Pular para conteúdo

Pular para sumário

MWAHA WOOSOMIYA 18

Nyuuva nnaahala uhiya waamini nlattu wa Yesu Kristu?

Nyuuva nnaahala uhiya waamini nlattu wa Yesu Kristu?

“Ootteeliya thi ule hinhiya waamini nlattu wa waka.”​—MAT. 11:6.

NCIPO 54 “Este É o Caminho”

NINHALA WIITTHUCANI? *

1. Isiyani yaawiirannyenleni waapheelaleenyu upacera waahimyeera atthu citthu ceetthuceenyu?

NYUUVA nnawuupuwela ikwaha yoopacera yaakupanliinyu wiira nhophwanya ikhweeli? Citthu ceetthuceenyu mbiiblyani khacoorikani wiiweeha—vaavale wo ntthu waneetthucihiyaawe waalikela makokho. Nyuuva mooniha wiira atthu otheene yanhala upheela wiitthuca citthu cinkupaliinyu. Ni nyuuva mwankupali wiira myaha cinoolumiya mbiiblyani caanaahala waakavihera atthu uphwanya utteeliya ni ukhalana nweherero womaana. (Isaa. 119:105) Nlattu wo iyo itthwiiyo, mwaholakela waahimyacera citthu ciitthucaleenyu apatthaniinyu ni amuciinyu wuutteelakani nrima. Masi isiyani yiirannyeele? Enci khaakupanli itthu yaahimyacenreenyu.

2-3. Atthu enci yanwehera cani Yesu?

2 Khaninlamuliya utepa utikhinihiya wakhalaka wiira atthu akiina anaakhotta ihapari cinaalalyeereehu. Hataa Yesu khaakupaliye naatthu enci o ule ukatyuule, aahoopankaru mitikhiniho cinci caathoonyera wiira aaveleelihiye ni Nluku. Wootakihera, Yesu ahomunweleliha Laazaru—ni hataa awanannyaawe Yesu yahokupali wiira khweeli ahopanka iyo. Waahookhalaru commo, ahooleli ottiini ca ayuuta yahokhotta waamini wiira Yesu phaari Mesiya. Phimaana, ayo yahototha mananna oomwiiva Yesu ni Laazaru aamunwelelihalyaawe!—Joau 11:47, 48, 53; 12:9-11.

3 Yesu ancuwela wiira atthu enci yanhala unkupali wiira uyo khanle Mesiya. (Joau 5:39-44) Uyo ahowiirela co atthari a Joau Mpattisa: “Ootteeliya thi ule hinhiya waamini nlattu wa waka.” (Mat. 11:2, 3, 6) Masi nlattuni atthu enci yahonkhotta Yesu?

4. Isiyani inhaleehu wiitthuca nhina ula mwahoola?

4 Nhina ula mwahoola ni mwaha nkiina unhaleehu usoma, ninaahala woona isiyani yaawiirihile atthu enci uyo ukatyuuyo uhimwaamini Yesu. Ciicammo, ninaahala woona nlattuni atthu enci ilelo unkhottaaya ihapari cinlalyeereehu. Ni ninaahala wiitthuca nlattuni ninlamuliyeehu umwaamini cinene Yesu wiira nihihiye untthara.

(1) MANANNA CUUNUWIHIYAAWE YESU

Atthu enci yahonkhotta Yesu nlattu wo mananna cuunuwihiyaawe. Manannani iyo itthwiiyo inwiirihaaya atthu enci ilelo uhipheela wiiwelela ihapari cinlalyeereehu? (Nwehe iparaagarafu 5) *

5. Isiyani atthunaka yaawiirihile atthu enci uhaamini wiira Yesu phaari Mesiya?

5 Atthu enci yahonkhotta Yesu nlattu wo mananna cuunuwihiyaawe. Ayo yankupali wiira Yesu aari mwiitthucihi oocuwelaca ni aapanka mitikhiniho. Masi ayo atthwaayo yaamoona Yesu ukhala paasi mwaana a karpinteeru. Ni uyo aari o Nazaré, isittatti atthu enci yahoonaaya ukhalana ifayita cinene. Ni hataa Natanaeli, wahoolo aakhanle ntthari a Yesu, aheera co: “Pooti ukhuma itthu yomaana u Nazaré?” (Joau 1:46) Natanaeli atthunaka khayancivela isittatti yaakhalaawe Yesu. Awula pooti ukhalaka wiira uyo oopuwela inatiri iri nhina Mikeya 5:2, ineera wiira Mesiya aahala uyariya u Belém, kahi u Nazaré.

6. Isiyani yaahala waakavihera atthu ule ukatyuule ucuwela wiira Yesu phaari Mesiya?

6 Isiyani Ibiiblya inhimyaaya? Porofeeta Isaiya ahohimya wiira alupatthi a Yesu khayaahala “utotha ucuweleeha makhalelo [a Mesiya].” (Isai. 53:8) Ayo makhalelwaayo yahohimiya ni maporofeeta. Unari wiira atthu yahokumiha ukati wiira atothe ucuweleeha citthu cotheene, ayo yanhala ucuwela wiira Yesu khweeli aayariye u Belém ni aari uculu wa Mwene Davidi. (Luka 2:4-7) Nipuro Yesu niyariyaawe phi nipuro naahimiye nhina Mikeya 5:2. Vano isiyani yaawiirihile ayo atthwaayo uhinkupali Yesu? Ayo khayaatothale ucuwela citthu cotheene. Ni phimaana yahonkhotta.

7. Nlattuni atthu enci ilelo khanaakupali apoovu a Yehova?

7 Niireke inaanikhumelela iyo itthwiiyo ala mahukwaala? Iyee. Atthu enci anonswalela Yehova ilelo khanakhala mathaciri. Phimaana anooniya ukhala atthu ‘oohicuwannyaa venci ni oohisoma.’ (Mite. 4:13) Atthu akhwaawe anoopuwela wiira apoovu a Yehova khunaaphwanela wiitthuciha Ibiiblya kontha kharina idiploma yowaahimya wiira ahosoma icikola cuulupale unsomiya ittiini. Atthu akhwaawe aneera wiira Masaahiti a Yehova ikhanle “ittiini yo América,” masi iyo khinakhala ikhweeli, kontha Masaahiti a Yehova enci khankhala u Estados Unidos de América. Ni ahaavo atthu akhwaawe yiiwale wiira Masaahiti a Yehova khammwaamini Yesu. Nhina myaakha cinci cinvira, atthu anonswalela Yehova ahovahiya macina, toko “makomunista,” “anamahottela o América” ni “atakhali.” Atthu aneewelela citthu cowuulumiya toko ciyo ni ahinnicuwela ratta khanaakupali awula anaahiya waakupali apoovu a Yehova.

8. Toko cinhimyaaya Miteko 17:11, isiyani atthu inlamuliyaaya upanka wiira yaacuwele phaapani akhanle apoovu a Nluku ilelo?

8 Isiyani inlamuliyeehu upanka wiira nihihiye waamini wihu? Nihaana niikurumicaka ucuweleeha ikhweeli. Iyo phi itthu yaapankilyaawe Luka antikhale ivangeeliyu irina ncina nawe. Uyo aholakela “utotha uratteene citthu cotheene ukhuma wiipaceroni waya.” Ni aapheela wiira atthu yaahala usoma ilivurwaawe ‘akupaleehe citthu cotheene ceetthucihiyaaya’ caamuuluma Yesu. (Luka 1:1-4) Ayuuta yaakhala isittatti yo khalayi yeehaniya Bereia yaari toko Luka. Wiiwa waya ihapari comaana ca Yesu, ayo yahosoma Cowantikhiya Cowaarya wiira acuwele wakhala wiira citthu ceewalyaaya caari ikhweeli. (Nsome Miteko 17:11. *) Inanna imoca, hiiva ciicammo nihaana nitothaka ucuweleeha ikhweeli. Nihaana nilattanihaka citthu cineetthucihaaya apoovu a Nluku ni citthu cantikhiye mbiiblyani. Ciicammo, nihaana nisomaka ihantisi ya apoovu a Yehova o mahukweehu. Natothaka ucuweleeha ikhweeli, atthu anaathanya ni anwuuluma pusya apoovu a Nluku khanhala ukhitiri unithepya ni unitheperya uhaakupali.

(2) YESU AHIIKHOTTIIHA UPANKA MITIKHINIHO WIIRA EETTITTHIHACE

Atthu enci yahonkhotta Yesu nlattu uyova wookhotta upanka mitikhiniho wiira eettitthihace. Manannani iyo itthwiiyo inwiirihaaya atthu enci ilelo uhipheela wiiwelela ihapari cinlalyeereehu? (Nwehe iparaagarafu 9-10) *

9. Isiyani yeerannyeele Yesu waakhottalyaawe uwoonihera atthu nthoonyero nimoca no wiirimu?

9 Citthu Yesu ceetthucihaawe cancivela cinene. Masi maweherwaaya atthu akiina yanviriyanne, uhimya citthu caacivela khawaatosera. Ayo ihaavo yaapheelaaya-tho. Yaapheela wiira Yesu awoonihere “nthoonyero nimoca no wiirimu.” (Mat. 16:1) Atthunaka ayo yaalepela nno nthoonyeronno kontha khayeeweeha ratta itthu inhimyaaya ilivuru ya Daniele 7:13, 14. Masi waari uhinaphiya ukati Yehova woomalihera iyo inatiriiyo. Citthu ceetthucihalyaawe Yesu, caari citthu caalamuliya waakavihera ayo atthwaayo ukupali wiira Yesu aari Mesiya. Masi ukhala wiira Yesu ahokhotta uwoonihera nthoonyero naalepelaaya, ayo yahohiya unttara.—Mat. 16:4.

10. Yesu malihenre cani inatiri yaamuuluma Mesiya yantikhale porofeeta Isaiya?

10 Isiyani Ibiiblya inhimyaaya? Porofeeta Isaiya hantikha co amwaacaka Mesiya: “Uyo khanhala ukhuwaca ni uwusa ncu nawe, khanhala uhiya ncu nawe niiwiyaka niiparapaara.” (Isai. 42:1, 2) Yesu ahovara ntekwaawe watuninyani woohipheela wiittitthihaca. Khaahoolelihenre uteka itempulu cuulupale, khaawara ikuwo cootikhiniha ca nhooleli ittiini ni khaakhanyereriha atthu unttitthimiha yamwiihanelaka macina anaasamiha ahooleli ittiini. Hataa mwene Heroti waapheelalyaawe woopola ukumi wa Yesu, uyo ahiicaateeliha upanka ntikhiniho wiira ancivelihe Heroti. (Luka 23:8-11) Ule ukatyuule, Yesu ahopanka mitikhiniho cinci, masi itthu yuulupale cinene yaatepa uncivela upanka waari ulalya ihapari comaana. Yesu ahowiirela attharyaawe co: “Phi itthu iwaalyaaka upanka.”—Mark. 1:38.

11. Moopuweleloni oohiloka atthu enci arinaaya ilelo?

11 Niireke inaanikhumelela iyo itthwiiyo ala mahukwaala? Iyee. Anattiini enci ilelo cinaatepa waacivela ikereeca cuulupale cooreerihaciya, ahooleli ittiini aneehaneliya macina oottitthimiha ni uswali wookhalana ilema cene hataa cihicuweliyaka inanna ciphattuwacilyaaya. Masi yahooleliheraka waacivela nnyo citthunnyo, isiyani ineetthucaaya ya Nluku? Ale anwa umikutthaanoni cihu anawiitthuca khweeli isiyani Yehova impheelaawe wiira nipanke. Isalau cihu co Umwene cinkhala inupa coohirikarikihiya utekiya ni ankhala mapuro ooratteliya ni omaana. Ale anhoolelela mphwinko woothotokanihiya wa Yehova ni anhoolela mmalokoni wihu khanwara ikuwo cinaathoonya wiira ahooleli ittiini ni khaneehaneliya macina owaattitthimiha. Citthu cineetthuciheehu ni cinkupaliihu ninkumiha nhina Nuulumo na Nluku, Ibiiblya. Uhookhalaru commo, atthu enci khankupali ihapari cinlalyeereehu, ni khanaacivela mananna oohirikarika ninonswaleleehu Nluku nlattu woohipankaciya citthu cootikhiniha ni uhittharihelela ilema co khalayi. Ni ciicammo nlattu wo wiitthuciha citthu cihintepa waacivela wiiwa.

12. Toko cinthoonyeraaya Maberewu 11:1, 6, waamini wihu unlamuliya ulipiheriya niisiyani?

12 Isiyani inlamuliyeehu upanka wiira nihihiye waamini wihu? Apostolu Paulu ahowiirela makristau o Roma co: “Waamini unttharanaca ni wiiwa. Ni itthu ineewiya inwa nimoolumo ammuuluma Kristu.” (Aroo. 10:17) Hataa citthu coopankaciya mmattiinini cihinlipiheriya ni Ibiiblya cikhalaka cooreera wooniya ni cicivelaka, khacinhala ulipiha waamini wihu. Itthu inlipihaca waamini wihu ukhanle usoma Nuulumo na Nluku. Kontha “woohaamini khawankhitiryaa unciveliha Nluku.” Phimaana, nihaana niitthucaka ikhweeli co mbiiblyani wiira nikhalane waamini woolipa. (Nsome Maberewu 11:1, 6. *) Wiira hiiva nicuweleehe wakhala wiira nihophwanya ikhweeli ca Nluku, khaninhala upheela wooniheriya nthoonyero nootikhiniha no wiirimu. Ukumiha ukati wiira nisome Ibiiblya vakaani-vakaani, pooti ulipiha waamini wihu ni unaatosera wiira nimalamalihe citthu cinnirika wiiweeha.

(3) YESU KHAATTHANRE ILEMA CINCI CA AYUUTA

Atthu enci yahonkhotta Yesu nlattu uyova wooheettela ilema cinci ca ayuuta. Manannani iyo itthwiiyo inwiirihaaya atthu enci ilelo uhipheela wiiwelela ihapari cinlalyeereehu? (Nwehe iparaagarafu 13) *

13. Kontha isiyani atthu enci yahonkhotta Yesu?

13 Ukati wa Yesu, atthari a Joau Mpattisa yahokhala ootikhinihiya wonnyaaya wiira atthari a Yesu khayantthuka ramatani. Yesu ahaahimyera wiira ayo khayaalamuliya untthuka ramatani uyova nanelo nari watuninyani va. (Mat. 9:14-17) Hataa ukhalaka commo, mafarisewu ni awanani enci a Yesu yahonkhotta nlattu woohitthara ilema caya cinci. Ayo ahooleli ottiinnyaayo yahorusiya venci ukati Yesu waalakenlyaawe waavoniha aretta Isaapatu. (Mark. 3:1-6; Joau 9:16) Ayo yaanawiisamiharu uttitthimiha Isaapatu yaarumalyaawe Nluku uttitthimihiya, khayaahiya umpanka nakoso ntempuluni ya Nluku. Ni yahorusiya venci cinene Yesu woomonlyaawe. (Mat. 21:12, 13, 15) Ni aathu yanviriyanne Yesu eetthucihaka nsinakooka yo Nazaré, khawaacivenle umwiiwa Yesu aapankelaka ntakihero ni citthu caatokale wiirannya u Isarayeli, wiira aathoonyihere matakhalelo mirima caya ni uhaamini waya. (Luka 4:16, 25-30) Atthu enci uhimoona waya Yesu apankaka citthu caawehereraaya, yahonkhotta.—Mat. 11:16-19.

14. Kontha isiyani Yesu ahokhotta ilema ca apinaatamu cahaalipiheriya ni Ibiiblya?

14 Isiyani Ibiiblya inhimyaaya? Yehova ahonruma porofeeta Isaiya uwiirela apoovu co: “Ula upoovuula unkaattamela nimalaku ni unkihisima wamalakuni, masi nrimaaya uri uttayi ni miiva; ni ukiswalela waya untthara ilema ca apinaatamu ciitthucihiyaaya.” (Isai. 29:13) Yesu ahaana isariya yookhotta ilema ca apinaatamu cahaalipiheriya ni Nuulumo na Nluku. Kontha atthu yaatepa uhoolelihera utthara ilema ca apinaatamu uhiya weettela Cowantikhiya Cowaarya, yaanankhotta Yehova ni ule nvelelihalyaawe khampa Mesiya.

15. Nlattuni atthu enci ahinaacivelaaya Masaahiti a Yehova?

15 Niireke inaanikhumelela iyo itthwiiyo ala mahukwaala? Iyee. Atthu enci khanaacivela Masaahiti a Yehova kontha khantthara ilema ni khampanka ifesta cinvirikaniha itthu inhimyaaya Ibiiblya, toko isukuhuulu yo Natal ni yo nihuku niyariyaawe ntthu. Atthu akhwaawe anaarusiya venci yawoonaka Masaahiti a Yehova yakhottaka wiikelakeliha ifesta cinttitthimiha ilapo inkhalaaya awula yakhottaka ilema cintthariyaka wanookhwani cinvirikaniha itthu ineetthucihaaya Ibiiblya. Ayo atthwaayo anaakupali wiira anonswalela Nluku nimananna anoncivela. Masi yathanlaka utthara ilema co ntuninyani uhiya utthara citthu cineetthucihiya mbiiblyani, ayo khanonciveliha Yehova mena vakaani.—Mark. 7:7-9.

16. Toko cinthoonyeraaya Isaalimu 119:97, 113, 163-165, isiyani inlamuliyeehu upanka, ni isiyani inlamuliyeehu ukhotta?

16 Isiyani inlamuliyeehu upanka wiira nihihiye waamini wihu? Nihaana niikurumicaka wiira anicivele cinene malamulo ni mattharelelo ahimyale Yehova. (Nsome Isaalimu 119:97, 113, 163-165. *) Nanfentaka cinene Yehova, ninaahala ukhitiri ukhotta khula ilema ihinoncivela. Ciicammo, khiivo itthu inhaleehu uhiya itepaka ukhala yuulupale wanrimani wihu uvikana unfenta wihu Yehova.

(4) YESU AHOKHOTTA WIIKELAKELIHA ISIYAASA

Atthu enci yahonkhotta Yesu nlattu uyova woohiikelakeliha isiyaasa. Manannani iyo itthwiiyo inwiirihaaya atthu enci ilelo uhipheela wiiwelela ihapari cinlalyeereehu? (Nwehe iparaagarafu 17) *

17. Ukati wa Yesu, atthu enci yaaweherera wiira Mesiya apanke isiyani?

17 Ukati wa Yesu, atthu akiina yaanaaweherera woona yaakakhanihiyaka ikuvernu yaalamulela ule ukatyuule. Ni ukhala wiira yaahooleliya niikuvernu yo Roma yaavihiha ntata cinene, ayo yaapheela wiira Mesiya awoopole. Cole, ukati waamananihilyaaya unkhaliha Yesu mwene, uyo khaatthunale. (Joau 6:14, 15) Ule ukatyuule, anankuttho ni atthu akhwaawe yahovahiya niikuvernu yo Roma uhoolela ni ukhulupale. Phimaana, ayo yaanaamoova Yesu uwaana ikuvernu ikiina yoovirikana niikuvernu yo Roma. Iyo itthwiiyo yahowiiriha ayuuta enci unkhotta Yesu.

18. Inatirini caamuuluma Mesiya atthu enci cahaawaceraaya?

18 Isiyani Ibiiblya inhimyaaya? Inatiri cinci caamuuluma Mesiya, caahimya wiira uyo aahala ukhala mwene aahala waatthema awanannyaawe, ni inatiri cikhwaawe canhimya wiira uyo ahaana apacaka ukhwa wiira anoopole matampiihu. (Isai. 53:9, 12) Vano kontha isiyani ayuuta yahaana moopuwelelo oohiloka? Kontha ayuuta enci yonlela umalihiya masakhaaya woowaakuvyaaca. Phimaana, ayo khayaatepa uwacera inatiri cahaakhuluveliha itthu yonlelaaya.—Joau 6:26, 27.

19. Moopuweleloni oohinamaana anwiiriha atthu enci ilelo ukhotta ihapari cinlalyeereehu?

19 Niireke inaanikhumelela iyo itthwiiyo ala mahukwaala? Iyee. Atthu enci ilelo anaakhotta ihapari cinlalyeereehu kontha hiiva khanineekelakeliha isiyaasa. Ayo atthwaayo anoopuwela wiira hiiva nihaana ciicammo ninthanlaka nhooleli ukati woopankiya mwaathanle nlaponi wihu. Masi hi ninaacuwela wiira unthanla pinaatamu wiira akhale nhooleliihu unaalikana nunkhotta Yehova. (1 Sam. 8:4-7) Atthu enci atthunaka anoopuwela wiira hiiva nihaana naatekelaka atthu icikola, isipiritaali ni uvara miteko cikhwaawe wiira naakavihere atthu anhuva. Ayo atthwaayo anaakhotta ihapari cinlalyeehu kontha anaanoona wiira hiiva nintepa wiikurumica ulalyeera ihapari co mbiiblyani, kahi umananiha umaliha masakha anaakhuna atthu nnava.

20. Toko Yesu cithoonyenryaawe nhina Matewus 7:21-23, isiyani inlamuliyeehu uhoolelihera upanka?

20 Isiyani inlamuliyeehu upanka wiira nihihiye waamini wihu? (Nsome Matewus 7:21-23. *) Itthu inlamuliyeehu uhoolelihera upanka ukhanle nteko Yesu unirumalyaawe uvara. (Mat. 28:19, 20) Khaninlamuliya wiitthaala nlattu wo myaha cosiyaasa co ila ituninyeela. Hi ninawaafenta atthu ni khunnicivela uwoona ahuvaka, masi ninaacuwela wiira inanna yooreera unkavihera nkhunanihu phi ila: umwiitthuciha myaha co Umwene wa Nluku ni unkavihera ukhala mpatthani a Yehova.

21. Isiyani inlamuliyeehu ulakela upanka?

21 Nhina ula mwahoola, nihoona citthu cese caawiirihale atthu enci unkhotta Yesu ni nanlelo cinwiiriha atthu enci uhiiwelela ihapari cinlalyaaya atthari a Yesu ilelo. Masi niireke nnyo paahi phikhanle citthu cinlamuliyeehu unyema? Mena. Nhina mwaha nkiina unhaleehu usoma, ninaahala ciicammo woona citthu 4 cinwiiriha atthu uhiya waamini. Nlakele uhihiya untthara Yesu ni ulipihaca waamini winyu!

NCIPO 56 Faz da Verdade a Tua Vida

^ par. 5 Yesu aari mwiitthucihi muulupale aakhanle watuninyani va. Masi waanookhalaru commo, atthu enci yaakhala ukati wa Yesu yahonkhotta. Nlattuni? Nhina ula mwahoola, ninaahala wiiwa citthu cese caapankihale commo. Ciicammo, ninaahala woona nlattuni atthu enci ilelo inhiyeraaya waamini nlattu wo citthu cinoolumaaya ni cimpankaaya attharyaawe Yesu Kristu. Ni ninaahala wiitthuca kontha isiyani ninlamuliyeehu umwaamini cinene Yesu wiira nihihiye untthara.

^ par. 8 Miteko 17:11 Ala atthwaala yaari owaakuva wiiweeha waapwaha atthu o Tesalonika, kontha ayo yahaamini nuulumo na Nluku ninrimaaya wotheene, ni yaanaawehaweha sana-saana Cowantikhiya Cowaarya, khula nihuku, wiira yoone wakhala wiira citthu ceewilyaaya cihimiyaka caahimya ikhweeli.

^ par. 12 Maberewu 11:1 Waamini unkhala ukhuluveleeha wiira inaawa imwehereriya, unkhala woonannya ratta wo citthu cirivo masi cihinoonnya. 6 Ciicammo, woohaamini khawankhitiryaa unciveliha Nluku, kontha ule nomwaattamela Nluku haana akupaliki wiira Nluku haavo ni nawaatthuva ale anontotha niikuru caya cotheene.

^ par. 16 Isaalimu 119:97 Cinkicivelaaya cinene malamulwaa! Kinkhala kuupuwelaka nihuku notheene. 113 Ukirusa atthu o mirima miili, masi ukicivela nlamulo naa. 163 Ukirusa ufaalusu, ukirusa ayo makhalelwaayo. Ukicivela nlamulo naa. 164 Kinawuuttottopa imaara saapa khula nihuku nlattu wo hukhumu caa cosariya. 165 Ale ninaacivela cinene nlamulo naa ahaana nnema nuulupale; khiivo itthu inaakakathula.

^ par. 20 Matewus 7:21 Nhoonihe wiira otheene ale ankiirela: “Pwiiya, Pwiiya,” anaahala ukela Umwene wo wiirimu, masi anhala ukela ale ampanka inaacivela Apaapa, ari wiirimu. 22 Nno nihukunno, enci anaahala ukiirela: “Pwiiya, Pwiiya,” nincina ninyu khanaalalyaa, nincina ninyu khanihakhale maciini ni khanipankale miiriirya cootikhiniha? 23 Masi mi kinhala uwaakhula kiiraka co: “Akinoocuwelani! Khumani, anamavirikaniha nlamulo!”

^ par. 64 ILATARATO Ipaagina: Filipe ankurumicaka Natanaeli wiira ancuwele Yesu.

^ par. 66 ILATARATO Ipaagina: Yesu alalyeeraka ihapari comaana.

^ par. 68 ILATARATO Ipaagina: Yesu anvonihaka nlopwana ookhurupuwa ntata ni ooniyaka naawanannyaawe Yesu.

^ par. 70 ILATARATO Ipaagina: Yesu arwaaka umwaakoni veekha.