Pular para conteúdo

Pular para sumário

MWAHA WOOSOMIYA 19

Tipani khanle “mwene ooculu ilapo” ukati wo mahuku ookhicera?

Tipani khanle “mwene ooculu ilapo” ukati wo mahuku ookhicera?

“Ukati wo mahuku ookhicera, mwene oohitto ilapo naahala ukakhanaca ni mwene ooculu ilapo.”—DAN. 11:40.

NCIPO 150 Procurem a Deus Para Obter Livramento

NINHALA WIITTHUCANI? *

1. Inatiri co mbiiblyani cinnithoonyera isiyani?

ISIYANI inhala waakhumelela apoovu a Yehova wahoolo? Iyo khinakhala isiiri, kontha nihaana inatiri co mbiiblyani. Nnyo inatirinnyo cinkhala toko icanela innithoonyera citthu cuulupale cinhala unikhumelela wahoolo otheene cihu. Inatiri imoca yo mbiiblyani, inaanikavihera woona citthu cinhalaaya upanka uhoolo ikuvernu co watuninyani cootepa ukhalana ikuru. Iyo ikhanle inatiri ya Daniele, ikapiitulu 11. Iyo inaawuuluma mamwene meeli anlupatthana: mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo. Mphantte mwinci wo iyo inatiriiyo uheerannya. Phimaana ninaakupali wiira mphantte unhalooyo ciicammo unaahala wiirannya.

2. Toko cinthoonyeraaya Uphattuwaca 3:15, Apokalipise 11:7 ni 12:17, ikhweelini piili ninlamuliyeehu wuupuwela wiira niiweehe ratta-raatta inatiri ya Daniele?

2 Wiira niiweehe ratta inatiri ya Daniele ikapiitulu 11, nihaana nuupuwelaka ikhweeli piili. Yoopacera: iyo inatiriiyo inwuuluma paahi mamwene ni ikuvernu caalupatthale apoovu a Nluku. Unawoonannya wiira apoovu a Nluku ankhalaka vakaani yalattanihiyaka naatthu o ntuninyani otheene. Hataa ukhalaka commo, ayo anaalupatthiya naahooleli. Kontha isiyani? Kontha Sotwani niituninyaawe yotheene ampheela itthu imoca paahi—ampheela waamalamaliha atthu otheene anonvarela nteko Yehova ni Yesu. (Usome Uphattuwaca 3:15 * ni Apokalipise 11:7; 12:17. *) Yonayeeli: inatiri ya Daniele ihaana uhivaanyiha inatiri cikhwaawe ciri Nnuulumoni na Nluku. Khweeliini, hiiva ninhala ukhitiri wiiweeha ratta-raatta inatiri ya Daniele, nalattanihaka niiverusu cikhwaawe co mbiiblyani.

3. Ninhala wiitthucani nhina ula mwahoola ni mwaha nkhwaawe unhaleehu usoma?

3 Nuupuwelaka nnyo ikhweeli piilinnyo, ninaahala woopela mwaha ilivuru ya Daniele 11:25-39. Ninaahala ucuwela tipani aakhanle mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo ukhuma mwaakha wo 1870 mpaka 1991. Ciicammo, ninaahala woona kontha isiyani nihaana isariya yoorukunusa itthu yoopuweleehu nhina iyo inatiriiyo. Vano, mwaha nkiina unhaleehu usoma, ninaahala woopela mwaha ilivuru ya Daniele 11:40–12:1. Uyo mwahooyo unaahala unithoonyera manannani inatiri ya Daniele cancalyaaya wiirannya ukhuma mwaakha wo 1991 mpaka ukati unhalaaya uwa ikhotto yo Harmacetom. Ni ninaahala woona citthuni caakupaliihu nhina iyo inatiriiyo ninlamuliyeehu urukunusa. Ukati woosoma nnya myaha miilinnya, uwehe mananna cinaalikeliyaaya ukati wakwaaturuni “Mamwene oolupatthana ukati wo mahuku ookhicera.” Iyo ikwaaturwiiyo inaahala wuukavihera venci. Masi woopacera, nttwee noone mananna cinhaleehu waacuwela mamwene meeli anoolumiya nhina iyo inatiriiyo.

NINHALA UNCUWELA CANI MWENE OOCULU ILAPO NI MWENE OOHITTO ILAPO?

4. Citthuni tthaaru cinnikavihera uncuwelela mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo?

4 Wuupaceroni, weeriyaka “mwene ooculu ilapo,” yaaciya mamwene yaahoolela ilapo cooculu waya ilapo yo Isarayeli, ni weeriyaka “mwene oohitto ilapo” yaaciya mamwene yaahoolela ilapo coohitto waya ilapo yo Isarayeli. Nincuwela cani iyo? Nincuwela iyo kontha nlayikha nanhimyenre Daniele inatiri, naamwiirenle co: “Kiwaale wuucuweliha itthu inhala waakhumelela apoovwaa [apoovu a Nluku] ukati wo mahuku ookhicera.” (Dan. 10:14) Phaapani yaari apoovu a Nluku? Nihinaphiya nihuku no Pentekositi o mwaakha wo 33, apoovu a Nluku yaari apoovu o Isarayeli. Uphiya waya nihuku no Pentekositi, Yehova ahothoonyera wiira atthari ookhuluvelya a Yesu, phaari apoovwaawe. Phimaana, mphantte mwinci wonatiri ya Daniele ikapiitulu 11 khunawaaca apoovu o Isarayeli, masi unwaaca atthari a Kristu. (Mite. 2:1-4; Aroo. 9:6-8; Akalas. 6:15, 16) Uvira waya ukati, cahokhumelela ikuvernu coovirikanaca caakhanle mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo. Hataa ukhalaka commo, hiiva ninaakhitiri ucuwelela nnyo ikuvernunnyo nlattu wo citthu tthaaru: (1) ayo yahohoolela mapuro waakhalaaya atthu enci yanswalela Nluku ni yahaalupattha; (2) inanna caawaceraaya apoovu a Nluku, ayo yahothoonyera wiira nawaarusa Nluku eekhweeli, Yehova; ni (3) ayo yahowanihana yaayoru nlattu woopheela uhoolela.

5. Ukhuma mwaakha wo 100 mpaka 1870, niireke waanaakhitirya ucuweleliya ikuvernuni caakhanle mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo? Utaphulele.

5 Uvira waya mwaakha wo 100, wanlokoni no makristau yahocara makristau oohikhweeli yeetthuciha citthu cowoothiya ni yaavitha ikhweeli co Nnuulumoni na Nluku. Ukhuma uyo mwaakhooyo mpaka mwaakha wo 1870, khayaarivo watuninyani ikhurupu yoothotokanihiya yaatthu yanswalela Nluku. Toko ijoiyo cimmwaryeelaaya mmattani, makristau oohikhweeli yahoncererya cinene, mpaka wahorika waacuwelela makristau eekhweeli. (Mat. 13:36-43) Kontha isiyani unaareera ucuwela iyo? Kontha iyo inthoonyera wiira ukhuma mwaakha wo 100 mpaka mwaakha wo 1870, khiivo ikuvernu yaalamulela yaakhanle mwene ooculu ilapo awula mwene oohitto ilapo. Uyo ukatyuuyo khayaarivo ikhurupu yoothotokanihiya yaatthu yanswalela Nluku wiira ilupatthiye naayo mamwennyaayo. * Masi ukhuma mwaakha wo 1870, wahokhitirya ucuweleliya tootho ikuvernuni caakhanle mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo. Manannani?

6. Ukatini waakhitiryaalyaaya ucuweleliya apoovu a Nluku tootho? Utaphulele.

6 Ukhuma mwaakha wo 1870, apoovu a Nluku yahancera ukhala ikhurupu yoothotokanihiya. Uyo phi mwaakha Charles Taze Russell ni atthu akhwaawe waatthenkacalyaaya ikhurupu yoosoma Ibiiblya. Munna Russell naapatthannyaawe phaakhanle khampa ‘nrumiya tthenkacale nttala’ wiira Umwene wa Mesiya wancere ulamulela. (Mal. 3:1) Apoovu a Nluku yankhitiryaa ucuweleliya tootho! Uyo ukatyuuyo, niireke yahaavo ikuvernu yo ntuninyani yaalupatthale apoovu a Nluku? Nttwee noone citthu cinthoonyera iyo.

TIPANI KHANLE MWENE OOHITTO ILAPO?

7. Ikuvernuni yaakhanle mwene oohitto ilapo ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani?

7 Mwaakha wo 1870, Grã-Bretanha yahokhala ikuvernu yuulupale cinene watuninyani yaarina anatoropa oolipa venci. Inatiri ya Daniele yaheera wiira iyo ikuvernwiiyo yaari toko inyaka yankaani yaakhitinri utthema inyaka cikhwaawe tthaaru—França, Espanha ni Holanda. (Dan. 7:7, 8) Grã-Bretanha phaakhanle mwene oohitto ilapo ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani. Ukati yooyo, Estados Unidos da América yahokhala ilapo yooverihela uthaciri ntuninyani motheene ni yahancera waatanaca niikuvernu yo Grã-Bretanha.

8. Ukhuma ukati waapacenryaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani, tipani aakhanle mweene oohitto ilapo?

8 Ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani, ikuvernu yo Estados Unidos niikuvernu yo Grã-Bretanha caavara nteko nkhayi ni cahokhala ikuvernu cokuru cinene. Ule ukatyuule, nnyo ikuvernu piilinnyo cahaatanaca ni cahokhala ikuvernu imoca yuulupale yo ntuninyani ineehaniya Potência Mundial Anglo-Americana. Inatiri ya Daniele ineera wiira iyo ikuvernwiiyo khanle mwene naathukumaniha ‘anatoropa enci ni okuru.’ (Dan. 11:25) Ukati wo mahuku ookhicera, mwene oohitto ilapo ikhanle ikuvernu yo Grã-Bretanha ni Estados Unidos. * Vano tipani khanle mwene ooculu ilapo?

TIPANI KHANLE MWENE OOCULU ILAPO?

9. Mwaakhani waakhumelenlyaawe tootho mwene ooculu ilapo, ni itthu inhimiya nhina Daniele 11:25 yiirannyaale cani?

9 Toko coonaleehu, ikhurupu ya munna Russell naatthu akhwaawe yaasoma Ibiiblya yaatthenkaciye mwaakha wo 1870. Mwaakha nkiinooyo, 1871, mwene ooculu ilapo ahokhumelela tootho. Ule mwaakhoole, ikuvernu cinci co Europa cahaatanaca ni cahokhala ikuvernu imoca yuulupale yeehaniye Império Alemão. Uvira waya myaakha, ilapo yo Alemanha yahokhala ikuvernu yokuru cinene. Iyo yahancera uhoolela ilapo cinci co África, co ncoko wo Oceano Pacífico ni yahancera uwanana ikuvernu yo Grã-Bretanha. (Usome Daniele 11:25. *) Ikuvernu yo Alemanha yahaatthenkaca anatoropa oolipa cinene ni ayo anatoropaayo phaakhanle ooverihela ulipa ntuninyani motheene ule ukatyuule. Ukati Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani wancenryaaya, Alemanha ahovarela nteko ikuru cawe cotheene ni anatoropaawe otheene wiira awaanane alupatthyaawe.

10. Itthu inhimiya nhina Daniele 11:25b, 26 yiirannyaale cani?

10 Vano, Daniele naahimya isiyani inhala ukhumelela ikuvernu yo Alemanha wamoca naanatoropaaya okuru. Inatiri ineera: “Uyo khanhala ulipa.” Kontha isiyani? “Kontha ayo anaahala uleehana unrukunuwela. Ale anlya icoolya cawe anaahala unwaanela ihasara.” (Dan. 11:25b, 26a) Ukati wa Daniele, ale yaalya icoolya caalyaawe mwene yaari akhulupale ‘yanvarela nteko mwene.’ (Dan. 1:5) Iyo inatiriiyo immuuluma tipani? Inwuuluma akhulupale yaalamulela nhina ikuvernu yo Alemanha—woohaahiya uttuli anatoropa oolupale anhooleli o Alemanha ni ale yaavaha ikano anatoropa. Ayo akhulupalyaayo yaholeehana wiira anhiihe nhooleli o Alemanha ulamulela ni yahancera inanna ikhwaawe yokuvernu u Alemanha. * Inatiri ya Daniele khayoolumale paasi wiira ikuvernu yo Alemanha yaanaahala uhiya ulamulela, masi ciicammo yahohimya itthu yaahala ukhumelela ukati ikuvernu yo Alemanha waahalaaya urwaa umwaanana mwene oohitto ilapo. Yamwaacaka mwene ooculu ilapo, inatiri ineera: “Anatoropaawe anaahala ukhupiya, ni enci anaahala ukhwa.” (Dan. 11:26b) Ni khweeliini iyo phi itthu yaakhumelenle ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani. Anatoropa o Alemanha ‘yahokhupiya’ ni enci ‘yahokhwa.’ Nenne no khalayi, yaari ahinapaca ukhwa atthu enci ukhottoni toko caakhwalyaaya ukati waalavaniyaaya ikhotto yoopacera yo ntuninyani.

11. Mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo yaapankale isiyani?

11 Inatiri ya Daniele inawuuluma citthu caakhumelenle ihinaaya wancera Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani. Daniele 11:27, 28 ineera wiira mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo yaanaahala “wonkoma meeca mamoca ni anaahala uthepyanaca.” Iyo inatiriiyo ciicammo ineera wiira mwene ooculu ilapo anaahala wiikhupelela “mihakhu cinci.” Ula mphantte wonatiryuula ciicammo uheerannya. Ikuvernu yo Alemanha ni ikuvernu yo Grã-Bretanha ceerelana wiira caapheela nnema. Masi ukati waapacenryaaya ikhotto mwaakha wo 1914, wahoonannya wiira caanaathepyanaca. Uhinaphiya mwaakha wo 1914, Alemanha ahokhitiri uphwanya maali menci ni ahokhala ilapo yonayeeli yootepa uthaciri ntuninyani. Vano, toko caahimyaaya inatiri ya Daniele 11:29, 30a, Alemanha ahorwaa umwaattakanana mwene oohitto ilapo, masi ahotthemiya.

MAMWENE OOYEELI ANAAWAATTAKANANA APOOVU A NLUKU

12. Ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani, isiyani yaapankalyaawe mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo?

12 Ukhuma mwaakha wo 1914, ayo mamwene meelyaayo yahancera utepa waattakana yaayoru ni utepa uwaattakanana apoovu a Nluku. Wootakihera, ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani, ikuvernu yo Alemanha ni yo Grã-Bretanha yahaalupattha atthu yanswalela Nluku kontha ayo yankhotta urwaa ukhottoni. Ni ikuvernu yo Estados Unidos yahaatthuka mayamunna yaahoolela nteko woolalyeera. Ulupatthiya waya waathoonyera wiira yaaneerannya inatiri iri nhina Apokalipise 11:7-10.

13. Ukhuma ukati wo 1933 ni ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yoopacera yo ntuninyani, isiyani yaapankilyaawe mwene ooculu ilapo?

13 Vano, ukhuma mwaakha wo 1933 ni venci-venci ukati waalavaniyaaya Ikhotto Yonayeeli yo ntuninyani, mwene ooculu ilapo ahaalupattha apoovu a Nluku woohiwoonela ikiriri mena vakaani. Uyo ukatyuuyo, ipartiitu Nazi yahancera uhoolela ilapo yo Alemanha ni Hitler naatthu yankavihera yahaakhotiha apoovu a Nluku uvara nteko woolalyeera. Masaahiti a Yehova ookhalaka 1.500 yaheeviya ni enci yahorwaaniya mapuro yaavarihaciya miteko atthu yaatthukiya. Citthu cotheenennyo cahoolumiya nnatirini ya Daniele. Iyo inatiriiyo ciicammo yeera wiira mwene ooculu ilapo aanaahala “unanariha nipuro nowaarya” ni aanaahala “umalamaliha itthuvo cinvahiya khula nihuku.” Iyo yaheerannya ukati ikuvernu yo Alemanha waakhottihalyaaya nteko woolalyeera. (Da 11:30b, 31a) Hitler, aari nhooleli ule ukatyuule, aholakela waamalamaliha apoovu a Nluku u Alemanha.

NAAKHUMELELA MWENE NKHWAAWE OOCULU ILAPO

14. Umala waya Ikhotto Yonayeeli yo ntuninyani, tipani aakhanle mwene ooculu ilapo? Utaphulele.

14 Umala waya Ikhotto Yonayeeli yo ntuninyani, ikuvernu yo União Soviética yahokhala mwene ooculu ilapo. Iyo yahancera ulamulela mapuro menci yaalamuleliya niikuvernu yo Alemanha. Ikuvernu yo União Soviética khayaavirikanne cinene niipartiitu Nazi yo Alemanha. Iyo yaapheela wiira atthu otheene amwiiwelele kuvernu. Phimaana, ale yaahoolelihera umwiiwelela Nluku, yaanaalupatthiya naahooleli.

15. Umala waya Ikhotto Yonayeeli yo ntuninyani, isiyani mwene ooculu ilapo yaapankalyaawe?

15 Umala waya Ikhotto Yonayeeli yo ntuninyani, mwene ooculu ilapo ophiyaaru ahaalupattha apoovu a Nluku. Ikuvernu yo União Soviética niilapo cikiina caakavihera iyo ikuvernwiiyo cahokhottiha nteko woolalyeera ni yahaatthukela nkhattya atthu enci yanswalela Yehova. Iyo yaathoonyera wiira yaanawiirannya inatiri iri nhina Apokalipise 12:15-17. Khweeliini, ukhuma ukati wancenryaaya ala mahuku ookhiceraala, Sotwani nanvarela nteko mwene ooculu ilapo wiira aalupatthe venci apoovu a Nluku. Masi ale anonswalela Yehova khiivo itthu inhala waahiiha uvara nteko woolalyeera. *

16. Ikuvernu yo União Soviética yaapankale isiyani inthoonyera wiira iheerannya inatiri ya Daniele 11:37-39?

16 Usome Daniele 11:37-39. * Iyo inatiriiyo ineera wiira mwene ooculu ilapo khaahala “unwacera Nluku aasithumwaane.” Iyo itthwiiyo yiirannyaale cani? Ikuvernu yo União Soviética yaholakela umalamaliha ittiini cokhalayi cotheene. Wiira ikhitiri umalamaliha ittiini, mwaakha wo 1918, ikuvernu yo União Soviética yahopanka nlamulo naaruma wiitthucihiya mmacikolani wiira Nluku khaavo. Inatiri ya Daniele ciicammo yaahimya wiira mwene ooculu ilapo aanaahala “unttitthimiha nluku o mapuro oolipihaciya.” Iyo yiirannyaale cani? Ikuvernu yo União Soviética yahorihakaca nsurukhu mwinci yaatthenkacaka anatoropa ni yahopanka ikaputthi cuulupale cinci wiira yiilipihace. Mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo yahokhitiri wiitthenkacera ikaruma cokhotto cuulupale cookhitiri uwiiva atthu ibiliyawu cene!

MAMWENE OOYEELI ANAAVARA NTEKO NKHAYI

17. Isiyani ikhanle “itthu yoohiirya inkumihaca ihasara”?

17 Mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo ahovara nteko muulupale nkhayi. Ayo ‘ahowaana itthu yoohiirya inkumihaca ihasara.’ (Dan. 11:31) “Itthu yoohiirya” ukhanle mphwinko woothotokanihiya uneehaniya ONU, Organização das Nações Unidas.

18. Nlattuni mphwinko woothotokanihiya ONU uneehaniyaaya “itthu yoohiirya”?

18 Mphwinko woothotokanihiya ONU uneehaniya “itthu yoohiirya” kontha uyo unawuuluma wiira unaahala uwaana nnema watuninyani. Masi iyo ikhanle itthu inhalaaya upanka Umwene wa Nluku paasi. Iyo inatiriiyo ciicammo inhimya wiira itthu yoohiirya ‘inaakumihaca ihasara’ kontha mphwinko woothotokanihiya ONU unaahala umalamaliha ittiini cowootha cotheene.—Uwehe mananna cinaalikeliyaaya ukati wakwaaturuni “Mamwene oolupatthana ukati wo mahuku ookhicera.”

NLATTUNI NINLAMULIYEEHU UCUWELA NNYA CITTHUNNYA?

19-20. a) Nlattuni ninlamuliyeehu ucuwela citthu cotheene nnya? b) Nikohoni ninhala waakhuliya nhina mwaha nkhwaawe unhaleehu usoma?

19 Nihaana nicuwelaka citthu cotheene nnya kontha cinthoonyera wiira, ukhuma mwaakha wo 1870 mpaka 1991, inatiri ya Daniele immuuluma mwene ooculu ilapo ni mwene oohitto ilapo, iheerannya. Iyo inaaniiriha ukhuluvela wiira mphantte wonatiri unhaleela, ciicammo unaahala wiirannya.

20 Mwaakha wo 1991, ikuvernu yo União Soviética ihomalamala. Vano tipani khanle mwene ooculu ilapo ilelo? Mwaha nkhwaawe unhaleehu usoma unaahala waakhula nna nikohonna.

NCIPO 128 Persevera Até ao Fim

^ par. 5 Ilivuru ya Daniele inawuuluma inatiri ya “mwene ooculu ilapo” ni “mwene oohitto ilapo.” Cihaavo citthu cinthoonyera wiira iyo inatiriiyo nanlelo inawiirannya. Nincuwela cani iyo? Ni nlattuni ninlamuliyeehu wiiweeha itthu inhimyaaya iyo inatiriiyo?

^ par. 2 Uphattuwaca 3:15 Kinaahala uhiwiiwananiha weeva ni nthiyana, ni kinaahala uhiiwananiha ucuulwaa weeva ni ucuulu wa nthiyana. Uyo nokowuurakaliha muru ni weeva unkonrakaliha ikottokotthwaawe.

^ par. 2 Apokalipise 11:7 Ayo yamalihaka uvaha usaahityaaya, nsene ninkhuma munliwini ninaahala uwaattakanana, waatthema ni uwiiva; 12:17 Vano, ihanasi yahonviruwela nthiyana ni yahorwaa waanana ucuulu waahanle wa nthiyana, ale aneewelela malamulo a Nluku ni anvara nteko woovaha usaahiti wa Yesu.

^ par. 5 Nlattu wo itthu itaphuleliye nhina ila iparaagarafwiila, khaninlamuliya ukupali wiira nhooleli o Roma, Aureliano (aalamulenle ukhuma mwaakha wo 270 mpaka 275) phaari “mwene ooculu ilapo” ni khaninlamuliya ukupali wiira apwiyamwene Zenóbia (yaalamulenle ukhuma mwaakha wo 267 mpaka 272) phaari “mwene oohitto ilapo.” Iyo inaarukunusa itthu yaakupaliihu ihimiye nlivuruni Preste Atenção à Profecia de Daniel! ikapiitulu 13 ni 14.

^ par. 8 Uwehe ikwaaturu “Ikuvernu yo ntuninyani  Anglo-Americana inttonkiya nnatirini co mbiiblyani.”

^ par. 9 Daniele 11:25 Ni uyo naahala wiikhomaaliha ni wiilipiha nrima wiira amwaanane mwene oohitto ilapo, nkhayi naanatoropa enci, ni mwene oohitto ilapo ciicammo naahala wiitthenkaca wiira aarwee ukhottoni wamoca naanatoropa enci ni okuru. Masi uyo khanhala ulipa, kontha anaahala uleehana unrukunuwela.

^ par. 10 Ayo ahoolelyaayo yahopanka citthu cinci caamwiirihale nhooleli muulupale o Alemanha uhiya ulamulela. Wootakihera, ayo yahohiya unkavihera, yahanca uhimya citthu cosiiri cookhottoni ni yahonkhanyereriha wiira ahiye ulamulela.

^ par. 15 Daniele 11:34 inthoonyera wiira makristau yaahala ukhala ukati unhalaawe ulamulela mwene ooculu ilapo, yaanaahala uhiya ulupatthiya vakaani. Inanna imoca yowiirannya iyo, ukhanle ukati waamalamanlyaaya ikuvernu yo União Soviética, mwaakha wo 1991.

^ par. 16 Daniele 11:37 Uyo khanhala unwacera Nluku aasithumwaane; ni khanhala uciveliya naathiyana ni hataa ciicammo nanluku akhwaawe, kontha naahala wiicuunuwiha iicoonaka waapwaha atthu otheene. 38 Uhiya commo, uyo nhala unttitthimiha nluku o mapuro oolipihaciya; nhala unttitthimiha nluku ahincuwenlyaaya asithumwaane, avarelaka nteko iwooru, iparaata, maluku ootothiya ni citthu cofayita. 39 Wamoca ni nluku mmalaponi, uyo naahala ukhitiri upanka impheelaawe wiira awanane mapuro oolipihaciya cinene. Ni uyo naahala waattitthimiha cinene ale anhala unttottopela, ni naahala waavahacera wiira yaalamulele atthu enci. Ni naahala ukawanihaca itthaya niiperesu.