1. Nlattuni ninkomentariihu umikutthaanoni?

 NLATTUNI ninrweehu umikutthaanoni? Itthu yuulupale inniiriha urwaa umikutthaanoni ukhanle unttottopela Yehova. (Isaa. 26:12; 111:1) Itthu ikhwaawe ukhanle ulipihana ula ukati wo masakha unkhaleehuula. (1 Atesal. 5:11) Nonvusaka ntata ni navahaka ikomentaariyu, ninaapanka nnyo citthu piilinnyo.

2. Ukatini unlamuliyeehu ukomentari umikutthaanoni?

² Khula isumana, hi ninaakhalana ukati wookomentari umikutthaanoni. Wootakihera, wiimaleloni isumana, hiiva pooti ukomentari ukati unsomeehu irevista Ukhalenla. Umikutthaanoni ceeriyari isumana, hiiva pooti ukomentari mphantte wo Ikano cowiipithyaa co mbiiblyani, Usomiya Ibiiblya wo wanlokoni ni miphantte cikhwaawe.

3. Marikarikoni ankhalaneehu, ni manannani moolumo amphwanyannya nhina Maberewu 10:24, 25 cinnikaviheraaya?

³ Otheene cihu ninaapheela cinene unttottopela Yehova ni waalipiha mayamunneehu. Masi atthunaka ninaakhalana marikariko, toko woova ukomentari awula upheela ukomentari ikwaha cinci, masi uhiihaniya wiira nikomentari. Ninhala ukhitiri cani waanana ayo marikariko meelyaayo? Itthu inhala unikavihera waakhula nno nikohonno imphwanyannya nhina iwarakha apostolu Paulu yaaveleelihenryaawe makristau maberewu. Uwakati woolumaawe ifayitaaya upanka mikutthaano, Paulu aheera wiira ayo yahaana yakurumicanaka. (Nsome Maberewu 10:24, 25. b) Phimaana, noonaka wiira mayamunna akhwaawe anaahala ukhala ookurumiciya nlattu wokomentaariyu yankaani inhaleehu uvaha, hiiva ninaahala upheela uvaha ikomentaariyu. Ni hataa ukhalaka wiira hiiva khanineehaniya wiira nikomentari ikwaha cinci toko caapheeleehu, ninaakhala ootteeliya nlattu woowiiwa mayamunna akhwaawe yakomentariki.—1 Pet. 3:8.

4. Citthuni tthaaru ninhaleehu woopela mwaha?

⁴ Nhina ula mwahoola, woopacera ninaahala woona manannani cinlamuliyeehu ulipihana nakhalaka wanlokoni nankaani nihinkomentariya cinene. Ciicammo, ninaahala woona manannani ninlamuliyeehu ulipihana nakhalaka wanlokoni nuulupale ninkomentariya cinene. Ni woomalihera, ninaahala woona isiyani ninlamuliyeehu upanka wiira itthu inhimyeehu ukati wookomentari khweeliini yaalipihe mayamunneehu.

5. Ninhala waakurumica cani akhwiihu wakhalaka wiira nloko nihu nikhanle nankaani?

⁵ Mikutthaano co wanlokoni nankaani awula co wakhurupuni khankhalaka mayamunna enci oovusa ntata wiira akomentari. Ukati nkhwaawe, munna nohoolela mphantte unkomentariya haana awehereraka mpaka wankhumelelaawe ntthu oovusa ntata wiira akomentari. Ala manannaala, nkutthaanooyo pooti upicapica ni iyo itthwiiyo atthunaka khinnitteeliha nrima. Vano isiyani inlamuliyeenyu upanka? Nvuse ntata ikwaha cinci. Mwapankaka commo, nyuuva nnaahala waakurumica akhwiinyu wiira naayo ciicammo yunvuse ntata ni apheele ukomentari.

6-7. Citthuni cinlamuliyeenyu upanka wiira nhitepe woova ukomentari?

⁶ Vano wakhalaka wiira nyuuva nnawoova ukomentari, isiyani inlamuliyeenyu upanka? Atthu enci phineecoonaaya commo. Vano isiyani inlamuliyeenyu upanka wiira nhitepe woova ukomentari ni wiira mwaakurumice mayamunneenyu?

⁷ Nyuuva pooti usoma-tho citthu caahimiye nhina myaha co nrevistani Ukhalenla khalayi. c Itthu imoca yaahimiye ukhanle wiitthenkaca ratta. (Miru. 21:5) Mwacuwelaka saana mwaha unoolumiyooyo, khunhala wuurikani uvaha ikomentaariyu. Itthu ikhwaawe inlamuliyeenyu upanka ukhanle uvaha ikomentaariyu cankaani. (Miru. 15:23; 17:27) Mwavahaka ikomentaariyu yankaani, nyuuva khannohala utepa woova cinene ni mayamunna anaahala waakuva wiiweeha itthu inhaleenyu uhimya uvirikana niikomentaariyu yuulupale. Mwavahaka ikomentaariyu yankaani nimoolumweenyu, nyuuva nnaahala uthoonyera wiira nheetthenkaca ratta ni nheeweeha ratta uyo mwahooyo.

8. Yehova noonela cani wiikurumica wihu?

⁸ Vano wakhalaka wiira nyuuva nhomananiha weettela citthu cihimiye nhina nnyo myahannyo ni hataa mwiikurumicaka, nanlelo nnawoova ukomentari, isiyani-tho inlamuliyeenyu upanka? Pooti wankupaliinyu wiira Yehova naavaha ifayita cinene wiikurumica winyu wiira mpanke inkhitiriinyu. (Luka 21:1-4) Wiikurumica khunakhala utotha upanka citthu cihinkhitiriinyu. (Afili. 4:5) Phimaana, mwiihelele mpika unhaleenyu ukhitiri wiirannyeeha ni munlompe Yehova wiira oovaheni nrima woomaala. Wiipaceroni, nyuuva pooti ulakela uvaha ikomentaariyu cakaani.

9. Nrikarikoni ninkhalaneehu nakhalaka wanlokoni nuulupale?

⁹ Wakhalaka wiira niri nloko nuulupale, itthu inhala unikhumelela pooti uvirikana. Atthunaka ahaavo mayamunna enci anonvusa ntata wiira akomentari ni ikwaha cinci, munna nohoolela uyo mphanttyooyo khanwiihanani nyuuva wiira nkomentari. Arokorihu aneehaniya Danielle unawaacivela cinene ukomentari umikutthaanoni. d Ayo anoopuwela wiira ukomentari unaapanka mphantte nhina unswalela Yehova. Ankhala mananna owaalipiha akhwaaya ni oolipihaca waamini waya itthu inhimyaaya Ibiiblya. Masi ukati waathamenlyaaya nloko nikhwaawe  nuulupale, ayo khayeehaniya ikwaha cinci wiira akomentari ni ikwaha cikiina khayaakhitiri ukomentari nanka ikwaha imoca. Ayo aheera: “Mi kaakhala oorusiya. Waakhala khampa kanhiihiya uvara nteko wo wanlokoni. Munna noholela mphantte ahiwiihaneke wiira ukomentari, nuuwakatyaaya weeva unawancera wuupuwela wiira nopanka imweeni.”

10. Manannani cinlamuliyeenyu wiitthenkaca wiira nkhitiri ukomentari umikutthaanoni?

¹⁰ Nyuuva nhopaca wiicoona toko arokorihu Danielle? Wakhala wiira nhopaca wiicoona commo, atthunaka mwahoopuwela uhikomentari-tho ni uviriyana nkutthaanooyo paasi. Masi nhihiye wiikurumica ukomentari. Isiyani inlamuliyeenyu upanka? Mwiikurumice utthenkaca ikomentaariyu cinci khula nkutthaano. Mwaahiihaniyeke wiira nkomentari wiipaceroni, nnaahala ukhalana ukati nkhwaawe wookomentari. Ukati untthenkaceenyu mwaha wo nrevistani Ukhalenla, muupuwele manannani khula iparaagarafu cinlipiheraaya uyo mwahooyo. Mwapankaka commo, nyuuva nnaahala ukhitiri uvaha ikomentaariyu comaana ukati unhalaaya usomiya uyo mwahooyo. Ciicammo, nyuuva pooti utthenkaca ikomentaariyu mpheelaka utaphulela citthu coorikarika. (1 Akor. 2:10) Kontha isiyani? Kontha khanhala ukhala atthu enci anhala wunvusa ntata wiira akomentari nnyo citthu coorikannyo. Vano wakhalaka wiira nhomananiha upanka citthu cotheene nnya, masi nanlelo khannokhitiri ukomentari? Nyuuva pooti umoopana mwaha munna nohala uhoolela mphantte wookomentariya ni unhimerya wiira nyuuva nnaahala upheela ukomentari.

11. Isiyani Afilipo 2:4 innikurumicaaya upanka?

¹¹ Nsome Afilipo 2:4. e Apostolu Paulu ahaakurumica makristau uhoolelihera citthu caakhwaaya, uhiya uhoolelihera citthu caya. Manannani hiiva cinlamuliyeehu weettela iyo ikannweeyo umikutthaanoni? Nawuupuwelaka akhwiihu. Nihaana nuupuwelaka wiira akhwiihu anaapheela ciicammo ukomentari khampa hiiva cimpheeleehu.

12. Manannani makhwaawe ninlamuliyeehu waakurumica mayamunneehu umikutthaanoni? (Nwehe ciicammo ilatarato.)

 ¹² Nyuuva mwawoopanaka mwaha asimpwaneenyu, niireke wiira nnaakhala ukati wotheene muulumaka? Mena. Nyuuva nnaapheela wiira ayova ciicammo yuulume itthu. Inanna imocaaru, hi nimpheela wiira umikutthaanoni mayamunneehu enci avahe ikomentaariyu. Khweeliini, itthu imoca yuulupale inhala unikavihera waakurumica mayamunneehu ukhanle waavaha ukati woothoonyera waamini waya yavahaka ikomentaariyu. (1 Akor. 10:24) Nttwee noone manannani ninlamuliyeehu upanka iyo itthwiiyo.

13. Isiyani inlamuliyeehu upanka wiira naavahe akhwiihu ukati wookomentari?

¹³ Itthu yoopacera inlamuliyeehu upanka ukhanle uvaha ikomentaariyu cankaani. Napankaka commo, atthu akhwaawe ciicammo anaahala ukhalana ukati wookomentari. Mahumu ni mayamunna yiitthucile ikhweeli khalayi ahaana yavahaka ntakihero. Hataa ukhalaka wiira nyuuva nnopheela uvaha ikomentaariyu yankaani, nhimananihe woopela mwaha ipontu cinci wonkwaha mmoca. Mwakomentariki veekha iparaagarafu yotheene, khinhala ukhala itthu ikhwaawe yoopheela ukomentari atthu akiina. Wootakihera, nhina ila iparaagarafwiila paahi, cihaavo citthu piili cinoolumiya: uvaha ikomentaariyu cankaani ni uhimananiha ukomentari ipontu cotheene wonkwaha mmoca. Vano mweehaniyaka wiira nkomentari ila iparaagarafwiila, nnoonela cani ukomentari itthu imoceeyo paahi ni ikineeyo waahiyera akhwiinyu?

14. Isiyani inhala unikavihera ulakela ikwaha cikavi cinhaleehu wunvusa ntata? (Nwehe ciicammo ilatarato.)

¹⁴ Muupuwele ratta ukati woolakela ikwaha cikavi cimpheeleenyu ukomentari. Monvusaka ntata imaara cinci wiira nkomentari, iyo itthwiiyo pooti umwiiriha munna nohoolela mphanttyooyo wuupuwela wiira nnankhanyereriha uwiihanani wiira nkomentari hataa ukhalaka wiira ahaavo atthu akiina ahinaaya ukomentari. Ni iyo itthwiiyo pooti waaloloviha akhwiinyu avusile ntata ciicammo.—Ekles. 3:7.

15. a) Isiyani inlamuliyeehu upanka wakhalaka wiira munna nohoolela mphantte khaniihanne wiira nikomentari? b) Manannani mayamunna anhoolela miphantte cinlamuliyaaya waawacera atthu otheene? (Nwehe ikwaaturu ineera: “ Wakhalaka wiira thi nyuuva nnohoolela mphanttyooyo.”)

¹⁵ Wakhalaka wiira mayamunna enci anaavusa ntata wiira akomentari, pooti ukhalaka wiira hiiva khaninkhitiri ukomentari ikwaha cinci toko  caapheeleehu. Ikwaha cikhwaawe, munna nohoolela mphanttyooyo khanhala ukhitiri uniihana wiira nikomentari. Iyo itthwiiyo pooti uniriipiha nrima. Masi khaninlamuliya wuupuwela wiira uyo nooniviruwela awula khannitthuna nlattu woohiniihana wiira nikomentari.—Ekles. 7:9.

16. Manannani ninlamuliyeehu waalipiha mayamunna ankomentari?

¹⁶ Wakhalaka wiira nyuuva khankhitinri ukomentari ikwaha cinci toko caapheeleenyu, nnoonela cani uviriyana saana ikomentaariyu co mayamunna akhwaawe ni wamalaka nkutthaano waattottopela ayo mayamunnaayo? Pooti ukhalaka wiira mayamunneenyu anaahala ukhala oolipihiya mwaattottopelaka khampa caahalaaya ukhala oolipihiya yeewaka ikomentariyu yaahaleenyu uvaha. (Miru. 10:21) Uttottopelana ankhala mananna oolipihana.

17. a) Manannani ayari cinlamuliyaaya waakavihera asaanaaya uvaha ikomentaariyu yattharihaka myaakha caya? b) Toko cinthoonyeraaya ividiyu, citthuni cese cinlamuliyeehu upanka ukati wootthenkaca ikomentaariyu cihu? (Nwehe ciicammo niwehero.)

¹⁷ Manannani makhwaawe ninlamuliyeehu ulipihana umikutthaanoni? Wakhala wiira nyuuva nhaana asaana, mwaakavihere utthenkaca ikomentaariyu cinhalaaya uvaha nttharihaka myaakha caya. (Mat. 21:16) Ukati nkhwaawe, cinaahala wuulumiya myaha cuulupale toko masakha ankhumelela muuthelanani awula myaha cuulupale cikhwaawe nhina citthu comaana ni coohinamaana. Hataa ukhalaka commo, pooti ukhala  iparaagarafu imoca awula piili asaaniinyu cinlamuliyaaya ukomentari. Ciicammo, munkavihere mwaninyu ucuwela wiira ikwaha cikiina uyo pooti uvusa moono, masi uhithanliya wiira akomentari. Mwapankaka commo, uyo khanhala urusiya wakhalaka wiira hovusa moono masi thanliye ntthu nkiina wiira akomentari.—1 Tim. 6:18. f

18. Manannani ninlamuliyeehu uhitepa wiicuuluma ukati wookomentari? (Nwehe Miruku 27:2.)

¹⁸ Otheene cihu pooti utthenkaca ikomentaariyu cowaalipiha akhwiihu ni cinonttitthimiha Yehova. (Miru. 25:11) Ukati nkhwaawe, hiiva pooti uvaha ikomentaariyu nittonkacaka itthu iniirannyenle, masi ratta! Khaninlamuliya utepa wuuluma cinene citthu cihu hiiva ukati wookomentari. (Nsome Miruku 27:2; g 2 Akor. 10:18) Uhiya commo, ikomentaariyu cihu cihaana cimoopelaka mwaha Yehova ni apoovwaawe ntuninyani motheene. (Apoka. 4:11) Ninaacuwela wiira wakhalaka wiira nikohonno ninlepela ukomentari itthu iniirannyenle hiiva awula mananna cineecooneehu, ninaahala ukomentari iyo itthwiiyo. Nikoho toko nno ninaahala upankiya nhina iparaagarafu inhaleehu ukela.

19. a) Isiyani inhala wiirannya neekurumicaka waawacera atthu otheene unkutthaanoni? (Nwehe Arooma 1:11, 12.) b) Kontha isiyani nyuuva unawuucivelani ukomentari umikutthaanoni?

¹⁹ Khapankiye malamulo nhina mananna ookomentari ratta, masi otheene cihu pooti wiikurumica wiira naalipihe mayamunneehu ukati wookomentari. Inanna imoca ninlamuliyeehu upanka iyo itthwiiyo, ukhanle wiikurumica ukomentari cinene, wakhalaka wiira niri nloko nankaani nihinkomentariya venci. Masi wakhalaka wiira niri nloko naatthu enci ninkomentariya venci, nihaana nisukhurweelaka neehaniyaka wiira nikomentari ni nihaana nitteeliyaka nrima nawiiwaka akhwiihu yakomentariki. Nahooleliheraka citthu caakhwiihu uhiya uhoolelihera citthu cihu umikutthaanoni, ninaakhitiri “ulipihana.”—Nsome Arooma 1:11, 12. h