1. I vyani vino tulinzile ukucita pakuti tusininkizye ukuti ukupepa kwitu kukuzanzya Yeova, nupya umulandu ci uno tulinzile ukucitila vivyo?

YESU watiile: “Ya kapepa yacumi yalapepa Tata mu mupasi nu mu cumi, pano ali ndi yaa, ayano Tata watemwa kuti yamupepa.” (Yoane 4:23; 6:44) Swensi kwene tulinzile “kwezya kusambilila vintu vino vikazanzya Umwene.” (Efeso 5:10) Nomba asi lyonsi lino cikaanguka ukucita vivyo. Satana akaezya na maka ukutuponzya pakuti twacita ivintu ivisizanzya Yeova.—Umbwilo 12:9.

2. Londololini ivyacitike lino aina Izlaeli yali mupipi nu Mwamba wa Sinai.

² Uzye Satana akacita uli pakuti atuponzye? Inzila yonga ino akaomvya u kutuvulunganya pakuti tutamanya icisuma ni ciipe. Iusyini ivyacitikile aina Izlaeli lino ikazile mupipi nu Mwamba wa Sinai. Mose wapisile akwela umwamba, nupya antu yatandike ukulolela ukuti akawele. Lino papisile insita yatonsile ukulolela nupya yanenyile Aaloni ukuti ayapangile kaleza. Wapanzile kaluwi kakwe goldi akalolekanga wa kana ka ng’ombe. Lyene antu yatandike ukuzevya. Yacinanga ala yakuzinguluka kaluwi kako nu kukafukamila. Yelenganyanga ukuti ukufukamila kaluwi kaka ala yakupepa Yeova. Nomba icintu cico citazifile  pano yalolanga ukuzevya kuko ukuti ‘u kuzevya kwa kucindika Yeova.’ Yeova wene waweni ukuti u kupepa utuluwi nupya aingi yafwile. (Kufuma 32:1-6, 10, 28) I vyani vino tukusambililako ukwi lyasi lii? Mutalinzile ukusombwa. ‘Mutaezya ukulema ivya mankowezya’ ivili vyonsi nupya mwaleka Yeova amusambilizya ukumanya ivisuma ni viipe.—Ezaya 52:11; Ezekelo 44:23; Galatiya 5:9.

3, 4. U mulandu ci uno icicindamila ukusambilila pali vino imizevezye imwi iyamanyikwa sana yatandike?

³ Lino Yesu wali pano nsi, wasambilizye atumwa yakwe ukuya ni miyele isuma umu kupepa kwa cumi. Lino wafwile atumwa yatwalilile ukusambilizya asambi apya ivisinte vyakwe Yeova. Nomba lino atumwa yafwile, ya kasambilizya ya ufi yatandike ukusambilizya ivya ufi ni ntambi izyafumile uku mipepele ya ufi alino nu kuzevya umu vilongano. Nupya yasenwile na mazina ya kuzevya kwa mipepele ya ufi pakuti na Ina Klistu yatandike ukuzevyako. (2 Tesalonika 2:7, 10; 2 Yoane 6, 7) Imizevezye iingi pali ii akuno yaya na ndakai kwene, nupya ikalenga antu yazumila ivya ufi ni vya viwa. *—Umbwilo 18:2-4, 23.

⁴ Ndakai umu nsi yonsi, ukuzevya na manda ya mwikalwe vyacindama sana uku yantu. Nomba lino mukutwalilila ukusambilila pali vino Yeova akalola ivintu vivyo, limwi mumalonda ukusenulako imyelenganyizizye inu pa mizevezye imwi. Ukucita vivyo cisi canguke nomba mulinzile ukutaila ukuti Yeova alamwazwa. Lekini tulande pali vino ukuzevya kumwi ukwamanyikwa sana kwatandike pakuti tumanye vino Yeova akauvwa pa mizevezye iyo.

5. I vyani vikalangilila ukuti Yesu atavilwe pa 25 Dizemba?

⁵ Umu mpanga izingi ndakai, yakazevya Klisimasi pa 25 Dizemba nupya yakaelenganya ukuti ali wanda uno Yesu wavilwe. Baibo itatunena uwanda nanti umwezi uno Yesu wavyalilwemo nomba ikatunena vimwi ivyacitike umwaka uwa. Luka walemvile ukuti lino Yesu wavilwe umu Betelemu ‘ya kacema yacitanga uluti lwakulolela viteekwa vyao ku nyika usiku.’ (Luka 2:8-11) Umu Dizemba umu Betelemu mukazuka, ikatonya nupya insita zimwi kukaya usu wa mvula, fwandi acemi yatange ikale panzi usiku ni viteekwa vyao. I vyani vino tukusambililako? Yesu wavilwe ala kusi kuzuke fwandi asi mu Dizemba foo. Baibo ni visinka ivyalemvilwe mpiti vikalangilila ukuti Yesu wavilwe mu myezi ino ndakai tukati Sepetemba na Okotoba.

6, 7. (a) Uzye ivikacitika pa kuzevya Klisimasi ndakai vyatandike uli? (b) U mulandu ci uno tulinzile ukupeelela ivya upe?

⁶ Nomba uzye Klisimasi yatandike uli? Klisimasi yafumile uku kuzevya kwa mipepele ya ufi wakwe kuku kuno yazevyanga umu Loma kuno yacindikanga kaleza ka ulimi kano yakati Saturn. Ibuku limwi (The Encyclopedia Americana) lyatiile: “Ukuzevya kwakwe Saturnalia yakuzevyanga umu Loma pakasi kakwe Dizemba nupya kuvwananga sana ni ntambi zino antu yakalondela pa kuzevya Klisimasi. Ku kuzevya kuu yatoolako vimwi ivyacitikanga pa kuzevya vili wa kupeela ivya upe alino nu kukozya makandulo.” Nupya kuzevya kwa wanda wa kuvyalwa wakwe kaleza ka kasanya ka ku Pesya kano yatangi Mithra kwayanga pa 25 Dizemba.

⁷ Nomba antu aingi akazevya Klisimasi ndakai yasielenganya pa mipepele ya ufi kuno ukuzevya kuu kwatandikile. Yene yakalondesya sile ukuti uwanda wa kuzevya  Klisimasi ufike zuwa pakuti yakaye pamwi nu lupwa, ukulya ivya kulya ivisuma, alino nu kupeelana ivya upe. Mu cumi cumi twatemwa sana ukuya pamwi nu lupwa nupya Yeova akalonda aomvi yakwe yapeelako yauze vino yakweti. Wakwe na vino ilembelo lyakwe 2 Kolinto 9:7 likalanda ukuti: “Leza watemwa muntu wino akapeela ni nsansa.” Yeova asilonda ukuti twapeela yauze ivya upe mu tusita twa kusansamuka sile. Antu yakwe Yeova yatemwa sana ukupeelana ivya upe, ukwizizya  pamwi ni vyuza na ya lupwa pa nsita iliyonsi iya mu mwaka ukwaula ukwenekela ati nayo yamayapeela vimwi. Yakapeela pa mulandu wakuti yatemwa yauze.—Luka 14:12-14.

8. Uzye ya kapendula ya ntanda yapeezile Yesu ivya upe ala acili akanya? Londololini.

⁸ Pakuti antu yatungilile icisinka ca kupeelana ivya upe pa Klisimasi, aingi yakalanda ukuti aonsi yatatu a mano yatwazile ivya upe kuli Yesu ala acili akanya mu luwa. Icacumi aonsi yatandalile Yesu nu kumuletela ivya upe. Mu nsita ino Baibo yalembwanga caseesile sana ukupeela ivya upe ku muntu umucindame. (1 Yamwene 10:1, 2, 10, 13) Nomba uzye mwamanyile ukuti Baibo ikalanda ukuti aonsi yaa yali akapendula ya ntanda, aomvyanga malele nupya yatapepanga Yeova? Nupya yatatandalile Yesu ala acili akanya mu luwa. Yamutandalile ala watakulako nupya ala yakaikala uku ng’anda.—Mateo 2:1, 2, 11.

9. U kuzevya ci ukwa wanda wa kuvyalwa ukwalembwa muli Baibo?

⁹ Uwanda uno akanya kavyalwa u wanda wa kusansamuka. (Masamu 127:3) Nomba cico cisikupiliula ukuti tulinzile ukuzevya uwanda wa kuvyalwa. Elenganyini pali cii: Muli Baibo mwalembwa sile malyasi yaili akuzevya uwanda wa kuvyalwa. Ukuzevya konga akuku kuno yazevyanga uwanda wa kuvyalwa kwakwe Falao umwene wa ku Eguputo, kuze ukwa Mwene Helodi Antipa. (Welengini Utandiko 40:20-22; Mako 6:21-29.) Aene yaa yonsi yoili yataali aomvi yakwe Yeova. Nupya tutatala twawelengapo muli Baibo ukuti kapepa wakwe Yeova umwi wazevizyepo uwanda wa kuvyalwa.

10. Uzye Aina Klistu yakutandikilako yalolanga uli ukuzevya uwanda wa kuvyalwa?

 ¹⁰ Ibuku limwi (The World Book Encyclopedia) likalanda ukuti Aina Klistu yakutandikilako “yalolanga ukuzevya uwanda wa kuvyalwa wakwe umwi ukuti u lutambi ulwafumile uku mipepele ya ufi.” Intambi zizyo zyasintilile pa vizumilo vya ufi. Wakwe vino cali mpiti, Agiliki yazumile ukuti umuntu aliwensi wacingililwanga nu mupasi uwaliko lino umuntu wiyo wavyalwanga. Nupya yelenganyanga ukuti umupasi uwo uvwananga na kaleza akavilwe uwanda uli umwi nu muntu wiyo. Nupya ukuzevya uwanda wa kuvyalwa kwene kuu kwalemenkana nu kupendula intanda nu kusowela ivya ku nkoleelo.

11. Uzye Yeova akauvwa uli pali ukapekape?

¹¹ Antu aingi yakalola ukuti uwanda wa kuvyalwa waiyela uno umuntu alinzile ukutaiziwa nu kutemwikwa. Nomba tungalanga ukutemwa kuli ya lupwa ni vyuza uwanda uli onsi umu mwaka ukucila pa wanda sile onga. Yeova akalonda ukuti twaya ni cikuuku na ukapekape insita yonsi. (Welengini Milimo 20:35.) Tukataizya sana pa upe uno Leza akatupeela cila wanda asi pa wanda sile uno twaviilwe.—Masamu 8:3, 4; 36:9.

12. I cani cingalenga uwanda wa kufwa uye usuma ukuluta uwanda wa kuvyalwa?

¹² Pali Kasambilizya 7:1 pakati: “Izina lisuma lyazipa ukuluta amafuta acinunu cisuma amutengo. Uwanda wa mfwa itu ukazipa ukuluta uwanda uno twavilwepo.” I cani cingalenga uwanda wa kufwa uye usuma ukuluta uwanda wa kuvyalwa? Pa nsita ino twavyalwa tukaya ala tutatala twacita icili consi umu umi, icisuma nanti iciipe. Nomba ndi tukuombela Yeova nu kucitila yauze ivisuma ala tukupanga “izina lisuma,” nupya Yeova alatwiusya nanti twafwa. (Yobo 14:14, 15) Antu yakwe Yeova yasizevya uwanda wao uwa kuvyalwa nanti wakwe Yesu.  Nupya icintu sile conga cino Yesu watunenyile u kwiusya Imfwa yakwe.—Luka 22:17-20; Ayebulai 1:3, 4.

13, 14. Uzye ukuzevya Isita kwalemenkana na cani?

¹³ Antu aingi yazumila ukuti ndi yakuzevya Isita ala yakuzevya ukutuutuluka kwakwe Yesu. Nomba Isita yalemenkana ni izwi lyakuti Eostre, nanti Ostara, kaleza  kanaci aka ina Ulaya aka macaca nu ulimi. Dikisyonali umwi (The Dictionary of Mythology) walondolwile ukuti kaleza kako kakweti uvyazi. Nupya intambi zimwi izikacitika pa kuzevya Isita zyalemana na kaleza kwene kako. Ibuku limwi (Encyclopædia Britannica) likati amayai “i cimanyililo ca umi upya nanti ukutuutuluka.” Nupya kalulu nawe ukufuma na mpiti akaomviwa wa cimanyililo ca uvyazi umu kupepa kwa ufi. Fwandi caloleka sile paswe ukuti Isita vitalemenkana nu kutuutuluka kwakwe Yesu.

¹⁴ Uzye Yeova ndi walola antu yakuminkanya intambi zya mipepele ya ufi nu kutuutuluka kwa mwanakwe akazanga? Awe foo. (2 Kolinto 6:17, 18) Nupya Yeova atatunenapo ukuti tulinzile ukuzevya ukutuutuluka kwakwe Yesu.

15. Uzye i vyani ivyamanyikwa pa kuzevya Umwaka Upya?

¹⁵ Uwanda wa kuzevya, ni ntambi zino antu yakalondela pakuzevya umwaka upya vikapusanapusana ukulingana na kuno antu iikala. Nomba uzye aekwi kuno vyatandikiile? Umonsi umwi umulumbuke uwa mu calici ca Orthodox uku mpanga ya Georgia walanzile ukuti: “Ukuzevya Umwaka Upya kwatandikiile uku musumba wa Loma uwaliko mpiti pamwi nu kuzevya kuze kuno antu aataali ya kapepa yazevyanga. Pa 1 Januwale wali u wanda uwapeezilwe kuli ka leza ka yantu aataapepanga Leza akaakweti zina lyakuti Janus, nupya izina lya mwezi wakwe Januwale lyafumile ukwizina lyakwe ka leza kwene kaa. Ka leza kwene kaa ka Janus kaakweti ivinso viili ivyalolanga uku ntunga izipusane, kulikuti kalolanga ivyacitika mpiti ni vili nu kucitika uku nkoleelo. Kwali imvwango yakuti ndi cakuti umwi watandika umwaka pa 1 Januwale ni nsansa, ni nseko, ala umwaka  onsi kwene alaaya sile nu luzango lutupu. Na ndakai kwene avino antu aingi aakazevya umwaka upya yazumilamo. . . . Pa kuzevya kumwi kuno antu kwene yaa aataali ya kapepa yakwe Leza yazevyanga, antu yaatwalanga mawila uku kaluwi. Yamwi pali yaayo yaacitanga sana ivintu iviipe wa upulumusi, ulenzyo, nu ulalelale. Pa nsita zyuze, wakwe ndi yakuzevya uwanda wakwe Janus, antu yalyanga sana nu kumwa cuze, ukukoleka, nu kucita ivintu vyuze ivyawinyi ivikacitika ndi antu iyakoleka. Ndi tungiusya vino naswe kwene mpiti twazevyanga Umwaka Upya, tungazumila ukuti twazevyako icintu kwene ci cino antu aataali ya kapepa yakwe Leza yazevyanga.”

16, 17. I vyani vino tulinzile ukwelenganyapo lino tukupekanya uwinga?

¹⁶ Uwinga i cintu cimwi ica nsansa. Uwinga ukazeviwa umu nzila izipusane pusane umu nsi yonsi. Antu ilingi yasielenganya pali kuno intambi izikacitika pa winga zikafuma, fwandi yasimanya ukuti intambi zimwi zikafuma umu vizumilo vya mipepele ya ufi. Nomba Aina Klistu akulonda ukupanga uwinga yakalonda ukusininkizya ukuti uwinga wao ukazanzye Yeova. Ndi cakuti yamanya kuno intambi zimwi zya pa winga zyatandikile yalezya na maka ukupingulapo ningo.—Mako 10:6-9.

¹⁷ Antu yamwi yazumila ukuti intambi zimwi zikalenga yano yatwalana ukuya ni “isyuko.” (Ezaya 65:11) Wakwe vino caya umu mpanga zimwi, antu yakasansa nawinga na siwinga umupunga nanti vyuze ivikozileko. Yazumila ukuti cilalenga yakakwate ana, insansa, ukwikala amanda aingi pamwi alino nu kuicingilila uku vintu iviipe. Nomba Aina Klistu yakacenjela sana pakuti yataluke ku ntambi zyonsi izyalemana ni mipepele ya ufi.—Welengini 2 Kolinto 6:14-18.

18. I visinte ci vyuze ivya muli Baibo ivikalanda pa mawinga?

 ¹⁸ Aina Klistu yakalonda uwinga wao ukuya uwa nsansa, uwa mucinzi nupya uno yonsi atiyazanwako yangaipakizya. Antu atiyazanwako uku winga uwo yatalinzile ukulanda amazwi aipe, ukunena akutwalana ivya kucita pa vya kupanga icupo nanti ukukanalanga umucinzi kuli nawinga na siwinga nanti sile antu yauze. (Mapinda 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Aina Klistu akutwalana yatalinzile ukulondesya ukulangizya ivintu vya lunkumbwa vino yakwata nanti “kuitumika.” (1 Yoane 2:16) Ndi cakuti mukupekanya uwinga, mulinzile ukusininkizya ukuti mulaiusya uwanda wa winga ukwaula ukulanguluka.—Lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 28.

19, 20. Uzye ukukatusya makaapu nu kuyapumanya kwafumile kwi?

¹⁹ Lutambi naluze ulwaseeka pa mawinga nanti kuno antu iyakongana yakusansamukila pamwi, u kukatusya makaapu yano yakumwelamo waini nu kuyapumanya. Lino antu yakupumanya makaapu umuntu wenga ala amalandanga visuma vino akulonda vikacitike ala yauze yene yakukatusya makaapu mupela. Uzye Aina Klistu yalinzile ukulola uli ulutambi luu?

²⁰ Ibuku limwi lya mu 1995 (International Handbook on Alcohol and Culture) likati ukukatusya makaapu nu kuyapumanya u lutambi ulwaliko mpiti luno antu yakalondela ndakai luno antu aaliko mpiti yapeelanga “amanzi ya muzilo kuli tuleza twaufi.” Pakuti tuleza tuto tuyapolelele “yapepanga ipepo ilipi ilya mazwi yakuti ‘uye nu umi manda aingi!’ nanti ‘uye nu umi usuma!’” Mpiti antu yakatusyanga makaapu kulenga kuli tuleza kuti tuyapolelele. Nomba vivyo asi vino Yeova akapolelela antu yakwe.—Yoane 14:6; 16:23.

21. U kuzevya kwa musango ci kuze kuno Aina Klistu yatalinzile ukuzanwako?

²¹ Lino mukupingulapo ndi cakuti mumaya uku kuzevya kulikonsi nanti foo, mwaelenganya pa miyele ino ukuzevya kuko kukaleta. Ukuzevya kumwi kukalenga antu yacina uzelele uzelele, ukukoleka, alino ni miyele yuze iipe. Ukuzevya kuko kukalenga antu yalonda ukutwalana aonsi yatupu nanti anaci yatupu nanti ukukomelezya antu ukuya na kapatulula ka mutundu. Ndi cakuti tukuzanwa uku kuzevya kwa musango uwo, uzye ale tukupata vino Yeova wapata?—Masamu 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. I vyani ivingazwa Aina Klistu ukupingulapo ndi cakuti yangazanwa uku kuzevya nanti foo?

²² Aina Klistu yalinzile ukucenjela sana uku kuzevya ukusizanzya Leza. Umutumwa Paulo walemvile ukuti: “Consi cino mukucita, cingaya ukulya nanti kumwa, mucicite ku lulumbi lwakwe Leza.” (1 Kolinto 10:31; lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 29.) Kwene asi kuzevya konsi ukwalemenkana ni miyele iipe, ukupepa kwa ufi, nanti ukuya na kapatulula ka mutundu. Ndi cakuti ukuzevya kuko kusikupusana ni visinte vya muli Baibo tulinzile ukuipingwila ndi cakuti tungazanwako nanti foo. Tulinzile nu kwelenganya pali vino yauze yanguvwa pali vino twapingulapo.

23, 24. Tungalondolwela uli ya lupwa asi ya Nte Yakwe Yeova vino twapingulapo pa kuzevya kumwi?

²³ Mufwile mwata ukuzevya kumwi ukusizanzya Yeova. Nomba ya lupwa inu yamwi asi ya Nte Yakwe Yeova yangelenganya ukuti vino mwata ukuzevyako, mwata ukuyatemwa nupya musikulonda ukutwalilila ukuya  pamwi nayo. Yangauvwa ukuti amanda ya mwikalwe ali yano mungaya pamwi nu lupwa lwinu. Mungacita uli ndi cakuti ica musango uwo cacitika? Kwaya inzila izingi zino mungayazwa ukusininkizya ukuti mwayatemwa nupya yacindama sana kuli mwemwe. (Mapinda 11:25; Kasambilizya 3:12, 13) Mungayama uku mwinu ukuti mwize mwizizye pamwi nayo pa manda yauze.

²⁴ Ndi cakuti ya lupwa lwinu yakulonda ukumanya umulandu uno musizevezyako amanda yamwi amwikalwe, mungalondelezya ivyeo ivingamwazwa ukulondolola umulandu uno musizevezyako umu mpapulo zitu na pa jw.org. Mutalinzile ukuyalanga ukuti mukulonda muyacimvye nanti kuyapatikizya ukutandika ukwelenganya wakwe vino mukaelenganya. Mwaazwa ya lupwa inu ukumanya ukuti mwelenginye pa vintu ivingi vyalenzile mupingulepo ukucita vivyo. Mwateeka umwenzo nu kuleka “mvwango zinu ukuya zisuma nupya zyakuzanzya antu.”—Kolose 4:6.

25, 26. Uzye avyazi yangacita uli pakuti yazwe ana yao ukutemwa Yeova?

²⁵ Icicindama sana ukuti swensi tumanye ningo umulandu uno cila muntu asizevezyako ukuzevya kuko. (Ayebulai 5:14) Cino tukalondesya u kuzanzya Yeova. Nupya ndi cakuti sweswe ya vyazi, tulinzile ukuombesya ukwazwa ana itu ukumanya nu kutemwa ivisinte vya muli Baibo. Ndi cakuti Yeova waya uwa cumi cumi kuli aliyo, nayo yalatandika ukulondesya ukumuzanzya.—Ezaya 48:17, 18; 1 Petulo 3:15.

²⁶ Yeova akatemwa ndi cakuti walola tukwezya na maka ukumupepa mu mucinzi nu mu cisinka. (Yoane 4:23) Nomba aingi yakaelenganya ukuti umuntu atange aye ni cisinka umu nsi ii umutaya antu aya ni cisinka. Uzye cico ica cumi? Lekini tukasambilile umu cipande icilondelilepo.