1-3. (a) I cani cuze cino tulinzile ukuzumila ukulunda pa vintu vino twazumila? (b) U mulandu ci uno ukutuutuluka kwacindamila? (Lolini cikope cakutandikilako.)

NDI cakuti umwi wamuzizye ukuti, ‘i vyani vino mwazumilamo?’ mungasuka mutuuli? Mu cumi mungamunena ukuti Yeova ali Kaumba nupya Kapeela wa Umi. Nupya mungati mwazumila muli Yesu Klistu uwatufwilile pa kuti atutuule. Mungalanda nu kuti insi ii ilaya paladaise uku nkoleelo, nupya ali muno antu yakwe Leza yalikala manda pe. Nomba uzye mungalanda nu kuti mwazumila ukuti uku nkoleelo kulaya ukutuutuluka?

² Nanti icakuti swensi wenga na wenga tukapaalila ukuti tulapusuka ucuzi ukulu cuze ala tucili aumi nu kwikala pano nsi amanda pe, kwaya ivintu ivingi vingalenga tulande ukuti uku nkoleelo kulaya ukutuutuluka. Umutumwa Paulo walangilile umulandu uno watailile sana ukuti uku nkoleelo kulaya ukutuutuluka, watiile: “Ndi afwe yasyazyukuka, ale lyene na Klistu kwene atazyukwike.” Ndi cakuti Yesu atazyukwike, nga asi Mwene witu, nupya na vino tukasambilizya antu pa kuteeka kwakwe Klistu ale tukaisumbila sile insita. (Welengini 1 Kolinto 15:12-19.) Nomba twamanya ukuti Yesu watuutulwike. Swemo twataila sana vivyo, tutaya wa Asaduki aakananga ukuti afwe yatange yatuutuluke. Nanti sile lino  yakutuseka tukatwalilila ukutaila ukuti afwe yalatuutuluka.—Mako 12:18; Mili. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

³ Lino Paulo walandanga pa “masambilizyo yankolelo amwi landwe lyakwe Klistu,” walanzile na pa “usambilizyo wa . . . kuzyukuka kwa afwe.” (Ayeb. 6:1, 2) Nupya Paulo walangilile ningo ukuti wataile sana ukuti kulaya ukutuutuluka. (Mili. 24:10, 15, 24, 25) Nomba pa mulandu wakuti ukutuutuluka kwaya umu masambilizyo ya nkoleelo na pa “masambilizyo ankolelo amwi landwe lyakwe Leza,” cisikupiliula ukuti usambilizyo utonte. (Ayeb. 5:12) U mulandu ci uno twalandila vivyo?

4. A mauzyo ci yano tunguzya pa kutuutuluka?

⁴ Antu ndi yatandika ukusambilila Baibo, aingi yakawelenga pa malyasi akalanda pa kutuutuluka, wakwe ilyasi pa kutuutuluka kwakwe Lazalo. Nupya yakasambilila nu kuti Abulaamu, Yobo na Danieli yasininkizye ukuti uku nkoleelo afwe yalaya nu umi nupya. Nomba mungasuka mutuuli ndi cakuti umwi wamuzizye icalenga mutaile ukuti malayo ya kutuutuluka ala papita imyaka iingi sana icacumi akuno yaya? Nupya uzye Baibo yalandapo lino ukutuutuluka kulayako? Mauzyo yayo yangakomya utailo witu, fwandi lekini tusambilile pali vino Malembelo yakalanda.

5. I vyani vino tumatandikilapo ukulanda pa kutuutuluka?

⁵ I canguke ukwelenganya pa muntu uwacifwile watuutuluka. (Yoa. 11:11; Mili. 20:9, 10) Nomba uzye i canguke ukwelenganya ukuti antu afwile mpiti sana yangiza yatuutuluke uku nkoleelo? Uzye mungataila ulayo wakuti kulaya ukutuutuluka kwa yantu acifwile na afwile mpiti sana? Ukutuutuluka ukwalavilwe imyaka iingi sana uku cisila kwizile kucitika, nupya mwataile mu kutuutuluka kuuko. Uzye cali uli pakuti mutaile? Nupya vivyo vikoliine uli na vino mukaenekela ukwizacitika pa kutuutuluka ukulayako uku nkoleelo?

6. U mulandu ci uno Yesu walumbwilwe mu kufikiliziwa ukwaya umu Masamu 118?

⁶ Lekini lyene tulande pa Masamu 118 yano yamwi yakalanda ukuti limwi a Davidi uwalemvile pakuti tusambilile pa kutuutuluka ukwasoowilwe mpiti sana. Mu Masamu yaa mwaya nu kupapata kwakuti: ‘We Yeova, sungala ututuule! . . . Walongo awiyo wino wiza, wino atumilwe umwi zina lyakwe Yeova!’ Limwi mukwiusya antu aakopolwile mazwi yaa aya mu Masamu kwene yaa aakalanda pali Mesiya lino Yesu wingilanga umu Yelusalemu pa Nisani 9 ala kwasyala panono ukuti afwe. (Masa. 118:25, 26; Mate. 21:7-9) Nomba uzye Masamu 118 yakalanda uli pa kutuutuluka ukulacitika uku nkoleelo sana? Uvwini mazwi yauze yano Masamu yaa yalandapo: “Iwe lino ya kakuula yakanyile lyene lyacisilwe iwe lya pitungi lya ng’anda.”—Masa. 118:22.

7. Uzye Ayuda yafisile pi ukukana Yesu?

⁷ “Ya kakuula” kuli kuti intunguluzi zya Yayuda, yakanyile Mesiya. Kukana kuno yamukanyile kwacizile na pa kusenuka Yesu nanti kukana sile ukuti ali Klistu. Ayuda aingi yakanyile Yesu icakuti yatandike nu kulenga ukuti afwe. (Luka 23:18-23) Fwandi vino yacisile vyalenzile Yesu akomwe.

8. Uzye Yesu wizile aya uli “iwe lya pitungi lya ng’anda”?

⁸ Uzye ndi cakuti Yesu yamukanyile nu kumukoma, wiizile aya uli “iwe lya pitungi lya ng’anda”? Cico cingacitika sile ndi cakuti watuutuluka. Yesu umwineco walondolwile ningo. Walanzile mulumbe pali vino aazombozi yacisile kuli yonsi yano umwineco wa calo watumanga, wakwe vivi kwene vino aina  Izlaeli yacisile kuli yakasesema yonsi yano Leza wayatumilanga. Nupya pa kusyalikizya umu mulumbe kwene uu umwineco wa calo watumile umwanakwe wino watemwa sana nupya impyanyi yakwe. Uzye wene yamupokeelile? Awe foo. Azombozi yaya yakomile umwana wiya. Yesu pakulanda umulumbe uwo wafumizye amazwi pali Masamu 118:22. (Luka 20:9-17) Umutumwa Petulo nawe walanzilepo pali vivyo kwene lino walandanga pa ‘ntunguluzi zya Ayuda, aikolo, na yakasambilizya ya Masunde aakonganyile mu Yelusalemu.’ Walanzile pali ‘Yesu Klistu uwaku Nazaleti, Yesu wino mwapopile pa cimuti, wino Leza wazyukwile kufuma ku afwe.’ Nupya Petulo walanzile ukwaula nu kupita mu mbali ati: “Yesu ali wino malembelo yakati, ‘Iwe lino mwe ya kakuula mwakanyile lyene lyacisilwe iwe lya pitungi lya ng’anda.’”—Mili. 3:15; 4:5-11; 1 Pet. 2:5-7.

9. I cani cicindame sana cino ilembelo lya Masamu 118:22 lyalandapo?

⁹ Mazwi aaya pa Masamu 118:22 asoowilwe mpiti sana yalangilila ukuti kwali nu kuya ukutuutuluka. Mesiya yali nu kumukana nupya wali nu kufwa, nomba wali nu kutuutuluka pakuti aye iwe lya pitungi. Umwana wii uwatuutulwike wizile aya aali muntu wenga wino “muno nsi yonsi kusi zina na lyuze lino Leza wapela kunotuli lyakuti tutuulilwemo.”—Mili. 4:12; Efes. 1:20.

10. (a) Uzye ilembelo lya Masamu 16:10 lyasowile vyani? (b) Uzye tungasininkizya uli ukuti ilembelo lya Masamu 16:10 litafikiliziwe kuli Davidi?

¹⁰ Lekini tulande na pi lembelo lyuze ilyalanda pa kutuutuluka kwa ku nkoleelo. Lyalemvilwe mpiti sana, fwandi ali cisinka icingalenga musininkizye ukuti ukutuutuluka kungayako nanti icakuti ipapita imyaka ingi sana kufuma pano ulayo uwo walavilwe. Davidi walemvile mu Masamu 16 ukuti: “Pano wemo utalansya mwi lindi, nanti kuleka muomvi wako umukundwe akalole ukuola.” (Masa. 16:10) Davidi atalanzile ukuti atalafwa nanti atalaya ku malindi. Izwi lyakwe Leza likalanda ukuti Davidi wakosile. Lino wafwile ‘yamuzisile mu musumba wakwe Davidi.’ (1 Yamw. 2:1, 10) Nomba i vyani vino Masamu 16:10 yakalandapo?

11. A lilaci lino Petulo walanzile pi lembelo lyakwe Masamu 16:10?

¹¹ Tutaya umu mfinzi. Lino papisile imyaka ni myaka ukufuma pano Masamu yalembiilwe na lino papisile imilungu kufuma pano Yesu wafwilile na pano watuutulukile, Petulo walanzile ku maumba ya Ayuda na aasangwike Ayuda api lembelo lyakwe Masamu 16:10. (Welengini Milimo 2:29-32.) Petulo walanzile ukuti Davidi wafwile nupya yamuzisile. Yonsi auvwanga kuli Petulo yamanyile vivyo. Nupya mu malembelo pataya nanti pamwi pano yati antu yaa yapazizye vino Petulo walanzile ukuti Davidi “waweni calimwi cino Leza wali nu kucita, acino wavwanzile pamulandu wa kuzyukuka” kwakwe Mesiya uwali nu kwiza.

12. Uzye ilembelo lya Masamu 16:10 lyafikiliziwe uli, nupya lyalenga tusininkizye vyani pa ulayo wa kutuutuluka?

¹² Petulo wakomizye icisinka cino walandangapo lino wambwile amazwi aaya pali Masamu 110:1. (Welengini Milimo 2:33-36.) Vino Petulo walondololanga ukuomvya Malembelo, walenzile antu aingi aumvwanga ukusininkizya ukuti Yesu mu cumi wali ‘Umwene nupya Klistu.’ Nupya yamanyile nu kuti ilembelo lya Masamu 16:10 lyafikiliziwe lino Yesu watuutulwike. Lino papisile insita umutumwa Paulo nawe waomvizye amazwi kwene ali yamwi lino walandanga na Ayuda umu musumba wa Antioki mu Pisidiya. Vino walanzile vyayazanzizye, nupya yalondanga ukuvwilapo na vyuze ivingi. (Welengini Milimo 13:32-37, 42.) Naswe kwene cilinzile ukutuzanzya ukumanya ukuti mausesemo amuli Baibo alandanga pa kutuutuluka yaali acumi, nanti icakuti papisile imyaka iingi ukufuma pano yasoowilwe.

13. A mauzyo ci yano yamwi yanguzya pa kutuutuluka?

¹³ Tungakomeleziwa ukumanya ukuti ukututuluka kungayako nanti cakuti ipapita imyaka iingi ukufuma pano kwasoowilwe. Nomba yamwi yangaelenganya ukuti: ‘Uzye cikupiliula ukuti ndinzile ukulolela imyaka iingi pakuti nkalole lupwa wane uwafwa? A lilaci lino kulaya ukutuutuluka kuno nkaloleela?’ Kwene, Yesu wanenyile atumwa yakwe ukuti kwali ivintu vino yatamanyile nupya vino yataali nu kumanya. Kwaya ivyeo vino “uwanda na kasita vyateyanyiziwa sile na Tata ku maka yakwe, nupya usi mulandu winu kumanya lino vintu vii vilacitika.” (Mili. 1:6, 7; Yoa. 16:12) Nomba cico cisipiliula ukuti tutamanyapo nanti cimwi pa insita lino kulaya ukutuutuluka.

14. Uzye ukutuutuluka kwakwe Yesu kwapusana uli nu kwa yantu atuutulwike ala wene atatala wiza pano nsi?

¹⁴ Pakuti tuvwikisye vivyo, elenganyini pa kutuutuluka kuno Baibo yalandapo. Nu kutuutuluka ukucindame sana u kwakwe Yesu. Ndi Yesu atatuutuluka, nga kutaya nanti awenga uwakutaila ukuti alalola ya lupwa yakwe afwa. Yonsi yano Eliya na Elisya yatuutulwile, ala Yesu ataatala wiza pano nsi, yataatwalilile ukwikala amanda pe. Yafwile nupya kwene. Nomba Yesu wene “wazyukwilwe kufuma ku afwe, nga atalafwa nupya. Imfwa itacili na maka panoli.” Akaikala ukwi yulu nupya waya “nu umi manda pe,” nupya atalatala afwe.—Loma 6:9; Umbw. 1:5, 18; Kolo. 1:18; 1 Pet. 3:18.

15. U mulandu ci uno cacindamila ukumanya ukuti Yesu ali ‘wa nkoleelo’?

¹⁵ Kutaya ukutuutuluka na kuze ukwalingana na kuno Yesu watuutulwike pano kwene kwacindime ukuluta. (Mili. 26:23) Nomba asi aliwe sile uwalavilwe ukuti alatuutulukila ukwi yulu. Yesu wanenyile atumwa yakwe ukuti yalateeka pamwi nawe ukwi yulu. (Luka 22:28-30) Pakuti yapokelele icilambu cico, yalinzile ukutandikilapo ukufwa. Lyene wakwe vino cali kuli Yesu yalinzile ukutuutululwa nu mwili wa mupasi. Paulo walemvile ati: “Klistu wazyukuka kufuma ku afwe! Nupya akusininkizya kunotuli ukuti yauze nayo kwene yalazyukuka kufuma ku afwe.” Paulo nupya walanzile ukuti kwali nu kuya yauze ali nu kutuutulukila ukwi yulu, watiile: “Cila muntu alazyukuka pa nsita yakwe. Klistu uwali uwankolelo kuzyukuka, nga antu yakwe nao yalazyukuka lino alawela.”—1 Kol. 15:20, 23.

16. I cani cikatwazwa ukumanya insita ya kutuutuluka kwa antu alaya ukwi yulu?

¹⁶ Cico cikalenga tumanye ningo nsita lino kulaya ukutuutuluka kwa antu alaya ukwi yulu. Ukuti insita iyo alilyo lino Klistu “alawela.” Ya Nte Yakwe Yeova yalondelezya mu Malembelo nu kuzana ukuti ukutandika umu 1914 ukufika na ndakai twaya umu nsita ino Yesu walanzile  ukuti “alawela.” Nupya insita ii ilatwalilila, ni mpeelelekezyo ya nsi nayo ili umupipi sana.

17, 18. I vyani vilacitika ku apakwe aalaya pano nsi lino Klistu alawela?

¹⁷ Baibo nupya ikalanda pa kutuutulukila ukwi yulu ati: “Mwe ina itu, tukulonda kuti mumanye cumi pa mulandu wakwe yao afwa . . . Swemo twataila ukuti Yesu wafwile nga nupya wazyukwike. Caleka twataila ukuti cilaya cilicimwi kwene na kuli yao afwa . . . Swe muno tucili tutalakolelela yao afwa. Kulaya kulaizya ilamulo, kuvwika kwi zwi lya mungeli mukulu, . . . yao afwile nu utailo muli Klistu yalazyukuka nkolelo yaye nu umi. Lyene swemo, swe muno tulaya aumi pa nsita ilya, tulasendwa pamwi nao mwi yulu mupela mu makumbi ku kukomanya Mwene. Alino kufuma pa nsita ilya tulaya pamwi nu Mwene lyonsi pe.”—1 Tesa. 4:13-17.

¹⁸ Ukutuutuluka kwakutandikilako kwali nu kuyako lilikwene sile lino ‘ukuwela’ kwakwe Yesu kwatandike. Apakwe alayako pa nsita lino kulaya ucuzi ukulu cuze ‘yalasendwa mwi yulu mupela mu makumbi.’ (Mate. 24:31) Yayo ‘alasendwa’ tungati ‘yatalafwa’ pano yatalafwa pa nsita iitali. Lelo ‘lino intandala yakusyalikizya ilalila, yene yalasenulwa. Cii cilacitika zuwazuwa wa kukapaya kwi linso.’—1 Kol. 15:51, 52.

19. Ukutuutuluka ci ukwa “umi usuma” ukuli uku nkoleelo?

¹⁹ Ndakai, Aina Klistu aingi a utailo yatapakwa nupya yataamwa ukuya umu kuteeka pamwi na Klistu kwi yulu. Nomba yakalolela insita ino insi ii ipe ilafumiziwapo pa ‘wanda wakwe Yeova.’ Kutaya uwamanya insita lino vivyo vilacitika, nomba ivikucitika vikulangilila ukuti tuli ku mpela. (1 Tesa. 5:1-3) Pacisila cakwe cico, kulaya ukutuutuluka ukupusaneko, kulaya ukutuutuluka kwa yantu alikala pano nsi. Yayo alatuutuluka yalakwata isyuko lya kuya amalilike nupya yatalafwa. Kutuutuluka kuko kulaya ukwa kuya nu “umi usuma” ukuluta ukutuutuluka kwa antu atuutulwike mpiti lino “anaci yamwi yapokelile akazi kao yano yazyukwike kufuma ku afwe” nupya iiza yafwa lino papita insita.—Ayeb. 11:35.

20. U mulandu ci uno tungatailila ukuti ukutuutuluka ukulaya uku nkoleelo antu yalazyuka cila muntu pa nsita yakwe?

²⁰ Baibo ikalanda pa kutuutulukila ukwi yulu ati yayo yonsi alakwata isyuko lilyo “cila muntu alazyukuka pa nsita yakwe.” (1 Kol. 15:23) Fwandi tungasininkizya nu kuti na antu alatuutuluka uku kwikala pano nsi nayo yalazyukuka cila muntu pa nsita yakwe. I cintu ca kuzungusya cico. Uzye antu acifwile yalatuutululwa mupipi nu kutandika kwa kuteeka Kwakwe Klistu Ukwa Myaka Izimbi Lyonga nu kupokelelwa na ya lupwa yao? Uzye aonsi ya utailo ampiti alipo intunguluzi, yalatuutululwa zuwa pakuti yakize yakaazwe umu mulimo wa kutungulula antu yakwe Leza umu nsi ipya? Nga antu yaya aataombelanga Yeova yene cilaya uli? A lilaci lino yalatuutuluka nupya aekwi kuno yalatuutulwilwa? Tunguzya amauzyo aingi sana pi lyasi lii. Nomba ukulanda sile icisinka, uzye tulinzile ukwelenganya sana pa vintu vivyo? Uzye tutange tulolele sile tukalole ivilacitika? Fwandi cingazipa ukwiza ilolela sile sweineco vino Yeova alacita pa vintu vii.

21. Uutailo ci uno mwakwata pa kutuutuluka?

²¹ Pali ino nsita, tulinzile sile ukukomya utailo witu muli Yeova, uwalandiile ukupitila muli Yesu ukuti afwe yonsi yano Leza akaiusya yalatuutuluka. (Yoa. 5:28, 29; 11:23) Pa kusininkizya ukuti Yeova wakwata amaka akutuutulula afwe, Yesu walanzile ukuti Abulaamu, Isaki, na Yakobo “kunoli . . . yonsi aumi.” (Luka 20:37, 38) Nupya naswe kwene tungalanda wakwe vino Paulo walanzile ukuti: “Nakwata upaalilo muli Leza . . . uwakuti antu onsi, asuma na aipe, yalazyukuka kufuma ku afwe.”—Mili. 24:15.