Skip to content

Skip to table of contents

STADI ATIKOL 22

“Dala Helaḡana” ai Dounu Ba Raka

“Dala Helaḡana” ai Dounu Ba Raka

“Laolao dalana baine mia, . . . ‘Dala Helaḡana.’”​—ISA. 35:8.

ANE 26 Dirava ida Ba Raka!

INA STADI ANINA a

1-2. Babulono ai e nohova Iuda taudia ese edena abi hidi badana bae karaia na namo? (Esera 1:2-4)

 KING na hereva ta e halasia! Babulono ai laḡani 70 bamona e noho Iuda taudia na edia tano Israel bae lou lao diba. (Esera 1:2-4 ba duahidia.) Iehova sibona ese una baine havaraia diba. Dahaka dainai unu ta gwau tomamu? Badina Babulono ese abi mauri taudia na asie kahudia negeva. (Isa. 14:4, 17) To Babulono na e darere, bona lohia matamatana ta ese Iuda taudia e hamaorodia una hanua bae rakatania. Una dainai Iuda taudia ta ta, heḡereḡere ruma bese kwaradia, na bae abi hidi Babulono bae rakatania eiava lasi. Una na abi hidi aukana. Dahaka dainai?

2 Momo na buruka herea dainai gabu daudau na basiela diba. Bona Iuda taudia momo na Babulono ai e vara dainai, idia e dibaia hanuana tamona be una. Idia ediai, Israel tanona na senedia edia tano. Toana na Babulono ai Iuda taudia haida na taḡa taudia ai ela, una dainai edia ruma namodia bona bisines bae rakatanidia bona asi dibadia tanona ta ai bae noho na auka.

3. Israel bae lou lao abidadama Iuda taudia oredia be dahaka hahenamo bae davari diba?

3 Abidadama Iuda taudia ediai Israel bae lou lao hahenamona ese bae rakatani ḡaudia na e hereaidia. To hahenamo hereadaena na edia tomadiho karana. Babulono ai dirava koikoidia e tomadiho heniva dubudia na 50 mai kahana, to Dirava itomadiho henina dubuna ta na lasi. Bona boubou patana ta na lasi Israel taudia ese Mose ena Taravatu heḡereḡerena, boubou ḡaudia bae heni totona. Danu hahelaḡa taudia na lasi, boubou ḡaudia bae heni. Dia una mo to dirava koikoidia e tomadiho henidiava bona Iehova bona ena taravatu asie lalova taudia na hutuma herea. Una dainai Dirava e gari heniava Iuda taudia tausen momo, na e ura dikadika edia tano bae lou lao tomadiho ḡoevana bae haginia lou totona.

4. Iehova ese Israel bae lou lao Iuda taudia ediai dahaka e gwauhamatalaia?

4 Babulono amo Israel baela laolaona na hua 4 heḡereḡerena, to Iehova na e gwauhamata edia dala bae kou ḡaudia baine kokidia. Isaia na e gwa: “Tano ḡaḡaena ai Iehova ena dala ba lailaia, bona tano kaukauna ai laolao dalana ba hamaoromaoroa, eda Dirava ena. . . . Tano diho-dae bae hedaga maoro, bona gabu gudu-isidia bae hataora.” (Isa. 40:3, 4) Mani a laloa, tano ḡaḡaena amo baela dalana na bae hamaoromaoroa bona bae hapalakaia. Unai dainai irakalaina na mai moalena! Dala maoromarona na mai ena namo badina ororo basio daradiamu, basio dihodiamu, basio rakadia heḡeḡemu eiava koura lalodia amo basio rakamu bona o lao heniamu gabuna ai na bo kau haraḡamu.

5. Laulau dalanai Babulono amo Israel baela dalana ladana be dahaka?

5 Hari ina negai, dala momo na mai ladadia o mai nambadia. Isaia ese laulau dalanai e gwauraia dalana danu mai ladana. Isaia na ini e gwau toma: “Unuseni ai laolao dalana baine mia, bona ladana bae hatoa ‘Dala Helaḡana’; dia ḡoeva taudia ese basie rakalaia.” (Isa. 35:8) Israel taudia ediai una anina be dahaka? Bona hari ina negai ita edai anina be dahaka?

“DALA HELAḠANA” ​—GUNA BONA HARI

6. Dahaka dainai una dala na e gwauraia helaḡa?

6 “Dala Helaḡana,” una na lada hereana ta! Dahaka dainai una dala na e gwauraia helaḡa? Badina “dia ḡoeva taudia” heḡereḡere, matabodaga karadia, kaivakuku itomadiho henina karadia, kara dika badadia bae kara Iuda taudia na una dala ai basie raka. Oibe una dala ai bae raka taudia na edia Dirava ena “bese helaḡana” ai baela taudia. (Deu. 7:6) To, Babulono e rakatania taudia na dounu sensi bae kara Iehova bae hamoalea totona.

7. Iuda taudia haida ese dahaka sensi haida bae kara na namo?

7 Matamanai tame herevalaia bamona, Iuda taudia momo na Babulono ai e vara, bona toana na idia ese Babulono taudia edia lalohadae bona taravatu haida e badinava. Laḡani momo muridiai Iuda taudia ginigunadia na Israel e lou lao neganai, Esera na e kamonai Iuda tataudia haida na dirava koikoidia e tomadiho henidiava hahinedia e adavadia. (Eso. 34:15, 16; Esr. 9:1, 2) Gabeai, Gavana Nehemia na e kamonai Israel ai e vara natu na Iuda gadona asie dibaia dainai e hoa. (Deu. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Dirava ena hereva na Heberu gado ai e torea dainai, bema natu na una gado asi dibadia, edena dala ai Iehova ilalokau henina bona itomadiho henina karana bae dibaia? (Esr. 10:3, 44) Una dainai unu Iuda taudia na sensi badadia bae kara na namo, to Israel ai unu bae kara toma na haraḡa, badina unuseniai tomadiho ḡoevana na taina ruana e haginia lou.​—Neh. 8:8, 9.  

Laḡani 1919 C.E. amo, tatau, hahine bona natu milion momo na Babulono Badana e rakatania bona “Dala Helaḡana” ai e raka matama (Paragraf 8 ba itaia)

8. Dahaka dainai ita edai idaunegai e vara ḡaudia na mai anidia? (Laulau rau 1 ba itaia.)

8 Reana haida na be lalomu ‘unu na sivarai namodia, to ita edai idaunegai Iuda taudia ediai e vara ḡaudia be mai anidia, a?’ Oibe badina ita na, vaitani “Dala Helaḡana” ai ta laolaomu na heto. Herevana ita na horoa taudia eiava “mamoe idaudia,” to namona na “Dala Helaḡana” ai dounu baita raka. Una ese be durudamu hari bona vaira nega ai Basileia ese tanobada ai hahenamo be havaradiamu neganai dounu Iehova baita tomadiho heniamu. b (Ioa. 10:16) Laḡani 1919 C.E. amo tatau, hahine bona natu milioni momo ese Babulono Badana, eiava tanobada idoinai tomadiho oreadia koikoidia iboudiai e rakatania, bona dala helaḡana ai e raka matama. Reana oi na idia bogaraḡidiai. Ena be dala helaḡana na laḡani 100 gunadiai e kehoa, to ihanamona ḡaukaradia na laḡani momo gunadiai e karadia matama.

DALA E HEḠAEḠAELAIA

9. Isaia 57:14 heḡereḡerena, “Dala Helaḡana” be ede e heḡaeḡaelaia toma?

9 Iehova na Babulono e rakatania Iuda taudia totodia dala e kara, helao-ahu ḡaudia e koki. (Isaia 57:14 ba duahia.) Hari ina negai “Dala Helaḡana” be ede bamona? Laḡani 1919 do lasi ai, laḡani 100 momo lalodiai, Iehova ese ia garina e gariva tataudia e ḡaukaralaidia dala bae lailaia, unu amo taunimanima na Babulono badana bae rakatania. (Isaia 40:3 ba haheḡereḡerea.) Idia ese ḡaukara mai anidia e kara, unu amo kudou maoro taudia bae durudia tomadiho koikoi bae rakatania bona Iehova ena taunimanima ida ia bae tomadiho henia. Unu “ḡaukara” mai anidia be dahaka? Mani haida aita herevalai.

Laḡani 1919 do lasi ai, Dirava garina e gariva tataudia ese dala e lailaia, unu amo momo na Babulono Badana bae rakatania (Paragraf 10-11 ba itaia)

10-11. Edena dala ai printin bona transleisin ḡaukaradia ese taunimanima e durudia Baibul e dibaia namonamo? (Laulau danu ba itaia.)

10 Printin ḡaukarana. Laḡani 1450 lalonai, Baibul na taunimanima ese imadia amo e tore hanai. Una ḡaukara na nega daudau lalonai e karaia, bona Baibul kopidia na dia momo bona davadia na babada. To printin masinina ta e ḡaukaralaia neganai, Baibul momo e karadia bona e hariharilaidia.

11 Trensleisin ḡaukarana. Laḡani momo lalodiai, Baibul na Latin gado ai mo, bona una na sikuli bada taudia sibodia ese e lalopararalaia, to, printin ḡaukara e bada neganai Dirava e gari heniava tataudia haida ese Baibul na taunimanima ese e herevalai gadodiai momo ai e hahanaia. Una dainai unu Baibul e duahiva taudia ese dubu igunalaina taudia edia hahediba herevadia na Baibul ena hahediba herevadia ida e haheḡereḡeredia.   

Dirava garina e gariva tataudia ese dala e lailaia, unu amo momo na Babulono Badana bae rakatania (Paragraf 12-14 ba itaia) c

12-13. Edena dala ai laḡani 1835 amo Baibul e stadilaia taudia ese tomadiho edia hahediba koikoidia e hahedinarai?

12 Baibul istadilaina bukadia. Baibul e stadilaia taudia haida na e duahi ḡaudia amo ḡau namodia momo e diba. To, dubu igunalaina taudia na e badu, badina unu Bible student ese e diba ḡaudia na ma haida e hadibadia matama. Heḡereḡere laḡani 1835 lalonai, kudou maoro tataudia haida ese pepapepa haida e halasi matama, unu ese tomadiho koikoi edia hahediba herevadia e hahedinarai.

13 Laḡani 1835 lalonai, Dirava garina e gariva tauna ta ladana Henry Grew ese mase taudia ediai e varamu ḡauna e herevalaia pepapepana ta e halasia. Una pepapepa lalonai, ia ese Baibul amo e hamomokania ta basine mase diba maurina na Dirava ena harihari ḡauna, to dia e varalaia ḡauna, dubu momo ese e hahedibalaia bamona. Laḡani 1837 ai, dubu ena minista ta ladana George Storrs na train amo e laova lalonai una pepapepa ta e davaria. E duahia neganai e abia dae una na hereva momokani badana ta. Bena lalona e hadaia e diba ḡaudia na ma haida baine hadibalaidia. Laḡani 1842 ai, ia ese tok haida e heni, bona edia sinado badana na “An Inquiry​—Are the Wicked Immortal?” George Storrs e tore ḡaudia amo diba e abi eregabe tauna ta ladana na Charles Taze Russell.

14. Ededia dala ai Tadikaka Russell bona bamona na guna dala helaḡana ihanamona ḡaukaradia amo namo e davari? (Laulau danu ba itaia.)

14 Ededia dala ai Tadikaka Russell bona bamona na guna dala helaḡana ihanamona ḡaukaradia amo namo e davari? Edia stadi ai guna haida ese e kara bukadia e ḡaukaralai, heḡereḡere Baibul diksinari (lexicon), indeks (concordance), bona Baibul trensleisin idauidau. Bona idia na Henry Grew, George Storrs, bona ma haida ese Baibul ai e hetahulai ḡaudia amo namo e davari. Tadikaka Russell bona bamona na Baibul e herevalaimu bukadia bona pepapepa momo e halasidia, unu amo dala helaḡana ihanamona ḡaukarana e durua.

15. Laḡani 1919 ai, dahaka mai anina bada ḡaudia haida e vara?

15 Laḡani 1919 ai, Babulono Badana ese Dirava ena taunimanima na asie biagudia lou. Una laḡani ai, “hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena kara maoromaoro” na e ḡaukara matama, kudou maoro taudia e durudia “Dala Helaḡana” ai e raka. (Mat. 24:45-47) Ta moalemu badina guna una “dala ihanamona ḡaukarana” e karaia taudia edia ḡaukara dainai ma haida na una dala ai e raka matama bena Iehova bona ena ura e dibadia namonamo. (Her. 4:18) Danu edia mauri na Iehova ena ura heḡereḡerenai e haidaua. Iehova na se laloa ena taunimanima na nega tamona edia kara bae haidau haraḡa, to taina ruana e durudia. (Maua ladana “ Iehova Na Taina Ruana Ita E Duruda” ba itaia.) Baita karamu ḡaudia iboudiai amo Iehova baita hanamoamu neganai baita moalemu!​—Kol. 1:10.   

“DALA HELAḠANA” NA DOINI HEKEHO

16. Laḡani 1919 amo, “Dala Helaḡana” ihanamona ḡaukarana be ede e karaia toma? (Isaia 48:17; 60:17)

16 Dala iboudiai na hanaihanai bae hanamodia na namo. Laḡani 1919 amo, “Dala Helaḡana” ihanamona ḡaukarana na dounu e karaiamu, unu amo ma taunimanima momo ese Babulono Badana bae rakatania. Hesiai tauna mai ena kamonai bona kara maoromaoro ese ena ḡaukara e hamatamaia, bona laḡani 1921 ai, Baibul istadilaina bukana ta e halasia una ese kamonai matamata taudia e durudia Baibul ena hereva momokani bae dibaia totona. Una buka ladana na, The Harp of God, bona kahirakahira kopi 6 milion na gado 36 ai e halasi, bona momo na unu amo hereva momokani e dibaia. Bona vanegai, Baibul stadi baita karaia bukana matamatana, Mauri Ba Moalelaia Hanaihanai! e halasia. Dina gabediai, Iehova ese ena orea na e ḡaukaralaiamu lauma aniani baine heni totona, unu amo ita iboudai e durudamu “Dala Helaḡana” ai dounu baita raka.​—Isaia 48:17; 60:17 ba duahidia.

17-18. “Dala Helaḡana” ai baita raka ela bona edeseniai baita ginidae?

17 Reana baita gwaumu ta na Baibul stadi e abia daemu neganai, ia na una “Dala Helaḡana” ai e raka matamamu. Haida na nega sisina e rakamu bena una dala na e rakataniamu. A haida be lalodia e hadai una dala ai bae raka ela bona dokona. Dokona be dahaka?

18 Guba helarona bae abia taudia na, “Dala Helaḡana” bae badinaia ela bona “Dirava ena paradaiso” guba ai ahudia bae abi. (Apok. 2:7; NWT) A tanobada helarona bae abia taudia be, una dala ai bae raka ela bona laḡani 1,000 dokonai bae ḡoevadae. Bema hari oi na una dala helaḡana ai o rakamu namona na basio roha lou. Bona una dala na basio rakatania ela bona tanobada matamatana ai ba ginidae! A ura badamu una dala ai ba raka namonamo.

ANE 16 Dirava Ena Basileia Ba Heau Henia!

a Iehova ese laulau dalanai Babulono amo ela Israel dalana na e gwauraia “Dala Helaḡana.” Hari ina nega ai Iehova ese dala ta e lailaia ena taunimanima daidiai, a? Oibe! Laḡani 1919 C.E. amo, taunimanima milion momo na Babulono badana e rakatania bona “Dala helaḡana” ai e raka matama. Namona na ita iboudai danu una dala ai baita raka ela bona dokona.

c LAULAU: Tadikaka Russell bona bamona na edia stadi ai guna haida ese e kara bukadia e ḡaukaralai.