Pular para conteúdo

Pular para sumário

MWAHA WOOSOMIYA 6

Nkhuluvele mananna Yehova nopankaawe citthu cawe

Nkhuluvele mananna Yehova nopankaawe citthu cawe

“Mwala—citthu cotheene cimpankaawe cikhanle coohipahuwa, kontha iphiro cawe cotheene cinkhala cosariya. Nluku ookhuluvelya, himpanka citthu coohisariya; uyo khanle nasariya ni owookwa.”—DEUT. 32:4.

NCIPO 3 Jeová, Minha Força e Esperança

NINHALA WIITTHUCANI? *

1-2. a) Kontha isiyani atthu enci unawaarika waakhuluvela ale arina ukhulupale? b) Isiyani inhaleehu wiitthuca nhina ula mwahoola?

 MAHUKWAALA, atthu enci unawaarika unkhuluvela ntthu rina ukhulupale. Ayo atthwaayo annoonaka wiira ale arina ukhulupale, ikwaha cinci anaawacera saana mathaciri, masi anawaathanya amasikhini. Ibiiblya inaathoonyera wiira iyo itthwiiyo ikhanle ikhweeli, wiira waya co: “Pinaatamu nanhoolela pinaatamu nkhwaawe wiira amphwanyihe masakha.” (Ekles. 8:9) Uhiya commo, ahooleli enci anaapanka citthu cinci coohinamaana. Nlattu wo iyo itthwiiyo, atthu anaahiya waakhuluvela. Phimaana, wakhalaka wiira haavo ntthu nonsomiheehu Ibiiblya, nihaana ninkaviheraka uyo ntthuuyo unkhuluvela Yehova ni waakhuluvela ale Yehova anaavahaceraawe uwacera mphwinkwaawe.

2 Masi, kahi atthu ansomihiya Ibiiblya paahi phinlamuliya wiitthuca unkhuluvela Yehova ni ukhuluvela mphwinkwaawe woothotokanihiya. Hataa ntthu ancenre unswalela Yehova khalayi, pooti uhiya ukhuluvela wiira mananna Yehova cimpankaawe citthu cawe ankhala omaana ukati wotheene. Ikwaha cikhwaawe, cinaanikhumelela citthu cinnirikihela unkhuluvela Yehova. Nhina ula mwahoola, ninaahala wuuluma citthu tthaaru cinttehatteha waamini wihu: (1) naahiiweeheke miphantte cikiina co mbiiblyani, (2) naakhelaka malakihero mumphwinkoni wa Yehova, ni (3) yarwaaka unikhumelela marikariko wahoolo.

MUNKHULUVELE YEHOVA MWEESOMAKA IBIIBLYA

3. Kontha isiyani ihantisi cikhwaawe co mbiiblyani pooti unirikihela unkhuluvela Yehova?

 3 Ukati woosoma Ibiiblya, atthunaka ninaahala uphwanya mphantte unhala unirika wiiweeha; pooti ukhalaka mphantte unooluma mananna Yehova caawacenryaawe atthu khalayi awula itthu yaalakenlyaawe upanka. Wootakihera, ihantisi imoca imphwanyannya nlivuruni yo Manummeru ineera wiira nsarayeli mmoca ahaana eeviyaka kontha aanoophwanyiya alokotthacaka ikhuni Isaapatu. Vano nhina ilivuru yonayeeli ya Samuweli, unaahimiya wiira mwene Davidi aheetta uluva ni ahomwiiviiha ntthu, masi aholeveleliya. (Manu. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Noopuwelaka nnyo ihantisi piilinnyo, atthunaka ninaahala wiikoha co: ‘Nlattuni Yehova unlevelenlyaawe mwene Davidi hataa wakhalaka wiira aheetta uluva ni ahomwiiviiha ntthu, masi ahonhukhumu nlopwana aaphwanyiye alokotthacaka ikhuni?’ Wiira niiweehe saana iyo itthwiiyo, nttwee noone citthu tthaaru cinlamuliyeehu wuupuwela neesomaka iyo ihantisiiyo.

4. Moolumo amphwanyannya nhina Uphattuwaca 18:20, 21 ni Deuteronomiyu 10:17 annikavihera cani utepa ukhuluvela citthu cotheene Yehova cinlakelaawe upanka?

4 Ukati nkhwaawe, Ibiiblya khinhimya citthu cotheene ceerannyeele. Wootakihera, hi ninaacuwela wiira mwene Davidi ahottharuwa khweeliini nlattu wo citthu coohinamaana caapankilyaawe. (Isaa. 51:2-4) Vano nlopwana aakhottile wiiwelela nlamulo no Isaapatu, niireke ahottharuwa khweeliini? Niireke wiira aari ntthu eewelela malamulo makhwaawe a Yehova? Niireke wiira uyo aahohimeriya, masi khaatthunale wiiwelela? Ibiiblya khinhimya nnyo citthunnyo. Masi ihaavo itthu imoca incuweleehu: Yehova “khampanka citthu coohisariya.” (Deut. 32:4) Uyo khanlakela upanka itthu woohuupuwela citthu cotheene ciirannyeele ni khanlakela unhukhumu ntthu nlattu wo citthu coohimyahimiya, cowoothiya ni nlattu wonthanya. (Nsome Uphattuwaca 18:20, 21; Deuteronomiyu 10:17. *) Ukati unvireehu nincuwelaka Yehova saana, ninaahala utepa ukhuluvela citthu cotheene cinlakelaawe upanka. Hataa ukhalaka wiira uhaavo mphantte wo mbiiblyani nanlelo uhineeweehu ratta, hi ninaakhuluvela wiira Yehova khanle nasariya “nhina wo citthu cotheene cimpankaawe.”—Isaa. 145:17.

5. Manannani upahuwa wihu cinnirikarikihaaya uhukhumu niisariya? (Nwehe ikwaaturu “ Upahuwa unaanirikihela uwehera citthu khampa Yehova cinweheraawe.”)

5 Nlattu wookhala atthu oopahuwa, hi khaninkhitiri uhukhumu ratta. Nluku numpile niinanna cinkhitiriihu utakiha makhalelwaawe. Phimaana, hiiva nimpheela waawacera atthu otheene niisariya. (Upha. 1:26) Masi nlattu wookhala atthu oopahuwa, hiiva pooti unirika unhukhumu ratta ntthu hataa ukhalaka wiira ninaacuwela citthu cotheene ciirannyeele. Iyo phi itthu yaamwiirannyenle Jonas. Nyuuva atthunaka nnawuupuwela wiira Jonas ahorusiya ukati Yehova waalakenlyaawe uwoonela ikiriri atthu o Niinive. (Jonas 3:10–4:1) Masi muupuwele itthu yeerannyeele. Atthu o Niinive oopwaha 120.000 yahokhitiri urukunusa mirima caya ni yahoopwa. Vano nawehaceraka ratta, tipani aarina isariya? Jonas awula Yehova?

6. Kontha isiyani Yehova pooti wahinnihimyeraawe nlattuni ulakenlyaawe upanka itthu?

6 Khaavo rina isariya yonkhanyereriha Yehova uhimya nlattuni ulakenlyaawe upanka itthu. Uhaavo ukati uyo waahiyalyaawe attharyaawe unhimyeera wakhala wiira yahaacivela awula mena itthu yaalankenlyaawe upanka. (Upha. 18:25; Jonas 4:2, 3) Ni ukati nkiina, Yehova ahohimya nlattuni waalakenlyaawe upanka itthu. (Jonas 4:10, 11) Masi nihaana nuupuwelaka wiira khaavo rina isariya yonkhanyereriha Yehova uhimya nlattuni ulakenlyaawe upanka itthu. Ukhala wiira Yehova khanle Mpattusiihu, uyo pooti wahinnilepelaawe ankhili hinaaya upanka itthu. Ni apankaka itthu, pooti wahinnikohaawe wakhala wiira itthu ipankilyaawe ihonicivela awula mena.—Isai. 40:13, 14; 55:9.

MUNKHULUVELE YEHOVA MWAAKHELAKA MALAKIHERO

7. Isiyani atthunaka innirika ni nlattuni?

7 Khweeliini, otheene ninaakupali wiira citthu cotheene Yehova cimpankaawe cikhanle comaana. Masi pooti ukhalaka wiira unaanirika waakhuluvela alopwana Yehova anaavahaceraawe waahoolela apoovwaawe. Hiiva pooti wancera wiikoha wakhala wiira ayo alopwanaayo khweeliini anaavara miteko civahaceriyaaya khampa Yehova cimpheelaawe, awula anvara niinanna inaacivela. Iyo atthunaka phi itthu atthu yuupuwenlyaaya khalayi. Muupuwele matakihero yoopenleehu mwaha nhina  iparaagarafu 3. Atthunaka mmucyaawe nlopwana aheewelenle nlamulo no Isaapatu aheekoha co: ‘Moceesi khweeliini honkoha Yehova hinaaya uruma wiiviya mmucyaaka?’ Awula pooti ukhalaka wiira mpwanaawe Uriyasi ahoopuwela co: ‘Davidi kheeviye nlattu wookhala mwene.’ Khweeliini, hi khaninlamuliya wuuluma wiira ninankhuluvela Yehova, naahaakhuluveleke alopwana Yehova anaakhuluvelaawe ni yaathanlalyaawe wiira yaahoolele apoovwaawe.

8. Mphwinko woothotokanihiya wa Yehova mahukwaala untthara cani itthu yantikhiye nhina Miteko 16:4, 5?

8 Ilelo, Yehova hovahacera “ipottha yookhuluvelya ni yankhili” uhoolela mphwinkwaawe va watuninyani va. (Mat. 24:45) Iyo ipottheeyo inaatakiha mphwinko wo mahumu waahoolela ukati wo makristau oopacera. Ipottha yookhuluvelya ni yankhili inawaawacera apoovu a Yehova ntuninyani motheene ni inawaavaha malakihero mahumu. (Nsome Miteko 16:4, 5. *) Ni mahumu anaapanka ikuru wiira ayo malakiherwaayo yeetteliye mmalokoni. Neettelaka malakihero anvahiyeehu ni mphwinko woothotokanihiya wa Yehova ni annivahaaya mahumu, ninaathoonyera wiira ninaakhuluvela mananna Yehova cimpankaawe citthu cawe.

9. Ukatini atthunaka unnirikaaya utthara malakihero anvahiyeehu ni mahumu, ni nlattuni?

9 Ukati nkiina, pooti unirika ukupali citthu cinlakelaaya mahumu wiira cipankiye wanlokoni. Wootakihera, myaakha vakaani civinre, maloko menci ni isirikwiitu cinci cihothotokanihiya nimananna makhwaawe. Ni mapuro makhwaawe, wiira civareliye nteko saana Isalau co Umwene, ahaavo anamalalyeera alepeliye ni mahumu wiira athamele maloko makhwaawe. Nyuuva pooti wuurikani uthama nloko niri amuciinyu ni asimpwaniinyu. Muupuwele ila itthwiila: Niireke Yehova naawuulumana Mahumu ni waahimyeera nloko ninlamuliyaaya unrwaana khula namalalyeera? Mena! Phimaana wantepaaya unirika utthara malakihero anvahiyeehu. Masi Yehova nawaakhuluvela mahumu wiira anaahala ulakela upanka citthu comaana. Hiiva ciicammo nihaana naakhuluvelaka. *

10. Khampa cinthoonyeraaya Maberewu 13:17, nlattuni ninlamuliyeehu ukupali weettela citthu cinlakelaaya mahumu wanlokoni?

10 Kontha isiyani nihaana nikaviheraka citthu cinlakelaaya mahumu wanlokoni, hataa nihaaminiki wiira cikhanle comaana? Kontha naakaviheraka mahumu, ninaakavihera wiira apoovu a Yehova akhale owiiwanana. (Efesu 4:2, 3) Atthu otheene yeeyevihaka ni yattharaka niiraati citthu cinlakelaaya mahumu, nloko ninaakhala noolipa. (Nsome Maberewu 13:17. *) Ni itthu yuulupale cinene ukhalaka wiira nawiiwelelaka ale Yehova yaavahacenryaawe uniwacera, ninaahala uthoonyera wiira ninankhuluvela.—Mite. 20:28.

11. Isiyani inhala unikavihera utepa ukhuluvela citthu mahumu cinlakelaaya wanlokoni?

11 Itthu inhala unikavihera ukhuluvela citthu cinlakelaaya mahumu, ukhanle wuupuwela wiira anaalepela nnepa wowaarya ukati woopheela ulakela citthu co wanlokoni. Ayo ciicammo ampacera uweha mattharelelo o mbiiblyani ni anaatthara malakihero o mumphwinkoni wa Yehova anvahiyaaya. Mahumu anaapheela ciicammo upanka itthu inoncivela Yehova ni anawiikurumica waawacera saana apoovwaawe. Mahumu akhanle alopwana ookhuluvelya ni anaacuwela wiira Yehova naahala waahukhumu nhina mananna cinaawaceraaya mayamunna o wanlokoni. (1 Pet. 5:2, 3) Muupuwele ila itthwiila: atthu o ntuninyani inkhaleehu ari ookawannya nlattu woovirikana ikhapila, ittiini ni isiyaasa. Masi apoovu a Yehova anawiiwanana kontha otheene anonswalela Nluku mmoca eekhweeli. Ayo ankhalana nwo wiiwanananwo kontha Yehova naacaaliha mphwinkwaawe woothotokanihiya.

12. Isiyani mahumu inlamuliyaaya upanka wiira acuwele wakhala wiira ntthuuyo hottharuwa khweeliini?

12 Yehova haavaha mahumu nteko muulupale wooreeriha nloko. Ntthu o wanlokoni avaraka matampi moolupale, Yehova nopheela wiira mahumu anhukhumu uyo ntthuuyo wakhala wiira unamphwanela nanlelo ukhala wanlokoni awula mena. Yiirannyaaka iyo itthwiiyo, mahumu ahaana yatothaka ucuwela wakhala wiira ntthuuyo hottharuwa khweeliini. Wiira acuwele, ayo ahaana yiikohaka co: ‘Uyo ntthuuyo pooti wuuluma wiira hottharuwa, masi niireke wiira khweeliini inanrusa itthu ipankilyaawe? Niireke wiira holakela uhivara-tho iyo itampiiyo? Wakhala wiira uyo vanre iyo itampiiyo nlattu wo waathukana atthu oohinamaana, niireke wiira holakela uhiya waathukana ayo atthwaayo?’ Mahumu ananlompa Yehova, anaaweha itthu Ibiiblya inhimyaaya, anaatotha ucuwela citthu cotheene ciirannyeele ni anaatotha ucuwela wakhala wiira ntthuuyo inanrusa itampi ivaralyaawe. Mahumu ampacera upanka citthu cotheenennyo. Vano phinlakelaaya wakhala wiira ntthuuyo unamphwanela nanlelo ukhala wanlokoni. Yoonaka wiira khunomphwanela, uyo pooti ukumihiya wanlokoni.—1 Akor. 5:11-13.

13. Isiyani atthunaka inhaleehu wiikoha wakhalaka wiira ntthu kumihiye wanlokoni khanle mmuciihu awula mpatthaniihu?

13 Manannani waakhuluvela wihu mahumu o wanlokoni caahalaaya uttehiya? Wakhala wiira ntthu kumihiye wanlokoni khanakhala mmuciihu awula mpwaniihu, atthunaka khunhala unirika waamini itthu mahumu ilakenlyaaya. Vano wakhalaka wiira khanle mmuciihu awula mpatthaniihu? Wakhalaka commo, hiiva atthunaka ninaahala wancera wiikoha wakhala wiira mahumu ahoopuwela citthu cotheene ciirannyeele awula wakhala wiira ahonhukhumu khampa Yehova caahalaawe unhukhumu. Isiyani inhala unikavihera ukupali itthu ilakenlyaaya mahumu?

14. Wakhalaka wiira mahumu aholakela unkumiha wanlokoni mmuciihu awula mpwaniihu, isiyani inlamuliyeehu wuupuwela?

14 Nihaana nuupuwelaka wiira unkumiha wanlokoni ntthu vanre matampi ni hittharuwile, ankhala mananna Yehova ooreeriha nloko ni inkhala itthu inonkavihera ntthu vanre matampi. Unari wiira ntthu vanre matampi woohittharuwa aanaahinnya wanlokoni, uyo atthunaka anhala waahapusa ni waavariha matampi akhunanawe. (Akalas. 5:9) Ni aahikumihiyeke wanlokoni, uyo ntthuuyo aanaahala wuupuwela wiira itthu ipankilyaawe khitepile unanara ni aanaahala wuupuwela wiira pooti wahinrukunusaawe moopuwelwaawe ni meettelwaawe. Ayo manannaayo, uyo ntthuuyo wanhala unrika uhokoleela ukhalana upatthani womaana ni Yehova. (Ekles. 8:11) Nkupali ila itthwiila: mahumu anaacuwela wiira ulakela unkumiha ntthu wanlokoni awula uhinkumiha unkhala nrintti muulupale. Ayo anaacuwela wiira khampa masuwiisi asarayeli, ayo ‘khanaahukhumwela apinaatamu, masi anonhukhumwela Yehova.’—2 Ikor. 19:6, 7.

UNKHULUVELA YEHOVA NENNA CO UNAAHALA UNIKAVIHERA WAHOOLO

Isiyani inhala unikavihera unkhuluvela Yehova ni weettela malakihero anhaleehu uvahiya ukati wo masakha moolupale? (Nwehe iparaagarafu 15)

15. Kontha isiyani nihaana nitepaka ukhuluvela mananna Yehova cimpankaawe citthu cawe?

15 Ila ituninyeela ihaattamela umwiisoni; phimaana, nihaana nitepaka ukhuluvela mananna Yehova cimpankaawe citthu cawe. Kontha isiyani? Kontha waphiyaka uwakati wo masakha moolupale, atthunaka ninaahala uvahiya malakihero ahinhaleehu woona ukhala osariya ni anhala unirika weettela. Yehova khanhala wuuluma wiirimu ukati woonivaha ayo malakiherwaayo. Uyo nhala waaruma alopwana yaavahacenryaawe weettihera mphwinkwaawe. Khunhala ukhala ukati woovaanyiha malakihero anvahiyeehu niiraka: ‘Masi ila itthu ineereliyeehwiila inkhuma wa Yehova khweeli, awula ikhanle itthu ilakenlyaaya mayamunna anhoolela?’ Waphiyaka uyo ukatyuuyo, nyuuva nnaahala unkhuluvela Yehova ni ukhuluvela mphwinkwaawe? Mananna cinwacereenyu malakihero anvahiyeenyu nna co phinthoonyera wakhala wiira nnaahala ukhuluvela awula mena. Mwakhuluvelaka malakihero anvahiyeenyu nna co ni mweettelaka woohuupuwela imaara piili, iyo inthoonyera wiira wahoolo ciicammo nnaahala ukhuluvela ni weettela malakihero anhaleenyu uvahiya.—Luka 16:10.

16. Manannani atthunaka wahoolo cinhalaaya uttehiya unkhuluvela wihu Yehova?

16 Ciicammo, nihaana nuupuwelaka cinene mananna cinhaleehu ukhala ukati unhaleehu umoona Yehova ahukhumuku ila ituninya yoohinamaaneela. Hi ninaaweherera wiira atthu enci ilelo ahinonswalela Yehova, ni ciicammo amuciihu, atthunaka anaahala ulakela unswalela ila ituninyeela ihinaaya umalamalihiya. Masi ukhottoni yo Harmacetom, kahi thi hi ninhala ulakela tipani nohala wooneliya ikiriri ni Yehova ni tipani hinhala wooneliya. (Mat. 25:34, 41, 46) Yehova mwaneene wamoca ni mwanawe Yesu phinhala ulakela itthu yoohala uwiiriha ayo atthwaayo. (Mat. 25:31-33; 2 Atesal. 1:7-9) Waphiyaka uyo ukatyuuyo, niireke wiira ninaahala ukhuluvela ihukhumu ca Yehova awula ninkoohiya unswalela nlattu woohikupali citthu cinhalaawe ulakela? Khweeliini, unawoonannya wiira nihaana nilipihacaka unkhuluvela wihu Yehova nenna co wiira nirwee natepe unkhuluvela wahoolo.

17. Citthuni comaana cinhala wiirannya nlattu wohukhumu ca Yehova?

17 Nhopaca weemela ni wuupuwela mananna cinhaleehu wiicoona upeephoni noonaka citthu comaana cinhala wiirannya nlattu wohukhumu ca Yehova? Ittiini cowootha cinaahala umalamalihiya, ananakoso ni anasiyaasa anaatulumo atthu khaninhala uwoona-tho. Iretta, wuuluvala, ukhweliya cinhala ukhala citthu coovira. Sotwani ni maciini anaahala utthukiya myaakha 1.000. Citthu coohinamaana cotheene cipankilyaaya khacinhala ukhala-tho. (Apoka. 20:2, 3) Uyo ukatyuuyo, ninaahala woona wiira phataari wiikurumicileehu ukhuluvela mananna Yehova cimpankaawe citthu cawe!

18. Ihantisi yaasarayeli inniitthuciha isiyani? (Nwehe Manummeru 11:4-6; 21:5)

18 Masi niireke wiira upeephoni cinaahala ukhala citthu cinhala utteha unkhuluvela wihu Yehova? Muupuwele itthu yaawiirannyenle asarayeli ukhuma waya Wiciipitu. Asarayeli akhwaawe yahancera wuuluma pusya kontha caanawaanukhela citthu caahiilyaaya uttuli. Vano yahancera uroka manaa Yehova yaavahaawe wiira alye. (Nsome Manummeru 11:4-6; 21:5. *) Niireke wiira iyo itthwiiyo khayaahala uniirannyeela hiiva yamalaka ikhotto yo Harmacetom? Hi khanincuwela mananna cinhalaaya ukhala nteko wookweca ni ureeriha ituninya ni khanincuwela ukatini unhala uvira nivaraka uyo ntekooyo mpaka ukhaliha ituninya ipeephoni. Atthunaka ninaahala ukhalana nteko mwinci ni pooti uhaakuva unikhumela ratta nteko unhaleehu uvara. Niireke ninaahala wancera uroka citthu Yehova cinhalaawe unipankela? Nihiliyale ila itthwiila: wakhala wiira ninaavaha ifayita citthu cinnivahaawe nenna co, khunhala unirika uvaha ifayita citthu cinhalaawe unipankela wahoolo.

19. Nhimye citthu ciitthucileenyu nhina ula mwahoola.

19 Nhina ula mwahoola, nihoona wiira khula ukati Yehova naapanka saana citthu cawe. Hi nihaana nikupaliki iyo itthwiiyo. Ni niheetthuca wiira nihaana naakhuluvelaka alopwana Yehova yaavahacenryaawe waawacera apoovwaawe. Nhiliyale moolumo a Yehova yanrumilyaawe Isaiya wantikha: “Ikurwiinyu inhala ukhala umaala winyu ni ukhuluvela winyu.”—Isai. 30:15.

NCIPO 98 A Bíblia, Um Presente de Deus

^ par. 5 Ula mwahoola unaahala unikavihera woona nlattuni unreeraaya cinene ulipihaca unkhuluvela wihu Yehova ni waakhuluvela wihu ale yaathanlalyaawe wiira ahoolele mphwinkwaawe woothotokanihiya va watuninyani va. Ciicammo, ninaahala woona manannani upanka iyo itthwiiyo cinhalaaya uniphwanyiha ifayita nenna co ni cinnitthenkacaaya wiira navilele marikariko oohoolo.

^ par. 4 Uphattuwaca 18:20 Phimaana, Yehova aheera: “Nikoosi naatthu o Sotoma ni o Komora ninkasareliyaaka nikhanle nuulupale cinene, ni itampyaaya ciicammo yuulupale. 21 Kinaakhuruwa wiira koone wakhala wiira khweeliini annopanka citthu cotheene cinkasareliyaaka. Ni wakhala wiira khinakhala ikhweeli, kinkoocuwela wonwo.” Deuteronomiyu 10:17 Kontha Yehova, Nlukweenyu, khanle Nluku anluku otheene ni Pwiiya o mapwiiya otheene, Nluku muulupale, nakuru ni owoopiha, khanonthanla ntthu ontafiti, hataa khanaamini uthumiya.

^ par. 8 Miteko 16:4 Mmasittatti waaviraaya, yaanawaahimyeera mayamunna citthu caalakelaaya maapostolu ni mahumu o Yerusalemu, wiira yeettele nnyo citthu caalakeliyannyo. 5 Coo, maloko yaanaalipihiya nhina waamini ni yaanoonuwa khula nihuku.

^ par. 9 Ukati nkiina, pooti ukhalaka ntthu awula amuci ahinhala ukhitiri urwaa nloko nikhwaawe. Nwehe mwaalivuru Nosso Ministério do Reino o Novembro o 2002, mphantte Perguntas Respondidas”.

^ par. 10 Maberewu 13:17 Nkhale oowiiwelela ale anhoolela iriyariinyu ni nkhale ootthunela moolumwaaya, kontha ayo phi noowehawehani ni anaahala uhukhumwiya; wiira avare uyo ntekooyo yatteeliyaka nrima, ni kahi yacukulacaka, kontha ucukulaca waya waanaahala wuuhononani.

^ par. 18 Manummeru 11:4 Vano, amalaponi yaarinaaya nkhayi yahancera uthoonyera ikhwilu, ni asarayeli yahancera wunla tootho yiiraka: “Tipani nhala univaha inama wiira nikhuure? 5 Uninukhela cinene ihopa caalyeehu mahala Wiciipitu, misiri, maraka, isepola ni khula inanna yo aaliyu! 6 Masi va nihancera wootta. Khiivo iyoolya ikhwaawe inooneehu ahikhanle manaa.” 21:5 Ni apoovu yahancera umuuluma pusya Nluku ni umuuluma pusya Moceesi yiiraka: “Nnikumihenreni Wiciipitu wiira nikhwe mmo ntakhwanimmo? Khiivo iyoolya ni hataa maaci, ni ihoniphweela ila iyoolya yoohiiryeela.”