1. Ukulingana na mazwi aaya pali 1 Petulo 3:8, u mulandu ci uno tukaipakizizya ukwikala na antu aakaika amano kuli vino tukayuvwa nu kulonda ukumanya vino tuli?

TUKAIPAKIZYA ukwikala na antu aakasakamala vino tukayuvwa nupya aakalonda ukumanya vino tuli. Yakalonda ukuya pamwi naswe, pakuti yamanye vino tukwelenganya na vino tukuyuvwa. Yakamanya vino tukulondekwa nupya yakatwavwa nanti sile tutayalenzile. Tukataizya antu aakalangizya ukuti yakutuvwila ‘uluse.’ *—Welengini 1 Pet. 3:8.

2. U mulandu ci uno tulinzile ukuombesya pakuti twalanga yauze uluse?

² Vino sweswe Ina Klistu, tukalonda ukulanga uluse kuli yauze. Ukulanda sile cisinka, citangupala ukucita vivyo. U mulandu ci? Umulandu onga u wakuti, tutamalilika. (Loma 3:23) Umu civyalilwa sile ilingi swensi tukaika sile mano kuli sweineco. Fwandi tulinzile ukuombesya pakuti twaelenganya pali yauze. Nupya swe yamwi cikatutalila ukuvwila yauze uluse pa mulandu na vino yatukuzizye nanti pa mulandu ni vyatucitikile mpiti. Na cuze i cakuti, limwi imiyele ino antu yano twikala nayo mu wikazi yakwata ingalenga citutalile ukuvwila yauze uluse. Mu manda yaa akusyalikizya, aingi yasiika amano kuli vino yauze yakayuvwa. Lelo ‘yaitemwa.’ (2 Tim. 3:1, 2) I cani icingatwazwa ukucimvya intazi ii ikalenga catutalila ukulanga uluse kuli yauze?

3. (a) Uzye tungacita uli pakuti twalanga sana uluse kuli yauze? (b) I vyani vino tumalandapo mu cipande cii?

³ Tungalanga sana uluse kuli yauze ndi cakuti tukukolanya  Yeova nu Mwanakwe, Yesu Klistu. Yeova a Leza uwaya nu kutemwa, nupya akatulanga ivya kulanga uluse kuli yauze. (1 Yoa. 4:8) Yesu wakolanyanga sana imiyele yakwe Isi. (Yoa. 14:9) Lino wali pano nsi, walangilile vino umuntu angalanga ukuti akauvwila yauze uluse. Umu cipande ci, tumatandikilapo ukulanda pali vino Yeova na Yesu yakalanga uluse ku yantu. Lyene tumalanda na pali vino tungayakolanya.

4. Uzye amazwi aaya pali Ezaya 63:7-9 yakalanga uli ukuti Yeova akaika mano kuli vino aomvi yakwe yakayuvwa?

⁴ Baibo ikatusambilizya ukuti Yeova akaika amano kuli vino aomvi yakwe yakayuvwa. Lolini vino Yeova uvwile lino Aina Izlaeli yacuzile ku ntazi izingi sana. Baibo ikati: “Lyonsi lino yaculanga nawe waculangako.” (Welengini Ezaya 63:7-9, NWT.) Lino papisile insita, Yeova walandiile ukupitila muli kasema Zakaliya ukuti ndi cakuti antu yakwe yakuyacuzya, walolanga kwati aliwe yakucuzya. Yeova wanenyile aomvi yakwe ukuti: “Aliwensi uwazanza mwemwe ala wazanza icintu ca mutengo ukulu cuze kunondi.” (Zaka. 2:8) Vino Yeova wacisile vyalangilile ningo sana vino akaika mano ku yantu yakwe!

5. Langililini vino Yeova akacita pa kwazwa antu yakwe akucula.

⁵ Yeova akacila napo ukuvwila antu yakwe uluse akucula. Akacitapo vimwi pakuti ayazwe. Lino aina Izlaeli yaculanga umu uzya umu Eguputo, Yeova wamanyile vino yayuvwanga na cico calenzile ukuti ayazwe. Yeova wanenyile Mose ukuti: “Natindola kukalala kuno aina Eguputo yakucita pa antu yane. Natinuvwa inkuta ya antu yane . . . . Caleka natiniza kuti njatuule ukufuma mu makasa ya ina Eguputo.” (Kufu. 3:7, 8) Pa mulandu wakuti Yeova uvwilile antu yakwe uluse, wayakulwile ukufuma umu uzya. Lino papisile imyaka kufuma pano aina Izlaeli ingilile umu mpanga ya ulayo, alwani yao izile yayazanza. Uzye Yeova wacisile uli? ‘Wali na mizu panoyali lino yanyungulukanga pa kuzunyiwa uku anisi yao.’ Nupya kwene Yeova wacisilepo vimwi pakuti azwe antu yakwe.—Yakapi. 2:16, 18.

6. Langililini vino Yeova akacita ndi cakuti umwi akwelenganya ivipusaneko na vino wene akaelenganya.

 ⁶ Yeova akalangulukilako antu yakwe nanti cakuti insita zimwi yangaelenganya ivipusaneko na vino wene akaelenganya. Elenganyini pali vino Yona wacisile. Leza watumile kasema wakwe ukutwala ilandwe lya upinguzi uku ina Ninive. Lino izile yazenzuka, Leza wayayelile uluse. Lelo Yona atuvwile ningo pali vino Leza wacisile. “Citamuzanzizye wakwe cimwi, nga asoka” pa mulandu wakuti Yeova atononyile aina Ninive. Nomba Yeova wateekelile Yona nu kumwazwa ukusenula imyelenganyizizye yakwe. (Yona 3:10–4:11) Umu kuya kwa nsita, Yona wizile auvwikisya vino Yeova walondanga kuti acite, icakuti Yeova wamuomvizye nu kulemba ilyasi pali vino vyamucitikile pakuti tungasambililako.—Loma 15:4. *

7. Uzye vino Yeova akaomba na antu yakwe vikatusambilizya cani?

⁷ Vino Yeova akaomba na antu yakwe vikalangilila vino akayuvwa pali vino vikucitikila aomvi yakwe. Akamanya intazi zino swensi cila muntu tukupitamo. Yeova “wamanya vino umuntu akaelenganya umu mwenzo wakwe.” (2 Mila. 6:30) Akamanya ivyaya umu myenzo itu, vino tukayuvwa, na vino tungakwanisya ukucita. Nupya ‘atalazumilizya kuti tweziwe kuluta pali vino tungaposya.’ (1 Kol. 10:13) Ulayo uu ukatuteekezya sana!

8-10. I vyani ivyacitiike ivyalenzile ukuti Yesu aike mano kuli vino yauze yakapitamo?

⁸ Lino Yesu wali pano nsi, wasakamalanga sana antu. Kwaya ivintu vitatu ivyalenzile ukuti acita vivyo. Ica kutandikilako, wakwe vino itulandapo mpiti, Yesu wakolana sana na Isi. Wakwe vino Isi waya, Yesu watemilwe sana antu. Nanti icakuti watemilwe pali vyonsi vino wazwilizye Yeova ukupanga, Yesu ‘wazangilanga sana umu mutundu wa antu.’ (Mapi. 8:31) Kutemwa kwalenzile Yesu asakamala sana antu.

⁹ Cakwe ciili, wakwe vino Yeova akamanya ivyaya umu myenzo ya yantu, Yesu nawe kwene akamanya. Akamanya vino antu yakalondesya ukucita na vino yakayuvwa. (Mate. 9:4; Yoa. 13:10, 11) Fwandi lino Yesu wamanyile ukuti antu yali sana nu ulanda, wayasakamile nupya wayasansamwisye.—Eza. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

¹⁰ Cakwe citatu, Yesu umwineco wapisile umu ntazi zimwi wakwe zino antu yakapitamo. Wakuliile umu lupwa ulupiina. Lino waombelanga pamwi na isi mulezi Yosefu, Yesu wasambilile ivya kuomba imilimo ikome. (Mate. 13:55; Mako 6:3) Cikaloleka ukuti Yosefu wafwile ala Yesu atatala wamala umulimo wakwe uwa kusimikila pano nsi. Fwandi Yesu afwile wamanyile vino cikauvwika ukufwilwa umutemwikwa. Nupya Yesu wamanyile vino cikauvwika ukukulila umu lupwa umwaya antu akaelenganya ivipusanepusane pa mipepele. (Yoa. 7:5) Fwandi intazi zizyo na zyuze, zyalenzile Yesu amanye intazi zino antu yakapitamo.

11. A lilaci lino uluse luno Yesu wakweti lwalangilile vino wayuvwanga? Londololini. (Lolini icikope icili pa nkupo.)

¹¹ Ivizungusyo vino Yesu wacitanga vyali uusininkizyo wakwe vino akauvwila antu uluse. Yesu atacitanga ivizungusyo pa mulandu sile uwakuti avino walinzile ukucita. Wali “na mizu” uku yantu aculanga. (Mate. 20:29-34; Mako 1:40-42) Elenganyini pali vino Yesu wayuvwile lino wasenzile umuntu uwali cipuuli ukufuma pi umba nu kumupozya nanti  lino watuutulwile umwana wenga mpo wakwe mukamfwilwa. (Mako 7:32-35; Luka 7:12-15) Yesu uvwilile antu yayo uluse.

12. Uzye amazwi aaya pali Yoane 11:32-35 yakalanga uli vino Yesu walangizye uluse kuli Mata na Maliya?

¹² Yesu uvwilile Mata na Maliya uluse. Lino walola vino yali nu ulanda ala yakulosya kalume wao Lazalo, “Yesu alila.” (Welengini Yoane 11:32-35.) Ataalizile sile pa mulandu wakuti waponzile cuzakwe wino watemilwe sana. Ukuya kwene wamanyile ukuti amatuutulula Lazalo. Kulila kwene walizile pano wamanyile vino ya cuza yakwe yayuvwanga nupya uvwile sana uyi.

13. Uzye tukakomeleziwa uli ndi twamanya ukuti Yesu akauvwila antu uluse?

¹³ Tukakomeleziwa sana ndi twasambilila pali vino Yesu uvwilanga antu uluse. I cacumi ukuti tutamalilika wakwe vino Yesu wali. Nomba twamutemwa pa mulandu na vino wacitilanga antu. (1 Pet. 1:8) Tukakomeleziwa sana ukumanya ukuti ndakai akateeka ukwi yulu umu Wene Wakwe Leza. Wasya ace asisyepo ukucula konsi. Vino Yesu watazile aikala pano nsi wa muntu, aliwe angasisyapo vyonsi vino uteeko wakwe Satana waleta. I cumicumi twakwata Umwene ‘aangatuvwila uluse pa utonte witu.’—Ayeb. 2:17, 18; 4:15, 16.

14. Ukulingana na mazwi aaya pali Efeso 5:1, 2, i vyani vino tukalondesya ukucita?

¹⁴ Ndi twelenganya pali vino Yeova na Yesu yakacita, naswe cikalenga twauvwila antu uluse. (Welengini Efeso 5:1, 2.) Swemo tutakwata amaka ya kumanya ivili umu mwenzo. Nomba nanti ciye vivyo, tungiluka vino antu yakuyuvwa na vino yakulondekwa. (2 Kol. 11:29) Ukupusanako na antu aaya umu nsi ii umwaya ukaitemwe, tusiezya sile ukucita ‘ivingatuzipila lelo tukacita ivingazipila na anji kwene.’—Filipi 2:4.

15. Aaweni alinzile ukuya sana nu luse?

¹⁵ Ya eluda ali yano yalinzile ukwika sana mano kuli vino yauze yakayuvwa. Yamanya ukuti Yeova alayapingula pali vino yakasunga imfwele zyakwe. (Ayeb. 13:17) Pakuti yazwe aina na ya nkazi, ya eluda yalinzile ukuya nu luse. Uzye ya eluda yangalanga uli ukuti yaya nu luse?

16. Uzye eluda uwaya nu luse akacita uli, nupya u mulandu ci uno cacindamila ukucita vivyo?

¹⁶ Eluda uwaya nu uluse akapaatulako insita iyakuya pamwi na ina na ya nkazi. Akauzya mauzyo nu kukutika sana ala watateeka nu mwenzo. Ukucita vii kwacindama sana ndi cakuti umwi akulonda ukulanda vino akwelenganya nomba cikumutalila pakuti alondolole ningo. (Mapi. 20:5) Ndi ya eluda yakuitemelwa ukuomvya insita yao uku kwazwa yauze, yakatailwa sana, ukuya ya cuza na ina na ya nkazi nu kutemwa yonsi amu cilongano.—Mili. 20:37.

17. Uzye aina aingi na ya nkazi yakalanda ukuti i miyele ci ino yatemwa sana muli ya eluda? Langililini.

¹⁷ Aina ingi na ya nkazi yakalanda ukuti imiyele ino yatemwa sana kuli ya eluda umu cilongano u luse luno yakalanga kuli yauze. U mulandu ci? Nkazi uwi zina lyakuti Adelaide walanzile ukuti: “Cikaangupala sana ukulanda nayo, pano ala watumanya ukuti yamauvwa vino ukuyanena.” Walanzile nu kuti: “Ungiluka ukuti iyakukwatila uluse ndi walola sile vino yakwasuka lino ukulanzyanya nayo.” Umwina umwi aakataizya sana pali vino ya eluda yamucitiile walanzile ukuti: “Naweni kuno eluda umwi waponya minsozi lino namulondolwelanga intazi zino napitangamo. Ntalatala nilile icintu cii.”—Loma 12:15.

18. Uzye tungacita uli pakuti twalaanga uluse kuli yauze?

 ¹⁸ Ukuya kwene asi ya eluda sile alinzile ukuya nu luse kuli yauze. Swensi kwene tulinzile ukuya ni miyele kwene ii. Tungacita uli vivyo? Tulinzile ukwezya ukumanya vino amu lupwa lwitu na ina na ya nkazi yakupitamo. Tulinzile ukwika mano uku yacance amu cilongano, kuli yayo akalwalilila, akoloci, na yano yafwilwa atemwikwa yao. Mungayuzya vino ivintu vili. Mwaikako sana mano lino yakumulondolwela. Mwayazwa ukumanya ukuti imwika mano kuli vino yakumunena. Mwayazwilizya muli vino mungakwanisya. Ndi tukucita vivyo, tukalanga ukutemwa ukukalolekela muli vino tukacita.—1 Yoa. 3:18.

19. U mulandu ci uno tutalinzile sile ukwika mano pali vino tukwelenganya lino tukwezya ukwazwa yauze?

¹⁹ Tutalinzile sile ukwika mano pali vino tukwelenganya lino tukwezya ukwazwa yauze. U mulandu ci? Pano antu yakacita ivipusanepusane lino yaya ni ntazi. Yamwi yakalondesya ukulanda pa ntazi zino yakupitamo, nomba yauze yene yasilonda ukulanda na po. Fwandi nanti icakuti tukalonda ukwazwa yauze, tutalinzile ukuzya antu amauzyo angalenga yuvwe insonyi. (1 Tesa. 4:11) Nanti lino yamwi yatulondolwela intazi zino yakupitamo, tungazana ukuti asi lyonsi lino tungelenganya wakwe vino yakwelenganya pa ntazi zino yakweti. Nomba tulinzile ukumanya ukuti vivyo kwene avino yene yakuyuvwa. Tufwile kuuvwa zuwa, lelo ateekele kulanda.—Mate. 7:1; Yako. 1:19.

20. I vyani vino tulasambilila mu cipande icilondelilepo?

²⁰ Ukuluta sile pa kwika amano kuli vino amu cilongano yakauvwa, tukalonda ukulanga imiyele iyo isuma na lino tuli mu mulimo wa kusimikila. Tungalanga uli ukuti twakwata uluse lino tukupanga asambi? Tulasambilila pali vii umu cipande icilondelilepo.