CIPANDE 8
Amu Cilongano “Iyaya nu Mutende”
Saulo uwali umuntu umwipe sana waya a kasimikila umucincile
Ukufuma pa Milimo 9:1-43
1, 2. I vyani vino Saulo walondanga ukucita umu Damasika?
ANTU asoke sana yali apiipi nu kwingila umu Damasika, nupya yali na mapange aipe. Yakulonda yakazanze asambi yakwe Yesu umu mang’anda yao, kuyanyepa, kuyacuzya sana, alino nu kuyatwala uku Yelusalemu pakuti yakalolane ni cilye ca Sanihedilini.
2 Saulo uwatungululanga iumba, pa nsita yii ala wakwata mpiti umulandu wa wazi. a Nupya ala patatala palengela ukufuma pano waweniko nu kuzumilizya lino antu yatamanga Sitivini na mawe umusambi wakwe Yesu mpaka afwa. (Mili. 7:57–8:1) Saulo atapeleelile sile pa kucuzya alondezi yakwe Yesu umu Yelusalemu, lelo akulonda nu kuyacuzya alondezi akaikala uku ncende zyuze. Akulonda ukukoma antu yonsi aamanyikwa ukuti yaya umu “Nzila ya Mwene.”—Mili. 9:1, 2; lolini kambokosi akakuti “ Maka Yano Saulo Wakweti Umu Damasika”.
3, 4. (a) I vyani ivyacitikiile Saulo? (b) A mauzyo ci yano tumasambililapo umu cipande cii?
3 Umu kupumikizya, uluswepo lwakozya Saulo. Lino yano ali nayo yalola uluswepo, cayapezya mano nupya yatakweti ivya kulanda. Saulo wata ukulola nupya wapona pansi. Lino watapona pansi, uuvwa izwi ukufuma umwi yulu ala likuti: “Saulo, Saulo, u mulandu ci uno ukuncuzizya?” Lino uuvwa sana intete, nupya uuzya ati: “Uzye wewe weni Mwene?” Icasuko icakuti a “Nene Yesu, wino ukucuzya,” camupezya sana mano.—Mili. 9:3-5; 22:9.
4 I vyani vino tungasambilila uku mazwi akutandikilako yano Yesu wanenyile Saulo? Uzye ukusambilila pali vino cali pakuti Saulo asenuke kungatwazwa uli? Nupya i vyani vino tungasambililako kuli vino amu cilongano yaomvizye ningo insita lino kwali umutende pa cisila cakuti Saulo wasenuka?
“U Mulandu ci Uno Ukuncuzizya?” (Mili. 9:1-5)
5, 6. I vyani vino tungasambilila uku mazwi yano Yesu wanenyile Saulo?
5 Lino Yesu wimike Saulo umu nzila ya kuya ku Damasika, atamuzizye ati: “U mulandu ci uno ukucuzizya asambi yane?” Wakwe vino itulandapo, wamuzizye ati: “U mulandu ci uno ukuncuzizya?” (Mili. 9:4) Fwandi, Yesu uvwanga ukuti aliwe akucula lino alondezi yakwe yaculanga.—Mate. 25:34-40, 45.
6 Fwandi ndi cakuti mukucuziwa pa mulandu nu utailo muli Klistu, mwamanya ukuti Yeova na Yesu iyamanya intazi ino mukweti. (Mate. 10:22, 28-31) Pa nsita yii, limwi Yeova atanga afumyepo intazi ino mukweti. Nga mukwiusya, Yesu waweniko kuno Saulo wazumilizyeko ukuti Sitivini akomwe, nupya waweni kuno Saulo wacuzyanga asambi nu kuyafumya umu mang’anda yao umu Yelusalemu. (Mili. 8:3) Lelo asi mulandu na vivyo, Yesu ataacisile ivili vyonsi pa nsita iya. Nanti cali vivyo, Yeova waomvizye Klistu ukupeela Sitivini alino na asambi yauze amaka yano yalondekwanga pakuti yatwalilile ukuya acisinka.
7. I vyani vino mulinzile ukucita pakuti muzizimizye lino mukucuziwa?
7 Namwe kwene mungazizimizya lino mukucuziwa ndi cakuti mukucita vii ivyalondelelapo: (1) Ukulondesya ukutwalilila ukuya acumi asi mulandu ni vingacitika. (2) Ukulenga ukuti Yeova amwazwe. (Filipi 4:6, 7) (3) Ukuleka ukuti Yeova aliwe alandule. (Loma 12:17-21) Alino na (4) ukutaila ukuti Yeova alamupeela amaka yano mukulondekwa pakuti muzizimizye ukufika lino walola ukuti icilinga ukufumyapo intazi ino mukweti.—Filipi 4:12, 13.
“Saulo, Mwinane, Umwene Yesu . . . Watantuma” (Mili. 9:6-17)
8, 9. Uzye Ananiya afwile uvwile uli pa mulimo uno wapeezilwe?
8 Pa cisila icakuti Yesu wasuka iuzyo lino Saulo wamuzizye ilyakuti, “Uzye wewe weni Mwene?” Yesu wamunenyile ati: “Katuka, uwingile umu musumba, nupya ulanenwa vino ulinzile ukucita.” (Mili. 9:6) Saulo yamutungulwile uku musumba uno wayangako uwa Damasika, nupya lino wali kuuku pa manda yatatu atalyanga nupya wapepanga sana. Pa nsita kwene yii, ali pano Yesu walanzile pali Saulo uku musambi umwi uwikalanga umu Damasika uwi zina lyakuti Ananiya, nupya ‘Ayuda yonsi aikalanga kuuku yamusimikanga ningo.’—Mili. 22:12.
9 Elenganyini vino Ananiya afwile wayuvwile. Apa nsita yii, Yesu Klistu uwatuutulwilwe nupya Umutwe wa cilongano, walandanga na Ananiya nupya wamusoolwile wenga sile ukuti aliwe aombe umulimo ucindame. Lii lyali isyuko sana, lelo umulimo wene wali uukome! Lino Yesu wamunenyile ukuti akalande na Saulo, Ananiya walanzile ati: “Mwene nuuvwa uku yantu aingi pa muntu wii, pa viipe vyonsi vino wacitila antu yako amuzilo umu Yelusalemu. Nupya lyene paa, ya simapepo akalamba iyamupeela amaka aakulema yonsi aakalanda api zina lyako.”—Mili. 9:13, 14.
10. I vyani vino tukusambilila kuli vino Yesu na Ananiya yalanzyanyizye?
10 Yesu atakalipile Ananiya lino wamulondolwelile ivyamusakamikanga. Lelo Yesu wamunenyile vino wali nu kucita. Alino walangilile ukuti watamwikako mano lino wamulondolwelile umulandu uno walondelanga ukuti aombe umuli uu uwali ukome. Yesu walanzile pali Saulo ukuti: “Umuntu wii imusoolola ukuti akamanyisye izina lyane uku yantu amu nko na kuli ya mwene alino nu ku yana yakwe Izlaeli. Pano ndamulanga ivintu ivingi vino alaculako pa mulandu wi zina lyane.” (Mili. 9:15, 16) Papo kwene sile, Ananiya uvwile vino Yesu wamunenyile. Lino wazanyile Saulo uwacuzyanga atumwa, wamunenyile ati: “Saulo, mwinane, Umwene Yesu uwalolekile kuli wewe pa museo uno waomvizye lino wizanga kuno, watantuma kuli wewe pakuti utandike ukulola nu kupokelela umupasi wa muzilo.”—Mili. 9:17.
11, 12. I vyani vino tukusambilila ukwi lyasi ilikalanda pali Yesu, Ananiya, alino na Saulo?
11 Tukasambililako ivingi ukwi lyasi ilikalanda pali Yesu, Ananiya, alino na Saulo. Wakwe, tukasambililako ukuti Yesu akatungulula umulimo wa kusimikila wakwe vino walavile ukuti alaacita. (Mate. 28:20) Nomba nanti cakuti pali ndakai Yesu asilanda uku muntu wenga na wenga, lelo akatungulula umulimo wa kusimikila ukupitila umu muomvi mutailwe wino wasonta ukuti asakamala amu ng’anda yakwe. (Mate. 24:45-47) Iumba Ilikatungulula likatuma ya kasimikila alino na ya painiya ukuya umu kulonda antu aakalonda ukumanya Klistu. Wakwe vino twalanzile umu cipande icafumileko, aingi yakalenga umwi pepo ukuti Leza ayatungulule nupya aingi yalanzyanyapo na Ya Nte Yakwe Yeova.—Mili. 9:11.
12 Vino Ananiya wazumiile umulimo uno yamupeezile calenzile ukuti apaalwe. Uzye namwe mukazumila ukuomba umulimo wa kusimikila ilyasi lisuma nanti cakuti ukalenga mwasakamala pali vimwi? Kuli yamwi, ukusimikila uku ng’anda ni ng’anda nanti ukusimikila uku yantu yano yatamanyile kungalenga yasakamala. Yamwi nayo cikayatalila ukusimikila antu nga yayazana pano yakaombela, umu miseo, nanti ukusimikila pa foni. Ananiya watiile ukuvwa intete nupya calenzile ukuti akwate isyuko ilya kwazwa Saulo ukupokelela umupasi wa muzilo. b Pa mulandu wakuti Ananiya wataile sana Yesu calenzile ukuti akwanisye ukuomba umulimo uno wapeezilwe nupya watandike ukulola Saulo ukuti u mwinakwe. Naswe kwene tungata ukuvwa intete wakwe vino cali kuli Ananiya ndi cakuti twataila ukuti Yesu akutungulula umulimo wa kusimikila, tukuvwila antu uluse, alino nu kulalola antu yano antu yakatiina ukuti uku nkoleelo yangaya aina nanti ya nkazi.—Mate. 9:36.
“Watandike Ukusimikila Pali Yesu” (Mili. 9:18-30)
13, 14. Ndi cakuti mukasambilila Baibo nomba mutatala mwabatiziwa, i vyani vino mungasambilila kuli vino Saulo wacisile?
13 Saulo watandike ukucita ivintu ukulingana na vino wasambiliile. Lino wapozile, wabatiziwe nupya wizile atandika ukuya pamwi na asambi aali umu Damasika. Lelo kwali na vyuze vino wacisile. “Lilyo kwene sile watandike ukusimikila pali Yesu umu masunagogi ukuti wii u Mwana wakwe Leza.”—Mili. 9:20.
14 Ndi cakuti mukasambilila Baibo nomba mutatala mwabatiziwa, uzye namwe mulasoololapo ukubatiziwa wakwe vino Saulo wacisile? Saulo wailoliile icizungusyo cino Klistu wacisile, nupya ukwaula nu kutwisika icizungusyo cico camulenzile ukuti acitepo cimwi. Nomba na yauze kwene pa nsita imwi yailoliile ivizungusyo vino Yesu wacisile. Wakwe, iumba limwi ilya Afaliseo lyailoliile kuno Yesu wapozizye umonsi uwali umulemale ikasa, nupya Ayuda aingi yamanyile ukuti Yesu watuutulwile Lazalo. Nomba nanti cali vivyo, antu yamwi yasosile sana nupya yatandike ukukaanya Yesu. (Mako 3:1-6; Yoa. 12:9, 10) Lelo Saulo wene wapusineko na antu yaa. I cani icalenzile ukuti Saulo aye umupusaneko? Pano watiinanga sana Leza ukucila ukutiina antu nupya wataizyanga pa luse luno Klistu wamulangiizye. (Filipi 3:8) Namwe kwene ndi cakuti mwacita wakwe vino Saulo wacisile, kusi icilamulesya ukutandika ukuomba umulimo wa kusimikila alino nu kubatiziwa.
15, 16. I vyani vino Saulo wacisile umu masinagogi, nupya i vyani vino Ayuda ali umu Damasika yacisile?
15 Elenganyini vino antu aingi yafwile yazungwike na vino yasosile sana lino yaweni kuno Saulo akusimikila pali Yesu umu masinagogi. Yatandike ukuzyanya ukuti: “Uzye wii asi ali umuntu uwazanzanga amu Yelusalemu aakalanda api zina lii?” (Mili. 9:21) Lino Saulo walondololanga icalenzile asenule imiyele yakwe ukulozya kuli Yesu, “wapeelanga usininkizyo usuma uwakuti wii a Klistu.” (Mili. 9:22) Lelo usininkizyo uno wapeelanga utaafikanga antu yonsi pa mwenzo. Nupya usininkizyo utali nu kulenga antu ukusenuka pano isile sana mano uku ntambi alino yataali nu kusenuka pa mulandu ni cilumba cino yakweti. Nomba Saulo atatoovwike.
16 Na pa cisila ca myaka itatu, Ayuda aikalanga umu Damasika yatwalilile ukucuzya Saulo. Nu mu kusyalikizya, izile iyatandika ukulonda ukumukoma. (Mili. 9:23; 2 Kol. 11:32, 33; Gala. 1:13-18) Lino Saulo wizile amanya ukuti yakulonda ukumukoma, wapingwilepo ningo lino wasoolwilepo ukufuma umu musumba nupya waicefizye nu kuleka yauze yamwike muli basiketi pakuti yamufumizye ukunzi ya musumba ukupitila pa cipongo ica ciumba ca musumba. Luka walondolola antu aazwilizye Saulo ukuutuka usiku ati, “asambi yakwe [Saulo].” (Mili. 9:25) Amazwi akuti “asambi yakwe [Saulo],” yakalangilila ukuti antu yamwi yuvwile vino Saulo wasimikilanga umu Damasika nupya yazumiile vino wasimikilanga alino iizile iyaya alondezi yakwe Klistu.
17. (a) Uzye antu yakalanga uli ukuti iyazumila icumi ca muli Baibo? (b) I vyani vino tulinzile ukutwalilila ukucita, nupya u mulandu ci?
17 Lino mwatandike ukunenako ya lupwa inu, ivyuza, alino na antu yauze pa visuma vino mwasambililanga, limwi mufwile mwenekelanga ukuti antu yonsi yalaazumila icumi ca muli Baibo. Yamwi yafwile yacisile wakwe vino mwelenganyanga lelo yamwi foo. Limwi na ya lupwa inu yatandike ukumulola ukuti mwemwe yalwani yao. (Mate. 10:32-38) Lelo ndi cakuti mwatwalilila ukulondelezya umu Malembo alino nu kutwalilila ukuya ni miyele iya wina Klistu, limwi umu kupita kwa nsita na antu kwene aakamukanya yangaca yasenuke.—Mili. 17:2; 1 Pet. 2:12; 3:1, 2, 7.
18, 19. (a) I vyani ivyacitike lino Banaba wizile amanya ukuti Saulo wataya umusambi? (b) Uzye tungakolanya uli Saulo na Banaba?
18 Lino Saulo wingiile umu Yelusalemu, asambi yafizilwe ukusininkizya ukuti Saulo u musambi. Lino Banaba watwazile Saulo uku yatumwa nu kuyalondolwela vyonsi ivyacitiike, atumwa yizile iyamuzumila nupya watwalilile ukuya nayo pa nsita imwi. (Mili. 9:26-28) Saulo wali na mano nupya atuvwanga insonyi izya kusimikila ilyasi lisuma. (Loma 1:16) Wali umusipe lino wasimikilanga umu Yelusalemu umu musumba kwene muno wacuzizye sana asambi yakwe Yesu Klistu. Lino Ayuda aikalanga umu Yelusalemu yamanyile ukuti umuntu wino yelenganyanga ukuti u wali nu kuyatungulula pakuti yalovye aina Klistu yonsi wataya umwina Klistu, yatandike ukulonda ukumukoma. “Lino aina yamanyile vivyo, yamutwazile uku Kesaliya nu kumutuma uku Tasi.” (Mili. 9:30) Saulo walondiile utunguluzi uno Yesu wamupeezile ukupitila umu cilongano. Vino Saulo wacisile vyalenzile ukuti ivintu vimuzipile alino nu kuzipila amu cilongano.
19 Banaba waitemiilwe ukwazwilizya Saulo. Ukwaula nu kutwisika vino Banaba wacisile vyalenzile ukuti ucuza wa yaomvi yaa yaili yakwe Yeova ukomeleko. Wakwe vino Banaba wacisile, uzye namwe mukaitemelwa ukwazwilizya apya amu cilongano, ukuomba nayo umulimo wa kusimikila, alino nu kuyazwa ukulunduluka muli vyakwe Leza? Nga mukucita vii mulaipakizya sana. Ndi cakuti mwemwe ya kasimikila apya ailyasi lisuma, uzye namwe mukaitemelwa ukupokelela uwazwilizyo wakwe vino Saulo wacisile? Ndi cakuti mukuombela pamwi na ya kasimikila aakaomba ningo, cilalenga ukuti mwazifya imisimikilile inu, ukuya sana ni nsansa, nupya mulatwalilila ukuya ivyuza vyao amanda yonsi.
“Antu Aingi Yataile” (Mili. 9:31-43)
20, 21. Uzye aomvi yakwe Leza aliko mpiti alino na andakai yakaomvya uli ningo ‘insita iya mutende’?
20 Pa cisila cakuti Saulo wasenuka alino nu kuswilila, “amu vilongano vyonsi ivyayelile umu Yudeya, Galili . . . [nu mu] Samaliya izile iyaya nu mutende.” (Mili. 9:31) Uzye asambi yaomvizye uli ningo insita yii “isuma”? (2 Tim. 4:2) Ilyasi likalanda ukuti ‘yakomeleziwanga.’ Atumwa alino na aina yauze aakweti imilimo yavwile asambi ukukomya utailo wao alino nu kulatungulula icilongano ala yali na ‘katiina kuli Yeova nupya mupasi wa muzilo wayakomyanga.’ Wakwe, Petulo waomvizye insita yii uku kukomelezya asambi aikalanga umwi tauni lya Lida umu Syaloni. Ukuombesya kwakwe kwalenzile ukuti antu aingi aikalanga uku ncende yii “yataile umu Mwene.” (Mili. 9:32-35) Asambi yatalenganga ukuti ivintu vya mu nsi vyayapumvyanya, lelo yasakamalananga alino nu kusimikila ilyasi ilisuma. Na cii calenzile ukuti amu cilongano “yatwalilile ukuvulilako.”
21 Umu ma 1990, Ya Nte Yakwe Yeova umu mpanga izingi izile iingila umu ‘nsita ya mutende.’ Amauteeko acuzyanga antu yakwe Leza izile iyata, nupya amasunde yano isileko aakulesya umulimo wa kusimikila izile iyayafumyako. Ya Nte aingi sana izile iyakwata isyuko ilya kusimikila uku yantu yonsi nupya mwafumile ivintu ivingi ivisuma.
22. Uzye mungaomvya uli ningo untungwa uno mwakwata?
22 Uzye mukaomvya ningo untungwa uno mwakwata? Ndi cakuti mukaikala umu mpanga umwaya untungwa wa mipepele, Satana angatemwa ukuti mwalondesya ukukwata ivyuma ivingi ukucila ukuombela Yeova. (Mate. 13:22) Lelo mutalinzile ukupumvyanyiziwa. Mwaomvya ningo insita ya mutende ino mukweti. Mwalola insita yii ukuti i syuko lino mungaomvya pakuti mwasimikila sana ilyasi lisuma alino nu kulakomelezyanya umu cilongano. Mwaiusya ukuti ivintu vingasenuka ukwaula ukwenekela.
23, 24. (a) I vyani vino tukusambilila ukwi lyasi ilikalanda pali Tabita? (b) I vyani vino tulinzile ukulalondesya ukucita?
23 Elenganyini pali vino vyacitikiile umusambi uwi zina lyakuti Tabita nanti Dokasi. Wikalanga umu Yopa, itauni ilyayelile umupiipi ni tauni lya Lida. Nkazi wii uwa utailo waomvizye ningo insita yakwe ni vintu vino wakweti, alino “wacitanga ivisuma nupya wavwanga apiina.” Ica ulanda icakuti wizile alwala nupya wafwile. c Imfwa yakwe yalenzile ukuti asambi aingi umu Yopa yaye sana nu ulanda, sana sana ya mukamfwilwa amutemilwe sana pa mulandu ni cikuuku cino wakweti. Lino Petulo wafisile pa ng’anda ino yapekanyizyanga umwili wakwe Tabita pakuti yaye umu kuziika, wacisile icizungusyo cino atumwa yauze yakwe Yesu Klistu yataatazile yacitepo. Petulo wapefile nu kutuutulula Tabita. Ya mukamfwilwa alino na asambi yauze yafwile yuvwile ningo sana lino Petulo wayamile ukuti ingile umu muputule nu kulola kuno Tabita ali nu umi. Vii ivyacitiike vyalenzile yakomeleke nupya yali nu kuzizimizya intazi zino yali nu kukwata uku nkoleelo! Ukwaula nu kutwisika, ilyasi pa cizungusyo cii “lyamanyikwe umu mpanga yonsi ya Yopa, nupya antu aingi yataile Umwene.”—Mili. 9:36-42.
Uzye mungakolanya uli Tabita?
24 Ukwi lyasi lyakwe Tabita tukasambililako ivintu viili ivicindame. (1) Umi wipimpala. Fwandi icicindama ukuti likwene alino tulinzile ukupanga izina lisuma na Leza lino tucikweti insita iya kucita vivyo. (Kasa. 7:1) (2) Upaalilo wa kutuutuluka u wa cumi. Yeova walolanga ivisuma vino Tabita wacitanga nupya wamupaazile pali vino wacitanga. Ndi cakuti twafwa lino Amagedoni itatala iiza Leza aliusya imilimo itu nupya alatutuutulula. (Aeb. 6:10) Fwandi asi mulandu tukuzizimizya insita “itale” nanti tukuipakizya ‘insita ya mutende,’ lekini twatwalilila ukuzizimizya lino tukusimikila ilyasi lisuma pali Klistu.—2 Tim. 4:2.
a Lolini kambokosi akakuti “ Saulo Umufaliseo,”.
b Wakwe vino cali, atumwa yakweti isyuko ilya kulenga yauze ukupokelela umupasi wa muzilo. Pa nsita ino ivintu vyatazile, ali pano Yesu wapeezile Ananiya amaka aakuyalenga umuntu wino ‘wasoolwile’ kuli kuti Saulo ukupokelela umupasi wa muzilo. Pa cisila icakuti Saulo wasenuka, ataali nu kuya na atumwa 12 apa nsita imwi. Nanti cali vivyo, afwile watwalilile ukuya umucincile na pa nsita ino ataali na atumwa. Fwandi Yesu afwile waweni ukuti Saulo wakweti amaka yano walondekwanga pakuti aombe umulimo uno wapeezilwe uwa kusimikila.
c Lolini kambokosi akakuti “ Dokasi ‘Wacitanga Ivisuma,’”.
