“Mi kintthu owoova ni akineekhuluvela cinene. Phimaana akinkhala ratta iriyari yaatthu ootepa uwalaala ni owaaciva nkhitto. Masi kakhalaka naatthu oomaala ni owiiyeviha, kinaakhala ratta. Kinaakhitiri uwuulumana ni waahimyera citthu cinkiira ni masakha arinaaka. Ayo phaatthu miiva ankhitiryaaka waapatthanana.”—Sara. *

Moolumo a Sara anthoonyera wiira nakhalaka atthu oomaala, akhwiihu anaahala upheela unipatthanana. Uhiya iyo, umaala unantteeliha nrima Yehova. Phimaana Nuulumo nawe ninniirela: ‘Mwiiwarihe umaala.’ (Akol. 3:12) Masi umaala isiyani? Yesu aathoonyenre cani ukhala ntthu oomaala? Ni umaala unnikavihera cani ukhala ootteeliya?

Umaala ikhanle ikhalelo inkhuma wanrimani; ni ntthu oomaala khanle nannema. Uyo nawaawacera saana akhwaawe ni naathoonyera unamaana. Ntthu oomaala naakhitiri wiivaraca ni uhaakuva urusiya apaciyaka.

Umaala khunakhala utirikhyaa, masi unthoonyera wiira weeva ukhanle ntthu okuru. Nuulumo neekereeku nitaphuleliye “umaala” naanaaromoliyaka yaaciyaka ikhavalu yaakumihiya ntakhwani wiira ikhalaniye wapuwani. Iyo ikhavalwiiyo khayaahiya ukhalana ikuru nlattu woohuwiya ni ulakiya, masi yaanaacuwela wiivaraca wiira ivarele nteko ratta ikuru caya. Inanna imoca, ukhala ntthu oomaala unaanikavihera wiivaraca ni ukhala ni nnema naakhwiihu.

Weeva atthunaka pooti wuupuwela co: ‘Mi akinakhala ntthu oomaala.’ Ntuninyani inkhaleehu, khamala atthu owaaciva nkhitto ni oohiivaraca; phimaana unaarika ukhala ntthu oomaala. (Aroo. 7:19) Khweeliini, wiira nikhale atthu oomaala, nihaana niikurumicaka cinene, masi nnepa wowaarya wa Yehova, unaahala unikavihera uhihiya wiikurumica ukhala atthu oomaala. (Akalas. 5:22, 23) Masi nlattuni unreeraaya ukhala ntthu oomaala?

Umaala unaawiiriha akhwiihu upheela unipatthanana. Toko cuulumalyaawe Sara, romoliye wiipaceroni, hiiva ninawiicoona ratta nakhalaka naatthu oomaala. Yesu ahothoonyera sana-saana ukhala ntthu oomaala ni namaana. (2 Akor. 10:1) Mpaka asinamwane yahancuwela ratta yaanaapheela ukhala nkhayi nuuyo.—Mark. 10:13-16.

Umaala unaanikavihera hiiva ni unawaakavihera akhwiihu. Nakhalaka atthu oomaala, khaninhala  waakuva urusiya awula ukasiriya. (Miru. 16:32) Coo, khaninhala umuulumela awula umpanka nkhwiihu itthu yoohiloka—venci-venci akhalaka ntthu nonfenteehu, phimaana khunhala uniwerya nrima wahoolo. Ni ukhala wiira umaala unaanikavihera wiivaraca, hiiva khaninhala waahuviha akhwiihu.

Yesu ahaana miteko cinci, masi hataa ukhalaka commo, uyo aanawaawacera saana atthu otheene. Atthu enci ukati wa Yesu yaari oolemeliya ni yaakhala ni masukhuli menci. Ayo yaanaapheela ulipihiya ni uvahiya ikuru. Khweeliini, ayo yahokhala oomaalihiya venci ukati Yesu weeralyaawe: ‘Nkiphiyeere, kontha kintthu oomaala ni owiiyeviha wanrimani’!—Mat. 11:28, 29.

Isiyani inhala unikavihera ukhala atthu oomaala toko Yesu? Woopacera, nihaana nisomaka Nuulumo na Nluku wiira nicuwele manannani Yesu caawaceraawe atthu ni isiyani yaapankaawe ukati wo masakha. Vano canikhumelelaka citthu coonirikihela ukhala atthu oomaala, nihaana niikurumicaka untakiha Yesu. (1 Pet. 2:21) Woone citthu tthaaru cankavihenre Yesu ukhala ntthu oomaala.

Yesu aari ntthu owiiyeviha wanrimani. Yesu kheerale paahi wiira uyo aari “oomaala,” masi uyo ciicammo eerale wiira khanle ntthu “owiiyeviha wanrimani.” (Mat. 11:29) Ibiiblya inromola nkhayi umaala ni wiiyeviha kontha ayo akhanle makhalelo ahinhiyana. (Efesu 4:1-3) Toko cani?

Wiiyeviha unaanikavihera uhaakuva urusiya naveehiyaka. Yesu aakhunle cani ukati weehaniyaawe “nlopwana oolya cinene ni oowurya iviinyu venci”? Uyo ahohiya wiira meettelwaawe awaakhule atthu ni athoonyeraka ukhala ntthu oomaala, uyo aheera wiira “ucuwelaca unooniya ukhala wosariya nlattu wo miteko caya.”—Mat. 11:19.

Ntthu awuulumaka pusya nlattu wootteela awula uriipa nttapala, nlattu wookhala nthiyana awula nlopwana, ni nlattu wo nipuro ninkhumaa, weeva unoonela cani? Khawaareera umwaakhula uyo ntthuuyo wathoonyeraka wiira weeva ntthu oomaala? Humu mmoca o África do Sul neehaniya Pedro neera: “Ntthu akuulumelaka itthu yookirusa, mi kinawiikoha: ‘Nari Yesu, aahala waakhula cani?’” Uyo ciicammo heera: “Kiheetthuca uhaakuva urusiya atthu yakiveehaka.”

Yesu aanaacuwela wiira apinaatamu akhanle atthu oopahuwa. Atthari a Yesu khayaari atthu ootakhala nrima, masi nlattu wookhala atthu oopahuwa, uhaavo ukati waavonyaaya. Wootakihera, uhiyu mmoca Yesu hinaaya wiiviya, Peturu, Tiyaku ni Joau khayankavihenre Yesu toko uyo caalepenlyaawe. Masi Yesu aanaacuwela wiira “nrima unaatthuna, masi irutthu khinlipa.” (Mat. 26:40, 41) Nlattu woocuwela wiira apinaatamu akhanle atthu oopahuwa, Yesu khaaviruwenle maapostolu.

Nrokorihu mmoca neehaniya Mandy aanawaasupha cinene akhwaawe. Masi ilelo, uyo nawiikurumica ukhala ntthu oomaala toko Yesu. Uyo neera: “Mi kihaana kikupaliki wiira otheene cihu nikhanle atthu oopahuwa ni kinawiikurumica uweheeha makhalelo omaana arinaaya akhwaaka, toko Yehova cimpankaawe.” Weeva waweheraka ratta citthu cinvoonyaaya akhwaa toko Yesu, unaahala ukhitiri waawacera uthoonyeraka ukhala ntthu oomaala.

Yesu aanankhuluvela Nluku wiira aanaahala uwacera citthu cankhumelela. Ukati Yesu waaryaawe watuninyani, ahopankiya citthu cokhirini. Uyo ahoolumiya pusya, ahothanyiya ni ahocaphiya. Hataa ukhalaka commo, uyo khaahiile ukhala ntthu oomaala, kontha aanankhuluvela “Ule nokhitiri wuulumacera myaha niisariya.” (1 Pet. 2:23) Yesu aanaacuwela wiira Athumwaane o wiirimu yaanaahala unkavihera uvilela ni yaanaahala waattarusa ale yanhuviha.

Napankiyaka itthu yootakhala, hiiva atthunaka ninaaviruwa ni ninoopuwela unhokolosera ntthu nipankale. Masi napankaka commo, ninhala wiira utepihaca mwahooyo. Phimaana Ibiiblya inaanuupusera: “Uviruwa wa ntthu khumphwanyiha isariya ya Nluku.” (Tiya. 1:20) Hataa ukhalaka wiira nihaana isariya yoorusiya, unawoopiha hiiva upanka itthu yoohinamaana kontha nikhanle atthu oopahuwa.

Nrokorihu mmoca o Alemanha neehaniya Cathy, khalayi oopuwelaka co: ‘Kahipankeke itthu wiira kiicaakihe, khaavo nhala ukaakiha.’ Masi wiitthuca wawe unkhuluvela Yehova, uyo horukunusa moopuwelelwaawe. Uyo neera: “Pooti wahintothaaka wiicaakiha. Itthu  inkikavihera umaala, ukhanle ucuwela wiira Yehova naahala urehererya citthu cotheene.” Wakhala wiira weeva uhopankiya itthu yootakhala, untakihe Yesu ni unkhuluvele Nluku. Upanka commo unaahala wuukavihera uhihiya ukhala ntthu oomaala.

Yesu hohimyeeha wiira umaala unaanitteeliha nrima. Uyo heera: “Ootteeliya phaatthu oomaala.” (Mat. 5:5) Woone manannani umaala cinnikaviheraaya.

Umaala unawaakavihera anamathelana wiiwanana. Munna mmoca o Austrália neehaniya Robert neera: “Mi kihopaca wuuluma citthu cinci woohuupuwela caawereehale nrima amwaaraka. Weeva woolumaka itthu unaviruwale, khunkhalana mananna ooturuwela uttuli. Waanaakiriipa nrima cinene koonaka mananna moolumwaaka caawereehaaya nrima amwaaraka.”

“Otheene cihu ninaatthekaka imaara cinci” ni moolumacerweehu, ni citthu cinoolumeehu woohuupuwela saana pooti unirikihela ukhalana nnema muuthelanani wihu. (Tiya. 3:2) Ukhala ntthu oomaala unaanikavihera wiivaraca akhumelelaka nanrokottole muuthelanani wihu.—Miru. 17:27.

Robert aheekurumica cinene ukhala ntthu oomaala ni wiivaraca. Yankhumelenle isiyani? Uyo naahimya: “Nna va, akhumelelaka nanrokottole, mi kinawiikurumica waaviriyana saana amwaaraka, wuuluma saana ni uhirusiya. Kinawiiwanana sana-saana naamwaaraka.”

Umaala unaanikavihera wiiwanana naakhwiihu. Ntthu oohipica uviruwa khankhalana apatthani enci. Masi umaala unaanikavihera uhihiya ‘waataana ni nnema’ naakhwiihu. (Efesu 4:2, 3) Cathy, romoliye nhina ula mwahoola, neera: “Umaala unaakikavihera waapatthanana atthu akhwaawe, hataa yakhalaka oorika upatthananiya.”

Umaala unaanikavihera ukhalana nnema wanrimani wihu. Ibiiblya inaathoonyera wiira umaala ni nnema cikhanle citthu cihinhiyana ‘nuucuwelaca wo uculu.’ (Tiya. 3:13, 17) Ntthu oomaala naakhalana “nrima woomaala.” (Miru. 14:30) Martin, eekurumicale cinene wiira akhale ntthu oomaala, neera: “Nna va kihohiya ukhala ntthu owaakuva urusiya ni kihohiya ukiciva nkhitto, kihaana nnema wanrimani waka ni kinaatteeliya venci.”

Khweeliini, nihaana niikurumicaka wiira nikhale atthu oomaala. Munna mmoca neera: “Uhimya ikhweeli, uhaavo ukati unrusiyaaka.” Masi Yehova mpheela wiira nikhale atthu oomaala, ni uyo naahala unikavihera wiira nikhitiri ukhala oomaala. (Isai. 41:10; 1 Tim. 6:11) Uyo pooti ‘umalihera ufunttihiya wihu’ ni ‘univaha ikuru.’ (1 Pet. 5:10) Toko apostolu Paulu, hiiva nuukatyaaya ninaahala ukhitiri utakiha ‘umaala ni unamaana wa Kristu.’—2 Akor. 10:1.