MWAHA WOOSOMIYA 53
Mayamunna—Nnohala woonihera cani ukhala ntthu ookhomaala?
“Ukhale ookhomaala ni ukhale nlopwana.”—1 MAM. 2:2.
NCIPO 135 Mukhale a Miruku Mwanaka
NINHALA WIITTHUCANI? a
1. Isiyani nlopwana inlamuliyaawe upanka wiira akhale nkristau ookhomaala?
MWENE Davidi ahomwiirela co mwanawe, Salomau: “Ukhale ookhomaala ni ukhale nlopwana.” (1 Mam. 2:1-3) Iyo ikhanle ikano yofayita cinene inlamuliyaaya utthara alopwana otheene ampheela ukhala makristau ookhomaala. Wiira akhitiri, ayo ahaana yiitthucaka wiiwelela malamulo a Nluku ni weettela mattharelelo o mbiiblyani nhina citthu cotheene cimpankaaya. (Luka 2:52) Nlattuni ikhanlyaaya itthu yofayita mayamunna amirawo ukhala makristau ookhomaala?
2-3. Kontha isiyani mmiravo haana akhalaka nkristau ookhomaala?
2 Nlopwana nkristau haana akhalanaka mirintti cinci cofayita cinene. Weeva mmirawo, atthunaka uhopaca wuupuwela citthu cinhalaa upanka wahoolo. Atthunaka unawuupuwelaca urwaa uvara nteko wowiivaherera ukati wotheene, ukhala nrumiya o wanlokoni ni wahoolo, humu. Pooti ukhalaka wiira unawuupuwelaca urwaa uthela ni waayara asaana. (Efesu 6:4; 1 Tim. 3:1) Wiira ukhitiri upanka nnyo citthunnyo, uhaana ukhalaka nkristau ookhomaala. b
3 Isiyani inhala wuukavihera ukhala nkristau ookhomaala? Cihaavo citthu cinlamuliyaa wiitthuca wiira wahoolo urwee wacuwele upanka. Vano isiyani inlamuliyaa upanka nenna co wiira wahoolo wakhitiri uwacera ratta mirintti cinhalaa ukhalana?
CITTHU CINHALA WUUKAVIHERA UKHALA NKRISTAU OOKHOMAALA
4. Unhala waaphwanya vayi atthu ooreera waatakiha? (Nwehe ciicammo ilatarato.)
4 Waathanle atthu ampheelaa waatakiha. Ibiiblya inaawuuluma atthu enci anreera utakihiya naamirawo. Ayo atthwaayo yaari alopwana yanfenta Yehova ni yaacuwenle uwacera ratta mirintti cinci wiira yaawacere apoovu a Nluku. Ciicammo pooti ukhalaka wiira ahaavo makristau ookhomaala amucyaa awula o wanlokoni anreera waatakiha. (Mabere. 13:7) Ni haavo nlopwana oohipahuwa nolamuliyaa untakiha; uyo khanle Yesu Kristu. (1 Pet. 2:21) Ukati woosoma ihantisi caya ayo atthwaayo, weemele ni wuupuwele makhalelo omaana ayo alopwanaayo yaarinaaya. (Mabere. 12:1, 2) Vano, wuupuwele mananna owaatakiha.
5. Unhala ukhitiri cani ukhalana ankhili omaana, ni nlattuni unreeraaya ukhalana ayo ankhilyaayo? (Nwehe Isaalimu 119:9.)
5 Ukhalane ‘ankhili omaana.’ (Miru. 3:21) Nlopwana ookhalana ankhili omaana nopacera wuupuwela ratta ni utotha ucuweleeha saana hinaaya upanka itthu. Phimaana, wiikurumice ukhala ntthu ankhili. Kontha isiyani? Kontha ntuninyani mootthene ahocaara atthu antthara paahi moopuwelelwaaya. (Miru. 7:7; 29:11) Ciicammo, iteeve, ifiilime, interneti ni cile cineehaniya redes sociais pooti urukunusa moopuwelelwaa ni uwiiriha upanka citthu coohiloka. Vano, unhala ukhitiri cani ukhalana ankhili omaana? Upacere usomaka ikano co mbiiblyani ni wuupuwele manannani nnyo ikanonnyo cinoophwanyihaaya ifayita. Vano, weettele nnyo ikanonnyo ukati woolakela upanka citthu cinoncivela Yehova. (Nsome Isaalimu 119:9. c) Wakhitiriki ukhala ntthu ooweettela ikano co mbiiblyani ukati woolakela upanka citthu, uhopanka itthu yuulupale inhala wuukavihera ukhala nkristau ookhomaala. (Miru. 2:11, 12; Mabere. 5:14) Vano woone mananna meeli ukhalana ankhili omaana cinhalaaya wuukavihera: (1) inanna yowaawehera mayanuunu, ni (2) inanna yoothanla mawarelwaa ikuwo ni wiiphwaneliha.
6. Ankhili omaana anhala unkavihera cani mmiravo uhisimiya nimayanuunu o wanlokoni?
6 Ukhala ntthu ankhili omaana unaahala wuukavihera waahisimu athiyana. Khunnanara munna uciveliya ni upheela uncuwela nuunu o wanlokoni. Masi nlopwana ankhili khanaakuvela upanka ile inonwa mmuru. Uyo khanhala wuuluma, wantikha awula upanka hataa itthu inhala umwiiriha nuunu o wanlokoni wuupuwela wiira naaciveliya nuuyo, masi khweeliini hipheelaka unthela. (1 Tim. 5:1, 2) Ni wakhalaka wiira haavo nuunu nonthonkocaawe wiira anthele, uyo khanhala upheela wiira uyo nuunuuyo oolumiye pusya; phimaana uyo nlopwanooyo naahala wiikurumica wiira ahikhalace veekha hirivo ntthu nkiina wakhiviru.—1 Akor. 6:18.
7. Ankhili omaana anhala unkavihera cani mmiravo uthanla ratta ikuwo cinwaraawe?
7 Inanna ikiina mmiravo nolamuliyaawe uthoonyera wiira nawuupuwela ratta hinaaya upanka itthu ukhanle uwehacera ratta mananna cinwaraawe ni cineephwanelihaawe. Ikwaha cinci, ikuwo ni mawarelo aneeriyaka wiira ari na moda ammwaruseliya naatthu ahinonhisimu Yehova ni ampankaka citthu coohiloka. Ayo atthwaayo anwara ikuwo cowaama cihincuwanya wiira ca nlopwana awula ca nthiyana. Ukati woothanla ikuwo yoohala uwara, mmirawo nopheela ukhala nkristau ookhomaala haana eettelaka mattharelelo o mbiiblyani ni uwoonela atthu ooreera utakihiya o wanlokoni. Uyo pooti wiikoha co: ‘Mawarelwaaka anawoonihera wiira ki ntthu ankhili omaana ni kinawuupuwela mananna akhwaaka cinhalaaya ukiwehera? Mawarelwaaka anaawiiriha atthwaayo ukoona wiira kikhanle nswali a Yehova’? (1 Akor. 10:31-33; Titu 2:6) Mmirawo nowehera ratta nnyo myahannyo naahala uhisimiya kahi paahi nimayamunna o wanlokoni, masi ciicammo naapaapeehu o wiirimu, Yehova.
8. Isiyani mmirawo inlamuliyaawe upanka wiira akhale ntthu ookhuluvelya?
8 Ukhale ntthu ookhuluvelya. Mmiravo ookhuluvelya naawacera ratta miteko cawe cotheene. (Luka 16:10) Umuupuwele Yesu. Uyo aari nlopwana aawacera saana miteko caarumiyaawe ni Yehova, hataa unrikelaka upanka nnyo mitekonnyo. Yesu aanawaafenta atthu, venci-venci ale yaari attharyaawe, ni uyo ahaamini uvaha ukumyaawe wiira awoopole. (Joau 13:1) Weeva pooti untakiha Yesu wavaraka saana miteko cinrumiyaa. Woonaka wiira unawuurika upanka itthwiiyo, wiiyevihe ni ulepele ukaviheriya nimayamunna ancuwela. Uhipanke itthwiiyo unyoonyiyaka wiira paahi wooniye wiira uhopanka. (Aroo. 12:11) Uhiya commo, upanke itthwiiyo ‘toko wiira unompankela Yehova, kahi pinaatamu.’ (Akol. 3:23) Khweeli, weeva ukhanle ntthu oopahuwa, phimaana waamini wiira cihaavo citthu cihinhalaa ukhitiri upanka ni ukupaleele wavonyaka.—Miru. 11:2.
WIITTHUCE CITTHU CINHALA WUUKAVIHERA
9. Kontha isiyani mmirawo haana eetthucaka citthu cofayita?
9 Wiira ukhale nkristau ookhomaala, uhaana wiitthucaka citthu cinhala wuukavihera uwacera miteko co wanlokoni ni uphwanya nteko wiira wiilihere weeva ni amucyaa. Ciicammo, uhaana wiitthucaka citthu cinhala wuukavihera waatanaca naakhwaa. Nttwee noone citthu cinlamuliyaa wiitthuca.
10-11. Isiyani mmirawo inhalaawe ukhitiri wiipankela ni waapankela mayamunna wanlokoni acuwelaka usoma ni wantikha ratta? (Nwehe Isaalimu 1:1-3.) (Nwehe ciicammo ilatarato.)
10 Wiitthuce usoma ni wantikha. Ibiiblya ineera wiira usoma Nuulumo na Nluku mahuku otheene ni wuupuwela inhimyaaya unankavihera ntthu ukhala ootteeliya ni cinamweettela saana citthu cotheene cimpankaawe. (Nsome Isaalimu 1:1-3. d) Usoma Ibiiblya khula nihuku unaahala wuukavihera ucuwela saana mananna Yehova cinoopuwelaawe ni weeva unaahala wiitthuca wuupuwela saana ni weettela ikano co mbiiblyani. (Miru. 1:3, 4) Nlopwana nocuwela upanka commo, haana ifayita cinene wanlokoni. Kontha isiyani?
11 Wanlokoni anaapheeliya mayamunna ancuwela usomiha ratta wiira yiitthucihe malakihero ni ikano co mbiiblyani. (Titu 1:9) Weeva wacuwelaka usoma, unaahala ukhitiri utaphulela myaha saana ni uvaha ikomentaariyu cinhala waalipiha mayamunna. Ciicammo, unaahala ukhitiri wantikha citthu cofayita cinhalaa wiitthuca mmamithukumanoni cosirikwiitu ni mmakonkereesuni. Citthu cinhalaa wantikha cinaahala ulipihaca waamini waa ni weeva pooti uvarela nteko wiira waalipihe akhwaa.
12. Isiyani inhala wuukavihera ucuwela uwuulumana akhunanaa?
12 Ucuwele uwuulumana ratta akhwaa. Nkristau haana eetthucaka uwuulumana ratta akhwaawe. Nlopwana nocuwela uwuulumana saana akhunanawe nawaaviriyana ni naakhitiri ucuwelela itthu inoopuwelaaya ni inwiira. (Miru. 20:5) Ukati woomuulumana ntthu, uyo ciicammo naakhitiri ucuwelela itthu inthoonyeraaya ncu nawe ntthuuyo, ikhovyaawe ni mananna cineenyeenyihaawe irutthwaawe. Weeva khunhala ukhitiri wiitthuca citthu cotheenennyo waahiviriheke ukati wuulumaka naatthu akiina. Wakhalaka wiira ukati wotheene unkhala umpottolacaka telefooni ni uwuulumanaka atthu uvarelaka nteko e-mail awula imensagem, khunhala wiitthuca uwuulumana atthu co ni co. Phimaana, wiikurumice uviriha ukati unari naatthu ni uwuulumane co ni co.—2 Jo. 12.
13. Isiyani-tho mmirawo inlamuliyaawe wiitthuca? (Nwehe 1 Timotiyu 5:8.) (Nwehe ciicammo ilatarato.)
13 Wiitthuce wiiwacera mwaanennya. Nkristau ookhomaala haana acuwelaka wiiwacera mwaaneennyaawe ni waawacera amucyaawe. (Nsome 1 Timotiyu 5:8. e) Mapuro makiina, amiravo anawiitthucihiya nteko wo mmatatani naathumwanaya, nanumwanaya awula nimmucyaaya nkiina. Masi ahaavo mapuro amiravo aneetthucaaya nnyo mitekonnyo ucikolani. Hataa ukhalaka manannani, unaareera wiitthuca uvara itthu inhala wuukavihera uphwanya nteko. (Mite. 18:2, 3; 20:34; Efesu 4:28) Wiikurumice wooniya wiira ukhanle ntthu oohinyoonyaciya ni unaakhitiri umalihaca miteko cimpaceraa. Wapankaka commo, khunhala wuurika uphwanya nteko ni ulokela ukati mwinci nipuro ninhalaa wancera uvara nteko. Citthu cinlamuliyaa wiitthuca coopenleehu mwaha nhina iparaagarafu civinre cikhanle citthu ciicammo cinhala unkavihera nkristau uwacera mirintti cinhalaawe ukhalana wahoolo. Nttwee noone nnyo mirinttinnyo.
WIITTHENKACE WIIRA URWEE WAWACERE MIRINTTI CUULUPALE WAHOOLO
14. Mmirawo nolamuliya wiitthenkaca cani wiira avare nteko wo wiivahereriya ukati wotheene?
14 Nteko wo wiivahereriya ukati wotheene. Mayamunna ookhomaala enci ampacera uvara nteko wo wiivahereriya nanlelo anari amirawo. Ukhala piyoneeru pooti unkavihera mmirawo ucuwela mananna owaawacera atthu ni wiitthuca uvarela nteko ratta nsurukhu woohitepa urihakaca nsurukhu umphwanyaawe. (Afili. 4:11-13) Inanna yooreera upacera uvara nteko wowiivaherera ukati wotheene uri ukhala piyoneeru ookavihera. Mayamunna enci yaapacenre uviriha ukati anari mapiyoneeru ookavihera. Vano wahoolo, ayo yahokhitiri ukhala mapiyoneeru owiicaaverya. Nteko weepiyoneeru pooti wuuhulela mikhora wiira uvare miteko cikiina, toko ukavihera nteko wootekateka awula upeteli.
15-16. Isiyani inhala unkavihera mmirawo ukhala nrumiya awula humu o wanlokoni?
15 Ukhala nrumiya awula humu o wanlokoni. Khula nlopwana o wanlokoni aalamuliya wiikurumica ukhala humu wiira aakavihere cinene mayamunna ni mayanuunu. Ibiiblya ineera wiira alopwana aneekurumica ukhala mahumu ‘antotha nteko womaana.’ (1 Tim. 3:1) Masi munna hinaaya ukhala humu, haana apaceraka ukhala nrumiya o wanlokoni. Arumiya o wanlokoni anawaakavihera mahumu waawacera mayamunna o wanlokoni nimananna menci. Mahumu ni arumiya o wanlokoni akhanle atthu owiiyeviha anaavarela nteko mayamunna ni mayanuunu; ni ayo ciicammo anawiikurumica cinene wuulalyaani. Amirawo pooti uthanliya ukhala arumiya o wanlokoni, hataa yakhalanaka myaakha 17, 18 awula 19. Ni nrumiya o wanlokoni ooniyaka wiira unamphwanela, pooti uthanliya ukhala humu hataa ukhalaka wiira rina paahi myaakha 20.
16 Isiyani weeva inlamuliyaa upanka wiira ukhale nrumiya awula humu o wanlokoni? Ibiiblya inaahimya makhalelo menci weeva anlamuliyaa wiikurumica woonihera. Masi uhiliyale wiira uhaana wiikurumica woonihera ayo makhalelwaayo nlattu wonfenta Yehova, amucyaa ni mayamunna o wanlokoni. (1 Tim. 3:1-13; Titu 1:6-9; 1 Pet. 5:2, 3) Wiikurumice wiira ucuwele mananna owoonihera khula ikhalelo. Ciicammo, ulompe unlepelaka Yehova wiira ookavihere woonihera ayo makhalelwaayo. f
17. Mmiravo nohala wiitthenkaca cani wiira akhale ntheli awula nhooleli itthoko? (Nwehe ciicammo ilatarato.)
17 Ukhala nlopwana oothela ni nhooleli itthoko. Toko Yesu coolumilyaawe, ahaavo makristau anlakela uhithela. (Mat. 19:12) Masi weeva walakelaka uthela, unaahala ukhalana nrintti wookhala ntheli ni nhooleli itthoko. (1 Akor. 11:3) Yehova nopheela wiira ntheli aafente amwaarawe ni aawacere, aavahaka citthu cimpheelaaya toko iyoolya, ikuwo ni citthu cikiina, waathukana ni waakavihera ukhalana upatthani woolipa ni Yehova. (Efesu 5:28, 29) Citthu cinlamuliyaa wiitthuca conneehu nhina ula mwahoola, toko ukhalana ankhili omaana, waahisimu athiyana ni ukhala ookhuluvelya cinaahala wuukavihera ukhala ntheli omaana. Weetthucaka citthu cotheenennya, unaahala wiitthenkaca wiira wahoolo urwee wakhale ntheli ni nhooleli itthoko.
18. Mmiravo nohala wiitthenkaca cani wiira akhale nnyari?
18 Nnyari. Wathelaka, atthunaka unaahala unnyara mwaana. Citthuni cinlamuliyaa umwiitthucera Yehova wiira ukhale nnyari omaana? Cihaavo citthu cinci. (Efesu 6:4) Yehova khoona ihaaya umwiirela mwanawe Yesu wiira aananfenta ni aanankupali. (Mat. 3:17) Weeva wannyaraka mwaana, uhiliyale unhimerya mwaamwanaa wiira unanfenta. Ni khula ukati unttottopela nlattu wo citthu comaana cimpankaawe. Ayari anontakiha Yehova ciicammo anawaakavihera asaanaaya ukhala makristau ookhomaala. Wapheelaka wiitthenkaca wiira wakhale nnyari omaana, waawacere saana amucyaa, mayamunna o wanlokoni ni uhoone ihaaya waahimerya wiira unawaafenta ni wiira anawuutteeliha nrima. (Joau 15:9) Nnya cikhanle citthu cinhala wuukavihera wahoolo, wathelaka awula wannyaraka mwaana. Masi uhinaphiya uyo ukatyuuyo, waamini ni ukupali wiira Yehova naawoona ukhalana ifayita cinene iriyari waamucyaa ni wanlokoni.
ISIYANI INLAMULIYAA UPANKA NENNA CO?
19-20. Isiyani inhala waakavihera amiravo ukhala makristau ookhomaala? (Nwehe ilatarato yo wakaapani.)
19 Amirawo, nnolamuliya wiikurumica wiira nkhitiri ukhala makristau ookhomaala. Nyuuva nhaana mwaawoonelaka mayamunna ooreera utakihiya, wiitthuca ukhalana ankhili omaana, ukhala ntthu ookhuluvelya, wiitthuca citthu cinhala wuukaviherani uwacera ukumiinyu ni wiitthenkaca wiira mwawacere mirintti cuulupale wahoolo.
20 Weeva atthunaka unaakhala nimasukhuli woopuwela citthu cotheene cinlamuliyaa upanka. Masi waamini wiira unaahala ukhitiri. Uhiliyale wiira Yehova naapheela cinene wuukavihera. (Isai. 41:10, 13) Mayamunna ni mayanuunu o wanlokoni ciicammo anaahala wuukavihera. Wakhalaka nlopwana ookhomaala toko Yehova cimpheelaawe wiira ukhale, unaahala ukhala ootteeliya venci. Hi ninawuufentani cinene nyuuva mayamunna amiravo. Nkupali wiira Yehova naahala wuucaalihani ukati uneekurumiceenyu ukhala makristau ookhomaala—Miru. 22:4.
NCIPO 65 Nivikaniheke Olaleerya!
a Wanlokoni anaapheeliya alopwana ookhomaala. Nhina ula mwahoola, ninaahala woona manannani amiravo cinlamuliyaaya wiikurumica wiira akhale makristau ookhomaala.
b Nwehe “Nuulumo Nootaphuleliya” nhina mwaha uvinre.
c Isaalimu 119:9 Isiyani mmirawo inlamuliyaawe upanka wiira hihiye ukhalana meettelo omaana? Uyo haana hiitthaalaka ni haana eettelaka nuulumo naa.
d Isaalimu 1:1 Ootteeliya ntthu hineettela ikano caatakhali, ni hinkelakela iphiro caanamatampi, ni hinonkoma ikharipu caanamatarawa. 2 Masi, itthu inoncivela nikhanle nlamulo na Yehova, ni uyo naasoma nlamulo Nawe woohikumihera ncu nawe vate, uthana ni uhiyu 3 Uyo nhala ukhala khampa mwiri wowaaliya ninceresere mooloko, mwiri uniima ni uhinnyaala matakhurwaaya. Yotheene inhalaawe upanka inaahala unkhumela ratta.
e 1 Timotiyu 5:8 Ntthu hintthuna uwaaverya awawe, anari anaakhalanaawe wapuwani, naakhotta waamini ni nanvikana ntthu ohimwaamini Nluku.
f Nwehe ilivuru Organizados para Fazer a Vontade de Jeová, ikapiitulu 5-6.