FANAZAVANA MAHALIANA

Fanjakana Babylonianina

HANDEFA

TANÀNA nahavariana i Babylona, satria nisy manda avo be, Lalan’ny Mpilahatra, Zaridaina Mihantona nalaza, ary tempoly 50 mahery.

Efa hatry ny ela i Babela (na Babylona tatỳ aoriana) no foiben’ny fivavahana nanohitra an’i Jehovah, ilay tena Andriamanitra. (Ge 10:9, 10) Nataon’i Jehovah nandamòka ny fikasan’ireo nanorina azy io, rehefa nataony nisafotofoto ny fiteniny ka naparitany naneran-tany izy ireo. (Ge 11:4-9) Izany no nahatonga ny fivavahan-diso tao Babylona hiely tany an-tany hafa.

Rava i Babylona tatỳ aoriana, noho izy sahy nanohitra an’i Jehovah. Oharin’ny faminaniana amin’ny liona manana elatry ny voromahery i Babylona. Nolazain’i Jehovah koa fa ho rava sy ho lao izy io, ary Kyrosy no anaran’ilay handresy azy. Resin’i Kyrosy Lehibe tao anatin’ny indray alina monja izy io tamin’ny 5 Oktobra 539 T.K. Efa voalazan’ny faminaniana ny fomba haharesy azy, ary tanteraka tokoa izany! Lasa “korontam-bato miavosa” ilay tanàna tatỳ aoriana, ka tsy naorina intsony.—Je 51:37; jereo Is 44:27–45:2.

SARITANY: Fanjakana Babylonianina

Vavahadin’i Ishtar namboarina indray

Tempoly miendrika piramida tao Ora. Hoatran’io angamba ilay tilikambo tao Babela

Fitantarana ny fireharehan’i Nebokadnezara II momba izay rehetra nataony, mba hanalehibeazana an’i Babylona (Ampit. Da 4:30)

Mandan’i Babylona. Toy ny tsy ho resy ilay tanàna satria voahodidina manda fiarovana roa sosona matevim-be. Voahodidina manda koa ny ilany atsinanana. Nisy manda fiarovana koa teo amin’ny morony atsinanan’i Eofrata, izay nandalo an’ilay tanàna. Ny tempolin’i Mardoka no nalaza indrindra tao Babylona. Teo akaikin’izy io ny tilikambon’i Etemenanki (Tilikambon’i Babela, hoy ny olona sasany), izay nahatratra 91 m ny haavony.

Sary nandravaka ny sisin’ny Lalan’ny Mpilahatra tao Babylona, izay oharin’ny Baiboly amin’ny liona (Da 7:4)

Atin-kenan’ondry tanimanga misy fambara sy teniteny natao an-tsoratra; nampiasain’ny Babylonianina rehefa nisikidy (Ampit. Ezk 21:20-22)

Nabonida, mpanjaka faran’i Babylona, sy ny famantarana an’ireo andriamaniny (ilay tsinam-bolana no i Sîn andriamanitra volana, ilay boribory misy elatra no i Shamash andriamanitra masoandro, ilay kintana no i Ishtar). Tsy nahavonjy an’i Babylona ny fandinihana an’ireo zavatra eny amin’ny lanitra, sy ny fianteherana tamin’ireo andriamanitra volana sy kintana ary toy ny izany (Is 47:12-15)

Io, hono, no tononandro tranainy indrindra. Avy tany Babylonia izy io, ary angamba vita tamin’ny taonjato fahadimy T.K.

Ny sisa tavela tamin’i Babylona fahiny, izay manaporofo fa azo itokisana ny faminanian’ny Baiboly. “Ravak’ireo fanjakana” i Babylona fahiny, nefa “lao” kosa ankehitriny (Is 13:19-22; Je 50:13)