1. Uzye i cani cino Yesu walanzilepo sana lino wali apiipi nu kufwa?

LINO kwasiile panono kuti afwe, Yesu walaangizye vino wasakamile sana ivyali nu kucitikila alondezi yakwe. Wapefile kuli Isi ati: “Nsyakupepa kunuli kuti uyafumye mu nsi, lelo nkupepa kunuli kuti uyasunge ningo ku mwipe wilya. Ndi vino nsi wa antu amu nsi, nao kwene yasi wa antu amu nsi.” (Yoane 17:15, 16) Lino Yesu walenzile kuli Isi kuomvya mazwi yaa, walangizye ukuti watemwa sana alondezi yakwe nu kuti amazwi yano walanzile uwanda kwene uuwa usiku aakuti, “mwemo musi amu nsi,” yaali acindame. (Yoane 15:19) Ukwaula nu kutwisika, Yesu waweni ukuti cali icicindame sana ukuti alondezi yakwe yataya wa antu amu nsi!

2. Uzye “antu amu nsi” yano Yesu walanzilepo aaweni?

² “Antu amu nsi” yano Yesu walanzilepo aantu yonsi asi ya kapepa yakwe Leza, aakateekwa na Satana, nupya ya kaitemwe, aaya ni cilumba wakwe Satana. (Yoane 14:30; Efeso 2:2; 1 Yoane 5:19) I cumicumi, ukuya pali “ucuza ni nsi [antu kwene yaayo aipe] ala mwapatana na Leza.” (Yakobo 4:4) Nomba, uzye antu yonsi aakalonda ukwikala mu kutemwa kwakwe Leza yangaya uli umu nsi nupya pa nsita iliyonga kwene yataya wa antu amu nsi? Tumasambilila pa vintu visano vii: (1) ukutwalilila acisinka uku Wene Wakwe Leza uukateekwa na Klistu nu kukanayika umu vikanza vya miteekele, (2) ukukaana umupasi wa muno nsi, (3) ukuiyemvya ni mizwalile iilinge, (4) ukwangupazya uwikalo, na (5) kuipangasya ivyakuicingilila ni vyanzo vyonsi vyakwe Leza.

3. (a) Uzye Yesu walolanga uli ivikanza vya miteekele lino wali pano nsi? (b) U mulandu ci uno tungalandila ukuti alondezi yakwe Yesu apakwe yaaya inkombe zyakwe Klistu? (Lolini na futunoti.)

³ Yesu ataalondanga ukuyika umu vikanza vya miteekele, wene wasumvile amano uku mulimo wa kusimikila pa Wene Wakwe Leza, kulikuti uteeko wa mwiyulu uno Yesu kwene wali nu kwizaya Kateeka. (Danieli 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Fwandi lino yaamutwazile kuli Kateeka wa ciLoma Ponti Pilato, Yesu walanzile ati: “Uwene wane usi uwa muno nsi!” (Yoane 18:36) Alondezi yakwe acumi nayo yakamukolanya lino yakuya acisinka kuli aliwe nu ku Wene wakwe alino nu kukosoola pa Wene kwene uwo umu nsi yonsi. (Mateo 24:14) Mutumwa Paulo walemvile ati: “Twatumilwe kuya nkombe zyakwe Klistu, Leza umwisikulu akumupapata kuti mupange mutende pakasi kinu na aliwe.” *—2 Kolinto 5:20.

4. Uzye Aina Klistu yonsi acumi yakalanga uli ukuti yaaya acisinka uku Wene Wakwe Leza? (Lolini  akambokosi apifwa 52.)

⁴ Inkombe zikaimililako uteeko uze nanti impanga yuze, fwandi zisiyika umu milandu ya mpanga ino zikaaya umu kuombelako. Lelo, inkombe zikatungilila uteeko nanti impanga kuno zyafuma. Avino caaya nu ku yalondezi yakwe Klistu apakwe, yene ‘a ikazi ya mwiyulu.’ (Filipi 3:20) Vino yene yakaombesya umu mulimo wa kukosoola pa Wene, yaazwilizya Aina Klistu aingi cuze aaya umwiumba lya “mfwele nazyuze” ukuti ‘yapange umutende pakasi kakwe aliyo na Leza.’ (Yoane 10:16; Mateo 25:31-40) Aina Klistu kwene yaa nayo a imilizi aakatungilila aina yakwe Klistu apakwe. Yaaya ufyo onga, yakatungilila Uwene wa  Umesiya, nupya maumba yonsi yoili yasiyika umu vikanza vya miteekele.—Welengini Ezaya 2:2-4.

5. Uzye icilongano ca Ina Klistu capusana uli na ina Izlaeli aliko mpiti, nupya u mu nzila ci muno Aina Klistu yapusanako?

⁵ Ukuya acisinka kuli Klistu asi ali mulandu sile uno Aina  Klistu acumi yasiyikila umu milandu ya mu nsi. Ukupusanako na ina Izlaeli aliko mpiti, aapezilwe impanga ukufuma kuli Leza, swemo twaya umu nsi yonsi. (Mateo 28:19; 1 Petulo 2:9) Fwandi, ndi cakuti twatandike ukutungilila utuungwe twa vikanza vya miteekele, tungata ukuya nu untungwa wa kusimikila pa Wene nupya tungata ukuya alemane na ina Klistu yanji aaya umu nsi yonsi. (1 Kolinto 1:10) Alino, ndi kuli nkondo, tungaalwa na ina itu, yano isunde likati tulinzile ukutemwa. (Yoane 13:34, 35; 1 Yoane 3:10-12) Fwandi, Yesu wakweti umulandu usuma pa kuneena asambi yakwe ukuti yatalwako inkondo. Wayanenyile nu kutemwa alwani yao.—Mateo 5:44; 26:52; lolini akambokosi akakuti “ Uzye Nsyayika Umu Milandu ya mu Nsi?” apifwa 55.

6. Uzye ukuipeela kwinu kuli Leza kukalenga ukuti miombele inu na Kesa iye uli?

⁶ Swe Ina Klistu ya cumi twaipeela kuli Leza asi uku yantu, ukutuungwe twa yantu, nanti uku mpanga ino twikalamo. Pali 1 Kolinto 6:19, 20 paaya mazwi yakuti: “Umi uno mukwikala usi wakwinu, lelo uwakwe Leza. Leza wamukazile pa mutengo ukulu cuze.” Fwandi lino alondezi yakwe Yesu yakupeela kuli “Kesa” ivyakwakwe ivili wa mucinzi, imisonko, nu kutontela ukulingana na vino Leza wazumilizya, yakauvwila na mazwi yakuti: “Leza nawe mumupele vyakwakwe.” (Mako 12:17; Loma 13:1-7) Ukupeela Leza ivyakwakwe kulikuti ukumupepa, ukumutemwa sana, nu kumuvwila. Ndi calondekwa, yaaipekanya ukufwilapo pa kuombela Leza.—Luka 4:8; 10:27; welengini Milimo 5:29; Loma 14:8.

7, 8. Uzye “umupasi wa mu nsi” cili cani, nupya umupasi kwene uu ukaomba uli umu yantunze asi ya cuvwila?

⁷ Inzila nayuze ino Aina Klistu yakalangilamo ukuti asi ya mu nsi, u kukana umupasi wipe uwa muno nsi. Paulo walemvile ukuti: ‘Swemo tutapokelela umupasi uwafuma muno nsi. Lelo twapokelela umupasi uwa muzilo kufuma kuli Leza.’ (1 Kolinto 2:12) Aina Efeso nayo  wayalembiile ati: “Mwemo mwalondelile misango iipe iya muno nsi. Mwayelanga wino akateeka insi, nupya wakwata maka pa muntu wensi wino asyayela Leza. Mu cumi naswe kwene avino twali lino twatungululwanga ni vilondwa vya civyalilwa vitu, ala tukucita vintu vino mili na melenganyo itu yalondanga.”—Efeso 2:2, 3.

⁸ Umupasi wa mu nsi, usiloleka, lelo aamaka sile aakalenga antu ukukana uvwila Leza nupya yakalenga antu ukusumba mano uku “vilondwa viipe vino mili ikalonda, ni vintu vya lunkumbwa lwa manso.” (1 Yoane 2:16; 1 Timoti 6:9, 10) Umupasi kwene uu ukalenga umuntu atandika ukulondesya ukucita ivya kuizanzya, nupya watala ukumanya, usita ukutunka umuntu nupya waya konsi sile wa muza. Kapya, ukaomba umu yantu aasi yacuvwila lino ukayalenga ukutandika panono-panono ukuya ni miyele iipe, wakwe ukaitemwe, cilumba, kulondesya ukulumbuka, nu kulondesya ukuicitila ivintu nu kupondokela utunguluzi. * Fwandi tungati, umupasi wa mu nsi ukalenga ukuti antunze iyatandika panono-panono ukuya ni miyele iipe yakwe Ciwa umu myenzo.—Yoane 8:44; Milimo 13:10; 1 Yoane 3:8, 10.

9. U mu nzila ci muno umupasi wa mu nsi ungatandika ukutungulula amelenganyo ni myenzo itu?

⁹ Uzye umupasi wa mu nsi ungatandika ukutungulula imyelenganyizizye inu nu mwenzo winu? Ee, nomba cingaya sile vivyo ndi mwailekelezya. (Welengini Mapinda 4:23.) Umupasi uu ukatandika ukuomba umu muntu ukwaula ukuti amanye, limwi ukupitila umu vyuza ivingaloleka ngati vyaya sile ningo, nomba, ala umu cumi, ivyuza vivyo vitaatemwa Yeova. (Mapinda 13:20; 1 Kolinto 15:33) Kapya mungatandika ukuya nu mupasi uwo ndi mukuwelenga amabuku aipe, umwaya upulumusi nanti amalyasi ya yasangu aaya pa intaneti, vyakuizanzya ivitaalinga Aina Klistu, ni vyangalo umwaya sana ukucimvyanya—fwandi kulikuti, umuntu  aliwensi nanti icintu icili consi icingalenga ukuti tutandike ukuya ni myelenganyizizye yakwe Satana nanti iya mu nsi.

10. Uzye tungakana uli umupasi wa muno nsi?

¹⁰ Uzye tungakana uli umupasi wa mu nsi uwipisye nu kwikala mu kutemwa kwakwe Leza? Tufwile ukuomvya vino Leza akatusambilizya nu kupepa kuli aliwe lyonsi ukuti aatupeela umupasi wakwe uwa muzilo. Yeova wakwatisya amaka ukuluta Satana ni nsi ino ikatungululwa na Ciwa. (1 Yoane  4:4) Fwandi icicindama sana ukuti lyonsi twapepa kuli Yeova pakuti aaya cuza witu!

11. Uzye umupasi wa mu nsi ukalenga ukuti imizwalile ya antu iye uli?

¹¹ Icikalanga ukuti umuntu akutungululwa nu mupasi wa mu nsi i mizwalile, vino umuntu akaiyemvya, na vino akaelenganya pa usaka. Mu mpanga izingi, imizwalile yaipa sana icakuti umonsi umwi apa TV walanzile ukuti likwene sile amaule yatalakwata ivizwalo ivya kuyapusanyako uku yakazyana yauze. Na akazyana kwene aacili anono sana nayo yakakolanya imizwalile kwene ii. Nyuzipepa imwi yalanzile ukuti akazyana “yakasya imili panzi, imizwalile iitalinga foo.” Ciyelezyo na cuze, i mizwalile iyakuilekelezya iikalangizya imiyele ya ucipondoka, nu kuzwala ukwaula umucinzi nanti ukuisaalula.

12, 13. I visinte ci ivya mu malembelo ivilinzile ukutwazwa pa mizwalile nu kuiyemvya?

¹² Swe yaomvi yakwe Yeova, tulinzile ukuzwala ningo, kulikuti ukuzwala ivya usaka, ivitanga visosye antu yauze, nu kuzwala ukulingana na kuno muli. Insita zyonsi, imilolekele itu ilinzile ukuya ‘iya mano nupya ilinge,’ pamwi nu “kucita vintu visuma” vilingine kuli yonsi—kulikuti aonsi nanti anaci—“akayela Leza.” Ukuya kwene, cino twasakamala sana asi kuti antu yaasumba mano kuli sweswe, lelo u ‘kwikala mu kutemwa kwakwe Leza.’ (1 Timoti 2:9, 10; Yuda 21) I cumicumi, tukalonda ukuti ‘ukuyemba kwitu kuye ukwa mukasi . . .  pa manso yakwe Leza cii icili campomvu kuluta.’—1 Petulo 3:3, 4.

¹³ Mwaiusya nu kuti, mizwalile itu na vino tukaiyemvya vingalenga ukuti antu yaacindika nanti ukusaalula ukupepa kwa cumi. Izwi lya ciGliki ilyasenunwa ukuti “ivilingine,” ndi lyaomviwa ukulozya uku miyele isuma, likapiliula ukutiina Leza, nu kucindika vino antu yauze yakaelenganya nanti  ukuyuvwa. Fwandi cino tufwile ukulondesya ukucita, u kucindika yakampingu ya antu yauze ukuluta ukwelenganya sile pa nsambu zino twakwata pa mizwalile. Icacindama sana, tukalonda kupeela Yeova umucinzi na antu yakwe, nu kulanga mu cumi ukuti sweswe aomvi yakwe Leza, nu kucita ‘consi ku lulumbi lwakwe Leza.’—1 Kolinto 4:9; 10:31; 2 Kolinto 6:3, 4; 7:1.

14. Uzye a mauzyo ci yano tulinzile ukuyuzya sweineco ukulozya uku milolekele itu nu usaka?

¹⁴ Imizwalile itu, ukuiyemvya, nu usaka vyacindama wakwe cimwi, sana-sana lino tuli umu mulimo wa kusimikila nanti lino tukulongana. Muyuzye mweineco muti: ‘Uzye imilolekele yane na vino nkaiyemvya vikalenga ukuti antu yaasumba sana mano kuli nene? Uzye vikalenga yamwi ukuvwa insonyi? Uzye nkaelenganya ukuti insambu zino nakwata muli vii zyacindama sana ukuluta imilimo ino ningapeelwa umu cilongano?’—Filipi 4:5; 1 Petulo 5:6.

15. U mulandu ci uno Baibo isitunenela vyonsi pa mizwalile, ukuiyemvya, na pa usaka?

¹⁵ Muli Baibo mutaaya amasunde aalondolola vyonsi pali vino tulinzile ukuzwala, ukuiyemvya, na pa usaka. Yeova akalonda ukuti twaya nu untungwa wa kuisolwela ivya kucita nanti ukuyelenganyizizya pali vino tulinzile ukucita. Akalonda ukuti tuye amanya ningo ivintu ni miomvezye ya  visinte vya muli Baibo nupya “asambiliziwa ningo kupalula visuma ni viipe.” (Ayebulai 5:14) Ni cacindama sana, akalonda ukuti twatungululwa nu kutemwa—kulikuti kutemwa aliwe na antu. (Welengini Mako 12:30, 31.) Lino tukulondela vii, tulinzile nu kumanya ukuti kwaya ukuiyemvya ni mizwalile iingi ingaya ilinge. Tungasininkizya cii ndi twalola imizwalile isuma iya yantu yakwe Yeova lino yakulongana ukuli konsi.

16. Uzye umupasi wa mu nsi ukakaanya uli ivisambilizyo vyakwe Yesu, nupya a mauzyo ci yano tulinzile ukuyuzya sweineco?

¹⁶ Umupasi wa mu nsi ii u wa usomvi nupya ukalenga ukuti antu yaelenganya ukuti impiya nanti ivyuma i vingalenga umuntu ukuya ni nsansa. Nomba, Yesu walanzile ati: “Umi wa muntu utaya mu wingi wa vintu vino wakwata, usi mulandu nanti angaya ni vyuma vingi.” (Luka 12:15) Nanti i cakuti  Yesu atakomelezyanga antu ukuti yaikala umi wa kucululuka, nanti ukuikanya sana umu vintu, wasambilizye ukuti umi ni nsansa zya cumi vyaya kuli yaayo ‘aakailola vino yene apina’ na yaayo aakatwalilila ukwangupazya uwikalo, kulikuti ukusumba sana amano kuli ucuza wao na Leza. (Mateo 5:3; 6:22) Muyuzye mweineco muti: ‘Uzye i cumicumi nazumila muli vino Yesu wasambilizyanga, nanti uzye nkatungululwa na Satana isi wa ntumpu? (Yoane 8:44) Uzye imilandile yane, vino nkalonda ukucita, vino nacindikisya, na vino nkacita cila-wanda, vikasokolola cani pali nene?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yoane 6.

17. Lumbulini ivintu vimwi ivisuma vino yaayo aaka-angupazya uwikalo wao yakaipakizya.

¹⁷ Yesu walanzile ukuti: “Amano yakwe Leza alungame ndi yalola milimo yakweyo.” (Mateo 11:19) Elenganyini pali vimwi-vimwi ivisuma ivikacitikila yaayo aakasunga ningo ilinso nanti ukwangupazya uwikalo wao. Yakauvwa ningo sana lino yakuomba umulimo wa Wene. (Mateo 11:29, 30) Yasiya sana na masakamika nupya yasicuziwa sana umu mwenzo nu mu melenganyo. (Welengini 1 Timoti 6:9, 10.) Yasilondesya ivintu ivingi, yakaaya ni nsita ikulu iya kuya pamwi ni ndupwa zyao na Ina Klistu yauze. Cii cikalenga ukuti yaalaala kwaula ivyakuyapumvyanya. (Kasambilizya 5:12) Yakaya sana ni nsansa pa mulandu wakuti yaaya na ukapekape. (Milimo 20:35) Nakapya, ‘upalilo wao ukatwalilila ukukula’ nupya yasisakamikwa. (Loma 15:13; Mateo 6:31, 32) Ivintu vyonsi vii vyacindama ukuluta!

18. Uzye Baibo ikalondolola uli umulwani witu, inzila zino akaomvya, na vino ulwi witu waya?

¹⁸ Yaayo aakaikala mu kutemwa kwakwe Leza yakacingililwa kuli Satana, aakalonda ukuti yataaya ni nsansa, alino nu kuti yataca yaye nu umi wa pe. (1 Petulo 5:8) Paulo walanzile  ati: “Tusyakulwisya antu sile lelo tukulwisya mawene, mauteko, na maka yamfinzi amuno nsi nga ni mipasi yankota iya mulwelele.” (Efeso 6:12) Izwi lyakuti ‘kulwisya’ likalanga ukuti ulwi witu usi wa patali, nanti ulwi wakulwila ukufisame—lelo uulwi uwa papiipi. Nakapya, amazwi yakuti “mawene,” “mauteko,” na “maka ya mfinzi” yakalanga ukuti angeli aipe yaipekanya ningo sana pa kulwa.

19. Landini vintu vyakuicingilila ni vyanzo vyakwe Leza vino Aina Klistu yafwile ukuipangasya.

¹⁹ Nanti cakuti swe yantunze tutaaya sana na maka, tungacimvya. U mu nzila ci? Baibo ikati tufwile ukuipangasya ivyakuicingilila ni “vyanzo vyakwe Leza.” (Efeso 6:13) Pa kulondolola ivintu kwene vii, pali Efeso 6:14-18 pakati: ‘Acino muye aiteyanye! Lekini cumi ciye wa musipi unyepwe mu misana inu, nupya lekini wololoke uye wa cela ca kucinga visao vinu. Alino ukuya aiteyanye ku kukosola Ilandwe Lisuma lya mutende, nako kuye wa nsapato ku ngazo zinu. Lekini utailo winu uye wa cisyangu, mwakusiika mivwi ya moto kufuma ku Mwipe wilya. Pokelelini ufyusi, uye wa ngowani, nga na mazwi yakwe Leza yano umupasi wa muzilo ukatupeela, nayo yaye wa lupanga. Mwacita vii vyonsi mu mapepo, ala mukuzya Leza kuti amwazwe. Pepini lyonsi.’

20. Uzye swe Ina Klistu twapusana uli na asilika ya untunze?

²⁰ Ivyakuicingilila ni vyanzo kwene vii, vikafuma kuli Leza, fwandi vingatwazwa ndi cakuti tukuipangasya ivintu vii lyonsi. Swemo twapusanako na asilika ya untunze yano insita zimwi yasiya uku ulwi, ulwi uno twayamo wakoma nupya utalasila ukufikila lino Leza alonona insi yakwe Satana nu kusumbila imipasi ya nkota umu ciwina icaula mpela. (Umbwilo 12:17; 20:1-3) Fwandi mutaatoovoka nanti cakuti mukulwisyanya na mezyo yano mwakwata nanti ivilondwa viipe, pano swensi kwene tulinzile ukuomvya umwili “uluku uluku” pakuti tutwalilile ukuya acumi kuli Yeova. (1 Kolinto 9:27) I cumicumi, ndi tusikulwisya, alino tulinzile ukusakamala sana!

21. Uzye i cani cino tulinzile ukucita pakuti tucimvye umu ulwi witu?

 ²¹ Nakapya, tutanga tucimvye ulwi uu ukuomvya maka itu. Acino, Paulo walanzile ukuti tulinzile ukupepa kuli Yeova “lyonsi.” Nupya, tulinzile nu kuvwa kuli Yeova kupitila umu kusambilila Baibo alino nu kuya pamwi na “asilika” yanji lyonsi, pano tusiilwa ulwi uu swenga! (Filimoni 2; Ayebulai 10:24, 25) Yaayo aaya acumi mu vintu vii vyonsi, yalacimvya nu kucingilila utailo wao ndi yaponelwa ni ntazi.

22, 23. (a) U mulandu ci uno tulinzile ukuyela aiteyanye lyonsi ukucingilila utailo witu, nupya a mauzyo ci yano tulinzile ukuyuzya sweineco? (b) I vyani vino tulasambilila umu cipande icilondelilepo?

²² Yesu walanzile ukuti: “Mwemo musi amu nsi, caleka amu nsi yamupata.” (Yoane 15:19) Fwandi Aina Klistu yalinzile ukuya aiteyanye ukucingilila utailo wao nupya yafwile ukucita vivyo nu mucinzi alino nu kuya afuuke. (Welengini 1 Petulo 3:15.) Mwayuzya mweineco muti: ‘Uzye namanya ningo umulandu uno Inte Zyakwe Yeova limwi-limwi zisicitilako vino antu aingi yakwelenganya? Ndi napingulapo ukucita ivipusine na vino antu aingi yakaelenganya, uzye nasininkizya ukuti vino Baibo ikalanda na vino muomvi mutailwe akalanda i vya cumi? (Mateo 24:45; Yoane 17:17) Ndi cakuti ndinzile ukucita ivintu vino Yeova watemwa, uzye naipekanya ukuya umupusaneko nu kuitemelwa ukucita vivyo?’—Masamu 34:2; Mateo 10:32, 33.

²³ Nomba, ilingi, cikatala ukupusanako na amu nsi ndi cakuti Satana waomvya inzila ifisame ukutuletela uwezyo. Wakwe vino tusambililepo mpiti, Ciwa akalonda ukulyombeleka aomvi yakwe Yeova ukuya wa antu amu nsi ukuomvya ivyakutuzanzya ivyaya umu nsi. Uzye tungasoolola uli ivyakutuzanzya ivyampomvu vino tungaipakizya, alino nu kusyala na kampingu musuma? Vii avino tuli nu kusambilila umu cipande icilondelilepo.