Lempona na loaka vita nanahary na nisy nanao. Vita nanahary, ohatra, ireo lavaka godorao nianjeran’ireo mpanjakan’i Sodoma sy Gomora (Ge 14:10), fa nataon’olona kosa ilay lavaka fanangonan-drano nanipazan’ny rahalahiny an’i Josefa. (Ge 37:20-29) Ny teny hebreo hoe bôhr (midika koa hoe “lavaka fanangonan-drano”) sy shahat no tena nadika hoe lavaka.

Nadika indray mandeha hoe “lavaka” ny teny hebreo hoe sheʼôhl ao amin’ny Fandikan-tenin’ny Fiangonana Jesosy Mamonjy. (Jb 17:16) Tsy ny fasan’ny olona tsirairay anefa ny Sheôl, fa ny fasana misy ny maty rehetra. Nampitovin’i Joba tamin’ny toerana maizina be vovoka ny Sheôl sy ny lavaka (heb.: shahat). (Jb 17:13-16) Nivavaka koa i Davida hoe: “Jehovah ô, toy ny nakarinao avy tany amin’ny Sheôl aho. Tsy navelanao ho faty aho, mba tsy hidinako any an-davaka.” (Sl 30:3, f.a.p.) Miresaka momba ny Sheôl ny Salamo 88:3-5 (f.a.p.), avy eo momba ny lavaka sy ny fasana.​—Jereo koa Jb 33:18-30; Sl 30:3, 9; 49:7-10, 15; 88:6; 143:7; Oh 1:12; Is 14:9-15; 38:17, 18; 51:14; jereo FASANA; SHEÔL.

Noharin’i Jona tamin’ny “kibon’ny Sheôl” sy ny ‘lavaka’ koa ny kibon’ilay trondro nitelina azy. (Jo 2:2, 6, f.a.p.) Tsy mahagaga raha ampifandraisina amin’ny fahafatesana sy ny fasana ny lavaka, satria lavaka nohadina ny fasan’ny olona fahiny.

Natao hamandrihana fahavalo na biby ny lavaka. Teny an’ohatra ilazana toe-javatra mampidi-doza na tetika hamelezana ny mpanompon’Andriamanitra koa àry izy io. (Sl 7:15; 40:2; 57:6; Oh 26:27; 28:10; Je 18:20, 22) Nasiana harato indraindray ny lavaka mba hisamborana an’izay latsaka tao. (Sl 35:7, 8) Raha nihady lavaka ny olona iray ary nisy biby fiompy latsaka tao ka maty, dia tsy maintsy nandoa onitra tamin’ny tompom-biby izy, araka ny Lalàn’i Mosesy.​—Ek 21:33, 34.

Toy ny “lavaka lalina” ny mpivaro-tena sy “ny tenin’ny vehivavy vahiny.” Mahay manangoly an’ireo lehilahy tiany hanao firaisana aminy mantsy matetika ny mpivaro-tena.​—Oh 22:14; 23:27.

Lavaka nohadina ny lavaka fanangonan-dranon’ny Hebreo sy ny Tatsinanana hafa. Niendrika tavoahangy izy ireny matetika. Kely ny vavany satria 30 sm teo ho eo monja nanomboka teo amin’ny tampony ka hatrany amin’ny iray metatra, ary avy eo nihalehibe ny tapany ambany ka nitovy bika tamin’ny voatavomonta.​—Jereo LAVAKA FANANGONAN-DRANO.

Samy avy amin’ny teny grika hoe frear ilay hoe “lavaka” ao amin’ny Apokalypsy 9:1, 2 sy ilay hoe “lavadrano” na fantsakan’i Jakoba, izay nihaonan’i Jesosy sy ilay vehivavy samaritanina. (Jn 4:11, 12) Lavadrano na lavaka nohadina ilay hoe frear, nefa azo ilazana lavaka hafa na lavaka mangitsokitsoka koa, toy ilay nivoahan’ireo valala resahin’ny Apokalypsy. (Ap 9:3; jereo LAVAKA MANGITSOKITSOKA.) Mety hidika koa hoe ‘hady’ ny teny grika hoe bôtynôs, izay nadika hoe “lavaka.” (Mt 12:11; 15:14; Lk 6:39) Nilaza i Petera fa voahidy ao “an-davaka [gr.: seirôis] maizim-be” ny demonia.​—2Pe 2:4; jereo TARTARA.

Jereo koa LAVAKY NY LIONA.