Loharanom-pahazavana; jiro; zavatra eny amin’ny lanitra manazava ny etỳ an-tany.

Tantarain’ny Genesisy fa nampisy “zavatra manome hazavana eny amin’ny habakabaky ny lanitra” Andriamanitra, tamin’ny “andro” fahefatra. (Ge 1:14, 19) Tsy midika izany hoe tamin’izay vao nisy ny mazava (heb.: ʼôhr), satria efa nisy talohan’izay izy io. (Ge 1:3) Tsy tamin’izay koa vao noforonina ny masoandro sy ny volana ary ny kintana. Hoy mantsy ny andinin-teny voalohany ao amin’ny Baiboly: “Tany am-piandohana, dia namorona ny lanitra sy ny tany Andriamanitra.” (Ge 1:1) Efa nisy àry ny lanitra sy ireo zavatra eo aminy (anisan’izany ny masoandro), raha mbola tsy nanomboka akory ireo andro enina famoronana. Voaresaka eo amin’ireo andininy manaraka, ao amin’ny Genesisy toko voalohany, ireo zavatra noforonina sy ny zava-nitranga nandritra ireo andro enina ireo.

Milaza ny Genesisy 1:1 fa “namorona” (heb.: baraʼ) ny lanitra sy ny tany Andriamanitra tany am-piandohana. Mariho kosa fa milaza ny andininy faha-16 sy 17 hoe “nanao [heb.: endriny hafa amin’ny matoanteny hebreo hoe ʽasahʽ] ireo zavatra roa lehibe manome hazavana Andriamanitra”, tamin’ny andro fahefatra, “ka ilay lehibe kokoa hanjaka amin’ny andro, ary ilay kely kokoa hanjaka amin’ny alina, ary nanao ny kintana koa izy. Koa nataon’Andriamanitra eo amin’ny habakabaky ny lanitra ireny mba hanazava ny tany.” Matetika no nadika hoe “manao” ny hoe ʽasah. (Je 18:4) Mety hidika fotsiny koa izy io hoe manome (2Sa 7:11), manisy (De 15:1), na manomana (Ge 21:8).

Te hilaza àry ilay andininy hoe tamin’izay vao nanomboka tazana avy tetỳ an-tany ny masoandro sy ny volana ary ny kintana, fa tsy hoe tamin’izay izy ireo vao nisy. Mbola ny hazavana (heb.: ʼôhr) fotsiny mantsy no tazana avy tetỳ an-tany, tamin’ny “andro” voalohany, satria azo inoana fa namakivaky tsikelikely an’ilay rahona matevim-be nandrakotra ny tany ilay izy. (Ge 1:3) Niova kosa izany tamin’ny “andro” fahefatra. Voalaza fa tamin’io andro io no “nataon’Andriamanitra eo amin’ny habakabaky ny lanitra ireny.” Midika izany fa nataony tazana teny amin’ny habakabaka ireo loharano niavian’ilay hazavana (heb.: maʼôhr), izany  hoe ny masoandro, ny volana, ary ny kintana. Natao mba “hampisaraka ny andro sy ny alina” ireny, ary “ho famantarana ..., sady hanondro fizaran-taona sy andro ary taona.” Manampy ny olona hamantatra marina tsara an’ireo fizaran-taona sy andro ary taona àry izy ireny, satria mihetsika eny amin’ny habakabaka. Tsy izay ihany anefa. Manaporofo ny fisian’Andriamanitra sy manasongadina ny fahamboniany koa izy ireny.​—Ge 1:14-18; Sl 74:16; 148:3.

Maʼôhr koa no teny hebreo hilazana ny fitaovana nanome hazavana tao amin’ny tranolay masina. Menaka no solika nandrehitra azy io. (Ek 25:6; 27:20; 35:8, 14, 28; Le 24:2; No 4:9) Ampiasaina an’ohatra koa io teny hebreo io ao amin’ny Ohabolana 15:30, ary nadika hoe ‘famirapiratana.’ Nomena fampitandremana ny mpanjakan’i Ejipta fa hovonoina ny hazavana rehetra tany, satria hataon’i Jehovah maizina sy takona “ireo loharanom-pahazavana [endriny hafa amin’ny hoe maʼôhr miaraka amin’ny hoe ʼôhr] rehetra eny amin’ny lanitra.”​—Ezk 32:2, 7, 8.