I CANI calenzile ya tata ukulanda amazwi ya musango uwo? Lekini ndondolole. Naviilwe apa 29 Julai, 1929, nupya nakulile mu muzi wa mu citungu ca Bulacan mu Philippine. Imikalile mumu yali iyangupale pano pa nsita iya impiya zyatazile ukuzana. Inkondo yatandike ale nene mwance. Asilika aku Japan yazanzile aina Philippine. Nomba nanti ciye vivyo, umuzi witu wali ukutali sana, fwandi tutazanzilweko. Tutaakweti ledyo, tv na manyunzipepa, fwandi twamanyanga sile ivikucitika ku nkondo ndi umwi wiza watunena.

Nali nene wakwe ciili pa yana 8, nupya avyazi yakwe ya mayo yansenzile ukuti naikala nayo ala indi ni myaka 8. Nanti icakuti twapepanga uku Katolika, kuku watemilwe sana ukuvwa ku mipepele yuze nupya wapokanga na mabuku yano auze yamupeelanga. Nkaiusya ukuti insita imwi wandanzile tumabuuku utwalandanga pa misambilizizye ya mipepele ya ufi utwali umu lulimi lwa Citagalog, * alino na Baibo. Naipakizyanga sana ukuwelenga Baibo, sana sana mabuku ya Malandwe. Ukucita vivyo kwalenzile nalondesya ukulondela vino Yesu wacitanga.—Yoa. 10:27.

Asilika ya ku Japan aazingulwike umusumba yapisile umu 1945. Nupya pa nsita iyo avyazi yane yanenyile ukuti nswilile uku ng’anda nkaikala nayo. Kuku wanenyile ati pitanga. Fwandi naswilile.

Patalengile umu Dizemba 1945, ya Nte Yakwe Yeova afumile umu Angat iizile umu kusimikila umu muzi umu mwitu. Nte umwi uwa cikalamba wizile apa mwitu nupya walondolwile vino Baibo ikalanda pa “manda akusyalikizya.” (2 Tim. 3:1-5) Watulaliike ukuti tukaye tukazanwe ukwisambililo lya Baibo ilyayeliile umu ka muzi kauze akali umupipi. Avyazi yane yene yataileko, nomba nemo naile. Antu azanyilweko yali mupipi na 20, nupya yamwi yuzyanga na mauzyo amuli Baibo.

Pa mulandu wakuti ntuvwikisyanga vyonsi vino yalandangapo, napingwilepo ukuti mfume sile napita. Pa nsita kwene iya, yatandike ukwimba ulwimbo lwa Wene. Nuvwile ningo sana ulwimbo lulu, na cico calenzile  ukuti ntapita. Pacisila ca lwimbo ni pepo, yatulaliike swensi ukuti tukaye tukalonganeko apa Mulungu uku Angat.

Yamwi twaile, twapisile amakilomita 8 pakuti tufike pano ukulongana kwayelile apa ng’anda ya lupwa lwakwe ya Cruz. Natemilwe sana kulola vino na ana anono azanyilwe uku kulongana yasukanga pa malyasi akulu alembwa muli Baibo. Pacisila ca kuya uku kulongana imiku iingi, wanda umwi umwina Damian Santos painiya wa cikoloci uwali meya mpiti, wanenyile ukuti ntapita ndale ukwakwe. Twasumvile sana insita usiku kwene uwa ala tukulanzyanya pali Baibo.

Umu manda yaya sweingi twasambililanga zuwa ivisinka vya muli Baibo ivicindame. Pacisila ca kuzanwa uku kulongana imiku inono, aina yanguzizye pamwi na yauze ukuti: “Uzye mukulonda ukuwatiziwa?” Naswike inti, “Ee, nkulonda.” Namanyile ukuti nalondanga ‘ukutumikila Umwene, Klistu.’ (Kolo. 3:24, Upangano Upya na Masamu) Twaile uku kaluzi akali umupipi, nupya twawatiziwe sweili nu mwina muze apa 15 Febuluwale 1946.

Twilwike ukuti vino sweswe Ina Klistu awatiziwe, twalondekwanga ukulasimikila lyonsi pakuti twakolanya Yesu. Ukucita vivyo kutazanzizye ya tata, yalanzile yati: “Wewe mwance sana uwa kusimikila. Nupya ukukutuwika sile umu luzi citange cilenge ukuti uye kasimikila. Nalondolwile ukuti ukulonda kwakwe Leza ukwakuti twasimikila ilandwe lisuma pa Wene wakwe. (Mate. 24:14) Nupya natiile: “Nkulonda ukufikilizya ulayo wane kuli Leza.” Ali lino ya tata yanenyile amazwi yaya akutinya yano inalanda pakutandika. Nupya yalondesyanga sana ukundesya ukusimikila. Nupya cico icalenzile ukuti uye ali muku wa kutandikilapo ukusya ivintu vimwi icisila pakuti mbombesye ukufikilizya mauyo mu kuombela Leza.

Ulupwa lwakwe ya Cruz yangamile ukuti twaikala swensi umu Angat. Nupya yatukomelizye nu mwanao umukazyana uwalipo umwance ukutandika upainiya. Swensi sweili twatandike ukuomba upainiya pa 1 Novemba 1947. Nora watandike ukuombela umwi tauni lyuze, nemo nasyazile nkuomba umulimo wa kusimikila umu Angat kwene.

Umu mwaka wakwe citatu ukufuma pano natandikile upainiya, umwina Earl Stewart uwa pi ofesi lyakwe ya Nte, walanzile ilyasi uku yantu ukucila pali 500 apa ncende ya plaza iya mu Angat. Walanzile ilyasi lilyo umu Cizungu, nupya pacisila nalanzile ilyasi ilili limwi umu lulimi lwa Citagalog. Nasambilile isukulu pa myaka 7 sile, nomba ya mwalimu itu yaomvyanga sana Icizungu pa kutusambizya. Na cuze icangavwile ukuzifyako milandile ya Cizungu u mulandu wakuti twakweti sile impapulo izinono mu Citagalog izyalandanga pali Baibo. Fwandi impapulo izingi nawelenganga mu Cizungu. I calenzile naumvwa Cizungu pa kupiliula ilyasi lilya alino na malyasi yauze akonsilepo.

Pa wanda uno napiliulanga ilyasi lya Mwina Stewart, walanzile ukuti akwi ofesi lya musambo yakulonda painiya wenga nanti yaili ku Betele. Yayo yali nu kulaazwilizya ngi cakuti ya misyonali yaya mu kuzanwa ku ukongano wa Theocracy’s Increase mu New York, U.S.A mu 1950. Nali pa Ina yano yamile. Nupya kwene nasiile ivintu vimwi kucisila, pa nsita ii nali nu kuya mukwazwilizyako ukuomba imilimo pa Betele.

Nafisile pa Betele pa 19 Juni, 1950, nupya natandike ukuomba umulimo upya uno yampeezile. Betele yali ikulu, yayelile mu ng’anda ya mpiti iyazingulwikwe ni vimiti pa ncende iyakweti maeka yaili na citika. Kwali aina atatwala mupipi na 12 aombelanga papa kwene. Katondo, naombelanga mu Cikini. Lyene kufuma ku ma 9 koloko, naombelanga ku kuwasya nu kucisa ivya kuzwala. Na kasanya kwene naombanga vivyo kwene. Nanti alino ya misyonali yawezile kufuma ku ukongano, nalyo kwene natwalilile ukuombela pa Betele. Nafupanga ya magazini akutuma, ukukolonganika impiya zino antu yasangulanga pakuti yapoke ya magazini, alino nu kuombela ku kupokelela aenyi, naombanga ivili vyonsi vino yanena ukuomba.

Mu 1952, nakweti isyuko lya kungama kwi sukulu lya Gilyadi ilyalenga 20, nanji yauze ali 6 amu Philippine kwene. Ivingi ivyacitikanga na vino twaweni mu United States vyali ivipya kuli sweswe. Icisinka sile vyapusine sana na vino namanyile ku muzi ku mwitu.

Twali nu kusambilila ivya kucita pa kuomvya viombelo ni viya vino tutaamanyile ukuomvya. Nupya, umuza wali upusaneko sana! Wanda umwi nafumile  panzi ala ipazipa sana ipaswepa pali na mpe. Wali ali wanda wakutandikilapo ukulola usu wa mvula. Lyene alino nilwike ukuti kwali ukuzuke sana.

Nanti ciye vivyo, visuma vino nasambilile ku Gilyadi vyalenzile nilile na kuli vyonsi vii. Aatusambilizyanga yaomvyanga inzila izisuma sana. Twasambilile ivya kulondelezya ningo ivyeo nu kuviwelenga. Isukulu lya Gilyadi lyangavwile ukulunduluka muli vyakwe Leza.

Lino namazile isukulu lya Gilyadi, yantumile mu kuombako upainiya uiyele ku Bronx mu Musumba wa New York. Lyene mu Julai 1953, nazanyilwe ku Ukongano wa citungu uwatangi New World Society, uwayelile ku ncende iliimwi kwene. Pacisila ca ukongano, naswilile ku kuomba mulimo wane mu Philippine.

Aina api ofesi yatiile: “Lyene paa umatandika umulimo wa kutandalila ivilongano.” Nupya cico cali nu kulenga nkwate isyuko lya kulondela Umwene vivi kwene vino wacitanga, wene wapitanga intamfu iitali ukuya umu matauni ni misumba pakuti aazwe imfwele zyakwe Yeova. (1 Pet. 2:21) Yantumile ukuya umu kuombela uku ncende iikulu sana, nupya ali cilila icali icikulu umu Philippine. Umu ncende iyo mwali imisumba ya Bulacan, Nueva Ecija, Tarlac, na Zambales. Pakuti injeko kuu napitanga umu myamba ya Sierra Madre umwali sana amawe. Kutaali imyotoka zyakukwelamo aliwensi izyafikanga uku ncende zii. Fwandi nuzyanga yakapisya ya vimatulaki ndi cakuti ningikala apapela ya viya vino iyalonga. Ilingi yanzumilizyanga, nomba imipitile iya itaali ningo sana.

Ivilongano ivingi umu matauni yaa vyali ivinono nupya ivipya. Fwandi aina yuvwanga ningo sana ndi cakuti nayazwako ukupekanya ningo ningo vino imilonganile ilinzile ukuya nu mulimo wa kusimikila.

Lino papisile insita yantwazile umu muputule uze uwa citungu consi cakwe Bicol. Umu ncende ii mwali amaumba ali umutali mutali muno ya painiya aiyele yazananga incende kuno kutatala kwaya umwi uwasimikilako. Apa ng’anda imwi pali icimbusu icakweti sile iciwina ni vimuti viili pakasi. Lino nalyasile pa vimuti vyaponiile umu ciwina avino nani naponiile. Cansendiile sana insita ukuizifya pakuti njipekanye ukuya umukulya ivya kulya vya katondo.

Apa nsita kwene iya ino naombanga umulimo uu uwakutandalila ivilongano alino natandike ukwelenganya pali Nora, uwatandike upainiya umu Bulacan. Naile umu kumutandalila, apa nsita iya ala a painiya umuiyele umu musumba wa Dumaguete. Pacisila cakwe cico, papisileko insita inono iyakumanyana, lyene umu 1956 twatwaline. Umulungu wakutandikilapo pacisila ca winga witu twatandalile icilongano icayelile apa cilila ca Rapu Rapu. Twakwelanga imyamba nupya twapitanga sana lino twali kuku, nomba twali sana ni nsansa ukuombela aina umu ncende zizi izya mu mizi ala twatwalana.

Pacisila ca myaka umupipi na 4 iya kutandalila ivilongano pamwi na mamane, yatwamile ukuya umu kuombela api ofesi lyakwe ya Nte. Fwandi umu Januwale 1960 ali lino twatandike ukuomba umulimo wa pa Betele. Umu umi wane onsi, nasaambilila ivingi pa mulandu wa kuombela pamwi na ina akaomba imilimo ikulu nupya icindame, Nora nawe waomba imilimo ipusane pusane pa Betele.

Ukufuma lino natandike umulimo wa pa Betele, nakwata isyuko lya kulola vino antu yakusambilila icumi umu Philippine. Lino nizile sile pa Betele ala nene musimbe, umu mpanga yonsi mwali ya kasimikila 10,000. Nomba ndakai umu Philippine mwaya ya kasimikila ukucila pali 200,000, na aomvi ya pa Betele aingi aakaomba imilimo ipusane pusane iikatungilila umulimo ucindame uwa kusimikila.

Lino imilimo yaile ikuvulilako, ivikuulwa vya pa Betele vyacefile. Lyene Iumba Ilikatungulula lyatunenyile ukuti tulonde impanga apa kukuulila iofesi ilipya nupya ilikulu. Umwina uwangalilanga umulimo wa kupulinta nani twatandike ukuya ing’anda ni ng’anda uku ina mupalamano umu ncende iyapalamine ni ofesi muno mwikalanga sana antu afumile uku China ukuzya ndi cakuti kuli akulonda ukukazya impanga. Kutaali aliwensi, umwi pali yano yakweti incende watunenyile ukuti: “Swe ya ku China tusikazya. Tukakala sile.”

Nomba wanda umwi, umwi uwakweti impanga watuzizye ndi cakuti tungatemwa ukukala impanga yakwe, pano wakukilanga uku United States. Cico cali nu kulenga imilimo iingi itandike ukuombwa nupya catuzungwisye. Muze nawe wapingwilepo ukuti akazye impanga yakwe, nupya wakomelizye na yauze kwene ukucita vivyo kwene. Nupya twakazile ni mpanga iya uku monsi uwatunenyile ukuti: “Swe ya ku China tusikazya.” Pa nsita sile inono twakweti impanga ikulu sana. Nasininkizya ukuti Yeova Leza walondanga ukuti vya musango uwa vicitike.

Umu 1950, nene nali umwance sana pali yonsi aombelanga pa Betele. Nomba ndakai mamane nani sweswe tuli yakalamba sana pali yonsi. Nsyaiseka pali vino napingwilepo ukulondela Umwene ukuli konsi kuno wantungulula. Avyazi yane yanzinzile apa ng’anda, nomba Yeova wampeela ulupwa ulukulu cuze lwakwe ya kapepa yanji. Nsitwisika nanti apanono ukuti Yeova akatupeela vyonsi vino tukulonda, asi mulandu ni milimo ino twapeelwa. Nora nani tukataizya sana Yeova pa visuma vyonsi vino watucitila, nupya tukakomelezyako na yauze ukwezya Yeova ukulola vino waya.—Malaki 3:10.

Yesu wanenyile Mateo Levi kasonkesya ukuti: “Ndondela.” Uzye Mateo waswike uli? “Levi nawe akatuka pano watenzi, asya vyonsi, amulondela.” (Luka 5:27, 28) Nani kwene nakweti isyuko lya kumulondela, nupya nkakomelezyako na yauze ukucita vivyo kwene pakuti yakapaalwe wakwe vino napaalwa.