1, 2. U mulandu ci uno mulinzile ukukwata uwa kumutungulula nanti cakumutungulula ndi muli uku ncende ino mutamanya? I cani cino Yeova watupeela icikatutungulula?

ELENGANYINI ukuti muli pa lwendo mukupita umu lwanga. Pa mulandu nu muza ukome umucanga ukuulwilwa ukupusane pusane. Cingalenga muponge na zuwa. Mungamanya uli kuno mulinzile ukulungama? Mulinzile ukuya na umwi nanti cimwi ica kumutungulula. Limwi mungasenda kampasi, limwi ilanzi ni ntanda vingamwazwa, mapu, nanti ka masyini kakumulangilila  ukwakuya, nanti sile umuntu umwi uwamanya vino ulwanga lulo lwaya. Ukukwata uwa kumutungulula cacindama sana, pano ndi cakuti mwamanya kuno mukuya umi winu ungacingililwa.

² Swensi tukakwata intazi, insita zimwi tungayuvwa ngati ituponga. Nomba pakuti twatungululwa ningo, Yeova watuumba na kampingu cila muntu. (Yakobo 1:17) Lekini tusambilile pali vino kampingu waya na vino akaomba. Lyene tumasambilila vino tungacita pakuti tusambilizye kampingu witu, umulandu uno tulinzile ukulangulukilako ya kampingu ya yanji, na vino kampingu musanguluke angatwazwa ukuya nu umi usuma.

3. Uzye Kampingu waya uli?

³ Kampingu uwila usuma cuze uno Yeova watupeela. Kampingu u untu wa mukasi ukatwazwa ukumanya icisuma ni ciipe. Muli Baibo, izwi lya Cigiliki lino yasenula ukuti “kampingu” likapiliula “kuimanya ningo.” Ndi cakuti kampingu witu akuomba ningo angatwazwa ukuiceceta vino twaya. Angatwazwa ukuya ni cisinka muli vino tukaelenganya na vino tukayuvwa. Angatutungulula uku kucita ivisuma nu kututalusya ukukucita iviipe. Nupya angalenga tuye ni nsansa lino twapingulapo ukucita ivisuma nanti ukuleka twauvwa uyi lino twapingulapo ukucita iviipe.—Lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 5.

4, 5. (a) I vyani vyacitike lino Adamu na Eva yakanyile ukuvwila ya kampingu yao? (b) I vyani vyacitikile yamwi ivyalembwa muli Baibo ivikatulanga vino kampingu akaomba?

⁴ Cila muntu angasoolola ukuvwa kuli vino  kampingu wakwe akumunena nanti foo. Adamu na Eva yasoolwilepo ukukanauvwila kampingu wao na cii calenzile yayembuke. Pacisila yuvwile uyi, nomba ala iyaluvyanya mpiti. Ala iyakana ukuvwila Leza. (Utandiko 3:7, 8) Nanti icakuti cila muntu wakweti kampingu umumalilike nupya yamanyile ukuti iciipe ukukana uvwila Leza, yapingwilepo ukukana uvwila ya kampingu yao.

⁵ Nupya, antu aingi atamalilika yakauvwila kampingu wao. Umwi pali yayo a Yobo. Pa mulandu wakuti wapingulangapo ningo ivya kucita, watiile: “Kampingu wane asikunenola.” (Yobo 27:6) Pa nsita imwi Davidi wakanyile ukuvwila vino kampingu wakwe wamunenanga nupya wakanyile nu kuvwila Yeova. Pacisila uvwile sana uyi nu kutandika ukuvwa kwati mwenzo “ukumucuzya.” (1 Samueli 24:5, NWT) Kampingu wakwe u wamunenanga ukuti vino wacisile vyali iviipe. Ukutwalilila ukuvwila kampingu, kwali nu kumwazwa ukusambilila ivya kucita pakuti atakaswilizye vino wacisile.

6. U mulandu ci uno tungalandila ukuti kampingu uwila usuma uno Leza watupeela?

⁶ Na antu atamanya Yeova yamanya ukuti kwaya ivintu ivisuma nupya kwaya ni viipe. Baibo ikati: ‘Melenganyo yao yakayavunuka nanti limwi yakayazumilizya mu kuluvyanya kwao.’ (Loma 2:14, 15) Antu aingi yamanya ukuti i cipe ukukoma nanti ukwiya, nanti icakuti yatange yamanye ukuti yakuvwila kampingu wino Yeova wayaumba nayo uwakuyalenga yamanye ivisuma ni viipe. Nupya yasimanya ukuti yakulondela ivisinte vyakwe Leza, nanti icumi cino Yeova watwikilako icakutwazwa ukupingula ningo pa vintu.

7. U mulandu ci uno kampingu angatuponzezya insita zimwi?

⁷ Nomba kampingu insita zimwi angatuponzya. Limwi  cingaya apa mulandu na melenganyo iitu aatamalilika na vino tukayuvwa nupya cingalenga atutungulule ukukucita iviipe. Tusivyalwa na kampingu musuma. (Utandiko 39:1, 2, 7-12) Akalondekwa ukusambiliziwa pakuti aye umusuma. Yeova akatupeela umupasi wakwe uwa muzilo ni visinte vya muli Baibo pakuti vitwazwe. (Loma 9:1) Lekini tusambilile vino tungasambilizya kampingu witu.

8. (a) Uzye vino tukuyuvwa umu mwenzo vingavulunganya uli kampingu witu? (b) Iiuzyo ci lino tungayuzya lino tutatala twapingulapo ivya kucita?

⁸ Antu yamwi yakaelenganya ukuti ukuvwila kampingu cikapiliula ukulondela vino umwi akuyuvwa umu mwenzo. Yakaelenganya ukuti yangacita ivili vyonsi vino yakulonda ndi cakuti sile yakuvwa ningo pa vintu vivyo. Nomba umwenzo utamalilika, nupya ungatuponzya. Umwenzo wakwatisya amaka pano ukalenga na kampingu akonke vino ukuyuvwa. Baibo ikati: “Uzye aweni angatezya ivya mu mwenzo wa muntu? Mwene mwazula ucenjezi uwa misango yonsi, nupya uwipe wakwe cimwi.” (Yelemiya 17:9) Fwandi insita zimwi tungatandika ukwelenganya ukuti cii cili sile ningo nomba ala cisi ningo. Lekini tulande pali vimwi ivyacitike, lino Paulo atatala waya Umwina Klistu, wazunyanga sana antu yakwe Leza nupya wazumile ukuti vino wacitanga vyali sile ningo. Ukulingana na vino wamanyile, wene welenganyanga ukuti wakweti kampingu musuma. Nomba lino papisile insita watiile: “Mwene [Yeova] aliwe akampingula.” (1 Kolinto 4:4; Milimo 23:1; 2 Timoti 1:3) Lino Paulo wamanyile vino Yeova  wayuvwanga ndi walola vino wacitanga, wilwike ukuti walondekwanga ukusenuka. Fwandi lino tutatala twacita icili consi, tulinzile ukuyuzya ukuti, ‘Uzye I vyani vino Yeova akulonda incite?’

9. Uzye cikapiliula cani ukutiina Leza?

⁹ Ndi cakuti mwatemwa umwi, mutange mutemwe ukusosya umuntu wiyo. Pa mulandu wakuti twatemwa Yeova, tusilonda ukucita ivintu ivingalenga asoke. Tulinzile ukutiina sana ukusosya Yeova. Tungasambililako kuli vino Neemiya wacisile. Wakanyile ukuomvya amaka yano wakweti akutungulula pakuti aye umukama. U mulandu ci? Watiile, “apamulandu nu koopa Leza wane.” (Neemiya 5:15) Neemiya atalondanga ukucita icili consi icingasosya Yeova. Wakwe vino Neemiya wacisile, nafwe kwene tulinzile ukutiina sana ukusosya Yeova pa mulandu nu kukanapingula ningo. Tungamanya ivingasosya Yeova ndi cakuti tukuwelenga Baibo.—Lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 6.

10, 11. I visinte ci ivingatwazwa ukupingula ningo ivya kucita pa wengwa?

¹⁰ Limwi Umwina Klistu angapingulapo ukumwa uwengwa nanti foo. I visinte ci ivya masunde ivingamwazwa ukupingulapo ningo? Vimwi ivingamwazwa aevi: Baibo italesya ukumwa uwengwa. Nupya ikatunena ukuti waini u wila ukufuma kuli Leza. (Masamu 104:14, 15) Lelo Yesu wanenyile alondezi yakwe ukuti yatalinzile ukuya ‘akolesi.’ (Luka 21:34) Nupya Paulo wanenyile Aina Klistu ukutaluka uku “nsaka zya kuwowota nanti kuya akolesi.” (Loma 13:13) Walanzile ukuti akolesi “yatalakumako uku Wene wakwe Leza.”—1 Kolinto 6:9, 10.

¹¹ Umwina Klistu umwi angati: ‘Uzye uwengwa wacindama  uli? Uzye nkamwa uwengwa pakuti nuvweko ningo? Uzye nkamwa uwengwa pakuti insipe? Uzye ningacefyako ukumwa uwengwa nanti imiku ino nkamwa? * Uzye ningaipakizya ukwizizya pamwi na anji ndi cakuti kusi uwengwa?’ Tungalenga Yeova ukuti atwazwe twapingula ningo ivyakucita. (Welengini Masamu 139:23, 24.) Nga tukucita vivyo ale tukusambilizya kampingu witu ukulaiusya ivisinte vya muli Baibo. Nomba kuli na vyuze vino tulinzile ukucita vino tumasambililapo.

12, 13. Umulandu ci uno kampingu witu wapusanila na ya kampingu ya antu yauze? Nupya cii cilinzile ukutulenga ukupingulapo uli?

¹² Ya kampingu ya antu yapusana pusana. Kampingu winu angamuzumilizya ukucita vimwi vino umuntu muze atange acite. Limwi mwemo mungapingulapo ukumwa uwengwa, nomba umuntu muze wene angakana ukumwa. U mulandu ci uno antu yaili yangelenganyizizya ivipusane?

¹³ Vino muntu wakula, vino ulupwa lwakwe lukalola icintu cico ni vyamucitikila umu umi alino na vyuze vingalenga aelenganya ivipusane. Antu ya musango uu limwi cingayatalila sana ndi yalola uwengwa pa mulandu wakuti cayataliile ukuta ukumwa uwengwa. (1 Yamwene 8:38, 39) Fwandi ndi cakuti mwapeezile umwi uwengwa alino wakana, mungacita uli? Uzye mungasoka? Uzye mungamupatikizya? Uzye mungamupatikizya  ukuti aminene umulandu uno wakanila? Awe foo, pano mwacindika kampingu wakwe.

14, 15. I vyani ivyacitike umu manda yakwe Paulo? U kupanda mano ci ukusuma kuno Paulo wapeezile?

¹⁴ Umu manda yakwe Paulo, kwali vimwi ivyacitike ivyalangilile vino ya kampingu yapusana. Pa maliketi yakazyanga inyama imwi ino yaomvyanga umu kupepa kwa ufi ino yatuulilanga utuluwi. (1 Kolinto 10:25) Paulo atelenganyanga ukuti ukukala nu kulya inyama iya cali iciipe. Pano wene wamanyile ukuti ivya kulya vyonsi vyafumanga kuli Yeova. Nomba aina yamwi aali umu kupepa kwa ufi mpiti yelenganyanga ivipusane. Yalolanga ukuti cali icipe ukulya inyama iiya. Uzye Paulo watiile: ‘Nemo kampingu wane asikuncuzya, ninkwata insambu zya kulya ivili vyonsi vino nkulonda’?

¹⁵ Awe Paulo atelenginye vivyo. Wacindike sana vino yauze yelenganyanga icakuti waitemiilwe ukuta ukucita vimwi. Paulo walanzile ukuti tutalinzile ukucita “vyakutuzanzya sweisikulu.” Nupya watiile: “Pano Klistu nawe kwene ataizanzyanga umwisikulu.” (Loma 15:1, 3) Wakwe vino Yesu wacitanga, Paulo nawe kwene wacindike sana yauze ukucila umwineco.—Welengini 1 Kolinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. U mulandu ci uno tutalinzile ukupingwila umwina ndi cakuti kampingu wakwe atamuzumilizya ukucita vimwi?

¹⁶ Nga ndi cakuti kampingu wa muntu umwi wamuzumilizya ukucita vimwi vino swemo tukulola ukuti vitazifile, tungacita uli? Tulinzile ukucenjela pakuti tutaloleka ukutala nu kulonda ukuti yauze yazumile ukuti vino tukulanda ivili ningo ukuluta vino yene yakulanda. (Welengingi Loma 14:10.) Yeova watupeezile kampingu pakuti twaipingula sweineco, asi yakupingwilako  yauze foo. (Mateo 7:1) Tusilonda vino tukupingulapo ukucita sweineco vilenge umu cilongano muye ukupatana. Lelo, tukalonda vino tungacita pakuti umu cilongano muye ukutemwa nu kulemana.—Loma 14:19.

17. I vyani vyacitika kuli kampingu wakwe yamwi?

¹⁷ Umutumwa Petulo walemvile ati: “Lekini myenzo inu iye isuma.” (1 Petulo 3:16) Nomba icipako icakuti lino antu yatwalilila ukukana uvwila ivisinte vyakwe  Yeova kampingu wao akaata ukuyacelula. Paulo watiile ya kampingu ya musango uwo ala “yafwa, kwati yocewa ni cela cikaye.” (1 Timoti 4:2) Uzye mwatala mwapyapo? Ndi ca musango uwo cacitika, umunyefu ukapya ipasyala iciyazi apasikuvwika nanti cimwi. Ndi cakuti umuntu watwalilila ukucita iviipe, kampingu wakwe ‘akafwa’ nupya ndi papita insita akaata ukuomba.

18, 19. (a) Uzye ukuvwa uyi nanti ukuvwa insonyi pa viipe vino twacisile kukatusambilizya cani? (b) Tungacita uli ndi cakuti twatwalilila ukuvwa uyi pa maifyo yano twacisile nanti icakuti patipalengela pano twalapiliile?

¹⁸ Ndi cakuti tukuvwa uyi pa viipe vino twacisile, ala limwi kampingu witu akutunena ukuti vino itucita iviipe. Na cii cingatwazwa ukumanya vino twacisile nu kuta ukuvicita. Tukalonda ukusambilila kuli  vino twaluvyanya pakuti tutakaswilizyepo. Nanti icakuti Umwene Davidi wayembwike, kampingu wakwe wamwazwile ukukanaswilizyapo vino wacisile. Atatemilwe vino wacisile nupya walondesyanga ukuvwila Yeova uku nkoleelo. Ivyacitikile Davidi vyalenzile avwange ukuti Yeova wene ‘umusuma, nupya akayelela uluse.’—Masamu 51:1-19; 86:5; lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 7.

¹⁹ Nomba yamwi yangatwalilila ukuvwa uyi pa viipe vino yacisile nanti cakuti patipalengela ukufuma pano yalapiliile. Ukuvwa sana uyi pa viipe vino twacisile kwaipa sana nupya kukalenga umuntu ukuyuvwa uwasilesile. Ndi avino mukauvwa insita zimwi, iusyini ukuti mutange musenule ivyacitike mpiti. Nanti icakuti mwamanyile ningo ivisuma ni viipe nanti foo, Yeova  wamwelezile, nupya maifyo inu yafuusilwe. Ndakai lyene mwaswefiwa kuli Yeova nupya manyini ukuti vino mukucita ivisuma. Limwi mungatwalilila ukulaipeela mulandu mu mwenzo, nomba Baibo ikati: “Leza wene umukulu kuluta yakampingu itu.” (Welengini 1 Yoane 3:19, 20.) Cii cikupiliula ukuti ukutemwa kwakwe alino nu luse vyakulisya ukuluta vino tukayuvwa uyi nanti insonyi pali vino twacisile. Mungasininkizya ukuti Yeova wamwelela. Ndi cakuti umuntu wazumila ukuti Yeova wamwelela, kampingu wakwe alaya uwa mutende nupya angaya ni nsansa sana lino akuombela Leza.—1 Kolinto 6:11; Ayebulai 10:22.

20, 21. (a) U mulandu ci uno ibuku lii lyalembiilwe? (b) Uuntungwa ci uno Yeova watupeela? Tungauomvya uli?

²⁰ Ibuku lii lyalembiilwe ukuti limwazwe ukusambilizya kampingu winu pakuti angamucelula nanti ukumucingilila umu manda yaa akusyalikizya. Lilamwazwa nu kulondela ivisinte vya muli Baibo umu nzila izingi. Ibuku lii litalatutantikila amasunde apa vintu vyonsi vino tukucita. Tukayela “masunde yakwe Klistu,” aaya umu visinte vyakwe Leza. (Galatiya 6:2) Tusiti pano pa cintu cii pasi isunde lino ningalondela pakuti amuno twasombezya ukucita iviipe. (2 Kolinto 4:1, 2; Ayebulai 4:13; 1 Petulo 2:16) Lelo tukaomvya untungwa wa kuisoolwela ukulanga ukuti twatemwa Yeova.

²¹ Ndi cakuti twelenganya sana pa visinte vya muli Baibo nu kulondela vivyo kwene, ala tukuomvya ningo ya kampingu itu “asambiliziwa ningo” nu kwelenganya vino Yeova akaelenganya pa vintu. (Ayebulai 5:14) Ndi twacita vivyo kampingu witu umusambiliziwe ningo alaatutungulula lyonsi umu umi nu kutwazwa ukutwalilila ukwikala umu kutemwa kwakwe Leza.