Pular para conteúdo

Pular para sumário

Moolumo o Mbiibiliyani Ootaphuleliya

A I N U Y

A

  • Anamasomasoma itthonttwa.

    Nokhala ntthu nosomasoma meettelo oncuwa, omweeri ni hataa otthonttwa, wiira ahimyace itthu inhala wiirannya wahoolo.—Da 2:27; Mt 2:1.

I

  • Ikhilompi.

    Yaakhala itthu yaapankiya niitthaya, nimaluku, niipolooku comaluku awula niithaapwa yookhuneelaciya niimetaali. Wakhilompeni va, campahiya itthuvo awula ilumpani, ukati wooswali. Wasaala waya itapernaakulu ni itempulu yahaavo ikhilompi yowooru wiira cipahiye itthuvo ni ilumpani yoopankiya ni ithaapwa yookhuneelaciya niiwooru. Wapuwani waya yahaavo ikhilompi yokoopere, yuulupale wiira cipahiye itthuvo.—Nkw 27:1; 39:38, 39; Uph 8:20; 1Mam 6:20; 2Ikr 4:1; Luk 1:11.

N

  • Ncehena.

    Ncina neehaneliya nlikitti no uhitto ilapo yo Yerusalemu yo khalayi. (Je 7:31) Yaahopankiya inatiri niromoliyaka nno nipuronno khampa nipuro naahala uriheliya atthu ookhwa. (Je 7:32; 19:6) Masi, khiivo itthu inthoonyera wiira nno nipuronno yanriheliya asinama awula atthu wiira apahiye anari akumi awula ahuvihiye. Phimaana, weeriyaka Ncehena khaninaaciya nipuro nimpahiyaaya atthu nimooro wokhweeli mpaka. Ciicammo, Yesu oolumile Icehena wiira alattanihere nuuttarusiya ni ninookhwa onayeeli awula umalamalihiya mpaka.—Apo 20:14; Mt 5:22; 10:28.

  • Nipotto noottaruseliya.

    Ala moolumwaala Niikereeku uneeriya staurós, iyo maanaaya nipotto, toko nne naakhomeliyaawe Yesu. Khiivo itthu inthoonyera wiira ala moolumwaala Niikereeku maanaaya nsalapa, toko anvarelaaya nteko atthu oohittiini ikhumelo yokhalayi hinawa Kristu, khampa isinaali yottiini. “Nipotto noottaruseliya” ninaataphulela sana-saana nuulumo staurós, kontha nuulumo staurós maanaaya uttarusiya, uhuvihiya ni wuulihaciya muru waahalaaya waanana atthari a Yesu.—Mt 16:24; Mab 12:2.

  • Nivanko.

    Ikopo atthu yeesaaya mmakhatani anatthukelenleene mirintti miphantte coomiili, ciicammo unaaciya mwiri untthukeleliya inama piili (venci-venci imope wiira cilimihiye awula citeese nrintti. Ipottha ikwaha cinci canvarelaka nteko nivanko wiira citeese mirintti coolemela cinene. Phimaana, nivanko naanoolumiyaka waaciyaka ukhala ipottha, umwiiwelela ntthu ni uhuvihaciya. Ukumiha awula wuntakaca nivanko, waataphulela uhikhala-tho ipottha uhihuvihaciya ni uhinyonkaciya.—Le 26:13; Mt 11:29, 30.

  • Nnepa.

    Nuulumo neeheperewu rúahh ni ikereeku pneúma, ikwaha cinci ninawiiriyaka “nnepa,” ni ninaahimya citthu cinci. Moolumeliywaaya otheene, anaaca itthu ahinkhitiryaaya woona apinaatamu, ni anaaca ikuru. Niiluka Iheperewu ni Ikereeku, inaaciya (1) iphyoo, (2) ikuru cirinaaya citthu cowumpiya co watuninyani, (3) ikuru cinonkurumica ntthu wuulumaca ni upanka citthu, (4) moolumo anoolumiya ahicuwannyaaka unweelaaya, (5) cowumpiya coohoonnya ni (6) ikuru ca Nluku awula nnepa wowaarya.—Nkw 35:21; Isaa 104:29; Mt 12:43; Luk 11:13.

U

  • Uluva.

    Urupihana ni ntthu oohikhala awannyaa awula amwaaraa.—Nkw 20:14; Mt 5:27; 19:9.

  • Umala wo ulumwenku wo citthu coohinamaana.

    Unaaciya ukati wo wuumaleloni ituninya inhooleliya ni Sotwani. Uyo ukatyuuyo waahala wiirannya wo nkwaha mmoca nuuturuwa wa Kristu. Malayikha yahooleliyaka ni Yesu anaahala “uwaawayaniha atakhali ni anasariya” ni atakhalyaayo anaahala waamalamaliha. (Mt 13:40-42, 49) Atthari a Yesu yaanaapheela ucuwela ukatini “unhalaaya umalamalihiya ulumwenku wo citthu coohinamaana.” (Mt 24:3) Yesu hinaaya urwaa wiirimu, ahaakhuluveliya attharyaawe wiira aahala ukhala naayova mpaka wiimaleloni ulumwenku wo citthu coohinamaana.—Mt 28:20.

  • Umwene wa Nluku.

    Nna nuulumo ninvareliyaka nteko cinene waaciyaka ukhulupale urinaawe Nluku, unthoonyeriya nuumwene (ikuveernu) inhooleliya ni Mwanawe, Yesu Kristu.—Mt 12:28; Luk 4:43; 1Ako 15:50.

  • Urupihana woohiloka.

    Ala moolumwaala niiluuka Ikereeku ineeriya porneía, anaaciya mananna menci oorupihana anonrusa Yehova. Unhela nhina uluva, uraruwa, urupihana atthu oohithelana, urupihana alopwanaru awula athiyanaru ni urupihana niinama. Nlivuruni ya Apokalipise, nno nuulumonno ninaavareliya nteko wiira nilattaniheriye citthu cimpankaaya “Ibabilooniya Yuulupale,” inlattaniheriya ninthiyana ooraruwa ni niittiini cowootha. Uyo nawaararuwana ahooleli o ntuninyani wiira akhalane ukhulupale ni maali menci.—Apo 14:8; 17:2; 18:3; Mt 5:32; Mit 15:29; Akal 5:19.

  • Uturuwa wa Yesu.

    Nhina Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku, mapuro makhwaawe weeriyaka uturuwa, unaaciya uwa wa Yesu Kristu naryeene Mwene oothanliya ni Nluku, wancenre ikhumelo ukati uthanliyaawe ukhala Mwene ni uhophiya ala mahuku ookhiceraala o ulumwenku wo citthu coohilokaala. Uturuwa wa Yesu khunaaciyaka uwa ni woohipica uturuwa, unaahala uvira ukati mwinci.—Mt 24:3.

Y

  • Yehova.

    Mbiibiliyani Utaphuleliya Cowantikhiya Cowaarya wo Ituninya yo Naanaano, nhina Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku, ninaaromoliya ncina “Yehova” imaara 237. Citthu ciirihile ulakeliya uvareliya nteko ncina na Nluku, phinnya:

    1. 1. Cowantikhiya Cowaarya Ceeheperewu caavareliya nteko ukati wa Yesu ni wo maapostolu, cahaana ileetera cese co ncina na Yehova (iyo maanaaya wiira ncina na Nluku ninantikhiya niileetera cese niiluuka Iheperewu יהוה) mmaveerusuni cotheene.

    2. 2. Ukati wa Yesu ni wo maapostolu, nnyo ileetera cesennyo cahaavo nhina Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku, mphantte uneehaniya Cowantikhiya Cowaarya Ceeheperewu.

    3. 3. Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku, cinaathoonyera wiira Yesu imaara cinci ahoromola ncina na Nluku ni ahaacuweliha atthu akiina.—Joa 17:6, 11, 12, 26.

    4. 4. Ukhala wiira Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku, cantikhiye wiira cuncereriye Cowantikhiya Cowaarya Ceeheperewu, yaahala ukhala itthu yoohinamaana nihikhanle nno ncinanno.

    5. 5. Ncina na Nluku nihantikhiya nimananna oothikileliya nhina Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku.—Apo 19:1, 3, 4, 6.

    6. 6. Cowantikhiya coopacera caayuuta, cinaathoonyera wiira makristau ayuuta yanvarela nteko ncina na Nluku mmalivuruni waya.

    7. 7. Anamasoma Ibiibiliya akiina, ahoona wiira ncina na Nluku ninaaphwanyannya mmaverisiikuluni ciri nhina Cowantikhiya Cowaarya Ceeheperewu cinromoliya nhina Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku.

    8. 8. Ibiibiliya citaphuleliye wookhalaka iluuka 100 coovirikana, ninaaphwanyannya ncina na Nluku nhina Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku.

    Khweeliini, cihaavo citthu cinci cinthoonyera wiira nahaana nituruseliyaka ncina na Nluku nipuro nantikhiyaaya, Yehova, nhina Cowantikhiya Ceekristau Ceekereeku. Iyo phiitthu apankilyaaya anamataphulela Ibiibiliya Utaphuleliya Cowantikhiya Cowaarya wo Ituninya yo Naanaano. Ayo anaahisima venci ncina na Nluku ni anawoova ukumiha khula itthu yantikhiye nhina Cowantikhiya Cowaarya coopacera.—Apo 22:18, 19.