Lemaka
Tany mitovy tantana, izany hoe tsy misy havoana na tendrombohitra. Manana teny miavaka tsara ny Soratra Hebreo ilazana ny karazan-tany, ohatra hoe lemaka ve ilay izy sa be tendrombohitra sa tany efitra, sy ny toy izany.
Ilay teny hebreo hoe ʽaravah, ohatra, dia sady anarana faritra no ilazana karazan-tany koa. (Jereo ARABA.) Rehefa tsy misy mpanoritra voafaritra miaraka amin’io teny io, dia midika hoe lemaka karakaina, toy ilay any Moaba sy Jeriko, izy io. (No 22:1; 35:1; Js 5:10; 13:32; Je 52:8) Manondro lemaka karakaina ilay hoe ʽaravah, amin’ny ankapobeny, na dia mety hisy renirano ihany aza ao amin’ilay faritra. Fiovana be àry raha ny lemaka lonaka sy azon-drano toa an’i Sarôna no lazaina fa ho lasa lemaka karakaina. (Is 33:9) Toy izany koa ny hoe lasa misy renirano ny lemaka karakaina.—Is 35:1, 6; 51:3.
Eo koa ilay teny hoe bikʽah, izay midika hoe lemaka midadasika voahodidina tendrombohitra. Avy amin’ny matoanteny midika hoe “misaraka” izy io, ary mety tsara raha adika hoe “lemaka.” Mbola antsoina hoe Bekaʽ hatramin’izao ilay lohasaha midadasika eo anelanelan’ny Tandavan-tendrombohitra Amana (Anti-Liban ankehitriny) sy ny Tandavan-tendrombohitra Libanona. (Js 11:17) Matetika no avahan’ny Soratra Masina tsara ny bikʽah, na “lemaka”, ka hita hoe tsy mitovy amin’ny tendrombohitra na havoana (De 8:7; 11:11; Sl 104:8; Is 41:18) na amin’ny tany mikitoantoana. (Is 40:4) Matetika no adika fotsiny hoe ‘lemaka’ ilay teny aramianina mifanitsy aminy, izay hita ao amin’ny Daniela 3:1. Manondro an’ilay toerana nananganan’i Nebokadnezara sarivongana volamena io teny io.
Eo koa ilay teny hebreo hoe ʽemek, izay ampiasaina mba hilazana lemaka iva lavalava na lohasaha. Izao no dikan’io teny io: “Lemaka lehibe lavalava ary misy havoana mitandahatra eo amin’ny andaniny sy ny ankilany. Lemaka kely kokoa ny [ʽemek] raha oharina amin’ilay etsy aloha [bikʽah]. ... Misy heviny hoe lemaka iva sy midadasika izy io fa tsy hoe faritra misy hantsana na tery.” (Rakipahalalana navoakan’i M’Clintock sy Strong, 1881, Boky Faha-10, p. 703) Io teny hebreo io no ampiasaina mba hilazana ny “lemaka ivan’i Akora”, ny “lemaka ivan’i Aialona”, ny “lemaka ivan’ny Refaima”, ary ny maro hafa.—