Skip to content

Skip to table of contents

STADI ATIKOL 19

Lalokau Bona Hahemaoro Maoromaoro​—Kara Dikadia E Varamu Negana Ai

Lalokau Bona Hahemaoro Maoromaoro​—Kara Dikadia E Varamu Negana Ai

“Oi na dia kara dika imoalelaina Diravana; oi dekemu ai dika ta se miamu.”​—SAL. 5:4.

ANE 54 Abidadama Korikori Baita Abia

INA STADI ANINA *

1-3. (a) Salamo 5:4-6 ena hereva heḡereḡerena, Iehova ese kara dikadia be ede e lalodia tomamu? (b) Dahaka dainai baita gwau dibamu child abuse na “Keriso ena taravatu” e utuamu karana?

IEHOVA DIRAVA ese kara dikadia iboudiai na e inai henidiamu. (Salamo 5:4-6 ba duahi.) Una anina na Ia ese child sexual abuse karadia na e inai henidia dikadikamu. Ita na Iehova ena Witnes taudia dainai, ia heḡereḡerena child abuse karana baita inai henia bona Kristen kongrigeisin lalonai una kara na basita abia dae.​—Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16.

2 Child abuse karadia iboudiai na “Keriso ena taravatu” e utuamu karadia! (Gal. 6:2NW) Dahaka dainai unu ta gwau tomamu? Ina atikol ena Kaha 2 ai ta herevalaia heḡereḡerena, Keriso ena taravatu​—anina na, Iesu ese ena hereva bona kara amo e hahedibalai ḡaudia iboudiai​—badidia na lalokau, bona hahemaoro maoromaoro e hahedinaraia. Kristen momokanidia na una taravatu e badinaiamu dainai, natudia e gimadiamu bona e lalokau henidiamu. To, child abuse na mataḡaniḡani karana ta, bona una kara dikana dainai natu na be garimu bona be mamiamu ia na ta ese se lalokau heniamu.

3 Child abuse karana na tanobada heḡeḡemadai, Kristen taudia momokanidia ediai danu, e varamu. Heḡereḡere, “kara dika taudia bona koikoi taudia” na momo herea bona haida na be uramu kongrigeisin ai bae vareai. (2 Ti. 3:13) Danu, haida na e gwaumu idia na Kristen kongrigeisin taudia, to idia na mataboda?a dikadika taudia bona child sexual abuse karana vada e karaia. Mani baita itaia dahaka dainai child abuse na kara dika rohorohona ta. Bena baita itaiamu edena dala ai elda taudia ese kara dika rohorohodia, heḡereḡere child abuse bae hamaoromaoroa, bona edena dala ai tama sina ese natudia bae gimadia. *

KARA DIKA ROHOROHONA TA

4-5. Edena dala ai child abuse karana ese victim ena mauri e hadikaiamu?

4 Child abuse ena metau na bada. Una kara dainai dia victim o natu mo, to una victim e lalodia badamu taudia, heḡereḡere edia famili bona tadikaka taihu na e lalohisihisimu. Child abuse na kara dika rohorohona ta.

5 Child abuse karana ese victim * ena mauri e hadikaiamu. Bona una kara ese ma haida danu e hahisidia badamu. Stadi atikol namba 20 ai baita itaiamu child abuser ese dala idauidau ai natu ena mauri e hadikaiamu. Una tau ena kara dainai natu ese taunimanima iboudiai be gari henidiamu. Una dainai natu baita gimadia na namo, bona una kara dikana ese e hahisidia taudia baita durudia.​—1 Te. 5:14.

6-7. Edena dala ai child abuse karana ese kongrigeisin e hadikaiamu bona gavamani ena taravatu e utuamu?

6 Child abuse karana ese kongrigeisin e hadikaiamu. Kongrigeisin ai bema ta na e davaria child abuse karana e karaia, ia ese kongrigeisin ladana vada e hadikaia. (Mat. 5:16; 1 Pe. 2:12) Bema Kristen taudia milion momo na Iehova ihanamona karadia e karamu lalonai, kongrigeisin ese child abuser e abia daemu, una na dia namo. (Iud. 3) Bema ta na ena kara dika amo basine helalo-kerehai bona kongrigeisin ladana namona baine hadikaia, ia na kongrigeisin amo baita kokia.

7 Child abuse karana na gavamani ena taravatu e utuamu. Namona na Kristen taudia ese “lohia bae matauraidia.” (Rom. 13:1) Una hemataurai baita hahedinaraia dalana na, gavamani ena taravatu baita badinaia. Bema kongrigeisin ai ta na gavamani ena taravatu ta baine utua, heḡereḡere child abuse karana baine karaia, ia na gavamani se matauraiamu. (Apos. 25:8 ba itaia) To gavamani ese child abuser bae panisia neganai, elda taudia ese una tau na basie gimaia o basie durua. (Rom. 13:4) Kerere tauna na e hadoa ḡauna heḡereḡerena baine abia.​—Gal. 6:7.

8. Ta ese ma ta e kara dika heniamu neganai, Iehova ena lalohadai be dahaka?

8 Child abuse karana na Dirava ikara dika henina karana ta. (Sal. 51:4) Ta ese ma ta e kara dika heniamu neganai, ia na Iehova vairanai e kara dikamu danu. Dirava ese Israel e henidia Taravatuna ta mani aita laloa. Una Taravatu na eto, dekena tauna baine koia tauna na ‘Iehova se badinaiamu.’ (Lev. 6:2-4; NW) Una dainai, kongrigeisin lalonai bema ta na child abuser o natu ena mauri baine hadikaia, ia na Dirava se badinaiamu. Ia ese Iehova ladana e hadikaia vaitanimu. Una dainai abuse karana baita inai henia, badina una na Dirava ikara dika henina rohorohona.

9. Ema bona hari, Iehova ena orea ese iseda Baibul pablikeisin lalodiai dahaka e herevalai, bona dahaka dainai?

9 Ema bona hari, Iehova ena orea ese iseda Baibul pablikeisin lalodiai ina topik, child abuse, na e herevalaia momo. Heḡereḡere, The Watchtower bona Awake! edia atikol ese e herevalai ḡaudia haida bini, child abuse victim ese lalodiai e vara kiparana be ede bae haheaukalaia toma, eiava haida ese una victim be ede bae durua toma, eiava tama sina ese natudia be ede bae gimadia toma. Elda taudia ese danu Baibul treinini e abia, edena dala ai child abuse kara dikana ena kota bae karaia. Kongrigeisin ese child abuse ena kota ikarana dalana na iseda orea ese doini e stadilaiamu. Dahaka dainai? Unu amo ita ese kerere unuhetomadia na Keriso ena taravatu heḡereḡerena baita hamaoromaoro.

ELDA TAUDIA BE DAHAKA BAE KARA?

10-12. (a) Elda taudia ese kerere badana ta e hamaoromaoroamu neganai, dahaka bae laloatao, bona idia ese e lalo badamu ḡaudia be dahaka? (b) Iakobo 5:14, 15 ena hereva heḡereḡerena, elda taudia be dahaka bae kara?

10 Elda taudia ese kerere badadia e hamaoromaoromu neganai, bae helalotao Keriso ena taravatu na e gwaumu, mai lalokaudia ida Dirava ena mamoe bae naridia bona Dirava vairanai bae hahemaoro maoromaoro. Una dainai, bema e kamonaimu ta na kerere badana ta e karaia, namona na bae haeroa namonamo. Elda taudia ese e lalo badamu ḡaudia na, Dirava ladana bae matauraia bona bae hahelaḡaia. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Danu, tadikaka bona taihu edia namo lauma dalanai e laloa badamu, bona kara dika badana ta dainai e lalohisihisimu taudia e uramu bae durudia.

11 Bema kerere e karaia tauna na kongrigeisin tauna ta, elda taudia ese bae tahua bema ia na e helalo-kerehai, bae durua ena hetura karana Iehova ida baine hanamoa lou. (Iakobo 5:14, 15 ba duahi.) Bema Kristen tauna ta na ena ura dikana dainai, kara dika badana ta e karaia, ia na gorere tauna ta na heto. Anina na iena hetura karana Iehova ida na e dika. * Nega unu bamodiai elda taudia na dokta heḡereḡeredia. E uramu gorere tauna (o kerere e karaia tauna) bae durua baine namo lou. Baibul amo bae durua iena hetura karana Dirava ida baine hanamoa lou, to una baine vara diba bema ia na baine helalo-kerehai momokani.​—Apos. 3:19; 2 Ko. 2:5-10.

12 Momokani, elda taudia edia maduna na bada. Idia ese Dirava ena mamoe e reḡudiamu badina ia ese una maduna e henidia. (1 Pe. 5:1-3) Idia na e uramu kongrigeisin lalonai tadikaka taihu na bae noho namonamo. Una dainai, kerere badana ta, heḡereḡere child abuse ena ripoti o sivarai e kamonaimu neganai, elda taudia na kara ta e karaia haraḡamu. Mani paragraf 13, 15, bona 17 matamadiai e tore henanadaidia aita herevalaidia.

13-14. Bema gavamani ena taravatu e gwaumu child abuse keis na pulis ediai baita ripotia na maoro, o laloamu elda ese una taravatu bae badinaia be namo, a? Ba herevalaia.

13 Bema gavamani ena taravatu e gwaumu child abuse keis na pulis ediai baita ripotia na maoro, o laloamu elda ese una taravatu bae badinaia be namo, a? Oibe. Tano haida ai taravatu na e gwaumu child abuse keis na pulis ediai bae ripotia, una dainai elda ese una taravatu na e badinaiamu. (Rom. 13:1) Taravatu unuhetomadia ese Dirava ena taravatu na se hadikaiamu. (Apos. 5:28, 29) Una dainai elda taudia ese child abuse sivaraina e kamonaimu neganai, brens ofesi e rini heniamu pulis ediai una kara iripotilaina ena taravatu e henanadailaiamu.

14 Namona na elda taudia ese victim bona tamadia sinadia, bona una kara e dibaia taudia bae hamaorodia diba, una kara bae ripotilaia na asi ena kerere. To bema idia ese be ripotiamu tauna na kongrigeisin tauna ta bona iena sivarai na kominiti mai dibadia be ede bamona? Una kerere e ripotiamu Kristen taudia ese Dirava ladana e hadikaiamu, a? Lasi. Una child abuse tauna hari ese Dirava ladana e hadikaiamu.

15-16. (a) 1 Timoteo 5:19 ena hereva heḡereḡerena, elda taudia ese hahemaoro komiti ta do asie karaia lalonai, dahaka dainai witnes rarua edia hereva bae kamonai guna? (b) Bema kongrigeisin ai haida e gwaumu pablisa ta na child abuse karana e karaia, elda be dahaka bae kara?

15 Kongrigeisin ai elda taudia ese hahemaoro komiti ta do asie karaia lalonai, dahaka dainai witnes rarua edia hereva bae kamonai guna na namo? Badina una na Baibul ese e gwauraia hahemaoro dalana maorona. Bema kerere tauna na baine gwa ia na kara dikana ta se karaia, namona na elda taudia ese witnes rarua edia hahebade bae kamonai guna, unu amo bae diba hahemaoro komiti ta bae karaia eiava lasi. (Deu. 19:15; Mat. 18:16; 1 Timoteo 5:19 ba duahia.) Una anina be witnes rarua edia sivarai baita abi guna murinai pulis ediai child abuse karana baita ripotilaia, a? Lasi. Bema ta ese gavamani ena taravatu badana ta e utua, namona na elda o ma haida ese una na bae ripotilaia, herevana witnes rarua edia sivarai bae kamonai guna o lasi.

16 Bema haida na e hahebade pablisa ta na child abuse karana e karaia, namona na elda taudia ese siahu taudia ediai una kara iripotilaina karana bae badinaia guna. Una murinai e vara kerere ibounai bae tahua namonamo, badina bema bae davaria una ese Baibul ena taravatu e utua, vadaeni hahemaoro komiti ta bae haginia diba. Bema kerere pablisa baine heḡore, namona na elda taudia ese witnes edia sivarai bae kamonai. Dia hahebade tauna mo, to bema witnes iharuana e gwaumu una pablisa na dia una kara mo to child abuse karadia ma haida danu e kara, vadaeni elda ese hahemaoro komiti ta bae haginia. * Ena be witnes iharuana lasi, to basitato e hahebade tauna ena hereva na koikoi. Bona herevana witnes rarua na lasi, to elda taudia na e itaiamu reana pablisa na kara dikana ta e karaia dainai haida na se moalemu. Elda taudia ese unu lalohisihisi taudia bae durudia noho na namo. Danu, elda taudia ese kongrigeisin bae gimaia na ḡau badana, child abuser ese kongrigeisin bae hadikaia garina.​—⁠Apos. 20:28.

17-18. Hahemaoro komiti ena ḡaukara be dahaka?

17 Hahemaoro komiti ena ḡaukara be dahaka? Ina komiti na mai ena maoro kerere badana e karaia tauna na kongrigeisin amo baine atoa siri diba. To bema ta na gavamani ena taravatu, heḡereḡere child abuse taravatuna baine utua, hahemaoro komiti ese una kerere tauna ipanisina ena disisen na se karaiamu. A idia ese una kerere tauna ipanisina ena disisen na gavamani imadiai e rakataniamu.

18 Hahemaoro komiti na tomadiho lalonai e varamu ḡaudia mo e hamaoromaoromu. Idia ese Baibul ena heduru amo e tahuamu ḡauna binai, child abuser be e helalo-kerehai eiava lasi. Bema kerere tauna basine helalo-kerehai, ia na kongrigeisin amo bae atoa siri, bona una announcement na kongrigeisin ai bae karaia. (1 Ko. 5:11-13) A bema kerere tauna baine helalo-kerehai, ia na kongrigeisin amo basie atoa siri. To, elda ese bae hamaoroa ia na laḡani momo o reana ena mauri ibounai lalonai, kongrigeisin maduna o hahenamo ta basie henia diba. Elda taudia na natu edia namo e lalomu dainai, reana ruma ai kongrigeisin tama bona sina bae hadibadia, baeto, ‘Natumui na ba matadia tao una tau dekena e laomu neganai!’ Elda taudia ese tama bona sina e hereva henidimu neganai, namona na child abuser ese e hahisia taudia (o victims) ladadia na basie gwaurai.

NATUMU BA GIMADIA DALANA

Tama sina ese natudia na sexual abuse karadia amo bae gimadia totona, namona na bae durudia mahuta hebou karana anina bae lalopararalaia namonamo. Unu bae kara toma totona, Dirava ena orea ese e halasimu hahekau herevadia bae ḡaukaralai. (Paragraf 19-22 ba itaia)

19-22. Tama sina ese natudia be ede bae gimadia toma? (Rau 1 laulauna ba itaia.)

19 Daidia ese natu bae gimadia haida ese basie hadikadia totona? Una na tama bona sina edia maduna. * Natu na Iehova ena harihari ḡaudia tama sina ese bae naridia totona. (Sal. 127:3) Una dainai unu harihari ḡaudia ba gimadia. Haida ese basie hadikadia totona dahaka ba kara diba?

20 Ḡau ginigunana na, tama bona sina ese abuse anina bae lalopararalaia namonamo. Namona na child abuser bona edia koikoi daladia ba dibadia na namo. Taunimanima unuhetomana nahuana ba tohoa na ḡau badana. (Her. 22:3; 24:3) Ba helalotao, child abuser na natumu mai dibana taudia.

21 Ḡau iharuana na, natumui ida ba herevahereva hebou. (Deu. 6:6, 7) Natumu e herevamu neganai ba hakala namonamo. (Iak. 1:19) Ba helalotao, nega momo natu na asie uramu abuse karana bae ripotilaia. Reana e garimu badina e laloamu tama bona sina ese edia hereva basie abi dae, eiava reana child abuser ese e hagaridiamu basie hereva hedinarai totona. Bema o mamiamu ḡau ta na kerere, mai manaumu ida henanadai namodia ba heni bena e haeremu neganai ba hakala namonamo.

22 Ḡau ihatoina na, natumu ba hadibadia namonamo. Topik haida, heḡereḡere sex o herevalaimu neganai, natumu edia mauri laḡanidia heḡereḡerena ba hadibadia. Ba hadibadia ede bae hereva toma o dahaka bae kara bema ta ese matabodaḡa dalanai idia baine daudia toho. Dirava ena orea ese e halasimu ḡaudia​—natu igimadia daladia e herevalaimu hahekau herevadia​—ba ḡaukaralai.​—Maua ladana “ Sibomu Ba Hahediba Bona Natumu Danu,” ba itaia.

23. Child sexual abuse be ede baita laloa toma, bona edena henanadai na gabe stadi ai baita haerelaiamu?

23 Ita Iehova ena Witnes na ta dibamu child sexual abuse na kara dika rohorohona. Keriso ena taravatu henunai ta nohomu dainai, namona na kongrigeisin ese child abuser basie hunidia badina ia ese dika baine havaraia diba. To, bema iseda tadikaka ta o taihu ta na guna e vara child abuse karana dainai e lalohisihisimu, ia be ede baita durua toma? Gabe stadi ai una henanadai baita haerelaiamu.

ANE 42 ‘Manoka Taudia Ba Kahadia’

^ par. 5 Ina stadi ai, baita tahuamu, edena dala ai sexual abuse karadia daidiai natu baita gimadia diba; bona baita tahuamu elda taudia ese kongrigeisin ede bae gimaia toma bona tama sina ese natudia ede bae gimadia toma.

^ par. 3 HEREVA ANINA: Ina kara, child sexual abuse na e varamu bema adult (tau o hahine) ta ese ena matabodaḡa urana ihaḡuḡuruna totona natu ta baine ḡaukaralaia. Heḡereḡere ia ese natu ta baine gagaia; ia uduna o malana amo natu ta usina o kiona baine gadaralaia eiava ia ese natu ta kununa baine gagaia; ia ese natu ta usina, kiona, ratana, o kununa baine dogotao; bona kara bodaḡadia ma haida. Una kara ese e hadikadiamu taudia o victims na kekeni bona memero. A una kara dikana e karaiamu taudia eiava child abuser na tatau bona nega haida be hahine.

^ par. 5 HEREVA ANINA: Ina stadi ai bona gabeai stadi ai ina hereva, victims, na natu a herevalaiamu​—ia na maraḡina ai child abuser ese e matabodaḡa henia. Ai ese ina hereva (victims) a ḡaukaralaiamu badina auramu baia hahedinaraia natu na e lalohisihisimu bona ḡau ta ai asie halaodia bona natu na madi asi ena kerere.

^ par. 11 Dia namo ta na baine lalo ena hetura karana Iehova ida na e dika dainai kara dika badana e karaia, to baine helalotao ena kerere ahuna na dounu be abiamu bona Iehova ese do baine hahemaoro henia.​—Rom. 14:12.

^ par. 16 Elda ese child abuser ta e hereva heniamu neganai, ia ese e hadikaia natuna (victim) basine helai na namo. Tama bona sina eiava natu ese e trastiamu taudia ese natu enai e vara sivaraina na elda taudia ediai bae herevalaia diba, unu amo natu ena hemami basine hadikaia.

^ par. 19 Ini hereva na mai anina bada natu e naridiamu taudia iboudiai dekediai.