1, 2. U mulandu ci uno Yeova akazangila ndi walola tukulemasya ukuti twaya acisinka? Langililini.

ELENGANYINI ukuti mama umwi ali nu mwanakwe umulumendo umunono, ala papo alino sile yafuma umu sitoolo. Lyene panono sile umwana wiyo wimilila, akuloleka ukuti ali nu ulanda sana. Alemile akantu kamwi akakucinya kano iwatola umu sitoolo kwene liili. Fwandi waliwilila ukuswilizya kantu kaako pano iwakatola, nupya ataali wanena ya nyina ukuti yakale akantu kaaka. Mwana wiyo waya sana nu ulanda watandika nu kulila. Nyina wamukomelezya nu kupita nawe ukuswilila uku sitoolo pakuti aye akaswilizye akantu kano aliwasenda nu kuyalenga uwelelo ku ineco. Lino yakuswilila, nyina watauvwa ningo sana nupya watatemwa. U mulandu ci?

² Avyazi yakauvwa ningo sana ukulola ana yao yali na ucisinka. Avino na Tata witu wa mwiyulu wino a “Leza wacumi,” akatemwa ndi tuli na ucisinka. (Masamu 31:5) Lino akutulola tukulunduluka muli ukapepa, akazanga sana ndi walola ukuti sweswe acisinka. Pa mulandu wakuti tukalonda ukumuzanzya, nupya tukalonda ukwikala umu kutemwa kwakwe, tukaelenganya wa mutumwa Paulo uwalemvile ati: “tukalondesya kucita cisuma nsita zyonsi.” (Ayebulai 13:18) Fwandi katusambilile pa vintu 4 muno insita zimwi cikatala sana ukuya acisinka. Nga alino tumasambilila pa usuma uwaya umu kuya acisinka.

3-5. (a) Uzye Izwi Lyakwe Leza likatusoka uli pa ntazi yaaya umu kuisomba? (b) I cani cilatwavwa ukuya acisinka kuli sweineco?

³ Icintu ca kutandikilako icikatutalila sana, u kuya acisinka kuli sweineco. Cangupala sana kuli swe yantunze aatamalilika ukuisomba sweineco. Wakwe vino Yesu wanenyile Aina Klistu amu Lodesiya ukuti yaaisombanga aeneco lino yelenganyanga ukuti yaali ni vyuma, fwandi ala yaali ‘acuzi nupya alanda, apina, impafu nupya yaali tupu’ muli ukapepa—cintu cico caali ca ulanda. (Umbwilo 3:17) Ukuisomba kuuku kwali u kuiletelela sile.

⁴ Nupya mufwile mukwiusya vino umusambi Yakobo walanzile ati: “Uzye umuntu umwi akaelenganya vino wene umupefi wakwe Leza? Ndi cakuti wene asyapindulula lulimi lwakwe, ale nu upefi wakwe uwasilesile nupya akaisomba umwisikulu.” (Yakobo 1:26) Ndi cakuti tukaelenganya ukuti nanti tusikupindulula ululimi lwitu, Yeova angazumila upefi witu, ala tukuisomba sile umu mwenzo witu. Upefi uwo ungaya u wasilesile, ngati tukuicuzya sile. I cani cingatwavwa pakuti ivintu vyatuzipila?

⁵ Umu vikomo vyuze ivyaya umu cipande kwene ciici, Yakobo wakolinye izwi lyakwe Leza ukwigalasi lya kuilolamo. Watukomeliizye ukuti twawelenga Izwi Lyakwe Leza nu kuizifya ukulingana na vino tukusambilila. (Welengini Yakobo 1:23-25.) Baibo ingatwavwa ukuya acisinka kuli sweineco nu kumanya muno tulinzile ukuombela. (Nyimbo zya Ndosya 3:40; Hagai 1:5) Nakapya, tungapepa kuli Yeova nu kumulenga atuceeceta pakuti twamanya apafwile ukuombelwa, i tuombelapo vivyo kwene. (Masamu 139:23, 24) Ukukanaya na ucisinka, kutaazipa, nupya tulinzile ukukulola ndi vino Tata witu wa mwiyulu akakulola. Pa Mapinda 3:32 pakati: “[Yeova] wapata umuntu akaifya uku mufulo, lelo aololoke yali yakundwe yakwe.” Yeova angatwazwa ukuti twaelenganya wakwe vino wene akaelenganya, nu kuti twailola wakwe vino akatulola. Mwaiusya lyonsi ukuti Paulo walanzile  ati: “Tukalondesya kucita cisuma nsita zyonsi.” Pa nsita yii, tutanga tuye amalilike, lelo tukalondesya nu kulemasya ukuti twaya acisinka.

6. U mulandu ci uno atwalana yalinzile ukuyela na ucisinka, nupya ukucita vivyo kulayacingilila uku uzanzo ci?

⁶ Aina Klistu yalinzile ukuya sana na ucisinka pa ng’anda. Fwandi iya nu muci yalinzile ukulalanzyanya pamwi muli ucisinka. Aina Klistu aatwala nanti ukutwalwa yatalinzile ukucita ivyawinyi, wakwe ukulangizya icintemwa kuli wino yatatwalana nawe, kupanga icuza na yauze aakuzana sile pa intaneti, nanti sile ukuomvya ivintu vya uzelele. Aina Klistu yamwi aakwata yawao yakacita ivintu kwene vii ala yakuvicita umu nkama pakuti yawao yatamanya. Ukucita vivyo ala umuntu asi na ucisinka. Lolini vino Umwene Davidi umuomvi wa cumi walanzile ati: “Nsi iizya na antu antumpu, nanti ukuikumika ku antu asomvi.” (Masamu 26:4) Ndi cakuti mwatwala nanti ukutwalwa, kusi kwezya ukucita ivintu ivingamulenga mwaifisa kuli yawinu pakuti yatamanya vino mukacita!

7, 8. Aantu ci yamwi-yamwi aalembwa muli Baibo yano ana yangasambililako vino cacindama ukuya na ucisinka?

⁷ Avyazi yangacita ningo sana ndi cakuti pa kusambilizya ana yao pali vino cacindama ukuya na ucisinka, yaalanda na pali yamwi aalembwa muli Baibo. Pa yantu aataali na ucisinka paaya Akani, uwivile vimwi alonda  nu kufisilizya; Geazi uwalanzile ufi pakuti yamupeele vino walondanga; alino na Yuda, uwivile vimwi nu kusomba pakuti Yesu aumolwe.—Yoswa 6:17-19; 7:11-25; 2 Yamwene 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Yoane 12:6.

⁸ Lyene pa yantu aali acisinka, paaya Yakobo, uwanenyile ana yakwe ukuswilizya impiya zino yaazanyile umu mifuko yao, pano welenginye ukuti limwi yilile sile ukuzifumyamo; na Yefuta nu mwana wakwe umukazyana aacisile ukulingana na vino walavile Yeova nanti citaali cangupale; alino na Yesu, uwasifile nu kuvwanga ivisinka pa mwineco pakuti usesemo ufikiliziwe alino nu kuti acingilile auze. (Utandiko 43:12; Yakapingula 11:30-40; Yoane 18:3-11) Antu yano twalanda paa, nanti cakuti asi ali yakwene sile, yangavwa avyazi ukumanya vino Baibo ikasambilizya pakuti yaasambilizya ana yao vino yangatemwa nu kucindika sana ucisinka.

9. I vyani vino avyazi yatalinzile ukucita ndi cakuti yakulonda ana yao yasambilile ukuya acisinka, nupya u mulandu ci uno ukucita vivyo kwacindamila?

⁹ Ukusambilizya ana ivya kuya na ucisinka kukalondeka avyazi yaombesya. Umutumwa Paulo uzizye iuzyo ati: “Uzye lyene wemo ungasambilizya umuzo uli lino usyaisambilizya wemwisikulu? Wemo ukakosola uti, ‘utaiya’ lino wemo ukaiya!” (Loma 2:21) Avyazi yamwi yakavulunganya ana yao lino yakayasambilizya ukuya na ucisinka lino yene yataaya na ucisinka. Limwi yangalenga ana yao yalola ukuti kwaya upupu uutaipa lino yakuvwanga yati, “Awe vivyene nanti watuvisenda yatanga yati watuwiya,” nanti yati “kusomba kuko asi mulandu sana.” Lelo icisinka i cakuti, ndi watuwiya, ala watuwiya, asi mulandu nanti akantu kano watusenda kakuloleka ukuti katakweti incito, nakapya, nga watusomba, ala watusomba, asi mulandu nu kuti limwi vino ukulandapo vikuloleka kwati mulimo ivisinka vinono. * (Welengini Luka 16:10.) Ana yakamanya zuwa ukuti vino mukulanda musikuvilanda  nu mwenzo onsi. (Efeso 6:4) Lelo, ndi yasambilila ukuya na ucisinka, kulingana na vino yakulola avyazi yao yakucita, yangaacindika Yeova nu mu nsi kwene ii ivulungane.—Mapinda 22:6.

10. Uzye pa kulanzyanya na ya kapepa yanji ukwaula usomvi, i vyani vino tufwile ukucenjelako?

¹⁰ Ukuya pamwi na Ina Klistu yanji kukatwavwa ukuya na ucisinka. Twasambiliile umu Cipande 12 ukuti, tufwile ukucenjela umu mivwangile itu, sana-sana lino tuli na ina itu na yankazi yano tukapepa nayo. Ilyasi lino mukwelenganya ukuti lili sile ningo, mungaponga na vino lyasanguka ulwambo, limwi lingasanguka nu lwambo lwa kuzewanya yauze! Ndi cakuti twatandika ukusimikilako antu apilyasi limwi lino tutamanyile ningo navino lyatandike, ala naswe kwene tukusalanganya ufi, fwandi cacindama sana ukuti twasakamala imilomo itu. (Mapinda 10:19) Nakupya, nanti sile itumanya ukuti icintu cimwi i cacumi, cisikupiliula ukuti tufwile ukunenako yauze pa cintu cico. Ngi cakuti ilyasi lilyo lisi lyasi litu, nupya usi mulimo witu ukuzuka tukusimika, nanti ngi cakuti ukusimika uku yantu yauze kungalenga yauze ukusoka, ala tutalinzile ukuvwanga penepo. (1 Tesalonika 4:11) Antu yamwi yakasosya auze ala yakwelenganya ukuti yali na ucisinka, lelo amazwi itu yafwile lyonsi ukuya asuma nupya acikuuku.—Welengini Kolose 4:6.

11, 12. (a) U mu nzila ci muno antu yamwi yakalenga umulandu iukomelako ndi yatiyaluvyanya vimwi? (b) Uusomvi ci uno Satana akalenga antu ukutaila ndi yaluvyanya, nupya tungacita uli pakuti tucimvye usomvi uwo? (c) Uzye tungalanga uli ukuti tuli acisinka ukwiuvi lyakwe Yeova?

 ¹¹ Nupya, cacindama sana ukuti twaya acisinka kuli yaaya aakatungulula umu cilongano. Antu yamwi aakaluvyanya umu cilongano yakalenga umulandu iukomelako pa mulandu wa kufisa cino yaacisile, nu kusomba ya eluda lino yakuyuzya apa mulandu uwo. Antu ya musango uwo yakatandika nu kwikala umi wa usomvi, kulikuti yakalonda yaaloleka ngati yakuombela Yeova ala mbali yakwifya. Lelo ukucita vivyo kukalenga sile umuntu aya umusomvi lyonsi. (Masamu 12:2) Yauze nayo yasilanda ivisinka vyonsi kuli ya eluda. (Milimo 5:1-11) Ilingi ukukanaaya na ucisinka ukwa musango uwo, kukaiza pa mulandu wakutaila usomvi wakwe Satana.—Welengini mu kambokosi akakuti  “Usomvi Wakwe Satana Lino Umwi Wifya,” akali pa mafwa 164-165.

¹² Nakapya, cacindama sana ukukana somba iuvi lyakwe Yeova ndi yatunena ukuti tulembe vimwi pali fweineco. Wakwe, ndi tukulemba vino twaomvile umu mulimo wa kusimikila, tufwile ukucenjela pakuti tutasomba. Nupya, ndi tukulemba muli foomu umwi uwakulengelapo imilimo imwi iiyeele, tutalinzile ukulemba ivyaufi pa umi witu nanti pali sweineco.—Welengini Mapinda 6:16-19.

13. Uzye ndi tukaomba umulimo umwi uwa uculuzi na kapepa unji, tungacita uli pakuti twatwalilila ukuya acisinka?

¹³ Ukuya acisinka kuli ya kapepa yanji kukalondeka nu kucenjela mu vya uculuzi. Insita zimwi aina na ya nkazi yangatandika uculuzi umwi na ya kapepa yauze. Yalinzile ukucenjela sana pakuti uculuzi uwo utaapitila pamwi nu kupepa Leza pa Ng’anda ya Wene nanti umulimo wa kusimikila. Limwi umwina nanti nkazi angingizya kapepa muze incito. Ndi cakuti twingizya incito aina nanti yankazi, tulinzile ukuya acisinka kuli aliyo, kulikuti tulinzile ukuyafolesya pa nsita kwene ino yafwile ukufolelapo, nu kuyafolesya izikumanile,  alino nga kuli nsonse wa kuikilapo uno tuvwanyile nanti uno uteeko watantika, tufwile ukuyapeela. (1 Timoti 5:18; Yakobo 5:1-4) Lyene ngi cakuti sweswe twingila incito ku mwina nanti nkazi, tulinzile ukuombesya nu kuomba insita yonsi ino tuvwanyile. (2 Tesalonika 3:10) Tutafwile ukulonda wino watwingizya incito ukuti aatulangulukilako sana kucila yauze pa mulandu sile uwakuti tukapepa nawe, ituti alinzile ukutupeelako amanda ya kupuuza, nanti ukutucitila ivisuma, vino asicitila aomvi yanji.—Efeso 6:5-8.

14. Ndi cakuti Aina Klistu yatandika ukucitila pamwi uculuzi ukalamba, i cintu ci icamano cino yalinzile ukucita, nupya u mulandu ci?

¹⁴ Nga ndi cakuti twakwata uculuzi ukalamba muno twingizya impiya izingi sana, tufwile ukucita uli? Baibo yatunena ukuti tufwile ukulembesyanya vyonsi vino tuvwana! Avino Yelemiya wacisile; lino wakazile impanga, walembesyanyizye na yano wakazileko, ala pali na ya kambone, nga alino asunga ni cipepala cico pakuti ace aciomvye uku nkoleelo. (Yelemiya 32:9-12; mulole na Utandiko 23:16-20.) Nga mukuomba uculuzi umwi na ya kapepa yauzo, ukulembesyanya nu kusainizyanya ala pali ya kambone, cisipiliula ukuti ala mutaatailana. Lelo, ukucita vivyo kuka-avwa ukuti uku nkoleelo kutaca kuye ukupaazyanya, ukusosyanya, nanti sile malekano. Aina Klistu yonsi aakacita ivya uculuzi na ya kapepa yauze, yalinzile ukwiusya lyonsi ukuti uculuzi uwo utalinzile ukuvulunganya umutende wa mu cilongano. *—1 Kolinto 6:1-8.

15. Uzye Yeova akauvwa uli ndi antu yali nu usomvi mu vya uculuzi, nupya Aina Klistu yakacita uli?

¹⁵ Ukuya uwa cisinka kusipeleela sile umu cilongano. Paulo walanzile ati: “Tukalondesya kucita cisuma nsita zyonsi.” (Ayebulai 13:18) Lino tukuomba na antu amu nsi, Kaumba witu akalonda sana ukuti twaya na ucisinka. Umwibuku lya  Mapinda umutupu, yaalandamo sana pa vipimilo vya usomvi. (Mapinda 11:1; 20:10, 23) Mpiti, antu yaomvyanga ya sikelo nanti vipimilo pa kupima ivintu vino yakukala alino ni impiya zino yakukalila. Aculuzi aataali na ucisinka yakwatanga ya sikelo aatapimanga ningo pakuti yasomba yano yakukazya. Yeova wapata sana ukucita vivyo! Pa kutwalilila ukwikala umu kutemwa kwakwe Leza, tulinzile ukusenka uku vicitwa vyonsi ivya usomvi.

16, 17. I vyani vino antu aingi yakacita pa mulandu nu kukanaya na ucisinka, nga Aina Klistu yene yakacita uli?

¹⁶ Lyene pa mulandu wakuti Satana ali kateeka wa nsi ii, tusizunguka ukuti ukukanaya na ucisinka, u kwavula muno nsi. Cila-wanda sile tukatunkwa ukuti naswe kwene tutaaya na ucisinka. Antu yamwi ndi yakulonda incito, pa kulemba ivipepala vya kuilondolola na vino yangaomba, yakaikamo nu ufi, nanti ukuilumbilizya sana pakuti ciloleke ukuti yamanya ivingi. Yauze ndi yakulemba muli ya foomu yakwingilila umu mpanga yuze, vipepala vya misonko, nanti vyuze wakwe vii, ilingi yakasomba pakuti vino yakulonda vicitike. Ku sukulu nako, ya kasukulu yamwi yakasomba ndi kwaya ukweziwa nanti ndi kwaya masindano, yakaya sile pa intaneti nu kukopolola sile vino umuntu muze walemvile pakuti ciloleke ngati aliyo yavilemba. Alino kwaya na antu aakapeela aomvi ya mu mauteeko impiya pakuti yayacitile vino yakulonda. Tusizunguka lino ivintu vii vikucitika, pano Baibo ikati aingi “yalaitemwa, atemwisya impiya, . . . yalapata visuma.”—2 Timoti 3:1-5.

¹⁷ Aina Klistu yacumi yakalemasya ukuti yataacitako vivyo. Icikalenga ukuti ukuya na ucisinka kwatala insita zimwi, i cakuti, antu aataaya na ucisinka yakaloleka kwati yene ivintu vikayaziipila sana umu nsi ii. (Masamu 73:1-8) Lelo Aina Klistu yene limwi yangaacula pa mulandu wakulonda ukuya acumi “insita zyonsi.” Uzye tungati i camano cino yakacita? Sana sile! Nomba u mulandu ci? I visuma ci ivyaya umu kuya acisinka?

18. U mulandu ci uno cacindamila ukumanyikwa ukuti u wa cisinka?

¹⁸ Kwaya ivintu ivinono sana ivyacindama wakwe vino cacindama ukumanyikwa ukuti u wacisinka nupya watailwa. (Welengini mu kambokosi akakuti  “Uzye I Cumicumi Nene wa Cisinka?” apifwa 167.) Alino mutale mwelenganye pa cintu ci—umuntu aaliwensi angapanga izina lisuma! Ukuya uwacisinka asi kuti suka uli sile ni syuko, nanti ni vyuma, kuloleka ningo, kufuma uku lupwa ulusuma, nanti vyuze vino mwemo mutanga mukwanisye. Nomba aingi yakafilwa ukupanga izina lisuma. Aanono sile aakakwanisya. (Mika 7:2) Limwi antu yamwi yangaamuseka nu kumuseka pa mulandu nu kuya acisinka, lelo yauze yene yalamutaizya sana ndi mwacita vivyo, nupya antu yaayo yalamupeela umucinzi. Ya Nte Yakwe Yeova aingi yakakwatilapo ni mpiya pa mulandu na ucisinka. Apa ncito pano yaazinga yamwi aasi na ucisinka, yene yakasyala, nanti uku makampani kuno yakalondesya antu acisinka, ya Nte yakayasenda zuwa.

19. Uzye ukuya acisinka kungalenga kampingu witu na ucuza witu na Yeova ukuya uli?

¹⁹ Nampo ngi cintu ca musango uwo cilamucitikila namwe nanti foo, icisinka i cakuti mulaya sana ni nsansa ndi mwaya acisinka. Mulaya na kampingu musuma. Paulo walemvile ati: “Swemo twasininkizya ukuti myenzo itu ili ningo.” (Ayebulai 13:18) Nakapya, Tata witu uwa mwiyulu uwaya nu kutemwa akalola ucisinka winu, nupya wene watemwa antu ya cisinka. (Welengini Masamu 15:1, 2; Mapinda 22:1.) I cumicumi ukuya na ucisinka kulamwavwa ukutwalilila ukwikala umu kutemwa kwakwe Leza, nupya kutaaya icintu cicindamisye cino tungapokelela ukucila cii. Lekini lyene tusambilile apilyasi ilyakolana na lii: kulikuti vino Yeova akalola incito..