NTTHU noonihera unamaana nkhala ntthu omaana ni ooreera nrima. Khweeliini, otheene cihu ninaapheela wiira akhwiihu anoone ukhala atthu omaana. Masi ituninya yolelo, inoocara atthu “oohiciveliya ni itthu yomaana”, phimaana woonihera unamaana pooti unirikela. (2 Tim. 3:3) Atthu enci khacinaacivela ikettelo ca Nluku ni mpaka anawancera wiira “itthu yomaana phiri yoohinamaana ni itthu yoohinamaana phiri yomaana.” (Isai. 5:20) Ciicammo, woonihera unamaana pooti unirikela nlattu wo citthu cinnikhumelela muukumini wihu ni nlattu wookhala atthu oopahuwa. Hiiva pooti wiicoona toko Anne, * nrokorihu mmoca nonswalela Yehova nenne no khalayi. Uyo neera: “Unaakirikela ukupali wiira miiva pooti ukhala ntthu omaana.”

Masi ihaavo ihapari yomaana: hiiva pooti ukhitiri wiitthuca ukhalana unamaana! Kontha unamaana unnwaaniya ni nnepa wootteela wa Nluku, ni nnepa wootteela phiri ikuru yooverihela. Nnepa wootteela pooti unikavihera utthema citthu cotheene cinnirikihela woonihera unamaana. Nttwee noopele mwaha ratta unamaana isiyani ni manannani ninlamuliyeehu woonihera unamaana khula nihuku.

Toko cineeraaya Ibiiblya, woonihera unamaana maanaaya wiira ukhala ntthu omaana, uhipanka nanka itthu yoohinamaana. Ntthu noonihera unamaana naapanka citthu comaana ni nawiikurumica upanka itthu yooreera. Khula ukati, uyo naatotha ucuwela mananna owaakavihera akhunanawe ni nawaapankela citthu comaana.

Nlattu wookhala atthu oopahuwa, khaninkhitiri woonihera unamaana uratteene. Hataa nihihiyereraka waapankela citthu comaana amuciihu awula apatthaniihu, khaninkhitiri woonihera unamaana weekhweeli veekha cihu. Ibiiblya ineera: “Khaavo pinaatamu nasariya watuninyani nopanka itthu yomaana ukati wotheene ni hinttheka.” (Ekles. 7:20) Ni apostolu Paulu hokupaleeha ni heera: “Mi kinaacuwela wiira nhina waka, awula mwiirutthuni waka, khiivo itthu yomaana.” (Aroo. 7:18) Phimaana, napheelaka woonihera unamaana weekhweeli, nihaana nikaviheriyaka ni Ule unonkhumakhuma unamaana: Yehova.

Yehova phinhimya isiyani ikhanle itthu yomaana. Yamwaacaka Yehova, Isaalimu 119:68 ineera: “Weeva unamaana ni miteko caa comaana. Ukiitthucihe malamulwaa.” Nttwee noopele mwaha citthu piili cihimiye nhina ila isaalimwiila cinthoonyera unamaana wa Yehova.

Yehova namaana. Unamaana ikhale ikhalelo ya Yehova. Uyo khanhiya woonihera unamaana. Muupuwele itthu yaakhumelenle ukati Yehova waamwiirenlyaawe Moses: “Kinaahala uviriha unamaana waka wotheene uhoolo waa.” Yehova ahonthoonyihera Moses uttitthima wawe, ciicammo unamaana wawe. Vano Moses aheewa ncu nahimyaka makhalelo a Yehova ni neeraka: “Yehova, Yehova, Nluku okiriri ni nathunku, oovilela ni oomwiinciva unamaana ni ikhweeli, nwoonihera nifento nookhuluvelya atthu imiliyawu cene, alevelelaka coottheka, ni matampi. Masi khanhala unhiya woohinhukhumu ule tthekale.” (Nkw. 33:19; 34:6, 7) Iyo inaanikavihera ucuwela wiira Yehova namaana nhina wo citthu cotheene cimpankaawe. Phimaana, Yesu hataa ooniheraka unamaana waapwaha apinaatamu otheene, uyo aheera: “Khaavo ooreera nrima, hikhanle Nluku paasi.”—Luka 18:19.

 Miteko ca Nluku comaana. Ninaakhitiri woona wiira citthu cotheene cimpankaawe Yehova cinthoonyera wiira uyo namaana. Isaalimu 145:9 ineera: “Yehova namaana ni atthu otheene, ni ikiriri cinwooniheraawe atthu cinawoonannya nhina miteko cawe cotheene.” Akhala wiira Yehova namaana ni khaavo nonthanyaawe, uyo nawaavaha apinaatamu ukumi ni citthu cotheene cimpheelaaya wiira akhalane ukumi. (Mite. 14:17) Hiiva ciicammo ninawoona unamaana wawe anilevelelaka. Nasaalimu aheera: “Weeva, Yehova, ukhanle namaana ni khula ukati unaatthuna ulevelela.” (Isaa. 86:5) Pooti wankupaliihu wiira “Yehova khanhala waathuwa itthu yoomaana ale anoonihera ukhalana imaani.”—Isaa. 84:11.

Yehova numpale wiira nikhale toko uyova. Phimaana, hiiva pooti ukhitiri woonihera unamaana ni upanka citthu comaana. (Upha. 1:27) Masi iyo khineerannya veekha caya. Phimaana, Yehova naaniirela: “Mwiitthuce upanka itthu yomaana.” (Isai. 1:17) Masi ‘nineetthuca cani upanka itthu yomaana’? Moone mananna mararu.

Yoopacera: ninlamuliya ulompa nalepelaka nnepa wootteela. Upanka iyo unaahala unikavihera ukhalana unamaana weekhweeli. (Akalas. 5:22) Nnepa wa Yehova pooti unikavihera wiira inicivele itthu yomaana ni nikhotte itthu yoohinamaana. (Aroo. 12:9) Ibiiblya inniirela wiira Yehova naahala unikhaliha “oolipa nhina citthu ni moolumo omaana otheene.”—2 Atesal. 2:16, 17.

Yonayeeli: nihaana usoma Ibiiblya. Yehova naavarela nteko Ibiiblya wiira anithoonyere “nttala womaana wotheene” ni anitthenkace ‘wiira nipanke khula nteko womaana.’ (Miru. 2:9; 2 Tim. 3:17) Nasomaka Ibiiblya ni nakumihaka ukati wiira nuupuwele insomeehu, ninaacariha wanrimani wihu “mihakhu”—citthu comaana ca Nluku ni citthu cinttonka ile Nluku impheelaawe upanka. Vano, napheelaka ikuru wiira noonihere unamaana, nnyo “mihakhunnyo” wanrimani wihu cinaahala unikavihera cinene.—Luka 6:45; Efesu 5:9.

Yoneeraru: nihaana niikurumicaka ‘utakiha itthu yomaana’. (3 Jo. 11) Ibiiblya inawaahimya atthu omaana ninlamuliyeehu waatakiha. Ninaacuwela wiira Yehova ni Yesu phintepa woonihera unamaana, masi ahaavo-tho enci yaacuweliya ukhala atthu yoonihera unamaana. Iriyaryaaya ahaavo atthu eeli, Tapita ni Parnape. (Mite. 9:36; 11:22-24) Nsome mananna Ibiiblya cinwuulumaaya ayo atthwaayo ni mwiitthuce isiyani yaapankalyaaya wiira yaakavihere akhunanaya. Vano, muupuwele citthu cinlamuliyeenyu upanka wiira mwaakavihere amuciinyu ni atthu o wanlokoni winyu. Ukati woosoma, moone ciicammo mananna Tapita ni Parnape caatthuveliyaaya nlattu wo woonihera unamaana. Nyuuva ciicammo nnaahala utthuveliya.

Ilelo ciicammo ahaavo atthu enci aneekurumica woonihera unamaana anlamuliyeehu waatakiha.  Nwuupuwele mahumu. Ayo anawiikurumica uvara nteko ni ‘anaaciveliya ni itthu yomaana.’ Ciicammo nhaaliyale asirokorihu enci ookhuluvelyaa. Citthu asirokorihu cinoolumaaya ni meettelwaaya ‘anawiitthuciha itthu yomaana.’ (Titu 1:8; 2:3) Nrokorihu mmoca neehaniya Roslyn neera: “Mpatthannyaaka nawiikurumica waakavihera asuulupaleehu ni asirokorihu o wanlokoni. Uyo nawuupuwela itthu inaakhumelela ni imaara cinci nawaavaha itthu awula nawaakavihera ni mananna makina. Woonela waka, uyo ntthu noonihera unamaana.”

Yehova nawaasovenriha apoovwaawe ‘utotha itthu yomaana.’ (Amos 5:14) Hiiva ‘natothaka itthu yomaana’, cinaahala unicivela ikettelo ca Yehova ni ciicammo ninaahala utepa upheela upanka itthu yomaana.

Napheelaka woonihera unamaana, khunakhala wiira nihaana waapankela akhwiihu citthu cuulupale awula waavaha citthu consurukhu mwinci. Muupuwele nna ntakiheronna: Niireke ntthu nopintari ilatarato, nviriha itinta walataratoni imaara imoca awula imaara piili paasi? Unawoonannya wiira mena. Woopintari ilatarato, uyo haana avirihaka itinta imaara cinci. Inanna imoca, naapankelaka akhunanihu citthu cankani cinci, ninaahala woonihera unamaana.

Ibiiblya ineera wiira nihaana nakhalaka ‘ootthenkaciya’ ni ‘oolikana’ wiira nipanke itthu yomaana. (2 Tim. 2:21; Titu 3:1) Phimaana, nweheehe isiyani inaakhumelela akhunaninyu. Nyuuva nnaahala woona mananna onkavihera nkhwiinyu wiira ‘mumpankele itthu yomaana, wiira munlipihe.’ (Aroo. 15:2) Nyuuva pooti waameela atthu akina itthu irineenyu. (Miru. 3:27) Awula pooti unlattula ntthu wiira munlyane wapuwani winyu awula wiira mmoopane mwaha paasi. Ciicammo, mwacuwelaka wiira haavo nowerennya, nyuuva pooti unveleelihera iwarakha, umootola awula umuulumana ntelefooneni. Khweeliini, ahaavo mananna menci owaahimyera akhwiihu ‘moolumo oolipiha, wapheeliya vale, wiira naahimyere citthu cofayita ale anniviriyana.’—Efesu 4:29.

Yehova nawaapankela citthu comaana atthu otheene, ni hiiva nimpheela untakiha. Inanna imoca yontakiha Yehova uri waalalyeera atthu otheene ihapari comaana, woohinthanla ntthu. Toko Yesu cinirumalyaawe, hiiva ninawiikurumica waapankela itthu yomaana hataa ciicammo ale ankasiriya ni hiiva. (Luka 6:27) Woonihera unamaana ni waapankela citthu comaana akhunanihu khuntakhala. Toko cineeraaya Ibiiblya, “uvirikaniha nnya citthunnya, khanivo nlamulo.” (Akalas. 5:22, 23) Ciicammo, nooniheraka meettelo omaana, hataa nalupatthiyaka awula yanikhumelelaka masakha, ninawaakavihera akhwiihu utthuna ikhweeli ni upheela unswalela Yehova.—1 Pet. 3:16, 17.

“Nlopwana omaana naahala waakhela itthuvo nlattu wo citthu cimpankaawe.” (Miru. 14:14) Itthuvoni? Naapankelaka citthu comaana akhwiihu, pooti ukhala wiira ayo ciicammo anaahala unipankela citthu comaana. (Miru. 14:22) Ni hataa ahinipankelaka citthu comaana, hiiva khaninlamuliya uhiya waapankela citthu comaana. Nuukatyaaya, ayo pooti anaahala urukunusa nrimaaya ni anaahala unipankela citthu comaana.—Aroo. 12:20, niwehero.

Upanka citthu comaana ni ukhotta citthu coohinamaana unaaniphwanyiha ifayita. Asuulupaleehu ni asirokorihu enci aneera wiira iyo phi itthu yaakhumelenle. Muupuwele yankhumelenle Nancy. Uyo neera: “Mi akaarina meettelo omaana, kaanaapanka citthu coohinamaana ni khiivo itthu yaahisimaaka. Masi ukati wiitthucalyaaka ikhweeli ni wancalyaaka upanka citthu comaana cinoncivela Yehova, kahancera utteeliya nrima. Nna va, kiheetthuca wiihisima.

Itthu yuulupale innipankiha upheela wiitthuca woonihera unamaana, ukhalaka wiira upanka commo unantteeliha Yehova. Hataa atthu akina ahicuwelaka citthu comaana cimpankeehu, Yehova naacuwela. Uyo nawoona khula itthu yomaana yankani impankeehu ni inoopuweleehu. (Efesu 6:7, 8) Vano isiyani Yehova innitthuvelaawe? “Ntthu omaana nanciveliha Yehova.” (Miru. 12:2) Phimaana, mwiikurumice ukhalana unamaana. Yehova naakhuluveliha wiira naahala unvaha “uttitthimihiya, ihisima ni nnema ule otheene nopanka itthu yomaana.”—Aroo. 2:10.