Skip to content

Al lor tablo konteni

Protez Oumem Ar Bann Fos Linformasion

Protez Oumem Ar Bann Fos Linformasion

 Azordi, nou gagn bann linformasion plis ki avan, lor bann kitsoz ki kapav ed nou pou protez noumem ouswa pou gard enn bon lasante. Me kan nou rod bann linformasion nou bizin fer atansion ar bann:

  •   Linformasion ki met nou dan erer

  •   Fake news setadir bann fos linformasion

  •    Teori Konplo

 Par exanp, pandan pandemi COVID-19, sekreter zeneral ONU ti dir fer atansion ar bann fake news ki ti pe fane partou. Li ti dir “bann konsey ki kapav fer nou lasante ditor ouswa bann solision depi bann arnaker pe fane partou.” “Bann manti pe fane partou lor radio ek televizion. Bann teori konplo ranpli lor Internet. Laenn pe fane partou, pe rabes ek imilie bann dimounn ek bann group.”

 Biensir, bann fake news se pa bann kitsoz ki nouvo. Me Labib ti fini dir ki dan nou lepok, “bann move dimounn ek bann foser pou vinn pli pir. Zot pou anbet lezot ek lezot pou anbet zot.” (2 Timote 3:1, 13) Internet permet nou gagn​—ek malerezman avoy​—bann fos linformasion pli vit ek pli fasil ki avan. Alor bann mail, rezo sosio, ek bann linformasion ki vre inn deforme ar bann fos linformasion.

 Kouma ou kapav protez oumem kont bann fake news ek bann teori konplo? Anou get sertin prinsip Labib ki kapav ed nou.

  •   Pa krwar tou seki ou trouve ek tande

     Ki Labib dir: “Enn dimounn naif krwar tou seki li tande, me enn dimounn ki ena enn bon zizman reflesi bien lor sak pa ki li fer.”​—Proverb 14:15.

     Si nou pa fer atansion nou kapav tom dan bann piez. Par exanp anou koz lor bann ti zimaz ouswa bann ti video ki ena partou lor bann rezo sosio. Sa bann kitsoz-la, ki apel bann memes, inn fer pou gagn riye. Me selman, li bien fasil pou pran sa bann zimaz-la ouswa sa bann video-la ek sanz zot. Bann dimounn kapav mem kree bann video lor bann vre dimounn ki swadizan pe dir ouswa pe fer bann kitsoz ki an realite zame zot inn dir ouswa fer.

     “Bann dimounn ki fer resers lor bann fake news inn remarke ki souvan sa bann linformasion la inn sorti andeor zot kontex, par exanp bann memes.”​—Axios Media.

     Demann oumem: ‘Eski se bann vre linformasion ouswa se zis enn memes?’

  •   Reflesi kotsa bann linformasion la sorti

     Ki Labib dir: “Verifie tou kitsoz.”​—1 Tesalonisien 5:21.

     Mem si tou dimounn pe koz lor enn linformasion, avan ki ou krwar ek avoy sa enn lot dimounn, verifie si li vre. Kouma?

     Reflesi kotsa linformasion-la sorti. Bann media ouswa bann lezot lorganizasion kapav fann bann fake news ki dan zot lintere, ki li politik ouswa komersial. Konpar seki to trouve ar bann lezot linformasion. Parfwa, bann kamarad kapav avoy bann fake news par mail ouswa par rezo sosio san ki zot fer par expre. Alor, pa fer konfians bann linformasion si ou pa kone kotsa zot sorti.

     Fer sir ki sa mesaz-la li exakt ek azour. Rod bann dat, bann kitsoz ki ou kapav verifie, ek bann prev solid ki sa mesaz-la, li vre. Fer atansion kan pe explik bann linformasion ki konplike dan enn fason ki tro sinp, ouswa si se enn lartik ki’nn ekrir pou fer bann dimounn lev enn lager.

     “Verifie bann linformasion pe vinn inportan parey kouma nou lav nou lame.”​—Sridhar Dharmapuri, Responsab Sekirite Alimanter ek Nitrision pou ONU.

     Demann oumem: ‘Eski sa linformasion-la li enn lopinion personel ouswa eski li rakont enn sel version?’

  •   Get bann kitsoz ki’nn arive vremem, pa bann lopinion personel

     Ki Labib dir: “Enn kikenn ki met so konfians dan so prop leker, li bet.”​—Proverb 28:26.

     Nou fer konfians bann linformasion ki nou anvi krwar. Bann konpagni Internet personaliz bann linformasion ki nou trouve lor rezo sosio pou donn nou bann linformasion ki nou kontan ek seki nou pe rode. Alor, seki nou anvi tande li pa touletan seki nou bizin.

     “Bann dimounn ena kapasite pou reflesi ek rezone, me bann kitsoz ki nou anvi, ki nou atann, ki nou per, ki motiv nou, kapav fer nou aksepte bann kitsoz kouma laverite zis parski nou anvi tann sa.”​—Peter Ditto, psikolog sosial.

     Demann oumem: ‘Eski mo fer konfians sa linformasion la zis parski mo anvi tann sa?’

  •   Pa fann bann rimer

     Ki Labib dir: “Fode pa to fann enn fos rimer.”​—Exod 23:1.

     Rapel ki bann linformasion ki ou partaze ar lezot kapav ena enn linflians lor zot fason panse ek zot bann aksion. Mem si ou’nn partaz enn fos linformasion san fer par expre, bann konsekans kapav bien grav.

     “Reg No. 1 se ralanti, fer enn poz ek demann oumem, ‘eski mo sir seki mo’nn lir li vre pou mo partaz li?’ Si tou dimounn ti fer sa, nou ti pou trouv pli tigit fake news lor Internet.”​— Peter Adams, enn vis-prezidan dan News Literacy Project.

     Demann oumem: ‘Eski mo pe partaz sa linformasion-la parski mo sir ki li vre?’