(Avréka).

Teny fanomezam-boninahitra notononin’ireo olona niantsoantso teo alohan’ny kalesin’i Josefa, rehefa nataon’i Farao mpitondra lefitra izy. (Ge 41:43) Mety hidika hoe “mandohaleha” toy ny nandikan’ny Baiboly maro (Prot., JM, DIEM) azy izy io raha avy amin’ny teny hebreo, araka ny tombantomban’i Aquila mpandika teny sy ny hita ao amin’ny Vulgate latinina. Maro anefa no milaza hoe tsy avy amin’ny teny hebreo izy io, fa avy amin’ny teny hafa. Misy, ohatra, mihevitra fa mety ho anaram-boninahitra babylonianina na asyrianina midika hoe “mpahita” na “manamboninahitra ambony” izy io. Ny hafa indray milaza fa teny kôpta midika hoe  “miondrika” izy io, na koa hoatran’ny teny ibaikoan’ny Arabo ny ramevany handohalika. Mandika azy io hoe “Ray sy Mpitondra!” ny Peshitta syriàka. Misy mpikaroka kosa milaza fa teny ejipsianina izy io. “Teratany ejipsianina” no dikany, hoy i Jérôme sy Origène Ejipsianina, satria nila nampahafantarina an’ireo Ejipsianina (izay nanamavo ny hafa firenena), hono, hoe lasa teratany ejipsianina i Josefa. Midika hoe ‘ny didinao no fanirianay’, na hoe ‘mpanomponao izahay’ ny teny mitovitovy aminy ao amin’ny taratasy papyrus iray.​—Ny Andron’i Josefa sy ny Fiainany Araka ny Lovantsofina Ejipsianina, nataon’i H. Tomkins, Londres, 1891, p. 49, 50.

Tsy mbola tena fantatra ny dikan’ilay teny, ka misy Baiboly tsy mandika azy io. (TV, DPV) Fanaon’ny firenen-kafa fa tsy ny Hebreo ny niantsoantso teo anoloan’izay olona nentina namakivaky tanàna mba homem-boninahitra ampahibemaso. Nasain’i Ahasoerosy mpanjaka persianina natao toy izany, ohatra, i Mordekay.​—Es 6:11.