(Rahàba).

1. [Heb., Rahav, mety hidika hoe Midadasika; Malalaka]. Vehivavy iray mpivaro-tena tao Jeriko, ary lasa mpanompon’i Jehovah. Nisy Israelita roa  lahy tonga mba hijery taratra an’i Jeriko ary nilasy tao an-tranon’i Rahaba, tamin’ny lohataonan’ny taona 1473 T.K. (Js 2:1) Tsy fantatra hoe hafiriana izy ireo no nijanona tao. Tsy tanàna lehibe anefa i Jeriko, ka tsy nila fotoana lava raha hijery taratra azy io.

Misy antokon’olona, indrindra fa ny Jiosy mpandala ny nentin-drazana, milaza fa tsy tena mpivaro-tena i Rahaba. Toa tsy misy porofo anefa manamarina ny hevitr’izy ireo. Zôhnah no teny hebreo nadika hoe mpivaro-tena, ary misy ifandraisany foana amin’ny hoe mpijangajanga izy io, na koa hoe olona mivadika amin’Andriamanitra. Nadika hoe mpivaro-tena foana izy io rehefa manana an’izay heviny izay, fa tsy nadika hoe vehivavy mpandray vahiny na tompona hotely, na ny toy izany. Ankoatra izany, dia asa toy ny asa fivelomana rehetra ny fivarotan-tena, tamin’ireo Kananita.

Nisy nahalala hoe Israelita ireo vahiny roa lahy tao amin’i Rahaba, ary nolazain’izy ireo tamin’ny mpanjaka izany. Nafenin’i Rahaba haingana tao amin’ny tahon-drongony nohamainina tao an-tampon-trano anefa izy roa lahy, ka tsy hitan’ireo olona nirahina hisambotra azy ireo. Afaka nandefa an’ireo olona ireo mora foana tany amin’ny lalan-kafa àry i Rahaba. Hita amin’izany fa naleony tsy nivadika tamin’ny Andriamanitry ny Israely toy izay tsy hivadika tamin’ny mpiray firenena taminy, izay voaheloka.​—Js 2:2-7.

Tsy voalaza hoe oviana no fantatr’i Rahaba ny anton-dian’ireo mpitsikilo tonga tao aminy ireo, ary oviana no fantany hoe hanafika an’i Jeriko ny Israelita. Rehefa niresaka tamin’izy roa lahy anefa izy, dia nitsotra fa natahotra be ny iray tanàna satria henon’izy ireo ny namonjen’i Jehovah ny Israely, nandritra ny 40 taona na mahery talohan’izay. Nasain’i Rahaba nianiana izy roa lahy fa hitsimbina ny ainy sy ny ain’ny rainy sy ny reniny ary ny fianakaviany manontolo. Nanaiky izy roa lahy, saingy nilaza fa tsy maintsy hovorin’i Rahaba ao an-tranony ny fianakaviany manontolo, ary hafatony eo am-baravarankeliny ny tady mena midorehitra, sady tsy hilazalaza amin’olona momba azy roa lahy izy. Nanaiky i Rahaba. Nanao zavatra hafa hiarovana azy roa lahy koa izy, satria nasainy nandositra avy teo am-baravarankeliny izy ireo (teo amin’ny mandan’ny tanàna ny tranony), ary natorony lalan-kafa mba tsy hifanena tamin’ireo nitady azy, izay nankany amin’ny toerana fiampitana ny Reniranon’i Jordana.​—Js 2:8-22.

Notantarain’ireo mpitsikilo tamin’i Josoa izay nitranga. (Js 2:23, 24) Tsy noravana tokoa ny tranon’i Rahaba, “teo amin’ny ilan’ny manda”, rehefa nirodana ny mandan’i Jeriko. (Js 2:15; 6:22) Ireo mpitsikilo roa lahy ihany no nasain’i Josoa nitondra an’i Rahaba sy ny fianakaviany nivoaka ny trano mba tsy ho ringana. Napetraka teo ivelan’ny tobin’ny Israely aloha i Rahaba sy ny fianakaviany, ary taorian’izay vao afaka niara-nonina tamin’ny Israelita. (Js 6:17, 23, 25) Lasa vadin’i Salmona i Rahaba, ilay mpivaro-tena taloha. Lasa renin’i Boaza izy ary anisan’ny razamben’ireo mpanjaka taranak’i Davida. Iray amin’ireo vehivavy efatra voatonona ao amin’ny tetirazan’i Jesosy, hita ao amin’ny bokin’i Matio, i Rahaba. (Rt 4:20-22; Mt 1:5, 6) Miavaka izy, satria na dia tsy Israelita aza, dia nino tanteraka an’i Jehovah ary nasehony tamin’ny nataony ny finoany. Hoy i Paoly: “Finoana no namonjena an-dRahaba mpivaro-tena ka tsy niara-maty tamin’ireo tsy nankatò izy, satria noraisiny tamim-pihavanana ireo mpitsikilo.” Hoy koa i Jakoba: ‘Tsy nambara ho marina ve i Rahaba mpivaro-tena noho izay nataony rehefa avy noraisiny tsara ireo iraka, ka nalefany tany amin’ny lalan-kafa?’​—He 11:30, 31; Jk 2:25.

2. [Heb., Rahav, avy amin’ny fototeny midika hoe “mangataka tsy an-kiato”]. Teny an’ohatra hita voalohany ao amin’ny Joba 9:13; 26:12 (Prot.; Kat.; DIEM; DPV), ary nadika hoe “mpanafika.” (TV) Biby goavam-be any an-dranomasina ilay lazaina hoe “mpanafika” ao amin’ny Joba 26:12 (f.a.p.), ary marina izany rehefa jerena ny hevitra mifanitsy ao amin’ilay andininy sy ny andininy manodidina azy. Hoy koa ny Isaia 51:9: “Tsy ianao ve no nanorotoro an’i Rahaba sy nanatrobaka an’ilay biby goavam-be any an-dranomasina?” Hita eo fa misy ifandraisany ilay teny hoe Rahaba sy ny hoe biby goavam-be any an-dranomasina.

Nampiasaina hilazana an’i Ejipta sy ny mpanjakany (ilay Farao nanohitra an’i Mosesy sy ny Israely) ilay hoe Rahaba, na “biby goavam-be any an-dranomasina.” Ny nanafahan’i Jehovah an’ireo Israelita tany Ejipta tokoa no resahin’ny Isaia 51:9, 10 hoe: “Tsy ianao ve no nandritra ny ranomasina, dia ny rano lalina be? Tsy ianao ve no nanao ny ranomasina lalina ho lalana hiampitan’ireo navotana?” Misy ifandraisany amin’i Ejipta koa ny hoe “Rahaba”, ao amin’ny Isaia 30:7. Misy lisitr’ireo firenena fahavalon’ny Israely ao amin’ny Salamo 87:4, ary “Rahaba” no nataony loha laharana, eo amin’ny toerana tokony hisy an’i Ejipta. Voatonona manaraka ao koa i Babylona, Filistia, Tyro ary Kosy. “Ny Ejipsianina” no hita ao amin’io andininy io, ao amin’ireo Targoma, ary “Ejipta” sy “ny Ejiptianina” kosa no ampiasain’ny Baiboly hafa (DPV; DIEM). Nolazain’ireo Targoma tamin’ny fomba hafa koa ilay hoe “Rahaba” ao amin’ny Salamo 89:10, mba hifandraisan’izy io amin’i Farao, ilay mpanjakan’i Ejipta naetrin’i Jehovah.