta, ese e itaia ai na ladamai asia henia dainai e vasi hamaoromai: “Do ba lalohadailaia namonamo.” Ena be ladamai na do asia tore, to Tadikaka Schroeder e vasi gwau: “Lau bona instructor haida ese umui ladamui na lista ai ame atoa. Mani Japan gado ba dibaia toho.” Harvey ese Japan gado be e dibaia haraḡa.

Laḡani 1955 ai, Japan ai a kau neganai, pablisa iboudiai na 500 mo. Una negai Harvey laḡanina be 26, a lau laḡanigu be 24. Ai na Kobe siti e siaimai lao, unuseniai laḡani 4 a noho. Una murinai, e noimai seket ḡaukara baia karaia lou, bona e siaimai Nagoya siti ai emai ḡaukara baia karaia. Ai ese emai assignment, tadikaka taihu, aniani, hanua bona ḡau iboudiai a ura henidiava. To gabeai, Iehova ese assignment ma ta e henimai.

ASAINMEN MATAMATA BONA HEKWAKWANAI HAIDA

Harvey, lau bona misinari haida na Kobe, Japan ai, 1957

Laḡani toi lalodiai seket ḡaukara a karaia murinai, Japan brens ese e noimai Taiwan baiala, Amis taudia baia durudia totona. Amis tadikaka haida na aposteit taudia ai ela dainai, Taiwan brens na e noinoi, Japan gado mai dibana tadikakana ta ese aposteit hekwakwanaina baine hamaoromaoroa. * Japan ai, emai ḡaukara na a moalelaiava dainai, Taiwan baiala ena disisen baia karaia na auka. To, Harvey na ena mauri lalonai assignment iboudiai e abi daeva dainai, ai ese lalomai a hadai Taiwan baiala totona.

November 1962 ai, Taiwan ai a kau. Unuseniai pablisa iboudiai na 2,271​—momo na Amis taudia. To, China gado baia dibaia guna be namo. Ena be China gado baia dibaia bukana na tamona bona gado baine hadibamai tauna na English gado asi dibana, to ai ese China gado a dibaia.

Taiwan ai a kau neganai, tadikaka ese Harvey e abia hidi, branch servant ḡaukarana baine karaia. Brens na maraḡi dainai, Harvey na ena ofesi ḡaukaradia e karava, to dounu hua ta ta lalodiai wiki toi na Amis tadikaka ida ia ḡaukara hebouva. Nega haida ai, ia na district overseer ena ḡaukara e karaiava, heḡereḡere hebou badadia ai tok idauidau e heniva. Harvey na Japan gado ai tok e heniva bona Amis tadikaka na dounu e lalopararava. To, gavamani ese taravatu e atoa, dubu lalodiai taunimanima ese China gado mo bae ḡaukaralaia. Una dainai, Harvey na China gado ai ena tok iboudiai e heniva​—herevana una na taina auka​—bona tadikaka ta ese Amis gado ai e hahanaiva.

Una negai, Taiwan na martial law eiava ami henunai dainai, tadikaka na permit e abiva murinai, hebou badadia e karava. Pemit pepadia iabidia na mai hekwarahina, bona nega momo police ese unu pepa na asie heni haraḡava. Bema hebou badana ena wiki ai police ese permit pepana na do asie heni, Harvey na police station ai e helaiva ela bona una pepa e abiava. Police ese permit na e heni haraḡava badina idia ediai nao tauna police station ai baine nari na dia namo bona hemarai ḡauna.

NEGA GINIGUNANA ORORO NA DARAIA

Taiwan ai sinavai ta a hanaia, baia haroro totona

Wiki ta ta ai tadikaka baia vadivadidia totona, nega momo hora tamona o momo lalodiai ororo a daradiava bona sinavai a hanaidiava. Lau ese ororo na daraia negana ginigunana na doini na laloa taomu. Aniani murinai, daba 5:30 basi ta ai a gui bena gabu daudau a heaua ela bona hanua ta ai a kau. Bena sinavai momo amo a raka hanai bona ororo badana ta a daraia. Una ororo na hagahaga dainai, lau varagu ai e rakava tadikakana aena geduna na baina itaia diba.

Una daba ai, Harvey be hanua tadikakadia haida ida e ha haroro, a lau be sibogu hanua maraḡina ta nala, unuseniai Japan gado mai dibadia taudia baina haroro henidia. Adorahi 1 oklok ai, lau na e manorigu badina hora momo lalodiai asina aniani. Gabeai Harvey na sibona na davaria badina tadikaka haida na vada ela. Harvey ese magasin haida na ruma tauna ta e henia neganai, ia ese kokoroku gatoidia toi e henimai. Ia ese gatoi baina ania dalana e vasi hadibagu, gatoi ai matu maragidia rua e vasi kara bena matu ta amo gatoi ranuna na inua. Ena be mamina na dia namo, to na tohoa. To daika ese gatoi ihatoina be aniamu? Lau ese na vasi ania, badina Harvey e gwauva bema lau baina maserea, ororo amo basine huagu diho diba.

DIGU DALANA IDAUNA

Seket hebouna ta ai, ekspiriens idauna ta na davaria. Ai na tadikaka ta ena ruma ai a nohova, Kingdom Hall badinai. Amis taudia ediai digu karana na mai anina bada dainai, seket tauna adavana ese emai digu ranuna e heḡaeḡaelaia. Harvey na ḡaukara haida e karava dainai, lau e hamaorogu baina digu guna. Digu pakesedia na toi: ta ranuna be paraka, ta ranuna be siahu, to ta be asi anina. Launa na hoa badina seket tauna adavana ese unu pakese na ruma murimurina kahana ai e ato, bona Kingdom Hall ai hebou heḡaeḡaedia e karava tadikakadia ese na be ita dibamu. Lau ese taihu na vasi noia keten ta baine atoa. Bena ia ese plastik badana ta e vasi henigu! Launa na laloa namona na ruma murina kahana bainala, to unuseniai daki haida na fensi padadia ai kwaradia be ato lasiva, e raka hanaiva taudia bae koridia totona. To na lalova: ‘Tadikaka na ḡaukara ai e bisimu dainai, lau ba digumu na basie itagu dibamu. Bema basina digumu, idia na basie moalemu. Herevana, baina digu!’ Una dainai unu na kara toma.

Amis taudia edia moale negadiai e karamu dabuadia

AMIS TAUDIA EDIA LITERATURE

Harvey na e itaia Amis tadikaka taihu lauma dalanai bae goada na auka, badina momo na asi duahiduahi dibadia bona edia gado bukadia na lasi. Una negai, Amis taudia edia gado herevadia na Roman characters ai e toredia matamava dainai, namona na tadikaka taihu baia durudia edia gado herevadia bae duahidia totona. Una na ḡaukara badana, to gabeai tadikaka taihu na sibodia e stadiva. Laḡani 1960 lalodiai Amis gado bukadia e halasi, bona laḡani 1968 ai Gima Kohorona ginigunana e halasia.

To, gavamani na e urava China gado bukadia mo baia hariharilai, to idau gado bukadia be e taravatu. Una taravatu basia utua totona, Amis Watchtower na dala idauidau ai e halasia. Heḡereḡere, hua 17 lalodiai, ai ese a ḡaukaralaiava Watchtower na Mandarin-Amis gado ai e hahanaia. Bema tau ta e henanadaiva, ai ese a hamaoroava ai ese hanua taudia na una magasin amo China gado a hadibadiava. Una nega amo ema bona hari, Iehova ena orea ese Amis gado bukadia e halasimu, unu amo taunimanima e durudiamu Baibul amo hereva momokani bae dibaia.​—Apos.10:34, 35.

HAHEḠOEVA NEGANA

Laḡani 1960 bona 1970 lalodiai, Amis tadikaka taihu momo na Dirava ena taravatu asie badinaiava. Idia ese Baibul ena taravatu na asie lalopararalaia namonamova dainai, haida na matabodaḡa karadia e karava, e inu kekerova, kuku bona buatau e aniva. Harvey ese kongrigeisin momo e vadivadidia, tadikaka e durudiava Iehova ena taravatu bae lalopararalaia namonamo totona. Una vadivadi ta lalonai e vara ḡauna be ina sivarai matamanai name gwauraia.

Manau tadikakadia be senisi e kara, to madi, momo na asie ura senisi bae kara dainai laḡani 20 lalodiai, Taiwan ai pablisa ena namba na 2,450 amo e diho ela bona 900. Taina a lalohisihisi. To, dibamai Iehova ese orea mirona na basine hanamoa. (2 Kor. 7:1) Gabeai, kongrigeisin taudia ese kara dikadia vada e dadaraiva, bona Iehova ese e hanamodia dainai, hari Taiwan ai pablisa edia namba na 11,000 mai kahana.

Laḡani 1980 amo, a itaia Amis kongrigeisin taudia na e goada e laova, bona Harvey na nega momo Chinese tadikakadia e durudiava. Ia ese taihu momo adavadia e durudia tadikaka ai ela. Nega ta ia ese e hamaorogu ia na e moale dikadika badina e durua tadikakana ta nega ginigunana Iehova e ḡuriḡuri henia. Lau danu na moalemu badina kamonai taudia momo na durudia Iehova turana ai ela. Ma danu, lau na moalemu badina egu Baibul stadi gunana ta natuna merona bona kekenina na lau ida Taiwan brens ai a ḡaukaramu.

ADAVAGU E MASE

Hari, adavagu na lasihia. Lau bona Harvey emai headava laḡanidia na 59, bona January 1, 2010 ai, ia na kensa gorerena dainai e mase. Laḡani 60 lalodiai, ia na ful-taim hesiai ḡaukara e karaia! Ia na doini na misiamu. To na moalemu badina ia ida Japan bona Taiwan ai hesiai ḡaukara a karaia hebou! Asia taudia edia gado aukadia rua a dibadia, bona Harvey be unu gado herevadia na baine toredia diba.

Laḡani haida muridiai, Gavanin Bodi ese disisin e karaia na burukamu dainai baina lou Australia. To, lau ese na abia lalohadai ginigunana bina: ‘Launa asina uramu Taiwan baina rakatania.’ To, Harvey ese e hadibagu nega iboudiai Iehova ena orea ena noinoi baina abia dae be namo, una dainai unu na kara toma. Gabeai, na laloparara una na disisin namona.

Na moalemu badina Japan bona China taudia ese Betele e vadivadiamu neganai, lau ese na loalaidiamu

Hari, Monday ela Friday be Australasia brens ai na ḡaukaramu, to Saturday bona Sunday be kongrigeisin na duruamu. Launa na moalemu badina Japan bona China taudia ese Betele e vadivadiamu neganai, lau ese na loalaidiamu. Lau na Iehova ese e gwauhamatalaia toreisi lou negana na nariamu, bona dibagu ia ese Harvey na be laloataomu badina nega iboudiai ia na Iehova ena ura ḡaukaradia iboudiai e karava.​—Ioa. 5:28, 29.

^ par. 14 Ena be hari ina negai, China (Mandarin) gado na Taiwan edia gado badana, to laḡani momo lalodiai, unuseniai Japan gado e ḡaukaralaiava. Una dainai, Taiwan ena hanua momo ai, hanua taudia momo na doini Japan gado ai e herevamu.