Mwalenga Uwazwilizyo

“Umuntu ndi ali wenga angacimviwa mu ulwi, lelo ndi muli antu yaili mungazyansya. Icikome ukutankola umwando uno wapyatwa ni myando itatu.”—Kasambilizya 4:12.

NDI cakuti yamwi yatwavwa, tungakwata amaka aakucimvya intanzi ili yonsi ingatucitikila. Ndi cakuti mukulonda ukuta ukupeepa fwaka, cingaya ningo ukulenga ukuti ya lupwa ni vyuza yamwazwilizye nanti ali wensi wino mukulola ukuti angamwazwa ningo nu ku muteekelela.

Mwalenga uwazwilizyo kuli yano yakwanisya ukuta ukupeepa, yatanga yapeleele sile pa kumanya vino mukuyuvwa lelo yangamwazwa. Ya Torben Aina Klistu aakaikala uku Denmark yalanzile iyati: “Vino yauze yantungililanga vyangavwile sana.” Ya Abraham, aaku India, yalemvile iyati: “Ukutemwa kuno ya lupwa na Ina Klistu yanji yandanzile, u kwalenzile inte ukupeepa.” Nomba insita zimwi nu kwazwa kwene kufuma kuli ya lupwa ni vyuza kutanga kutwazwe.

Umonsi umwi uwizina lyakuti Bagwandasi (Bhagwandas) watiile: “Napeefile pa myaka 27, lelo vino nasambilile muli Baibo pa miyele iipe, vyalenzile nsoololepo ukuta ukupeepa. Natiile nu kuzanwa na antu yano nazanwanga nayo. Nalenzile uwazwilizyo kuli yamwi kuti yampandeko amano, nomba pasi ivyacitiike. Avino uwanda umwi usiku napefile kuli Yeova Leza nu kumulenga ukuti angazwe ukuta ukupeepa. Avino nizile inkwanisya ukuta ukupeepa!”

Icintu na cuze cino mungacita u kuipekanyizya calimwi ku ntazi zino mungakwata. Intazi ci cizyo kwene? Icipande cilondeliilepo cimalanda pa ntanzi zizyo.

[Kambokosi pifwa]

UZYE MULINZILE UKUOMVYA IMILEMBO YAKUMWAZWA UKUTA UKUPEEPA?

Amakampani aakapanga imilembo ikaazwilizya ukuta ukupeepa, wakwe tuno yakakambatika pa mwili utwapangilwa na nikotini, yapanga impiya izingi sana. Lino mutaatala mwasoololapo ukuomvya imilembo iyo, mulinzile ukwelenganya pa mauzyo yaa:

I visuma ci ivyayamo? Aingi yalanda ukuti imilembo iyo ikalenga umuntu alondesya ukuta ukupeepa pano ikacefya ulusala lwa kupeepa. Lelo asambilila sana yacili yakulanzyanya pa nsita ino umulembo uwo ukatwalilila ukuomba.

Uzanzo ci uwaya mu milembo iyo? Imilembo imwi yakwata intazi iili wakwe ukuvwa umuselu, kulwala amelenganyo, nu kulonda ukuikulika. Mwaiusya ukuti umulembo umwaya nikotini waya pa milembo na yuze ikavulunganya uwongo, nupya imilembo iyo ingalenga umi winu ukuya umu uzanzo. Fwandi umuntu aakuomvya imilembo ii ala acili akuomvya imilembo ikavulunganya uwongo.

Iinzila ci yuze ino mungaomvya pakuta ukupeepa fwaka? Umu kulondelezya kumwi, yazanyile ukuti aingi yano yata ukupeepa, yataomvyapo umulembo uli onsi wakuyazwilizya.