1. Londololini ivyacitikanga lino yazevyanga pa Pentekositi.

 UMU musumba wa Yelusalemu mwali sana antu aingi nupya yali sana ni nsansa. a Icunsi cafutumukanga pano yapeelelanga malambo umwi tempele ala Aina Levi yakwimba inyimbo zya malumbo (Masamu 113 kufika uku 118), nupya ala yali umu maumba. Mu miseo mwali aenyi aingi. Yafumile uku ncende zya kutali wakwe uku Elamu, Mesopotamya, Kapadokiya, Ponto, Ijipti, nga nu ku Loma. b U mulandu ci uno yailile uku Yelusalemu? Uwanda wa Pentekositi yawamanga nu kuti “wanda wa kuzevya kwa kuzombola ivyakulya ivyatandikilapo ukuca.” (Mpe. 28:26) Ukuzevya kuu ukwayangako cila mwaka, kwalangililanga ukuti ali insita ya kusyalikizya ukuzombola baale nupya insita iya kutandika ukuzombola ingano. Wayanga u wanda wa nsansa.

2. I vintu ci ivyakuzungusya ivyacitike pa Pentekositi umu 33 C.E.?

² Akatondo uku ma 9 awazi mu 33 C.E., kwacitiike cimwi ica kuzungusya cino antu yali nu kutwalilila ukulaiusya apa myaka iingi. Mu kupumikizya, “kuvwisile icongo ukufuma umwi yulu, cali wa cipunga ca muza icikalamba.” (Mili. 2:2) Icongo cazuzile muno asambi 120 yakwe Yesu yatenzi. Lyene, kwacitiike icintu na cuze icazungwisye sana antu. Ivimbilimbili ivyali wa moto vikazile pa mitwe ya yasambi wenga na wenga. c Lyene “umupasi wa muzilo wizile pali aliyo” nupya yatandike ukulanda indimi izipusanepusane. Lino asambi yafumile umu ng’anda, antu yano yakomenkanyanga mu miseo yazungwike sana lino yuvwile asambi yakulanda nayo umu ndimi zyao! Cila muntu uvwanga “yakulanda umu lulimi lwakwe.”—Mili. 2:1-6.

3. (a) U mulandu ci uno tungalandila ukuti ivyacitiike pa Pentekositi umu 33 C.E. vyacindama sana umu kupepa kwa cumi? (b) Uzye amazwi yano Petulo walanzile yalemana uli na vino “maki ya Wene” yakaomviwa?

 ³ Ilyasi lii likalondolola icintu icicindame icacitiike umu kupepa kwa cumi kuli kuti lino icilongano ca ina Klistu apakwe catandike, uluko lwakwe Izlaeli wakwe Leza. (Gala. 6:16) Lelo kwali na vyuze ivyacitiike. Lino Petulo walandanga pa yantu ali pa Pentekositi umu 33 C.E., waomvizye maki ya kutandikilako pa “maki ya Wene” yatatu aali nu kuyula masyuko aapusanepusane uku maumba ya yantu. (Mate. 16:18, 19) Maki ya kutandikilako wali nu kulenga Ayuda na aali nu kuya Ayuda ukuzumila ilyasi lisuma alino nu kupakwa nu mupasi wa muzilo wakwe Leza. d Nupya yali nu kuya muli Izlaeli wakwe Leza alino nu kukwata upaalilo uwa kuya aene nupya ya simapepo umu Wene wa Umesiya. (Kuso. 5:9, 10) Nupya umu kupita kwa nsita, isyuko lii lyali nu kupeelwa uku Ina Samaliya alino nu ku yantu ataali Ayuda. I vyani vino aina Klistu ndakai yangasambilila kuli vino vyacitiike pa Pentekositi umu 33 C.E.?

4. Uzye icilongano ca ina Klistu ica ndakai catwalilila uli ukulunduluka ukufuma uku cilongano icapanzilwe umu 33 C.E.?

⁴ Cilongano ca ina Klistu catandike sile na asambi 120 yano “yakolongine pa ncende ili imwi” umu muputule wa papela nupya aapasilwe nu mupasi wa muzilo. (Mili. 2:1) Pa wanda kwene uwa, antu aabatiziwe umu cilongano yavuzile sana. Nupya yii yali sile intandikilo ya kulunduluka kwi iuvi ukwatwalilila ukufika na ndakai. Mu cilongano ca ina Klistu ndakai, mwaya aonsi na anaci aakatiina Leza nupya aakasimikila “ilyasi lisuma pa Wene . . . umu nsi yonsi ukuya unte ku yantu amu nko zyonsi” lino impela ya vintu vyonsi itatala iiza.—Mate. 24:14.

5. I visuma ci vino aina Klistu ya kutandikilako yaipakizye pa mulandu wa kuya mu cilongano ca ina Klistu vino naswe tukaipakizya ndakai?

 ⁵ Cilongano ca ina Klistu cali nu kulaazwa amu cilongano kuli kuti aapakwe, alino nu mukupita kwa nsita cali nu kutandika ukulaazwa amu “mfwele na zyuze.” (Yoa. 10:16) Paulo walangilile ukuti wataizyanga pali vino aina Klistu yazwananga lino walembiile aina Klistu ali umu Loma ukuti: “Pano nkulondesya ukwizamulola, pakuti nkamupeele ica upe ukufuma kuli Leza pakuti mukomeleke; nu kuti mwemwe nani tukakomelezyanye umu utailo witu.”—Loma 1:11, 12.

6, 7. Uzye amu cilongano ca ina Klistu yakufikilizya uli umulimo uno Yesu wayapeezile uwa kusimikila antu umu nko zyonsi?

⁶ Aina Klistu ndakai, nayo kwene yakwata umulimo uli umwi wakwe uno ali umu cilongano ca kutandikilako yakweti. Yesu wapeezile asambi yakwe umulimo uwali nu kulayaletela insansa asi mulandu ni ntazi zino yali nu kulakwata. Wayanenyile ati: “Yangini mukapange antu amu nko zyonsi ukuya asambi, mwayabatizya umwi zina lyakwe Tata ni lya Mwana ni lya mupasi wa muzilo, mwayasambilizya ukulondela vyonsi vino namunenyile.”—Mate. 28:19, 20.

⁷ Ndakai, Yeova akaomvya icilongano ca ina Klistu cakwe Ya Nte Yakwe Yeova pakuti afikilizye umulimo uu. Ukuya kwene, cingatala ukusimikila uku yantu andimi izipusanepusane. Ya Nte Yakwe Yeova yapanga impapulo izikalanda pali Baibo umu ndimi ukucila pali 1,000. Ndi cakuti lyonsi mukazanwa umu kulongana nu kuombako umulimo wa kusimikila pa Wene nu kupanga asambi, mulaya nu luzango lyonsi. Mwaya pa yantu anono pano nsi aakwata isyuko lya kusimikila sana api zina lyakwe Yeova!

8. U mu nzila ci muno amu cilongano wenga na wenga yakaipakizya ivisuma?

⁸ Pakuti twaya nu luzango lino tukuzizimizya intazi mu manda yaa atale, Yeova watupeela aina na ya nkazi umu nsi yonsi. Paulo walembiile aina Klistu Aebele ukuti: “Lekini twasakamalana  pakuti twacincizyanya umu kutemwa nu mu kuomba imilimo isuma, tutaatazyela ukulongana kwitu, wakwe vino yamwi yakacita, lelo twakomelezyanya, sana sana lino tukulola uwanda wakwe Leza ukupalama.” (Aeb. 10:24, 25) Ukuya umu cilongano ca Ina Klistu uupe ukufuma kuli Yeova pano kukalenga twakomelezya yauze nu kukomeleziwa. Mwapalama sana uku ina na ya nkazi. Mutaatazyela ukulongana!

9, 10. Uzye yamwi yacita uli pakuti yasimikila nu ku yantu aakalanda indimi zyuze?

⁹ Elenganyini vino Ayuda na yano izile iyaya Ayuda yuvwile ningo lino yaali pali pamwi apa Pentekositi umu 33 C.E. Aingi pali yaa yafwile yalandanga ululimi ulwamanyikwe sana ulwa Cigiliki nanti Ciebele. Nomba “cila muntu uvwile [asambi] yakulanda umu lulimi lwakwe.” (Mili. 2:6) Antu aakutikanga yafwile yakomeleziwe sana ukuvwa ilyasi lisuma umu lulimi lwao. Ukuya kwene, aina Klistu ndakai yatakwata isyuko ilya kulanda indimi zyuze umu cizungusyo. Nomba nanti ciye vivyo, antu aingi yaipeelesya ukulasimikila ilyasi pa Wene uku yantu amu nko izipusanepusane. Yakacita uli vivyo? Yamwi yakasambilila ululimi luze pakuti yangaombela umu cilongano icikaomvya ululimi ulwa ku mpanga yuze nanti sile ukukuukila uku mpanga yuze. Nupya aingi yazana ukuti yano yakasimikilako yakauvwa ningo sana pali vino yaombisye ukusambilila ululimi lwao.

¹⁰ Lekini tulande pali nkazi Christine uwatandike ukusambilila ululimi lwa Gujarati pamwi na ya Nte yauze. Lino waloline na wino yaombanga nawe uwalandanga Icigujarati, nkazi Christine wamulamwike umu lulimi lwakwe. Umwanaci wiya uvwile ningo sana nupya walondanga ukumanya umulandu uno ya Christine yaombesyanga ukusambilila Icigujarati. Cii calenzile ukuti nkazi Christine akwate isyuko lya kusimikila. Umwanaci wiya wanenyile nkazi Christine ati: “Kutaya imipepele  na yuze iikakomelezya antu kusambilila ululimi ulutale wakwe luu. Ufwile watukwata ivintu vicindame vino ukulonda ukunena.”

11. Uzye tungacita uli pakuti tuipekanye ukusimikila ilyasi lya Wene uku yantu aakalanda indimi zyuze?

¹¹ Lelo kwene, asi swensi swemuno tungasambilila ululimi luze. Lelo nanti ciye vivyo, tungaipekanya pakuti twasimikila ilyasi pa Wene uku yantu aakalanda indimi zyuze. Tungacita uli? Inzila yonga u kuomvya JW Language® apu pakuti mungasambilila amazwi aangupale yano antu yakaomvya pa kulamukana alino na pa kulanzyanya. Mungasambilila na mazwi aangupale aangalenga yano mukulanzyanya nayo yatemwe. Mungayalanga jw.org, na mavidyo nanti impapulo izyaya umu lulimi lwao. Nga tukuomvya inzila zii umu mulimo wa kusimikila, tungaya ni nsansa wakwe zino aina Klistu akutandikilako yakweti lino antu yazungukanga ukuvwa ilyasi lisuma “cila muntu” umu lulimi lwakwe.

12. (a) Uzye Yowelo walanzilepo vyani pa cizungusyo icacitiike pa Pentekositi umu 33 C.E.? (b) U mulandu ci uno aina Klistu akutandikilako yenekelanga ukuti usesemo wakwe Yowelo wali nu kufikiliziwa?

¹² “Petulo wakatwike” nu kulanda uku yantu afumile umu mpanga izipusanepusane. (Mili. 2:14) Walondolwelile antu akutikanga ukuti Leza u walenzile yalanda indimi izipusanepusane pakuti afikilizye usesemo uno Yowelo wasesime uwakuti: “Ndapongolwela umupasi wane pa antu onsi.” (Yowelo 2:28) Lino Yesu atatala waya ukwi yulu, wanenyile asambi yakwe ukuti: “Ndalenga kuli Tata, nawe alamupeela kaazwa,” wino Yesu walondolwile ukuti “umupasi.”—Yoa. 14:16, 17.

13, 14. Uzye Petulo wacitanga uli pakuti afika antu pansi ya mwenzo, nupya naswe tungacita uli pakuti twamukolanya?

¹³ Amazwi yano Petulo walanzile uku yantu yakweti sana amaka, akuti: “Lekini yonsi amu ng’anda yakwe Izlaeli yamanye ukuti umu cumi Leza wamucisile ukuya Umwene nupya Klistu, Yesu wii wino mwapoopiile pa cimuti.” (Mili. 2:36) Antu aingi  akutikanga lino Petulo walandanga, yatalipo lino yakomile Yesu nu kumupopela pa cimuti. Nomba antu amu mpanga yii yalanzile ukuti antu aku ncende iiya yaluvyanyizye sana pa kucita vii. Nupya, lino Petulo walandanga uku Yayuda yauze walanzile mu mucinzi nupya wayafisile sana pa mwenzo. Uyo wakwe Petulo wali u wakuti antu akutikanga kuli aliwe yalapile, asi kuipeela umulandu pali vino yacisile. Uzye antu akutikanga yasosile pa mazwi yano Petulo walanzile? Awe foo. Lelo antu “yuvwile sana ulanda.” Yuzizye iyati: “Uzye tumacita uli?” Vino Petulo walandanga nu mucinzi uku yantu, vyalenzile ukuti vino walandanga viyafike pa mwenzo nupya kulapila.—Mili. 2:37.

¹⁴ Naswe kwene tungakolanya vino Petulo wacitanga pakuti afika antu pa mwenzo. Lino tukusimikila kuli yauze, tutalinzile ukulondolola vyonsi pali vino wino tukusimikila watalanda vino Baibo italandapo. Lelo, tulinzile sile ukulanda pa visinka vino tungalanzyanya nawe ningo. Ndi cakuti twatandika ukulanzyanya na ya kakutika itu ivintu ivyaseeka sana, cingalenga ukuti umu mucenjelo tulande pali vino Izwi lyakwe Leza likalanda. Ilingi, ndi cakuti tukwika sana mano uku vyeo vino tungalanzyanya na antu, antu aakalonda ukusambilila yakauvwa ningo sana.

15. (a) I vyani vino Petulo walanzile, nupya i vyani ivyafumilemo? (b) U mulandu ci uno antu aingi auvwile ilyasi ilisuma yalingiile ukubatiziwa pa wanda kwene uwa?

¹⁵ Apa Pentekositi umu 33 C.E., Petulo walanzile uku Yayuda alino na kuli yano izile iyaya Ayuda ukuti: “Lapilini, nupya cila muntu abatiziwe.” (Mili. 2:38) Ni vyacitiike i vyakuti, antu umupiipi na 3,000 yabatiziwe, limwi yafwile yabatiziwilwe umu vifula nanti umupiipi na Yelusalemu. e Uzye antu aabatiziwe yafwile yatelenginyepo ningo? Uzye ilyasi lii likalangilila ukuti asambi ya Baibo na ana yano avyazi yao yali  aa Ina Klistu yapingwilepo zuwa ukubatiziwa ukwaula ukwelenganyapo ningo? Awe foo. Iusyini ukuti, Ayuda alino na yano izile iyaya Ayuda aabatiziwe pa Pentekositi umu 33 C.E. yasambililanga ningo sana Izwi lyakwe Leza, nupya yali umu luko ulwaipeezile kuli Yeova. Nupya nga mwelenganya, vino yapitanga intamfu itali pakuti yakazanwe uku kuzevya ukwayangako cila mwaka vyalangililanga ukuti yaombesyanga. Pa cisila ca kuzumila icumi icicindame pali Yesu Klistu ukuti u wali nu kufikilizya ukulonda kwakwe Leza, yaipekinye ukutwalilila ukuombela Leza nga alondezi yakwe Klistu aabatiziwe.

16. Uzye aina Klistu akutandikilako yalangilile uli ukuti yali nu mwenzo wa kuipeelesya?

¹⁶ Ukwaula nu kutwisika Yeova wapaazile sana iumba lya antu yaa. Pano ilyasi likalanda ukuti: “Yonsi aataile ikazile pamwi nupya yankananga vyonsi vino yakweti, yakazyanga vino yakweti nu kupeela impiya kuli yonsi, ukulingana na vino cila muntu walondekwanga.” f (Mili. 2:44, 45) Aina Klistu ya cumi yalinzile ukuya nu kutemwa kuu, nupya yalinzile ukuya nu mwenzo wa kuipeelesya.

17. I vintu ci ivicindame vino umuntu alinzile ukucita pakuti alinge ukubatiziwa?

¹⁷ Pakuti umwi aipeele nu kubatiziwa, kwaya ivintu ivicindame vino Malembo yalanda vino alinzile ukucita. Alinzile ukumanya ningo Izwi lyakwe Leza. (Yoa. 17:3) Alinzile ukuya nu utailo ukome nu kulapila uku viipe alino nu kuvwa uyi uku viipe kwene vino wacisile. (Mili. 3:19) Lyene alinzile ukusenuka alino nu kutandika ukulacita ivintu ukulingana nu kulonda kwakwe Leza. (Loma 12:2; Efes. 4:23, 24) Nga wacita ivintu vii, alino angaipeela kuli Leza umwi pepo alino nu kubatiziwa.—Mate. 16:24; 1 Pet. 3:21.

18. I visuma ci ivikacitika ndi cakuti umwi wabatiziwa nu kuya umusambi wakwe Klistu umubatiziwe?

¹⁸ Uzye mwaipeela nu kuya asambi yakwe Yesu Klistu aabatiziwa? Nga avino cili, mwataizya api syuko lii lino mwakwata. Wakwe vino cali uku yasambi yakwe Yesu akutandikilako yano umupasi wa muzilo wizile pali aliyo, namwe kwene Yeova angamuomvya umu nzila iyeele pakuti mwasimikila ningo alino nu kucita ukulonda kwakwe.