Skip to content

Skip to table of contents

Tanobada Ena Lalohadai Baita Dadaraia

Tanobada Ena Lalohadai Baita Dadaraia

“Nahuamui ba toho, tau ta ese ena dadidadi damuna ai baine halaomui na garina, taunimanima edia aonega kavakavadia eiava edia lalo-hadai koikoidia . . . ai baine koimui na garina.”​—⁠KOL. 2:8.

ANE: 23, 26

1. Aposetolo Paulo ese Kolose Kristen taudia be dahaka sisiba e henidia? (Rau 20 ai laulau ba itaia.)

LAḠANI 60-61 C.E. ai aposetolo Paulo na Roma ena dibura ruma ai e noho neganai, Kolose Kristen taudia e tore henidia. E hadibadia Dirava ena ‘lauma ese e heni lalopararana’ bae abia na mai anina bada. (Kol. 1:9, NWT) Paulo na ma e gwa: “Ini na gwau tomamu, tau ta ese lalo-ani herevadia baine koilaimui na garina. Nahuamui ba toho, tau ta ese ena dadidadi damuna ai baine halaomui na garina, taunimanima edia aonega kavakavadia eiava edia lalo-hadai koikoidia eiava sene taudia edia toma-diho karadia ai baine koimui na garina; Keriso ena dala na dia unu-heto.” (Kol. 2:4, 8) Paulo ese ma e hahedinaraia, dahaka dainai momo ese e abi daemu lalohadaidia haida na kekerere, bona dahaka dainai tanobada ena lalohadai ese momo lalodia e verimu. Heḡereḡere, tanobada ena lalohadai dainai ta na be laloamu ia na mai aonegana bona ma haida e hereadia. Paulo ese tadikaka e tore henidia badina na e ura baine durudia tanobada ena lalohadai bona kara kereredia bae dadaraidia.​—⁠Kol. 2:16, 17, 23.

2. Dahaka dainai tanobada ena lalohadai baita herevalaimu?

2 Tanobada ena lalohadai e badinaiamu taudia ese Iehova ena hahekau herevadia e dadaraimu, bona una ese eda abidadama na taina ruana baine hamanokaia diba. Hari ina negai, tanobada ena lalohadai na dala idauidau ai e hedinaraimu. Heḡereḡere, televisen ai, Intanet, ḡaukara gabudiai, o sikuli gabudiai. Ina stadi ai, unu lalohadai ese laloda basie hamiro totona baita kara diba ḡaudia baita herevalaimu. Danu tanobada ena lalohadai 5 bona baita dadarai diba daladia baita herevalaimu.

DIRAVA BAITA ABIDADAMA HENIA BE NAMO, EIAVA?

3. Momo be edena lalohadai e abia daemu, bona dahaka dainai?

3 “Lau na taunimanima namona ta ai bainala diba, ena be Dirava na asina abidadama heniamu.” Tano momo ai, taunimanima haida na e gwaumu Dirava na asie abidadama heniamu, una dainai e laloamu dubu baela na asi anina. Reana Dirava e nohomu eiava lasi herevana na asie tahua namonamomu, to e uramu sibodia edia lalohadai bae badina. (Salamo 10:4 ba duahia.) Haida na e laloamu edia aonega na bada dainai e gwaumu, “Ena be Dirava na asina abidadama heniamu, to hahekau hereva maorodia na baina badina diba.”

4. Edena dala ai Dirava se abia daemu tauna ta baita durua diba?

4 Bema haida na bae gwa ḡau iboudiai Ihavaradia Tauna na lasi, una lalohadai be maoro, a? Taunimanima haida na saiens o diba bada taudia edia lalohadai e tahumu badina e uramu bae diba mauri be mai ihavarana tauna eiava lasi, to haere maorona ta asie davariamu. To, haere idavarina na haraḡa. Bema ruma na tau ta ese e haginia, vadaen mauri ḡaudia danu ta ese e havara! To, tanobada ena mauri ḡaudia edia sel e ḡaukaramu dalana na idau herea, dia ruma heḡereḡerena, badina sel tamona ese ia heida-idana momo baine havara diba. Unu sel ese infomeisen bae habou bena unu infomeisen edia kope momo bae kara diba. Unu sel edia ḡaukara dalana be daika ese e karaia? Baibul na e gwaumu: “Ruma iboudiai na mai ikaradia taudia, a ḡau iboudiai ikaradia be Dirava.”​—⁠Heb. 3:4.

5. Dirava se abidadama heniamu bona e laloamu kara maorona e karaiamu tauna be ede baita durua toma?

5 Dirava se abidadama heniamu bona e laloamu kara maorona e karaiamu tauna be ede baita durua toma? Baibul ese e hahedinaraiamu Dirava asie abidadama heniamu taudia ese hahekau herevadia haida na e badinamu. (Roma 2:14, 15) Heḡereḡere, tamadia sinadia e matauraidiamu bona e lalokau henidiamu. To bema ta na basine abia dae ḡau iboudiai Ihavaradia Tauna ese maoro bona kerere taravatudia na se ato, edena dala ai ena lalohadai ba hamaoromaoro diba? (Isa. 33:22, NWT) Hari ina negai diba bada taudia na e gwaumu tanobada ai e varamu ḡau dikadia ese e hahedinaraimu taunimanima ese Dirava ena heduru bae abia na namo. (Ieremia 10:23 ba duahia.) Una dainai basitato ta na abi hidi maorodia baine kara diba ena be Dirava basine abidadama henia bona ena taravatu maorodia basine badina.​—⁠Sal. 146:3.

TOMADIHO TA BAITA BADINAIA BE NAMO, A?

6. Momo ese tomadiho be ede e laloa tomamu?

6 “Bo moale dibamu, ena be tomadiho ta basio badinaiamu.” Momo na una lalohadai e abiamu, badina e laloamu tomadiho na asi anina. Danu, tomadiho momo ese hel lahina e hahedibalaiamu, moni e gogomu, bona politikol herevadia e harorolaimu dainai taunimanima na Dirava ena amo e hakaudia sirimu. Una dainai momo na e laloamu ena be dubu basiela to bae moale diba! Reana be gwaumu, “Dirava na na ura heniamu, to asina uramu tomadiho oreana ta baina badinaia.”

7. Edena dala ai tomadiho momokanina ese moale e havaraiamu?

7 Ta be baine moale diba ena be tomadiho se laomu, a? Momokani ta na baine moale diba bema tomadiho koikoi basinela, to bema ta na Iehova, “moale Diravana,” baine hetura henia, moale korikorina baine davaria diba. (1 Tim. 1:11, NWT) Dirava ese e kara ḡaudia amo ita e durudamu. Iena hesiai taudia na e moalemu badina ma haida idurudia karana e laloa badamu. (Kara 20:35) Heḡereḡere, mani tomadiho momokanina ese ruma bese e hamoaleamu dalana aita laloa. Tomadiho momokanina ese e hadibadamu adavada baita matauraidia, headava gwauhamatana baita laloa bada, heudahanai karana baita dadaraia, natuda baita naridia namonamo, bona lalokau korikorina baita hahedinaraia. Unu kara ese kongrigeisen taudia e hatamonadiamu bona tanobada heḡeḡemadai tadikaka oreana lalonai moale e havaraiamu.​—⁠Isaia 65:13, 14 ba duahi.

8. Edena dala ai Mataio 5:3 amo ina henanadai baita haerelaia diba, dahaka ese taunimanima e hamoalediamu?

8 Tanobada ena lalohadai​—⁠ta na Dirava se hesiai heniamu to baine moale diba lalohadaina​—⁠be ede baita haeroa toma? Mani ina henanadai a laloa: Dahaka ese taunimanima e hamoalediamu? Haida na moni ḡaukara, spot gadara, eiava e moalelaiamu ḡauna ta amo moale e davariamu. Ma haida be edia ruma bese eiava turadia e durudiamu karana amo moale e davariamu. Unu ḡau idauidau ese moale na bae havaraia diba, to eda mauri ai mai anina bada ḡauna ta ese moale korikorina baine havaraia. Ita na dia animal heḡereḡeredia, badina ita ese Ihavarada Tauna baita dibaia bona baita hesiai henia diba. Dirava ese ita e karada na baita moale. (Mataio 5:3 ba duahia.) Heḡereḡere, tomadiho momokani taudia na Iehova itomadiho henina ai e heboumu neganai, e moalemu bona e hahegoada hehenimu. (Sal. 133:1) Danu lalotamona ai e nohomu, mauri dalana maorona e badinaiamu, bona helaro namona e moalelaiamu.

KARA MAOROMAORO TARAVATUDIA BAITA BADINA BE NAMO, EIAVA?

9. (a) Ina tanobada ese mahuta hebou karana be ede e laloa tomamu? (b) Dahaka dainai do asie headava taudia bae mahuta hebou karana na Baibul ese e taravatua?

9 “Dahaka dainai asie headava taudia bae mahuta hebou na taravatu?” Taunimanima na reana be gwaumu: “Mauri na ba moalelaia. Dahaka dainai asie headava taudia bae mahuta hebou na taravatu?” Kristen tauna ese matabodaḡa karana baine abia dae na kerere. Dahaka dainai? Badina Dirava ena Hereva ese matabodaḡa karana na e taravatua. * (1 Tesalonika 4:3-8 ba duahi.) Iehova na mai ena maoro taravatu baine ato ita ese baita badina totona, badina Ia ese e havarada. Dirava ena taravatu ese e headava taudia sibodia mo maoro e henidia bae mahuta hebou totona. Dirava ese e lalokau henidamu dainai taravatu e henida bona unu taravatu ese e durudamu. Unu taravatu e badinamu ruma besedia na e helalokau hehenimu, e hemataurai hehenimu, bona e moalemu. Dirava ese iena taravatu asie badinaiamu taudia na baine hahemaoro henidia.​—⁠Heb. 13:4.

10. Edena dala ai Kristen taudia ese matabodaḡa karadia bae dadarai diba?

10 Dirava ena Hereva ese matabodaḡa karadia idadaraidia dalana na e hadibada. Una baita karaia dalana badana ta na matada baita biagudia namonamo. Iesu na e gwa: “Tau ta ese hahine ta baine raraia ela bona baine ḡahusia, ia lalona ai vada e heuda hanai vaitani. Matamu idibana ese baine hahekwakwanaimu, ba giboa lasi, ba negea daure.” (Mat. 5:28, 29) Una dainai, Kristen tauna ese ponografi laulaudia basine ita eiava matabodaḡa karadia e herevalaimu anedia basine kamonai. Aposetolo Paulo ese Kristen taudia e hamaorodia: “Tau-animui edia ura dikadia ba hamase: heuda-hanai.” (Kol. 3:5) Danu, ta lalomu ḡaudia bona ta herevalaimu ḡaudia nahuadia baita toho na namo.​—⁠Efe. 5:3-5.

MAURI NAMONA BAITA TAHUA BE NAMO, EIAVA?

11. Dahaka dainai momo na e uramu mauri namona bae tahua?

11 Mauri namona itahuna karana ese moale baine havaraia.” Momo na e gwaumu mauri namona baita tahua na namo. Unu amo lada bada, o dagi baita abi, eiava taḡa tauna ai baitala diba. Momo na edia mauri ai ḡau namodia e tahumu dainai, Kristen tauna ta ese una lalohadai na baine abia diba.

12. Ḡau namodia itahudia karana ese moale korikori baine havaraia, a?

12 Dagi eiava lada bada itahuna karana ese moale korikori e havaraiamu, a? Lasi. Ba helalotao Satana na e ura dikadikamu ma haida baine biagudia bona ia mo bae hanamoa, to ia na e badumu, se moalemu. (Mat. 4:8, 9; Apok. 12:12) Taunimanima na Dirava ena aonega amo namo bae davaria bona mauri hanaihanai bae abia totona baita durudiamu neganai, moale korikorina baita davariamu; mauri namona itahuna karana ese una moale na basine havaraia diba. Danu, ina tanobada ena lalohadai ese kara helulu bada herea e havaraiamu. Taunimanima e doridiamu ma haida bae hereadia, eiava e mama henidiamu, to asie moalemu. Baibul na e gwaumu idia na “lai ianina mo.”​—⁠Koh. 4:4.

13. (a) Moni ḡaukara be ede baita lalodia toma? (b) Paulo ese Tesalonika taudia ediai e torea revarevana ese e hahedinaraia, dahaka ese e hamoalea bada?

13 Momokani, mauri iduruna totona baita ḡaukara na namo, bona ta ura henimu ḡaukaradia baita abi hidi na asi ena kerere. To namona na eda mauri lalonai moni ḡaukara na mai anina bada ḡauna ai basita halaoa. Iesu na eto: “Asi tauna ta ese biagu rarua isiaidia baine lao heni diba. Badina be ta baine inai henia, ta baine lalokau henia; eiava ta baine badinaia, ta be baine dadaraia. Dirava bona Taḡa isiaidia basio lao heni diba.” (Mat. 6:24) Iehova ihesiai henina bona iena Hereva amo ma haida ihadibadia karana baita laloa badamu neganai, baita moale bada hereamu. Aposetolo Paulo enai una na e vara. Guna, ia na Iuda ai dagi o lada bada ḡaukarana e karaiava, to gabeai hahediba taudia ihalaodia ḡaukarana e karaia neganai, taunimanima ese Dirava ena hereva e abia daeva bona edia mauri e haidau dalana e itaia neganai, moale korikorina e davaria. (1 Tesalonika 2:13, 19, 20 ba duahi.) Moni ḡaukara ta ese una moale na basine havaraia diba.

Taunimanima na Dirava ena aonega amo namo bae davaria daladia baita hadibadiamu neganai, moale korikorina baita davariamu (Paragraf 12, 13 ba ita)

TAUNIMANIMA EDIA HEKWAKWANAI BAITA HAMAOROMAORO DIBA, A?

14. Dahaka dainai momo na e laloamu edia hekwakwanai na bae hamaoromaoro diba?

14 “Taunimanima ese edia hekwakwanai na bae hamaoromaorodia diba.” Momo ese una lalohadai na e abia daemu. Dahaka dainai? Bema una na momokani, anina na taunimanima ese Dirava ena heduru bae abia na asi anina bona sibodia edia ura bae kara diba. Danu, momo na e laloamu edia hekwakwanai na bae hamaoromaoro diba, badina hetahu ḡaukaradia haida ese e hahedinaraimu, tuari, taravatu iutuna karadia, gorere, bona ogoḡami na e maraḡi e laomu. Ripoti ta na e gwa: “Momo edia mauri e namo e laomu badina taunimanima na e uramu tanobada na gabu namona ai bae halaoa.” Una hereva ese e hahedinaraiamu, taunimanima ese laḡani momo lalodiai e davarimu hekwakwanaidia bae hamaoromaoro diba, a? Haere baita diba totona, mani unu hekwakwanai haida aita herevalaidia.

15. Dahaka ese e hamomokaniamu taunimanima edia hekwakwanai na bada herea?

15 Tuari: Tanobada tuaridia rua ai taunimanima 60 milion mai kahana e mase. Tanobada Tuarina Iharuana murinai, taunimanima na dounu e tuarimu. Laḡani 2015 amo, tuari o daḡedaḡe karadia dainai edia gabu e rakatani taudia edia namba na e dae 65 milion mai kahana. Una lagani tamona lalonai taunimanima 12.4 milion na asi edia noho gabudia. Taravatu iutudia karadia: Ena be gabu haida ai taravatu iutuna karadia haida na e maraḡimu, to kara ma haida, heḡereḡere intanet amo henaohenao karadia, ruma bese lalodiai e varamu daḡedaḡe karadia, bona terorist karadia na e bada hereamu. Danu, momo na e abia daemu tanobada heḡeḡemadai koikoi karadia na bada herea. Taunimanima ese taravatu iutuna karadia na basie haore diba. Gorere: Gorere haida na e hanamodiamu. To laḡani 2013 ena ripot ta ese e hahedinaraia, laḡani ta ta ai taunimanima 9 milion​—⁠laḡanidia 60 henunai​—⁠na kudou gorere, stroke, cancer, laḡa tuna-tuna goreredia, bona suga goreredia ai e masemu. Ogoḡami: World Bank edia hereva heḡereḡerena, laḡani 1990 ai Africa tanona ai ogoḡami taudia edia namba na 280 milion, to laḡani 2012 ai una namba na e dae 330 milion.

16. (a) Dahaka dainai Dirava ena Basileia sibona ese taunimanima edia hekwakwanai baine hamaoromaoro diba? (b) Isaia bona salamo itorena tauna na e peroveta Basileia ese dahaka hahenamo baine havara?

16 Hari ina negai bisnes karadia bona politikol na mataḡaniḡani oreadia ese e gunalaidiamu. Unu orea ese tuari, taravatu iutudia karadia, gorere, bona ogoḡami na basie haoredia diba​—⁠Dirava ena Basileia sibona ese unu baine haoredia diba. Iehova ese taunimanima daidiai baine kara ḡaudia mani a lalo. Tuari: Dirava ena Basileia ese tuari e havaramu karadia heḡereḡere mataḡaniḡani, koikoi karadia, bese iabi isina karadia, tomadiho koikoi, bona Satana baine haoredia. (Sal. 46:8, 9) Taravatu iutuna karadia: Dirava ena Basileia ese taunimanima momo e hadibadiamu bae helalokau heheni bona bae hemataurai heheni, gavamani ma ta ese una basine karaia diba. (Isa. 11:9) Gorere: Iehova ese iena taunimanima edia gorere be haorediamu. (Isa. 35:5, 6) Ogoḡami: Iehova ese ogoḡami be haoreamu bona iena taunimanima na lauma dalanai bona tauani dalanai be durudiamu, una mauri hereadaena ese taḡa e hereaia.​—⁠Sal. 72:12, 13.

“BA HAERE HENIDIA MAI DIBAMUI IDA”

17. Edena dala ai tanobada ena lalohadai ba dadaraia diba?

17 Bema tanobada ena lalohadai ta o kamonaimu bona emu abidadama e tohoamu, Dirava ena Hereva ai ba hetahu bona lo tadikaka o taihu ediai heduru ba tahu. Ba haeroa dahaka dainai taunimanima momo ese una lalohadai e abia daemu, dahaka dainai una lalohadai na kerere, bona edena dala ai ba dadaraia diba. Momokani, tanobada ena lalohadai amo siboda baita hegima diba bema Paulo ese Kolose kongrigeisen e henidia sisibana baita badinaiamu, eto: “Murimuri taudia vairadiai ba raka mai aonegamui ida . . . Taunimanima ta ta ba haere henidia mai dibamui ida.”​—⁠Kol. 4:5, 6.

^ par. 9 Momo na asi dibadia Baibul haida ai Ioane 7:53–8:11 ai e hetore herevadia haida na dia toretore helaḡadia ginigunadia amo e abi. Unu siri edia hereva dainai, momo na e gwaumu asi ena kara dika tauna sibona ese heudahanai tauna baine hahemaoro henia diba. To Dirava ese Israel besena e henidia taravatuna na e gwa: “Tau ta ese ma tau ta adavana ida bae heuda hanai, bena enoboudia ai bae davaridia, raruosi na bae mase; tau baine mase, hahine danu baine mase.”​—⁠Deu. 22:22.