Eski To Ti Kone?
Eski Mardose ti vremem existe?
ENN Zwif ki apel Mardose ti ena enn rol bien inportan dan bann levennman ki rakonte dan liv Ester. Li ti al an exil, ek li ti travay dan pale rwayal Pers. Sa ti arive dan koumansman 5em siek Avan Nou Lepok, “dan lepok [Lerwa] Asieris.” (Azordi bann dimounn apel sa lerwa-la Zerses Ie.) Mardose ti reisi aret enn konplo ki bann dimounn ti fer pou asasinn lerwa. Lerwa ti bien rekonesan ek li ti fer Mardose gagn loner an piblik. Plitar, apre lamor Amann, ki ti enn lennmi bann Zwif, lerwa ti fer Mardose vinn premie minis. Ek parski Mardose ti vinn premie minis, li ti reisi fer pas enn lalwa pou anpes bann dimounn touy tou bann Zwif dan Lanpir Pers.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.
Dan koumansman 20em siek, plizir istorien inn dir ki liv Ester li zis enn zistwar ek ki Mardose zame inn existe. Me an 1941, bann arkeolog kitfwa inn trouv bann prev ki montre ki seki Labib dir lor Mardose li vre. Ki zot inn trouve?
Zot ti dekouver enn text Pers ki koz lor enn zom ki ti apel Mardouka (Mardose an Kreol Morisien). Li ti travay kouma enn supervisor, ek kitfwa li ti enn kontab dan lavil Siz. Kan ti dekouver sa text-la, Arthur Ungnad, enn exper dan listwar Oriantal, dir ki se premie fwa ki koz lor Mardose dan enn lot dokiman, apart Labib.
Depi ki Ungnad inn ekrir sa rapor-la, bann exper inn tradir plizir milye lezot text Pers. Parmi sa bann text-la, ena bann tablet Persépolis, ki’nn dekouver dan bann rwinn Trésor, pre ar bann miray lavil. Sa bann tablet-la existe depi lepok Zerses Ie. Zot inn ekrir dan lang bann Elamit ek ena plizir nom ladan ki trouv dan liv Ester. a
Nom Mardose (Mardouka) dan enn text Pers
Plizir tablet Persépolis mansionn nom Mardouka, ki ti travay kouma skrib dan pale Siz dan lepok Zerses Ie. Enn tablet dir ki Mardouka ti enn tradikter. Sa detay-la an-akor ar seki Labib dir lor Mardose. Li ti enn fonksioner ki ti travay dan lakour Lerwa Asieris (Zerses Ie) ek li ti koz omwin de lang. Souvan, Mardose ti asiz kot laport pale dan Siz. (Est. 2:19, 21; 3:3) Sa laport-la ti enn gran batiman kot bann fonksioner ti travay.
Kan konpar Mardouka ki mansione lor bann tablet, ar Mardose ki mansione dan Labib, ena boukou kitsoz dan zot lavi ki resanble. Par exanp, zot ti viv dan mem lepok ek dan mem landrwa. Ek toulede ti bann fonksioner ek zot ti travay dan mem plas. Tousala montre ki Mardouka ek Mardose kitfwa ti mem dimounn.
a An 1992, Profeser Edwin M. Yamauchi ti pibliye dis nom ki ena dan bann text Persépolis ek ki trouv osi dan liv Ester.
